ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLISKIEJ 157S
Seria: Automstyka z. 46 V5S2
Krzysztof Tański
Instytut Maszyn Matematycznych ,
ANALIZA KOSZTÓW I SFEKTÓ',7 STOSOWANIA AUTOMATYZACJI KOMPUTEROWEJ ',7 PRZEMYŚLE MASZYNOWYM
Streszczenie. Omówiono elementy kosztów występujących w obiek
towych systemach komputerowej automatyzacji w przemyśle maszynowym.
Rozpatrzono różne przykłady krańcowe i pośrednie technologii wystę
pujących w przemyśle maszynowym i przedstawiono w postaci tabeli powiązań. Przedstawiono efekty Jakich można spodziewać się po wpro
wadzeniu automatyzacji komputerowej w przemyśle maszynowym. Na za
kończenie omówiono efekty ze stosowania systemów minikomputerowych do sterowania procesami ayskrętnymi.
I 1. Weten
Rozwój sterowania numerycznego oraz systemów komputerowej automatyzacji w krajach zachodnich jest niezwykle szybki. Rozwój ten stanowi jeden z podstawowych elementów rewolucji technologicznej. Przyczyna rozwoju syste
mów komputerowej automatyzacji tkwi z jednej strony w zmianach zachodzą
cych w eferze produkcji i zatrudnienia, a z drugiej w burzliwym rozwoju nauki i techniki, który umożliwia techniczną realizację zamierzeń. Rozwój tej dziedziny w różnych krajach jest zróżnicowany. Czołówkę stanowią tu USA., Japonia i RFN. Państwa HffPG mają znaczne opóźnienie w etocunku do czołówki państw zachodnich w automatyzacji produkcji przy użyciu systemów komputerowych. Coraz częściej przy systemach komputerowej automatyzacji procesów produkcyjnych mówimy o obiektowych systemach komputerowej auto
matyzacji /OSKA/.
Mówiąc ogólnie OSKA stanowi odzwierciadlenie bezpośredniego oddziaływa
nia /sterowania/ na przebieg procesów za pomocą maszyn matematycznych zgodnie z wytyczonymi zamierzeniami.
Przez obiekt można rozumieć pewien układ charakteryzujący się określoną wewnętrzną spójnością i będący przedmiotem wyboru modelu systemu komputero
wej automatyzacji. Kryterium wyboru mogą stanowić zarówno celowość t /np.
ekonomiczna, społeczna/ potrzeby /bezpieczeństwa człowieka, koordynacji, wydajności/t jak i możliwości techniczne, konstrukcyjne, uwarunkowania technologie zne itp. na danym etapie rozwoju o zakwalifikowaniu danego sy
stemu do obiektowego, decyduje w pierwszym rzędzie nie stopień spójności składowych elementów lecz model automatyzacji.
W OSKA można zatem wyodrębnić:
1/ System automatycznego sterowania, regulacji i kontroli procesu technologie znego;
56 K. Tański
2/ S y s t e m technicznego przygotowania produkcji;
3/ System obiegu informacji realizujący funkcje zarządzania.
Najwcześniej automatyzacja została wprowadzona do przetwarzania i obie
gu informacji. Wcześnie pojawiły się także systemy automatyczne do stero
wania procesami technologicznymi ciągłymi,/np. w chemii, gdzie złożoność procesu i niedostępność wymuszała automatyzację, w oparciu o automatykę pneumatyczną, elektryczną, czy ostatnio elektroniczną/. Dopiero w latach sześćdziesiątych zaczęto wprowadzać sterowanie tymi procesami w oparciu o emc.
Stosunkowo najpóźniej zaczęto wprowadzać technikę komputerową do stero
wania procesami technologicznymi w zakładach przemysłu maszynowego i wyko
rzystywać do technicznego przygotowania produkcji.
Rozpatrzmy efekty jakie dają omawiane trzy systemy, odrębnie w sytua
cjach, kiedy nie ma między nimi połączeń.
2. Efektywność systemów informacyjnych
Efekty automatyzacji procesu informacyjnego przedsiębiorstwa różnią się od efektów wprowadzenia automatyzacji procesu technologicznego, gdyż te drugie przynoszą dodatkową wartość.
Interesują naB głównie źródła efektów ekonomicznych systemów informa
cyjnych, związanych z określonymi typowymi dziedzinami działalności przedsiębiorstwa.
A. Z zakresu technicznego przygotowania produkcji
. Efekty wynikające z zaspokojenia potrzeb rynku /wyeliminowanie wyrobów o złej jakości/.
. Zmniejszenie liczby stosowanych rodzajów części w projektach konstruk
cyjnych, co powoduje zwiększenie saryjności produkcji /zwiększenie efektywnie wykorzystanego c z a B u/ , zmniejszenie stanów normatywnych materiałów.
. Zwiększenie stopnia normalizacji i unifikacji wyrobów i części /w wy
niku informacji o częściach już produkowanych/.
. Zmniejszenie nakładu pracy na prace konstrukcyjne i technologiczne.
. Zmniejszenie liczby różnych operacji.
. Zwiększenie zakresu i stosowania grupowej obróbki części, co w efekcie daje zwiększenie seryjności.
. Ograniczenie liczby pomocy warsztatowych.
. Zmniejszenie zużycia materiałów w wyniku optymalizacji rozkroju.
B. Z zakresu planowania produkcji
. Efekty wynikające z terminowego wykonania zadań asortymentowych i ilo
ściowych.
. Efekty wynikające ze zmniejszenia godzin przestojowych w związku ze zwiększeniem rytmu produkcji.
. Zmniejszenie liczby godzin przestojowych w wyniku ciągłości serii, planowania zużycia materiałów, planowania pomocy warsztatowych.
. Efekty wynikające z optymalizacji planów produkcji /możliwości reali
zacji zwiększonego planu produkcji/.
Analizą kosztów i efektów 57 . Zmniejszenie stanów produkcji w toku, możliwość realizacji produkcji
w serii ekonomicznej,
C. Z zakresu gospodarki materiałowej
. Zmniejszenie stanów zapasów materiałów w wyniku optymalizacji tych za
pasów,
. Zmniejszenie stanów zapasów materiałów w wyniku powiązania planowania zużycia materiałów,z rzeczywistymi terminami wejścia materiału do obróbki.
. Zmniejszenie stosowania materiałów zastępczych w wyniku właściwego pla
nowania dostaw materiałów.
