WPISUJE ZDAJCY
KOD PESEL
Miejsce na naklejk
z kodem
Ukad graficzny © CKE 201
EGZAMIN MATURALNY
Z WIEDZY O SPOECZESTWIE
POZIOM PODSTAWOWY
Instrukcja dla zdajcego
1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 19 stron
(zadania 1 34). Ewentualny brak zgo
przewodniczcemu zespou nadzorujcego egzamin.
2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kadym zadaniu.
3. Pisz czytelnie. Uywaj dugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.
4. Nie uywaj korektora, a bdne zapisy wyranie przekrel.
5. Pamitaj, e zapisy w brudnopisie nie bd oceniane.
6. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejk z kodem.
7. Nie wpisuj adnych znaków w czci przeznaczonej dla egzaminatora.
MAJ 2012
Czas pracy:
120 minut
Liczba punktów
do uzyskania: 100
MWO-P1_1P-122
Zadanie 1. (1 pkt)
Podkrel poprawne zakoczenie zdania.
Za twórc koncepcji powstania pastwa w wyniku podboju i przemocy uznaje si
A. Jana Jakuba Rousseau.
B. Karola Monteskiusza.
C. Ludwika Gumplowicza.
D. w. Tomasza z Akwinu.
Zadanie 2. (2 pkt)
Podaj dwa problemy zwizane z funkcjonowaniem demokracji, na które zwrócono uwag w tekcie.
Demokracja czsto bywa postrzegana wycznie przez pryzmat urny wyborczej i rzdów wikszoci, ale szersze rozumienie demokracji jako obejmujcej równie debat publiczn
pozwala wczy prawa mniejszoci w zasadnicz struktur tego ustroju [...].
Konflikt midzy rzdami wikszoci i prawami mniejszoci moe si jednak pojawi, tote
wanym elementem dobrze funkcjonujcego systemu demokratycznego jest budowa klimatu tolerancyjnych wartoci [...].
Tolerancyjne wartoci powinni krzewi nie tylko politycy, ale równie media, pomagajc rónym wspólnotom lepiej si nawzajem zrozumie. Sukces demokracji zaley nie tylko od struktury instytucjonalnej, ale take od rzeczywistych wzorów zachowa politycznych i spoecznych.
ródo: A. Sen, Demokracja i zagadka rozwoju, www.dziennik.pl
...
...
...
...
Zadanie 3. (1 pkt)
Na podstawie wykresu i wasnej wiedzy wska zale no pomidzy dugoci trwania demokracji w pastwie a opiniami spoeczestwa na temat jej wa noci.
ródo: wiatowa opinia publiczna o demokracji, Komunikat z bada CBOS BS/140/2009.
...
...
...
Do ka dego podanego fragmentu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej dopisz odpowiadajc mu nazw zasady demokracji.
A. Art. 4.1. Wadza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej naley do Narodu.
zasada ...
B. Art. 7. Organy wadzy publicznej dziaaj na podstawie i w granicach prawa.
zasada ...
C. Art. 10.1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera si na podziale i równowadze wadzy ustawodawczej, wadzy wykonawczej i wadzy sdowniczej.
zasada ...
D. Art. 11.1. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolno tworzenia i dziaania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszaj na zasadach dobrowolnoci i równoci obywateli polskich w celu wpywania metodami demokratycznymi na ksztatowanie polityki pastwa.
zasada ...
Zadanie 5. (2 pkt)
Podaj nazw ideologii, której zao enia przedstawiono w tekcie, oraz imi i nazwisko jej wspótwórcy. Odpowiedzi wybierz sporód poni szych.
nazwy ideologii: konserwatyzm, liberalizm, socjaldemokracja
wspótwórcy ideologii: Edmund Burke, Fryderyk Engels, John Locke
Mimo e mog zosta popenione bdy, to jednak celem prawa nie jest znoszenie i ograniczanie, lecz zachowanie i powikszanie wolnoci. Std te do wszystkich istot zdolnych do podlegania prawu odnosi si zasada: gdzie nie ma prawa, nie ma wolnoci.