. Likwidacja przestojów z powodu braku materiałów dzięki zastosowaniu w efekcie planowania zużycia - planowania ciągłego.
. Zmniejszenie liczby braków dzięki wykonywaniu na emc szczegółowej ana
lizy przyczyn i źródeł ich powstawania.
D. Z zakresu gospodarki narzędziowej
. Zmniejszenie przestojów maszyn z powodu braku pomocy warsztatowych.
. Zmniejszenie stanów zapasów pomocy warsztatowych.
. Zmniejszenie strat czasu spowodowanych stosowaniem technologii zastęp
czych wynikających z braku wykonania właściwych pomocy warsztatowych.
E. Efekty występujące równolegle z efektami omówionymi . Zwiększenie dokładności i jakości uzyskiwanych wyników.
. Efekty wynikające z możliwości otrzymania różnorodnych informacji /dodatkowe przekroje informacji/ do celów zarządzania.
. Zmniejeżenie liczby pracowników.
Po omówieniu źródeł efektów w systemach informatycznych omówimy jakich efektów należy spodziewać się przy stosowaniu automatyzacji-w zakładach przemysłu maszynowego.
3. Efekty stosowania automatyzacji komputerowej w przemyśle maszynowym Efekty automatyzacji wprzemyśle mh6zynowym podajemy przede wszystkim na przykładzie obrabiarek sterowanych numerycznie /osn/.
Ze względu na wysokie koszty, efektywność stosowania osn nie jest jed
nakowa dla różnych typów obrabiarek.
Udział czasu rzeczywistego pracy /czasu głównego/ w całym funduszu go
dzin danej obrabiarki kształtuje się następująco:
. dla obrabiarek konwencjonalnych 25-35% przy narzędziach S'.VS /stal szyb
kotnąca/,
. dla obrabiarek konwencjonalnych 15-25% przy ostrzach z węglików spieka
nych,
. dla wytaczarek sn - 60%, . dla frezarek - 5°-75%>
. inne specyficzne wypadki do 90%.
Efekt ten wynika z przeniesienia poza stanowisko robocze /obrałiarkę sn/ znacznej części czynności wchodzących w skład tpz i wyeliminowanie znacznej części czasu traconego.
58 K.Tański Czas główny zasadniczo jest równy dla obrabiarek konwencjonalnych i osn, ponieważ wynika z parametrów procesu. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy pożądana jest zmiana szybkości skrawania.
Oszczędności przy pracy na osn
' Elementem oszczędności jest okres między czasami głównymi, tj. czas uzbrajania i regulowania obrabiarki, czas przebiegów jałowych narzędzi, zmian pozycji wyrobu, zmian parametrów obróbki, zmiany i’wymiany narzę
dzi, mocowanie i zdejmowanie półwyrobów itd. najkorzystniejsze warunki dla osn dają takie części, które wymagają dużej liczby zabiegów, zwłasz
cza zabiegów wymagających różnych typów obróbki. Im bardziej skompliko
wana część - tym większe korzyści na obróbce daje stosowanie sterowania programowego.
. Drugim elementem mającym wpływ na stosowanie obrabiarek ze sterowaniem numerycznym jest oszczędność na oprzyrządowaniu. Wszystkie pozycje na
rzędzia względem obrabianego półwyrobu nadawane są przez układ sterują
cy obrabiarki - nie potrzeba stosować przyrządów do nadawania przedmio
towi obróbki położeń potrzebnych przy obróbce poszczególnych powierzch
ni. Przedmiot obrabiany może być z reguły mocowany za pomocą zacisków.
Dodatkową korzyścią jest większa dokładność powierzchni sprzężonych wobec eliminacji błędów wynikających z kilkakrotnego bazowania. Można przyjąć, że im bardziej skomplikowana część, tym większe oszczędności można uzyskać na oprzyrządowaniu.
Przy stosowaniu osn przy bardzo małej produkcji jednorazowej przeważa
ją na ogół oszczędności na czasie, przy, większej i powtarzalnej oszczęd
ności na oprzyrządowaniu.
Należy się liczyć, że rozwój zastosowania sterowania mikroprocesorowego w obrabiarkach spowoduje wzrost efektów ze stosowania w procesie produk
cyjnym obrabiarek sterowanych numeiycznie.
Urządzenia automatyczne typu osn, zautomatyzowanych transporterów i ma
gazynów materiałowych, automatycznych linii montażowych, należą do pod
stawowych elementów obiektowego systemu komputerowej eutomatyzacji.
Omówimy teras: jak będą kształtowały się koszty tych urządzeń, koszty sprzętu komputerowego oraz ogólne koszty OSKA przy różnych konfiguracjach
•sprzętu komputerowego i przy różnych procesach technologicznych.
4. Koszty wprowadzenia OSKA w przemyśle maszynowym Na koszty OSKA ogólnie składają się następujące czynniki:
. koszt systemu komputerowego z oprogramowaniem podstawowym bez urządzeń /automatów/ wykonawczych /K/
. koszt automatycznych linii czy zautomatyzowanych gniazd produkcyjnych / #
. koszt związany z organizacją ośrodków epd /elektronicznego przetwarza
nia danych/ /K0/
. koszt oprogramowania specjalnego /Q,p/.
Jest to zatem koszt systemu sterowania procesem produkcyjnym, systemu
Analiza kosztów i afektów... 59 obiegu i przetwarzania informacji do celów sterowania 1 zarządzania, z uwzględnieniem kosztu organizacji ośrodka.
Nadrzędny system sterowania /hierarchiczny/' można przedstawić wg poniż
szego schematu:
mK (MERA 300)
bużu komputer
I R -32) Jednostka
centralna
mK, (m u c ó w <oo)
m K z m k3
(NUCON 400) (MERA 400)
System sprzęgania kom putera z obiektem np.CAM fiC
mKs mKs . mKs mKs m Ks
(NUCON 400) (n u c o n 400) (NUCON 400) (NUCON 400) (NUCON 400, III
IV
Z autom atm ow anu proces technologiczni!
Rys. 1. Nadrzędny system sterowania
K^ - sterowanie wydziałem produkcyjnym, linią technologiczną lub automa
tem technologicznym
Kg - sterowanie układami pomiarowo-kontrolnymi /statystyczna i dynamiczna kontrola jakości/
m£j- wprowadzanie i wyprowadzanie informacji ze stanowiska roboczego, przy
gotowanie techniczne produkcji /konstrukcyjno-technologiczne/.