Wolno bowiem sprowadza si do niezalenoci od przymusu i gwatu ze strony innych.
Nie jest to moliwe tam, gdzie nie ma prawa [...]. By wolnym, to znaczy dysponowa
i swobodnie, zgodnie z wasnym sumieniem, kierowa wasn osob, dziaaniem, majtkiem, ca sw wasnoci z przyzwoleniem prawa, któremu si podlega, nie by wic poddanym czyjej arbitralnej woli, ale kierowa si bez przeszkód wasn wol.
ródo: Historia myli politycznej. Antologia tekstów, Kraków 2000.
nazwa ideologii ...
wspótwórca ideologii ...
Nr zadania 1. 2. 3. 4. 5.
Maks. liczba punktów 1 2 1 4 2 Wypenia
egzaminator
Uzyskana liczba punktów
Zadanie 6. (4 pkt)
Na podstawie tabeli dotyczcej wyborów powszechnych w Polsce i wasnej wiedzy wykonaj polecenia.
Rok wyborczy Rodzaj wyborów Frekwencja
1989 Wybory parlamentarne I tura 62,5%
II tura 25,1%
1990 Wybory samorzdowe 42,3%
1990 Wybory prezydenckie I tura 60,6%
II tura 53,4%
1991 Wybory parlamentarne 43,2%
1993 Wybory parlamentarne 52,1%
1994 Wybory samorzdowe 33,8%
1995 Wybory prezydenckie I tura 64,7%
II tura 68,2%
1997 Wybory parlamentarne 47,9%
1998 Wybory samorzdowe 46%
2000 Wybory prezydenckie 61,1%
2001 Wybory parlamentarne 46,3%
2002 Wybory samorzdowe 44%
2005 Wybory parlamentarne 40,6%
2005 Wybory prezydenckie I tura 49,7%
II tura 51%
2006 Wybory samorzdowe 45,9%
Na podstawie: J. Raciborski, Zachowania wyborcze Polaków 19892006 [w:] M. Marody (red.), Wymiary ycia spoecznego. Polska na przeomie XX i XXI wieku. Wydanie nowe, Warszawa 2007.
A. Wska rodzaj wyborów, w których wystpuje najwy sza frekwencja.
...
B. Wyjanij, w jakiej sytuacji wybory prezydenckie przeprowadza si w dwóch turach.
...
...
...
...
C. Wyjanij, dlaczego byoby bdem zamieszczenie w tabeli wyborów, w wyniku których urzd Prezydenta PRL obj Wojciech Jaruzelski.
...
...
...
D. Zdefiniuj pojcie frekwencja wyborcza.
...
...
...
Na podstawie fragmentów Ustawy o partiach politycznych i wasnej wiedzy wska dwa argumenty wiadczce o tym, e zdobycie przez parti polityczn mandatów poselskich nie jest warunkiem koniecznym uzyskania przez ni subwencji z bud etu pastwa.
Art. 28.1. Partia polityczna, która:
1. w wyborach do Sejmu, samodzielnie tworzc komitet wyborczy, otrzymaa w skali kraju co najmniej 3% wanie oddanych gosów na jej okrgowe listy kandydatów na posów albo
2. w wyborach do Sejmu wesza w skad koalicji wyborczej, której okrgowe listy kandydatów na posów otrzymay w skali kraju co najmniej 6% wanie oddanych gosów,
ma prawo do otrzymywania przez okres kadencji Sejmu, w trybie i na zasadach okrelonych w niniejszej ustawie, subwencji z budetu pastwa na dziaalno
statutow, zwanej dalej subwencj.
ródo: Dz.U. 2001, Nr 79, poz. 857.
...
...
...
...
...
...
Zadanie 8. (2 pkt)
Zaznacz dwa zdania prawdziwe, wpisujc w tabeli obok ka dego z nich znak X.