W myśl przyjętych założeń koszty OSKA. możemy określić na podstawie wzoru:
F = K + K0 + K j # Op
. udział kosztów systemu komputerowego bez urządzeń automatów wykonaw
czych /K/ w ogólnych kosztach OSKA, możnau uznać jako złożoność systemu komputerowego-/sprzętu/
. udział kosztów związanych z organizacją ośrodka epd /K0/ w kosztach ogólnych OSKA - można uznać jako stopień przygotowania zakładu do wpro
wadzenia epd.
. udział kosztów automatycznych linii, czy zautomatyzowanych gniazd /KjY w ogólnych kosztach OSKA - można uznać jako stopień złożoności linii technologicznej
. udział kosztów oprogramowania specjalnego /O ^ / w ogólnych kosztach OSKA można przyjąć 'jako stopień złożoności oprogramowania.
Każdy z tych czterech elementów kosztów OŚKA w warunkach rzeczywistych będzie przybierać różne wartości. W pracy•rozważono:
. dla „K" - wersję sprzętową dla systemu hierarchicznego, dwa warianty minimum i maksimum
. dla ttKc" - warunki, w których: a/ nie ma w zakładzie epd, b/ gdy jest ośrodek przygotowania danych a maszyna jest typu mK lub ośrodek korzysta a z maszyny na zewnątrz, c/ jest zorganizowany ośrodek obliczeniowy z du
żą emc do zarządzania przedsiębiorstwem.'
60 K.Tański . dla „£ł" - dwie zautomatyzowane linie obróbki wiórowej oraz Unię monrr
tażową, dla dwóch pierwszych linii rozpatrzono warianty minimum i mak
simum '
”'tP - koszty oprogramowania specjalnego dla aJ prostych procesów dla
technologicznych zbliżonych do ciągłych, c/ dla złożonych /montaż karoserii/.
b/ dla średnio złożonych,
Koszty systemu komputerowego /K/
Ha podstawie przyjętych danych i schematu systemu hierarchicznego może
my zbudować model kosztów systemu, bez członów wykonawczych.
Ceny urządzeń
R-32 z oprogramowaniem i sprzętem towarzyszącym wg konfiguracji standardowej
ślKRA 305 MfijRA 400
HUCOH 400 /cena orientacyjna/
Zestaw CAMAC
IKTEL 8080 - notuje się spadek ceny do wysokości 40-20 %. Krajowa cena mikroprocesorów licencyjnych na początku produkcji Obrabiarki sterowane numerycznie
- -W- 753,0 tys.zł - 32 429,0 cys.zł - 1 429,0 tys.zł - 2 55 2 ,8 tys.zł - 2 000,0 tys.zł -1000-2000 tye zł
- 10,0 tys.zł -2000-1OOOOtys.zł.
n
/II
IV
Koszty systemu K = I + II + III + IV
Bys. 2. Schemat kosztów nadrzędnego systemu sterowania A. Wersja minimum .
Sterowanie zarządzaniem opiera się na jednym komputerze H-32, jednej jednostce elektronicznego przetwarzania informacji na wydziale 1 mK /typ np. KEBA 400/, jednostce sterującej pracą linii 1 mK /typ np. HUCOH 400/
i małym systemie CAMAC. System sprzęgania mK z systemem HUCOH ze względu na stosunkowo niskie koszty,np. 300 tys.zł , może być pomijany. Koszt
takiego systemu Kmin, wyniesie 49 600 tys.zł.
Yt celu zapewnienia niezawodności systemu w centralnym ogniwie dubluje się jednostkę centralną. Koszt procesora z pamięcią 256 kb - 17 000 tys.zł.
Koszt takiego systemu Kmin2 wyniesie 66 600 tys.zł.
Analiza kdszfców i efektów » 61 B. Warianty systemu maksimum.
Sterowanie opiera się~na maszynie t!np. B-32, z dodatkową jednostką cen
tralną z pamięcią 256 kb, mk HBBA 500 do przygotowywania programów, 3 mk na na poziomie XI, system CAMAC, mk sterujące liniami 1-5 NUCON- 400.
Koszt systemu Kmax^ /przy 1 m£ na poziomie IV/ wyniesie 73 300 tys.zł.
Koszt systemu Kmam2 /przy 5 m£ na poziomie IV, rozbudowany system CAMAC/.
wyniesie 82*300 tys.zł.
Koszty związane z organizacją ośrodka epa
Dotychczasowa,ocena dotyczyła tylko kosztów sprzętu oraz oprogramowania standardowego.
Dla systemu, który przyjęliśmy /sterowanie nadrzędne dużym komputerem/
konieczne jest stworzenie ośrodka obliczeniowego. Bależy tu wziąć pod uwagę gę następujące elementy: personel ośrodka obliczeniowego, pomieszczenia 0 specjalnych wymaganiach, instalacje /przetwornice, klimatyzacja itp/.
Można tu rozróżnić trzy sytuacje:
a/ gdy nie ma w zakładzie epd,
*>/ giy Qest ośrodek przygotowania danych, a maszyna jest typu mK lub ko
rzysta się z maszyny z zewnątrz,
¿/ gdy jest zorganizowany ośrodek obliczeniowy z dużą emc do zarządzania przedsiębiorstwem.
Śdip. a/ Koszty są związane, jak powiedziano wcześniej;
1 z wykonaniem pomieszczeń o specjalnych wymaganiach,
koszt adaptacji powierzchni 100 + 500 m wyniesie do 2 5 min zł, ; i, z przetwornicami, klimatyzatorami, z instalacją,
- koszt instalacji 1000 + 2000 tys.zł.;
. z personelem,
- 30-100 osób przy średniej płacy 50 tys. zł rocznie, tj. 1500 tys.zł- - 5000 tys.zł rocznie.
Łączne koszty organizacji ośrodka K/¿yG wyniosą 3500 + 12000 tys.zł Ad.p. b/
• rozbudowanie istniejącej powierzchni minimum o 50 m^, maksimum o W O m^;
koszt wyniesie minimum 500 tys. zł , maksimum 4 000 tys.zł ;
. rozbudowa instalacji istniejącej - 100 tys.zł , budowa nowej /o ile nie było/ - 2 000 tys.zł ;
> zwiększenie personelu - przy małym ośrodku o 20 osób, przy dużym ,0 80 osób /średnia płaca roczna 50 tys.zł /.
Łączne koszty organizacji ośrodka K/3/0 wyniosą 2 500 - 10 000 tys.zł ftd.p. c/
; nie nastąpi zasadniczo rozbudowa istniejącej powierzchni, . nie nastąpi rozbudowa instalacji,
. zatrudnienie może wzrosnąć, np. o 10-30 osób.
Łączne koszty organizacji ośrodka K w y n i o s ą 500 tys.zł - 1 500 tys.zł Dla wariantów A,B,C koszty ośrodka będą od 1,5 min zł - 12 min zł.
62 K.Tedeki Koszty automatyzacji produkcji /procesu technologicznego/
z zastosowaniem komputera /E^/
V celu określenia kosztów automatyzacji produkcji /procesu technologi
cznego/, rozważmy dwa przykłady wzorowane na istniejących bądź projekto
wanych liniach automatycznych w przemyśle maszynowym.
Przykład A
SyBtem automatyzacji wydziału mechanicznego wzorowany na linii frezarko- wiertarek
. mA
sterującU Unia.
fos/d los/yl] m n t
TRANSPORTER m/o ■ I
kys. 5- System automatyzacji wydziału mechanicznego wzorowany na linii frezarko-wiertarek
Liczba obrabiarek sterowanych numerycznie 5-10 /w linii/.
Koszty OSK kształtują się jak niżej:
np. tokarka an /firmy Gildenmeister/ - 6 000 tys.zi
frezarki - 3 500-4 OOOtys.zł
tokarka programowana sekwencyjnie - -3 000 tys.zł
Koszt małej linii*/ńp. 5 obrabiarek/ wyniesie 4 500 tys.zł x 5=22500tys.zł.
Koszt dużej linii,/np. 10 obrabiarek/ wyniesie 45 000 tys.zł
Urządzenia produkcji krajowej są dotychczas bardzo drogie, np. frezar- ko-«ytyczarfca - 10 min zł.
Kała linia 10 000 tys.zł x 5 = 50 000 tys.zł.t duża linia - 100 OOOtys.zł.
Transporter w zależności od stopnia złożoności urządzenia kosztuje od 1 do 10 min zł. Urządzenia towarzyszące, np. automatyczny magazyn półwy
robów, automatyczny magazyn wyrobów - koszty od 1 do 5 nilu zł •» urządze- nia^testujące 3-5 min zł.
Koszt zautomatyzowanej linii /K^/ składa się z następujących elementów:
KL = ^OSH + % + KM + KKJ OSłf - linia obrabiarek sterowanych numerycznie - Egg..
T - transporter -
SJ - automatyczny magazyn półwyrobów i wyrobów - K^
Kj - urządzenia testujące -
Koszty E:W n będą utworzone przez minimalne przyjęte wartości poszcze
gólnych składników, koszty - przez maksymalne wartości.
S-imimalny koszt systemu K, wyniesie 55 000 tys.zł , a maksymalny E. 120 000 tys.zł. ^ nijł
■'"nam
Następny przykład do określenia kosztów linii technologicznej wzorowa
ny jest na linii do produkcji gwintowników.
Przykład B
Zagłada się, że sterowanie będzie obejmować następujące procesy tech—
Analiza kosztów i afektów ...
nologiczne: praca magazynu automatycznego materiałów o różnej średnicys przygotowanie półfabrykatów, obróbka cieplna, obróbka mechaniczna, czysz
czenie, mycie, cechowanie, kontrola wyrobu, konserwacja, pakowanie.
FToKl__________
i]
WBys. 4. System automatyzacji wydziału mechanicznego wzorowany na produkcji gwintowników
Przyjmuje się, że liczba minikomputerów występujących w linii wyniesie od 1 do 12.
Koszt automatycznej linii /KjV - wariant minimum KL 5 ^mK + Eafl + % + ESSN + EKJ + EX mK - NUCON 400 - 2 000 tys.zł. ; K ^ aB - automat hartujący - 1 000 tys.zł } KaH T - transporter - 500 tys.zł.; K^
SSH - obrabiarki - 5 000 tys.zł ; Kggjf Kj - urządzenia kontrolno-pomiar.- 2 000 tys.zł ; Kjy
X - urządzenia pakujące i inne elementy linii 30% składników; K^.
Analogicznie jak dla przykładu A oblicza się koszty K. i K.
Mainl Mn In?
Koszt minimalny K^min^ wyniesie 33 000 tys.zł., a K^min^ - 36 000 tys.zł.
Wariant maksimum
mK - IłUCON 400 - 2 000 tys.zł ; K ^ aH - automat hartowniczy - 2 000 tys.zł ; KnH T - transporter - 2 000 tys.zł ; SSN - obrabiarka sterowana numer. - 5 000 tys.zł ; ^ggjj
KJ - urządzenia kontrolno-pomiar.- 5 000 tys.zł ; K£J K - pozostałe urządzenia - 20% - K^-.
Koszty systemu maksimum /KTnlay7 wyniosą 97 000'tys.zł.
Koszty dużych systemów sterowanych komputerem zależą od złożoności procesu technologicznego, czyli od liczby sterowanych urządzeń automatycz
nych, jak również od nasycenia linii komputerami. Systemy złożone mogą być nawet kilkakrotnie droższe od systemów prostych.
Dotychczasowe schematy dotyczyły jednej linii, co może odpowiadać rze
czywistości w prostych układach produkcyjnych /zakład produkuje głównie wyroby o podobnym procesie technologicznym/ lub wydziałowi produkcyjnemu w systemie kilku różnych technologicznie wyrobów produkowanych w zakła
dzie. Przyjmijmy, że zakład produkuje średnio p rodzajów wyrobów o od
miennym procesie technologicznym. Będziemy wtedy mieli do czynienia z pięcioma liniami /gniazdami/ automatycznymi
64 K.Tański
Koszty systemu _
2 =2 *- K.
Lr i=1+5
Tab.1 Koszty systemu z pięcioma liniami technologicznymi dla przykładu A i B /w min zł J
-Eęzykład A B
min zł min zł
^%*min1 275 165
L2min2 -
180
^Tmacc 575 . 3
Ogólnie można przyjąć, że koszty wariantu minimum są w granicach 33 min zł. dla jednej linii, 165 min zł - dla 5 linii. Natomiast dla warian
tu maksimum od 115 min zł .. dla jednej linii do 575 ®lm zł. dla pięciu linii.