Zdanie
A. Zgromadzenie Narodowe jest zwoywane przez Prezesa Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej.
B. Rada Ministrów ma w Rzeczypospolitej Polskiej prawo inicjatywy ustawodawczej.
C. Wano wyborów parlamentarnych w Rzeczypospolitej Polskiej stwierdza Pastwowa Komisja Wyborcza.
D. Partie polityczne w Rzeczypospolitej Polskiej s rejestrowane w Sdzie Okrgowym w Warszawie.
Zadanie 9. (4 pkt)
Uzupenij tekst, wpisujc w wyznaczone miejsca nazwy instytucji politycznych Rzeczypospolitej Polskiej (A, C) oraz nazwy typów odpowiedzialnoci rzdu (B, D).
W Rzeczypospolitej Polskiej czonkowie Rady Ministrów za naruszenie Konstytucji lub ustaw ponosz odpowiedzialno przed (A) ... ... . Odpowiedzialno tak okrela si mianem odpowiedzialnoci (B) . . Czonkowie Rady Ministrów ponosz take przed (C) . odpowiedzialno
solidarn za dziaalno Rady Ministrów oraz indywidualn za sprawy nalece do ich kompetencji lub powierzone im przez Prezesa Rady Ministrów. Odpowiedzialno tak
okrela si mianem odpowiedzialnoci (D) .
Nr zadania 6. 7. 8. 9.
Maks. liczba punktów 4 2 2 4 Wypenia
egzaminator
Uzyskana liczba punktów
Zadanie 10. (5 pkt)
Do ka dej podanej informacji dopisz waciw nazw zwizan z samorzdem terytorialnym w Rzeczypospolitej Polskiej.
A. Jednostka pomocnicza gminy obejmujca jedn lub kilka wsi; na jej czele stoi osoba wybierana w gosowaniu powszechnym na zebraniu wiejskim.
...
B. Czonek kolegialnego organu stanowicego w jednostkach samorzdu terytorialnego wszystkich szczebli.
...
C. Jednoosobowy organ wykonawczy wybierany bezporednio przez mieszkaców gminy miejskiej.
...
D. Szef kolegialnego organu wykonawczego w powiecie wybierany przez rad powiatu.
...
E. Organ kolegialny wybierany przez sejmik województwa; na jego czele stoi marszaek województwa.
...
Zadanie 11. (3 pkt)
Do ka dej podanej w tabeli czynnoci w polskim procesie legislacyjnym dopisz nazw
organu pastwa, który mo e j podj.
Czynno w procesie legislacyjnym Organ wadzy RP
A. uchwalenie poprawek do ustawy B. odmowa podpisania ustawy C. ponowne uchwalenie ustawy
Zadanie 12. (3 pkt)
Do ka dej podanej informacji o polskim premierze dopisz jego imi i nazwisko.
Odpowiedzi wybierz sporód: Marek Belka, Jan Krzysztof Bielecki, Wodzimierz Cimoszewicz, Jarosaw Kaczyski, Jan Olszewski, Waldemar Pawlak.
A. Kierowa Rad Ministrów RP w latach 20062007; kandydowa w ostatnich wyborach prezydenckich; w 2011 roku by posem na Sejm RP.
...
B. Kierowa Rad Ministrów RP w latach 19961997; w 2005 roku peni funkcj Marszaka Sejmu RP; w 2011 roku by czonkiem Senatu RP.
...
C. Kierowa Rad Ministrów RP w 1991 roku; w latach 19932003 by przedstawicielem Polski w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju; w 2011 roku peni funkcj
przewodniczcego Rady Gospodarczej przy Prezesie Rady Ministrów RP.
...
Do ka dego podanego w tabeli opisu kompetencji dopisz pen nazw waciwego organu Rzeczypospolitej Polskiej.
Kompetencje organu Nazwa organu
A. Stoi na stray wolnoci sowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w telewizji.
B.
Sprawdza legalno, gospodarno, rzetelno
i celowo dziaa organów administracji rzdowej oraz NBP.
C. Strzee praworzdnoci oraz czuwa nad ciganiem przestpstw.
D. Stoi na stray wolnoci oraz praw czowieka i obywatela wynikajcych z konstytucji.
Zadanie 14. (3 pkt)
Do ka dej podanej nazwy gazi prawa przyporzdkuj waciwy opis z tabeli. Wpisz w wyznaczone miejsca numery, którymi oznaczono te opisy.
Opis gazi prawa
1. Okrela podstawowe zasady ustroju politycznego i gospodarczego pastwa.
2. Obejmuje zakazy i nakazy zachowa oraz rodki przymusu pastwowego.
3. Reguluje stosunki majtkowe oraz osobowe midzy podmiotami prawa.
4. Normuje tryb postpowania przed organami rzdowymi i samorzdowymi.
A. Prawo administracyjne ...
B. Prawo cywilne ...
C. Prawo karne ...
Zadanie 15. (1 pkt)
Podkrel poprawne zakoczenie zdania.
W Rzeczypospolitej Polskiej zarzdzenia Prezesa Rady Ministrów s
A. zatwierdzane ustawowo.
B. ródem powszechnie obowizujcego prawa.
C. publikowane w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
D. obowizujce tylko dla jednostek podlegych mu organizacyjnie.
Zadanie 16. (3 pkt)
Dokocz zdania, wpisujc waciwe terminy z zakresu prawa cywilnego. Odpowiedzi wybierz sporód: adwokat, oskar ony, powód, pozew, pozwany, prokurator.
A. Pismo procesowe skierowane do sdu zawierajce wniosek o wszczcie procesu cywilnego i rozpoznanie sprawy to ... .
B. Pismo procesowe wnosi do sdu osoba okrelana jako ... . C. Przeciwnik procesowy osoby wnoszcej spraw do sdu to ... .
Nr zadania 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16.
Maks. liczba punktów 5 3 3 4 3 1 3 Wypenia
egzaminator
Uzyskana liczba punktów
Zadanie 17. (1 pkt)
Podkrel nazw aktu prawnego dotyczcego praw czowieka uchwalonego w 1948 roku przez Zgromadzenie Ogólne ONZ.
A. Karta Praw Podstawowych B. Karta Narodów Zjednoczonych
C. Powszechna Deklaracja Praw Czowieka D. Deklaracja Praw Czowieka i Obywatela
Zadanie 18. (3 pkt)
Do ka dego podanego w tabeli przepisu prawnego dopisz waciw nazw rodzaju praw i wolnoci czowieka. Odpowiedzi wybierz sporód: prawa osobiste, prawa polityczne, prawa socjalne, prawa ekonomiczne, prawa kulturalne.
Przepis dotyczcy praw i wolnoci czowieka
Nazwa rodzaju praw i wolnoci czowieka
A. Kady pozbawiony wolnoci powinien by traktowany w sposób humanitarny.
B. Kademu zapewnia si wolno
zrzeszania si.
C. Kady ma prawo do ochrony zdrowia.
Zadanie 19. (2 pkt)
Zaznacz w tabeli liter P wydarzenie chronologicznie pierwsze, a liter O wydarzenie chronologicznie ostatnie.
Wydarzenie Chronologia
A. wstpienie Polski do Rady Europy B. wstpienie Polski do Unii Europejskiej
C. wstpienie Polski do Organizacji Narodów Zjednoczonych D. wstpienie Polski do Organizacji Paktu Pónocnoatlantyckiego
Zadanie 20. (4 pkt)
Uzupenij tabel, wpisujc informacje dotyczce umów midzynarodowych stanowicych podstaw integracji europejskiej.
Nazwa umowy Rok
podpisania
Miejsce podpisania A. Traktat ustanawiajcy Europejsk Wspólnot Wgla i Stali 1951
B. Traktaty ustanawiajce Europejsk Wspólnot
Gospodarcz i Europejsk Wspólnot Energii Atomowej Rzym
C. Traktat o Unii Europejskiej 1992
D. Traktat lizboski Lizbona
Na podstawie fotografii i podanych informacji oraz wasnej wiedzy uzupenij tabel, wpisujc nazwiska polityków oraz nazwy instytucji Unii Europejskiej, którymi kierowali w 2011 roku.