Z powyższych rozważań wynika, że maksymalne koszty automatyzacji produk
cji dla procesu technologicznie złożonego mogą być- równoważne kosztom kilku linii, na przykład pięciu dla procesów prostych pod względem tech
nologicznym. Dla potwierdzenia tego faktu posłużymy się przykładem automa
tyzacji procesu montażu karoserii w Zakładach YW w RFN. Dane dotyczą,co prawda automatyzacji bez zastosowani a,techniki komputerowej, ale mogą da
wać pojęcie o złożoności procesu montażu i kosztach z tym związanych.
Koszt tej linii wyniósł w latach sześćdziesiątych 50 min DM/ąOOO min zł./
dla linii o wydajności 240 zespołów/godz.
Koszty komputerowej automatyzacji produkcji z uwzględnieniem oprogramowa
nia specjalnego.
Dotychczas nie brano pod uwagę kosztów specjalnego oprogramowania. 'IIg źródeł brytyjskich dla procesów /ciągłych/ w chemii koszty oprogramowania są równe łub wyższe od kosztów maBzyny cyfrowej ze sprzętem peryferyjnym.
Doświadczenia wskazują, że w przemyśle maszynowym /w zależności1 od złożoności procesu'produkcyjnego/ koszty oprogramowania mogą być 3 * 5 razy wyższe niż w sterowaniu procesami ciągłymi.
Jak będą kształtowały się koszty /Q’/ systemu oprogramowania przy ta
kim założeniu?
.Przyjmuje się następujące założenie:
. dla prostych procesów technologicznych zbliżonych do ciągłych a=1, . dla średnio złożonych a=5,
. dla złożonych a*5.
Koszty systemu sprzętu z uwzględnieniem kosztów oprogramowania specjalnego Koszty systemu emc /%' / z oprogramowaniem specjalnym / O / :
Analiza kosztów i efektów .57 65 Q’ = K + Op5 Qp = a x E
przy obliczonych uprzednio:
W l = *9 600 tye.zł = 73 300 tya.zł
= 66 000 tys.zł = 82 300 tys.zł.
Koszt oprogramowania specjalnego wyniesie 49 nOn + 411 min zł. w zależno
ści od przyjętego systemu sprzętowego i złożoności procesu technologicz- Safetż
Koszt systemu Q ’ /sprzęt komputerowy z oprogramowaniem specjalnym/
dla wariantów złożoności procesu produkcyjnego --wsp. »a" a = 1
/tys.zł./ a = 3
/tys.zł./ a = 5 /tys.zł./
Snin*! 99 200 198 400 297 600
^min2 133 200 266 400 396 600
^max1 146 600 293 200 459 800
^max2 164 600 396 200 493 800
Suma kosztów /F/ obiektowego systemu komputerowej automatyzacji przy róż
nych nakładach na organizację ośrodka emc /Kq/ . F = K + qp + KL + K0
Dla danego wariantu organizacji ośrodka /A,B,C/ koszt minimalny OSKA będzie utworzony z K^o min; pozostałe składniki /Q’, Kj/ minimum, nato
miast koszt maksymalny OSKA będzie utworzony z KQ n lub Kq m , pozostałe 'składniki /Q», K^/.
Ogólnie można powiedzieć, że koszty OSKA Fmin + mam będą zawarte w granicach od 132 000 tys.zł do 1081 000 tys.zł.
Szczegółowe własne wyliczenia poszczególnych wariantów kosztów OSKA zawarte są w pracy [i],
Bozpatrzmy jeszcze system OSKA dla montażu bardzo złożonego procesu technologicznego /linia montażowa karoserii - analogia z Fi w EFN/.
Przyjmujemy:
. koszt linii Kj-m = 1 OCO 000 tys.zł.
. rozbudowany system sprzętowy Kmay-; = 82 000 tys.zł.
. współczynnik oprogramowania a = 5
. koszt systemu, sprzęt + oprogramowanie = 493 800 tys.zł.
Bozpatrując warianty skrajne organizacji ośrodka, tj. A i C:
dla wariantu A
= K L M + ^ + K A W = ' 1 5 0 5 8 0 0
dla wariantu C
66 E. Tański j Zestawienie powiązań między składnikami systemu a kosztem 1 całości OSKI w ty8.zł
\ Skład
\ OSEA
Stopień przygo
towania do wpro
wadzenia epd
%
Stopień złożono
ści sy
stemu /sprzęt/
%
Stopień złożono
ści oprc gramowa- nia
%
Stopień złożono
ści linii technolo
gicznej
% F
*i
\
£o E %Fmin 500 0,4 49 600 37,4 49 600 37,4 55 000 24,9 152 700
?omaz
?minL 1 1. ohr.
F_
12 000 8,3 49 600 37,4 49 600 54,4 55 000 22,9 144 200 12 000 4,1 82 500 28,2 82 500 28,2 115 000 39,5 291 600 1? 000 1,9 82 500 13,2 411 500 66,1 115 000 18,5 621 000 maxL
1 1. obr.
p ,mon^j, 51. ohr.
pnaz-
12 000 1 ,6 82 500 10,9 82 500 10,9 575 000 76,5 751 600 12 000 1,1 82 500 7,6 411 500 58,0 575 000 53,2 108100C 5 1. ohr.
F 500 0,05 82 500 7,7 411 500 38,5 575 000 53,7 106950C min
12 000 0,8 82 500 5,5 411 500 27,0 1000000 66,0 150580C
“ Odliczenia własne
Omówienie wariantów powiązań poszczególnych składników kosztów OSSA 3?mir - system, w którym przyjęto koszty s, sL , ftp, Kq - „minimum";
?o - system, w którym E„ ¡jest mam /tzn., Ze zakład nie ma ośrodka obliczeniowego i epd/ pozostałe czynniki „minimum";
'min. - system, w którym przyjęto maksymalne koszty organizacji ośrod
ka, system sprzętowy EmaT< współczynnik opro; ramowania a=1, proces realizowany na jednej linii technologicznej o maksymal
nej złożoności; -
F 'hlGUvr _ - system jak F .iiilii , o wysokich kosztach oprogramowania a=5*
Fmiiu - system, w którym przyjęto maksymalne koszty organizacji ośrodka
^ o m s j / ' s3rs1:en sprzętowy E^^, proces realizowany na pięciu liniach technologicznych K ™ ', niskie koszty oprogramowania
a=1;
Fe - system jak F Ł , o wysokich kosztach oprogramowania a=5;
±¡2 ■a±nL
F ‘ - system, w którym przyjęto Ł m , ^ i K , najniższe min v koszty organizacji ośroama;^maz ^ m i n
Fmnv - system, w którym wszystkie koszty są maksymalne i rozpatrzone złożony proces montażowy /Er /.
■4s
Analiza kosztów! efektów ... 6?
Główne czynniki mające wpływ na koszty systemów OSKA . Złożoność procesu technologicznego /Kj/ 22,9^-76%,
Czy dotychczasowa produkcja jest już zautomatyzowana f/KjV, . Koszty oprogramowania systemu f/K.K^/ 27%-38%,
. Liczba różnych technologicznie detali lub wyrobów /liczba koniecznych linii/ f/KL /,
. Koszty systemu komputerowego K 5% + 37%.
Mniejszy wpływ na koszt OSKA ma fakt, czy istnieje ośrodek emc, czy trzeba go tworzyć /KQ/ 0,4% ♦ 8,3%.
Wzorując się na źródłach zachodnio-europejskich i amerykańskich należy brać pod uwagę fakt, że w krajach RWPG i Polsce koszt 1 godziny pracy żyś- wej w stosunku do pracy maszyny, jest jak 1:50 - 1:100, natomiast w Stanach Zjednoczonych stosunek ten wynosi odpowiednio 4:1,4 [5]• Z tego powodu na
leży pamiętać, że wdrożenie komputerów OSKA w początkowym stadium, z pun
ktu widzenia przedsiębiorstwa, może nie tylko nie prowadzić do zwiększenia efektywności, a przeciwnie - może wymagać dodatkowych nakładów finansowych, dodatkowej pracy i wysiłku intelektualnego.
Po analizie stosowania systemów informacyjnych, efektów stosowania automatyzacji niekomputerowej w automatyzacji procesów technologicznych w przemyśle maszynowym można już ocenić w przybliżeniu korzyści wynikają
ce z komputerowej automatyzacji zakładów przemysłu maszynowego.
Podstawowy wniosek: w OSKA będą występowały wszystkie elementy efektów osiąganych w systemach informacyjnych. Komputerowe powiązanie systemu za
rządzania przedsiębiorstwem z wydziałami produkcyjnymi i procesami tech
nologicznymi powoduje, że omówione efekty będą bardziej spotęgowane. Do tych efektów należy dołączyćjte, które wynikają z automatyzacji w wyniku stosowania osn.
Należy jednak szczególnie podkreślić niektóre korzyści i występujące w OSKA elementy, bez których w pewnych sytuacjach w ogóle nie do pomyślenia byłby dalszy intensywny postęp w przemyśle maszynowym. Są to:
. zmniejszenie stanu zatrudnienia w zakładach przemysłu maszynowego przy zapewnieniu wykonania znacznie zwiększonych planów produkcyjnych, . zapewnienie stałej wysokiej jakości produkcji wynikającej ze ścisłej
realizacji procesu technologicznego /system komputerowy zapewnia reali
zację wszystkich parametrów procesu oraz stałą obiektywną automatyczną kontrolę wyrobów/,
. większa wydajność procesów produkcyjnych,
. natychmiastowa informacja na żądanie /w różnych przekrojach/ o bieżącym stanie produkcji,
. lepsze wykorzystanie parku maszynowego w zakładzie, .. zmniejszenie zużycia materiałów.
Jednakże efekty te mogą być osiągnięte przy spełnieniu niezwykle wyso
kich parametrów niezawodnościowych całego systemu, tj. sprzętu komputero
wego ź oprogramowaniem, maszyn i urządzeń technologicznych, odpowiednich jakościowo materiałów i podzespołów, zapewnienie sprawnej obsługi konser
wacyjnej i remontów.
63 K.Tański
'li pracy nie zostały omówione niesłychanie ważne elementy, dotyczące zagadnienia projektowania OSKA, zarówno od strony jakości projektów jak i kasztów poniesionych na prace projektowektóre na obecnym etapie ze wzglę
du na ich pionierski charakter będą. wysokie.
5. Efektywność zastosowania systemów minikomputerowych do sterowania procesami dyskretnymi w oparciu o krajowe doświadczenia
W przemyśle krajowym pracuje lub jest wdrażane około 100 systemów kom
puterowych. Tylko nieliczne z nieb znalazły zastosowanie w sterowaniu procesami dyskretnymi. Do chwili ohecnej w kraju nic- został opracowany komputerowy kompleksowy system sterowania'obiektem dla procesów o charak
terze dyskretnym. Systemy działające w krajach o dużym rozwoju komputerów dotyczą głownie proceBÓw ciągłych. Z tych względów omówienie efektów wy
nikających ze stosowania techniki komputerowej w sterowaniu procesami dyskretnymi w kraju zostało oparte na doświadczeniach z zastosowania sys
temów minikomputerowych, /wdrożonych lub będących w opraćowywaniu/, które sterują dość wąskim wycinkiem produkcji. Należy zaznaczyć, że w przemyśle krajowym przykłady zastosowań są jak dotąd nieliczne.
\
5.1. Syscem MEKA-366 przeznaczony do sterowania załadowaniem koksu w Hucie im. Lenina
Przeznaczenie
System opracowany w MERAtZSM przeznaczony jest do sterowania i korekcji podawania koksu do 6 wielkich pieców. Sterowanie zapewnia Wsad koksu na podstawie informacji otrzymanej z obiektu przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniej kolejności operacji technologicznej oraz kontorli stanu obiektu.
System sprzężony jest z urządzeniami obiektu - wagą Szenka i miernikami wilgotności koksu metodą pośrednią. Każdy wielki piec obsługiwany jest przez dwie wagi Szenka z dwoma izotopowymi miernikami wilgotności /jeden miernik na każdą połowę wielkiego pieca/. W pierwszym okresie zostały podłączone trzy wielkie piece. Każdy z 6 wielkich pieców zaopatrywany
jest przy pomocy dwóch wag pracujących na zmianę. Sygnałami wejściowymi dla systemu są tutaj wskazania wag i wilgotnościomierzy związanych z .każ
dym urządzeniem narzucającym. Na podstawie otrzymanej informacji z urzą
dzenia narzucającego oraz zadania początkowego system wylicza następne,
•skorygowane zadanie uwzględniając przy tym zmiany wilgotności koksu oraz niedokładność działania przesiewaka, a następnie steruje głowicą urządze
nia. ważącego. Zadanie początkowe może być zmieniane w trakcie wykonywania programów. Odpowiednie ustawienie kluczy na pulpicie technicznym umożli
wia wydrukowanie komentarza, zawierające informacje dotyczące sterowanego procesu.