A. B.
Informacja o polityku Nazwisko polityka Nazwa kierowanej przez
polityka instytucji UE A. Premier Portugalii
w latach 20022004 B. Premier Polski
w latach 19972001
Zadanie 22. (2 pkt)
Do ka dego podanego opisu kompetencji dopisz nazw waciwej instytucji Unii Europejskiej.
A. Jego gównym zadaniem jest kontrola waciwego wykonania budetu Unii Europejskiej.
Zapewnia prawidowo i zgodno z prawem wszystkich wydatków Unii oraz naleyte zarzdzanie finansami.
...
B. Zapewnia jednolit interpretacj i stosowanie prawa europejskiego we wszystkich krajach Unii tak, aby prawo byo jednakowe dla wszystkich. Czuwa równie nad tym, by wszystkie pastwa czonkowskie i instytucje unijne wypeniay naoone na nie zobowizania prawne.
...
Nr zadania 17. 18. 19. 20. 21. 22.
Maks. liczba punktów 1 3 2 4 4 2 Wypenia
egzaminator
Uzyskana liczba punktów
Zadanie 23. (5 pkt)
Na podstawie mapy i wasnej wiedzy uzupenij tabel dotyczc pastw europejskich.
Do ka dego podanego opisu dopisz nazw waciwego pastwa oraz numer, którym oznaczono je na mapie.
Opis pastwa Nazwa pastwa Numer
na mapie A. Pastwo, w którym rozegray si wydarzenia
zwane pomaraczow rewolucj.
B. Pastwo zaoycielskie Wspólnot Europejskich.
C. Pastwo, w którym w latach 90. XX wieku toczya si wojna domowa.
D. Pastwo graniczce z Polsk, uczestniczce w pracach Grupy Wyszehradzkiej.
E. Pastwo czonkowskie Unii Europejskiej, nienalece do strefy Schengen.
Zadanie 24. (3 pkt)
Rozstrzygnij, które zdania dotyczce stosunków midzynarodowych s prawdziwe, a które faszywe. W tabeli obok ka dego zdania wpisz odpowiednio prawda lub fasz.
Zdanie Prawda / Fasz
A. Terytorium poudniowego Libanu byo kilkakrotnie okupowane przez Izrael.
B. Kosowo stao si niepodlegym pastwem w latach 90. XX wieku w wyniku rozpadu Jugosawii.
C. Naddniestrzaska Republika Modawska jest pastwem separatystycznym.
Rozstrzygnij, które zdania dotyczce funkcjonowania spoeczestwa s prawdziwe, a które faszywe. W tabeli obok ka dego zdania wpisz odpowiednio prawda lub fasz.
Zdanie Prawda / Fasz
A. Wspólnota jest grup, której czonków czy trwaa wi
emocjonalna.
B. Nonkonformizm to postawa charakteryzujca si
podporzdkowaniem zasadom obowizujcym w danej grupie.
C. W Polsce zawarcie ponownego maestwa jest dozwolone przez prawo po uzyskaniu orzeczenia sdowego o separacji.
Zadanie 26. (2 pkt)
Podkrel dwa zdania, które charakteryzuj spoeczestwo otwarte.
A. Awans spoeczny jest moliwy przy odpowiednim wysiku i zdeterminowaniu jednostki.
B. Degradacja spoeczna nie jest moliwa.
C. Pozycja spoeczna jednostki wynika wycznie z urodzenia.
D. Pozycja spoeczna jednostki zaley przede wszystkim od jej wiedzy i stopnia aktywnoci.
E. Typowa jest degradacja midzypokoleniowa.
Zadanie 27. (2 pkt)
Wybierz dwa zdania, w których zawarte s opinie. Wpisz w wyznaczone miejsca litery, którymi oznaczono te zdania.
A. Modzi s najwikszymi ofiarami kryzysu gospodarczego.
B. Bez pracy jest dzi 20,4 procent Europejczyków midzy 15. a 24. rokiem ycia, którzy chcieliby podj zatrudnienie o jedn trzeci wicej ni w 2008 roku.
C. Modzi Polacy midzy 18. a 34. rokiem ycia stanowi ponad poow zarejestrowanych bezrobotnych, a bezrobocie wród modziey jest dwukrotnie wysze od redniej.
D. Za filar przyszego dobrobytu i szczcia uznaje si prac, a modzi ze znalezieniem zatrudnienia i zdobyciem dobrej posady maj kopot.
E. Wszdzie wzrasta udzia zatrudnionych czasowo lub na niepeny etat. 27,6 procent modych Europejczyków pracuje w niepenym wymiarze.
F. T rónorodn grup ludzi czy niepewno jutra, która nie pozwala niczego planowa, i paca tak marna, e nie sta ich na godne ycie.
Na podstawie: W. Smoczyski, Prekariusze wszystkich krajów, Polityka, nr 37/2011.
zdania zawierajce opinie
Nr zadania 23. 24. 25. 26. 27.
Maks. liczba punktów 5 3 3 2 2 Wypenia
egzaminator
Uzyskana liczba punktów
Zadanie 28. (2 pkt)
Na podstawie danych zamieszczonych w tabeli wybierz dwa zdania prawdziwe. Wpisz w wyznaczone miejsca litery, którymi oznaczono te zdania.
Tabela. Postawy spoeczestwa polskiego wobec przemian po 1989 roku
01.
2008 03.
2010 Jakie bdy popeniono w okresie przemian po 1989 roku?
(moliwo wskazania trzech odpowiedzi; uwzgldniono odpowiedzi, które
uzyskay min. 20% wskaza) w procentach
tolerowanie korupcji, nieuczciwoci w polityce 44 37
zbyt daleko idca prywatyzacja polskiej gospodarki, wyprzeda majtku
narodowego za bezcen 30 29
dopuszczenie do nadmiernego wzrostu nierównoci spoecznych 26 27
brak wystarczajcej lustracji, rozliczenia wspópracowników sub
specjalnych PRL 25 25
brak dekomunizacji i rozliczenia funkcjonariuszy pastwowych i partyjnych
z okresu PRL 20 24
uwaszczenie nomenklatury, przejmowanie pastwowego majtku przez
dziaaczy pastwowych i partyjnych 21 22
Na podstawie: Polacy o Magdalence, Okrgym Stole i poczuciu zdrady, Komunikat z bada CBOS BS/101/2010.
A. Wikszo respondentów wie bdy, które popeniono w czasie przemian po 1989 roku, ze saboci demokracji proceduralnej.
B. Odsetek osób uznajcych korupcj i nieuczciwo w polityce za jeden z trzech gównych bdów popenionych w czasie przemian po 1989 roku spad w okresie stycze 2008 marzec 2010 o 7 punktów procentowych.
C. Odsetek osób uznajcych brak dekomunizacji oraz rozliczenia funkcjonariuszy pastwowych i partyjnych z okresu PRL za jeden z trzech gównych bdów popenionych w czasie przemian po 1989 roku wzrós w okresie stycze 2008 marzec 2010 o 4%.
D. Prywatyzacja nomenklaturowa bya uznawana za jeden z trzech najwaniejszych bdów popenionych w czasie przemian po 1989 roku przez mniej ni 1/4 respondentów.
zdania prawdziwe
Zadanie 29. (1 pkt)
Podkrel nazw zjawiska spoecznego, którego dotyczy rysunek satyryczny.
ródo: www.mleczko.pl
A. korupcja
B. organizowanie jubileuszy C. ruch kibicowski
D. sportowy styl ycia
Zaznacz dwa zdania prawdziwe, wpisujc w tabeli obok ka dego z nich znak X.
Zdanie
A. Wspóczenie w Polsce zamieszkuje wikszy odsetek osób nalecych do mniejszoci narodowych ni w okresie midzywojennym.
B. We wspóczesnej Polsce wród mniejszoci narodowych najliczniejsz grup
s Niemcy.
C. Wedug prawa Rzeczypospolitej Polskiej Romowie s mniejszoci etniczn.
D. Wedug prawa Rzeczypospolitej Polskiej lzacy s grup posugujc si
jzykiem regionalnym.