Efekty i koszty
System zapewnia załadowanie koksem każdego z wielkich pieców co 78 sek.
Źródłem korzyści w omawianym systemie są oszczędności na koksie, ponieważ
Anaiigą kosztów i efektów ...____ 69 ii czasie doby koks jest ładowany ok. 110Ó razy do pieca," oszczędność każ
dorazowo tylko kilkudziesięciu kg /ze względu na różną wilgotność koksu/, na jednym wsadzie powoduje oszczędności rzędu kilkudziesięciu ton koksu dziennie na 3 piecach.
Koszt systemu MERA-366 wraz z kosztami oprogramowania specjalistyczne
go wynosi około 2 500 tys.zł.
MOMIK 8b posi .dający kanał przemysłowy zdał egzamin jako procesor ste
rujący sekwencyjnie technologicznymi procesami dyskretnymi i może obsługi
wać szeroką klasę podobnych systemów. Boczna eksploatacja systemu w Hucie im.Lenina potwierdziła jego przydatność tak z punktu widzenia oszczędności koksu jak i zwiększenia skuteczności, 1 ulepszenia jakości wytopu.
A ciągu roku' zaoszczędzono 5 ®ln % /oszczędność roczna na koksie przy pra
cy systemu na 3 piecach/.
5.2. Minikomputerowy system automatyzacji procesu wytwarzania wzornicy żakardowej oparty na KERA-305
Przeznaczenie
Zadaniem systemu opracowywanego w OBR Mera-Poltik jest skrócenie i uproszczenie cyklu wprowadzania wzorów zaprojektowanych przez plastyka do produkcji. Wzór narysowany przez plastyka w odpowiednim rastrze, zostaje wprowadzony punktowo do pamięci maszyny. Ha urządzeniu /Digitizer/ nastę
puje zapisywanie wzoru /z uzupełnieniami dotyczącymi koloru, splotu i gę
stości materiału/ następnie jest to wprowadzone do pamięci minikomputerami gdzie następuje przetwarzanie wzoru /zmniejszenie lub powiększenie do wy
maganej wielkości, obrócenie wzoru, wybranie fragmentu wzoru itp./. Ist
nieje możliwość wprowadzenia korekty. Po obróbce w minikomputerze, nastę
puje wprowadzenie informacji albo w postaci taśmy perforowanej albo przez specjalny przetwornik na wybijarkę Verdal, której zadaniem qest wytworze
nie. odpowiedniej ilości.wzornic żakardowych. Wzory te są przechowywane w pamięci PK-1 lub 9425. Na podstawie przechowywanych wzorów można przy
gotować i opracować nowe kompozycje wzorów.
Efekty i koszty
Obecnie cykl wprowadzenia nowego wzoru trwa od 3-4 miesięcy, po wprowa
dzeniu systemu minikompiterowego cykl ten trwa 3-4 dni. Zostało to już wstępnie sprawdzone w OBE Poltik. Oszczędności jakie zamierza się osiąg
nąć po wprowadzeniu systemu w centralnej wzorcowni będą sięgały ok. 20 min zł rocznie.
Koszt sprzętu wraz z oprogramowaniem wykonanym przez OBR Mera-Poltik wy
niesie ok. 10 min zł.
Opracowywany system jest pierwszym tego rodzaju w kraju. Zakupienie .tego rodzaju uysteau w USA kosztowałoby ok. 6 min ź.
Zaletą systemu opracowywanego w OBR Mera-Poltik jest możliwość szyb
kiego rozpowszechniania raz opracowanego wzoru.
70 K. Tański 5.3. System automatycznych pomiarów silników indukcyjnych
z wykorzystaniem minikomputera IffiRA—400 — ASP — 2 — NIST Przeznaczenie
Celem automatyzacji było zmniejszenie pracochłonności najczęściej wyko
nywanych prób silników indukcyjnych, zwiększenie precyzji pomiarów przez mi.in. zapewnienie wymaganej praktycznej jednoczesności odczytu dużej li
czby wielkości mierzonych oraz zwiększenie szybkości odczytów. Ma to szczególne znaczenie przy wykonywaniu próby zwarcia silnika indukcyjnego, gdzie-jak wiadomo wartość momentu rozruchowego takiego silnika jest fun
kcją stanu nagrzania jego uzwojeń.
Obecna konfiguracja systemu oraz oprogramowanie umożliwiają automatyza
cję podstawowych prób pełnych /próby typu/ silników indukcyjnych. Spraw
dzone to zostało m.in.na przykładzie przeprowadzonej w sposób w pełni zauto
matyzowany próby biegu jałowego.
fiys. 5 j, Schemat blckowy ASP-1 - NIST Sfekty i koszty
System został wdrożony w I.B., w 1976 r. Dzięki zastosowaniu automaty
zacji pomiarów uzyskano:
- zmniejszenie zespołu ludzkiego prowadzącego pomiary z 7 lub 12 osób do 1 lub 2 osób /w zależności od rodzaju badań/,
- zmniejszenie pracochłonności pomiarów - 60 razy,
Poprzednio na pomiary i obliczanie przypadało 5 lub 1 3 godzin, obecnie odpowiednio 5 i 13 min. Istotną zaletą systemu jest to, że natychmiast po zakończeniu pomiarów otrzymujemy ?;yaruk wyników w żądanej ilości
egzemplarzy, który może stanowić atest wyrobu.
Koszty obecnego zestawu kształtowały się następująco:
'- KEBA-400 /prod. ZD IMM/ + peryferia - 2 500 tys.zł, - urządzenia Inteldigit PI - 500 tys.zł, - centralka przetwarzania /opr. IEL/ - 400 tys.zł;
Analiza kosztów 1 efektów ... 71 Prace prowadzone w Instytucie Elektrotechniki mają na celu głównie automatyzację kontroli w zakładach Zjednoczenia EMA. Na podstawie automa
tyzacji badań na stanowisku laboratoryjnym zamierza się wprowadzić automą- tyczne systemy w zakładach produkujących silniki elektryczne. Jako pierw
szy etap zamierza się wprowadzić automatyczną kontrolę mivdLzyoperacy jną, a następnie automatyzację prób niepełnych /wyrobu/ na koniec prób pełnych /typu/. Aby to zrealizować istnieje potrzeba opracowania i wykonania
specjalnych stanowisk do badań przemysłowych - jest to zadanie dla Insty
tutu ElektrotEchniki.