Zadanie 31. (2 pkt)
Na podstawie tekstu ródowego wykonaj polecenia.
Czy Polonia nie tylko w USA, ale i w innych bogatych krajach Zachodu moe postawi
przed sob kolejny wielki i jednoczcy wszystkich cel narodowy? Pidziesit pi lat temu by nim protest przeciw jataskiej zmowie. Potem bya nim walka z komunizmem, a przynajmniej jego bojkot. Na pewien czas takim jednoczcym celem stao si poszerzenie NATO [...].
Ku Polonii na Wschodzie zwraca si jedynie w sposób systematyczny i zorganizowany krajowa Wspólnota Polska [...]. Ta decyzja o dominacji wschodniego kierunku dziaalnoci i skierowaniu tam praktycznie wszystkich si i rodków, jakimi Wspólnota Polska dysponuje, jest wyborem dramatycznym. Oznacza bowiem zaniedbanie kierunku zachodniego [...].
Co gorsza, po wielkim zrywie na rzecz poszerzenia NATO polonijne struktury na Zachodzie zdaj si na powrót pogra w marazmie [...].
To od nas w Polsce w duym stopniu zaley, czy Polonia odrodzi si poprzez modsze, lepiej wyksztacone pokolenia. Tymczasem wolimy przeszkadza. Przyjta ostatnio interpretacja ustawy o obywatelstwie zmusza konsulaty RP do odmawiania wiz wjazdowych osobom posiadajcym prócz obywatelstwa obcego równie polskie. Powinni jedzi do kraju z polskim paszportem. Ale nie zawsze jest im to na rk, na przykad wówczas, gdy udaj si
z delegacj duej firmy na rozmowy handlowe [...]. Inny przykad: po upadku komunizmu wielu dwujzycznych studentów i absolwentów chtnie odbywao wakacyjne bezpatne stae w polskich placówkach konsularnych i handlowych [...]. Tymczasem od kilku lat przyjmowanie przez placówki takich bezpatnych staystów jest zakazane, co umotywowano wzgldami bezpieczestwa i koniecznoci zachowania tajemnicy subowej.
ródo: J. Surdykowski, Marsz, marsz Polonia..., Wprost, nr 39/2007.
A. Wymie dziaania Polaków mieszkajcych na stae za granic na rzecz Polski po II wojnie wiatowej.
...
...
B. Przedstaw za autorem tekstu bariery w podtrzymywaniu polskoci przez Polaków mieszkajcych na stae za granic.
...
...
...
...
Nr zadania 28. 29. 30. 31.
Maks. liczba punktów 2 1 2 2 Wypenia
egzaminator
Uzyskana liczba punktów
Zadanie 32. (1 pkt)
Podkrel nazw dokumentu, którego dotyczy tekst.
[...] dokument ten moe by przyznany osobie, która deklarujc przynaleno do Narodu Polskiego wykae swój zwizek z polskoci poprzez przynajmniej podstawow znajomo
jzyka polskiego, który uwaa za ojczysty, oraz udowodni znajomo polskich tradycji i zwyczajów, zoy zarazem odpowiedni deklaracj przed konsulem i wykae, e co najmniej jedno z rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków byo narodowoci polskiej lub posiadao polskie obywatelstwo [...] ustawa w obecnej wersji dotyczy tylko mieszkaców zza wschodniej granicy i ma m.in. wypeni moralny obowizek wobec Polaków na Wschodzie.
ródo: M. Mieczkowska, D. Scholze (red.), Polityczne wymiary etnicznoci, Kraków 2009.
A. dowód osobisty B. Karta Polaka C. paszport
D. tymczasowy dowód osobisty
Zadanie 33. (2 pkt)
Na podstawie tekstu ródowego wykonaj polecenia.
Kryteria [polskoci], które w wiadomoci Polaków z Polski okazuj si najwaniejszymi wyznacznikami tosamoci narodowej [...], to: poczucie, e jest si Polakiem, znajomo
jzyka, kultury i historii Polski, posiadanie co najmniej jednego z rodziców narodowoci polskiej, posiadanie polskiego obywatelstwa, przestrzeganie polskich obyczajów, a take zamieszkanie i urodzenie si w Polsce, zasugi dla Polski, a wreszcie wiara katolicka. Sporód tych kryteriów polskoci pierwsze jest zawsze spenione ex definitione wszyscy ci, których jestemy skonni uzna za Polaków uznaj siebie za Polaków. Tych, którzy maj [...]
przodków Polaków, a którzy si za Polaków nie uwaaj, raczej nie nazwiemy Polakami, co najwyej potomkami Polaków [...].
Najogólniej mona wyodrbni cztery sytuacje spoeczne, w których znalaza si ludno
polskiej narodowoci lub polskiego pochodzenia za wschodnimi granicami Polski. Prowadzi to do uksztatowania si czterech typów polskoci [...].
Wydaje si, e sytuacja Polaków na Litwie wyrazicie ukazuje typ stosunku do wasnej narodowoci, który okreliam jako polsko zagroon. Jest to stosunek emfatycznie i nieomal obsesyjnie akcentujcy polsko wraz ze wszystkimi kryteriami, które wystpiy w badaniach na terenie Polski. Polacy na Litwie czuj si Polakami, znaj dobrze jzyk polski, wiedz duo o polskiej historii i kulturze, w której s wychowani i wyksztaceni (sdz, e wicej ni Polacy zamieszkali w Polsce), s urodzeni na swojej ziemi i na niej mieszkaj, znaj polsk obyczajowo, s take aktywnymi katolikami [...].
[Z kolei] na Biaorusi, gdzie w wyniku, z jednej strony, polityki narodowociowej ZSRR, a z drugiej saboci etnicznej elementu biaoruskiego, polsko przewaajcej czci ludnoci polskiej jest rozmyta i niepewna [...]. Polsko ma tu charakter elitarny i jest ograniczona wród szerszych grup spoecznych do wiadomoci zwizków rodzinnych z Polsk, niepenej znajomoci jzyka i mglistych wyobrae o kulturze przodków.
Wród polskiej ludnoci mieszkajcej za wschodni granic mamy te do czynienia z sytuacj, gdy warunki nie pozwalay na zachowanie jakichkolwiek kryteriów polskoci.
S to ludzie, którym zostao tylko poczucie, e jest si Polakiem [...]. Ten przypadek [nazwany polskoci rezydualn] reprezentuj Polacy z Kazachstanu [...].
w rónych czciach Syberii. Polacy znaleli si tam w wyniku indywidualnych zsyek i przymusowych osiedle, [...] nie tylko byli odcici od rdzenia kultury polskiej, ale take nie mogli zachowa odrbnoci kulturowej jzyka, obyczajów, religii [...]. Dzi s to ludzie, którzy nie roszcz sobie pretensji do przynalenoci do narodu polskiego; nie s Polakami w swoim odczuciu i w odczuciu innych, natomiast s wiadomi swojego polskiego pochodzenia, podkrelaj je, interesuj si nim i s przedstawiani przez innych jako potomkowie Polaków [...].
ródo: E. Nowicka, Polacy czy cudzoziemcy? Polacy za wschodni granic, Kraków 2000.
A. Podaj nazw, jak autorka tekstu okrelia typ polskoci nieoznaczajcy polskiej to samoci narodowej.
...
B. Podaj nazwy dwóch wyznaczników to samoci polskiej funkcjonujcych w wiadomoci Polaków z Polski, które nie s charakterystyczne dla reprezentantów polskoci zagro onej.
...
...
Zadanie 34. (15 pkt)
Scharakteryzuj i oce sytuacj spoeczno-kulturow Polaków mieszkajcych na stae poza granicami Polski. Zaproponuj dziaania organów pastwa i samorzdu terytorialnego oraz organizacji pozarzdowych majce na celu popraw tej sytuacji.
Odwoaj si do materiaów ródowych z zada 3133.
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Nr zadania 32. 33. 34.
Maks. liczba punktów 1 2 15 Wypenia
egzaminator
Uzyskana liczba punktów
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