5.A. SKSC-1 - modelowy system komputerowego sterowania SKS dla Centrum Produkcyjnego typu KOR-1
Prze znaczeni..
Podstawowe zadania SKSC-1:
- sterowanie pracą poszczególnych urządzeń centrum produkcyjnym w sposób zapewniający maksymalną wydajność centrum przy realizacji dziennych /zmianowych/ zadań produkcyjnych;
- sporządzanie dziennych /zmianowych/ drukowanych raportów o wynikach pro
dukcyjnych i przebiegu pracy urządzeń centrum KOR-1, a także samego sy
stemu SKSC-1.
Zadania szczegółowe SKSC-1:
- tworzenie w pamięci komputera biblioteki numerycznych programów operacji technologicznych /POT/;
- dostarczanie z pamięci komputera odpowiednich POT na żądanie stacji ' obróbkowych;
- sterowanie wprowadzaniem do centrum KOR-1 nowych przedmiotów do obróbki;
- sterowanie przenoszeniem /transportem/ palet z przedmiotami między urzą
dzeniami centrum KOR-1 w trakcie procesu ich obróbki w sposób zapewnia
jący maksymalne wykorzystanie stacji obróbkowych.
Efekty i koszty
System realizującypracę na 5 centrach obróbczychpozwala wykonać w cyklu jednozmianowym w czasie jednego roku program produkcyjny w zakresie obrób
ki skrzynek przekładniowych całego przemysłu obrabiarkowego wynoszącą 150 tys. szt.
Koszt systemu SKSC-1 ze względu na pilotowy charakter wyniósł ¿0 min zł.
5.5- Tester pakietów cyfrowych TTL typu 3111 Pr: ■ znaczenie
Tester opracowany przez ZMiOT Unitra-Onima przeznaczony jest do badań funkcjonalnych sparametryzowamych układów i pakietów zawierających cyfrowe układy scalone SN/5-4- i SN/74 firmy Texas Inst. lub ich odpowiedników.
Tester pobudza wejścia układu badanego zgodnie z tabelą stanów wejścio
wych, interpretuje jego sygnały wejściowe oraz wykrywa niezgodności między odpowiedziami układu badanego a tabelą stanów wyjściowych. Identyfikacja .wykrytej niezgodności dokonywana jest przez wskazania numeru kodu testu i
numeru wyprowadzenia układu badanego.
72 K. Tański Tester przewidziany jest do dwóch rodzajów pracy:
- testowania pakietów z selekcją na dobre i złe, - testowania pakietów z analizą wyników ■ pośrednich.
Rys. 6, Schemat blokowy testera pakietów' cyfrowych 5111 Tfekty i koszty
wydajność przy selekcjonowaniu na dobre i złe /przy przeciętnej ilości 144 wyprowadzeń w pakiecie/ około 100 szt./godz.
Koszt samego testera 1 500 tys.zł plu6 koszt minikomputera z wyposaże
niem rzędu 2 000 tys.zł.
System ¿111 zainstalowano na wydziale uruchomień w Zakładach Unitra- .Varel. Zastosowanie systemu 3111 skróciło czas uruchomienia pakietów kil
kanaście razy. W czasie pracy stwierdzono, że sam tester pracuje popraw
nie natomiast w pierwszym rzędzie uszkodzeniu ulegają urządzenia peryfe
ryjne, a następnie sam minikomputer.
LITERATORA
[1 j Eołyński ii., Jaworek K., Szynka J., Tański K.: Ccena efektywności ekonomicznej obiektowych systemów komputerowej automatyzacji.
Archiwum Opracowań IKM nr 27•
[[2] Hidden A.E., Lowe E.J.: Maszyny cyfrowe w automatyce przemysłowej.
WNT, Warszawa 19?5»j
£3] Giełda Postępu Technicznego. Zbiór referatów. Mechanizacja i automa
tyzacja pracy inżyniera i technika z uwzględnieniem emc.
[4] Spychaj J.: Obiektowe systemy komputerowej Automatyzacji /OSKA/.
B0IKT3 IMM, 1976.
[pj Niri G.: Pewne aspekty efektywności stosowania nowych modeli emc.
Referat z posiedzenia grupy roboczej R.VPG, Bratysława 1977» Biuletyn informacyjny OSKA 1977 nr 2 /w druku/.
[63 Calikowski : Kierunki rozwoju urządzeń i środków pomiarowycn na tle typów produkcji. Prace OBR PTiKk, 197&.
C?3 bada W.: P.ealizacja systemów sterowania z maszynami cyfrowymi.
Infomr.tyka 1974 nr 7/S.
[s]
Spychaj J.: Rychunek ekonomicznej efektywności zautomatyzowanych systemów zarządzania i planowania w ZSRR. ETO Nowości' 1974 nr“ 5.[93 Tymowski u.: Autonatyzacja procesów technologicznych w przemyśle maszynowym. WNT, Werszawa 19 7 5»j
Bo3- Lis A.: Efektywność systemów informatycznych. TNOEK Warszawa 1975»
Analiza kosztówi efektów..
73
A H A M 3 PEHTAEEJBBOCTH H 3&HSKT0B IIPKMEHEfWH KOMTIBIOTEPHOJ ABTO!,iATii3AIi5W B M W m O ń IIPOMHlŁiiEHHOCTM
P e 3 B m e
B p ad O T e aH ajnraH pyeTCH ajieMeHTH peH T aO ejuH ocT H KMeionuBie wecTO e o d t e - KTHHX KOMHLiOTepHHX CHCTeMaX aBTOMaTH3amrH B MflimTHHOft npOMHmJieHHOCTH.
Paccm TpH BaiD Tca pa3HHe npzuepH - tcpalHHe h npoM esyroBBHe - m e M p ę r.e cto b ManmHHoB EtpoMHUuieHHOcTH. B ecL 3to t aHaJiH3 npeflCTaBJieK b BHue
TadJBin CBH3eft.
DpEBOiCHTCH Tose 3$$eKTH oafflflaeMH npa npuMeneHHH KOMnMwepHOfi asTowa- TH3aiBZEH.
COST-AND-EFFECT ANALYSIS OF THE APPLICATION OF COMPUTER AUTOMATION IN THE MACHINE INDUSTRY
S u m m a r y
The cost elements of the computer automation systems in the machine industry, for a large 3pectrum of various technologies, are discussed. The expected economic effects connected with computer control are presented, with attention given to mini
computer control of discrete processes.
