Metodyka oszacowania stopnia zagrożenia populacji roślin i ich siedlisk

(1)

Józef Mitka Received: 10.05.2010

O gród Botaniczny Reviewed: 15.06.2010

Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagielloński 31-501 Kraków, ul. Kopernika 27 j.mitka@uj.edu.pl

METODYKA OSZACOWANIA STOPNIA ZAGROŻENIA POPULACJI ROŚLIN I ICH SIEDLISK

Guidelines for the assessing the threat to plant populations and their sites

Abstract: The guidelines for the assessing th e threat to plant populations and th eir sites at the regional level, based on the IUCN (2003) criteria, are proposed. To unify the description and to qualify inform ation on vascular plant taxa, three forms are elaborated including site, population and species. Additionally, bryophytes and liverworts are taken into consideration, according to criteria by Hallingbäck et al. (1998).

Key words: plant conservation, protection guidelines, rare and threatened plant species.

Wstęp

Presja zjawisk cywilizacyjnych na szatę roślinną Ziem i, związanych z działal

nością gospodarczą człowieka, wywołuje zm iany o charakterze lokalnym i global

nym (K ornaś, M edw ecka-K ornaś 2002). R ów nocześnie w zrasta społeczna św ia

d o m o ść za g ro żeń i p o trz e b p rze ciw sta w ien ia się n ie k o rz y stn y m te n d e n c jo m . Z akres i n atężenie tych zm ian najlepiej są w stanie oszacow ać specjaliści, b o ta nicy i zoolodzy. W związku z pow yższym pojawia się pilne zadanie ujednolicenia d ziała ń o ch ro n n y c h , o g raniczających a n tro p o g e n icz n e zm ian y szaty roślinnej.

W sp o m n ia n e d ziała n ia dotyczą k ilku etapów : ro z p o z n a n ia przyczyn i zakresu zagrożenia, inw entaryzacji zasobów przyrodniczych, d o b o ru m e to d m o n ito rin gu i procedur ochronnych (M itka, Tum idajow icz 1992, 1993). Pierw szym etapem , tj. ro z p o z n a n ie m przy czy n i z a k resu za g ro żeń , zajm u ją się p rz e d e w szystkim g ru p y specjalistów - przyrodników , b o ta n ik ó w i zoologów, a w yniki b a d a ń p u blikow ane są n a łam ach czasopism naukow ych. N iektóre zagrożenia w ynikają ze zm ian globalnych, te najczęściej p rzedostają się do publicznej inform acji, czego p rzy k ła d em je st p o w szechne zain tereso w an ie dotyczące z m ia n k lim atycznych Ziemi.

(2)

Stopień zagrożenia flory i fauny określają z pow o d zen iem krajow e i p onad- krajowe czerw one listy i czerw one księgi gatunków roślin i zwierząt, np. czerw ona lista zw ierząt ginących i zagrożonych w Polsce (G łow aciński 2002), Polska C zer

w ona Księga R oślin (K aźm ierczakow a, Zarzycki 2001), czerw ona księga K arpat Polskich (M irek, Piękoś-M irkow a 2008), czy czerw ona księga europejskich m otyli (Swaay, W arren 1999).

R ozpoznanie zakresu zagrożeń i inw entaryzacja gatunków zagrożonych jest w stępnym etapem do podjęcia kroków zm ierzających do m inim alizow ania strat.

D o działań inw entaryzatorskich należą prace:

- genetyczno-taksonom iczne n ad zm iennością gatunkową;

- chorologiczne n ad rozm ieszczeniem geograficznym ;

- a u te k o lo g ic z n e n a d w y m a g a n ia m i sie d lisk o w y m i, o b ejm u ją c e ró w n ie ż w p rz y p a d k u ro ślin b a d a n ia sy n ta k so n o m ic zn e , któ re pozw alają n a o k reśle n ie s p e k tru m w y stę p o w a n ia dan eg o g a tu n k u w z b io ro w i

skach i zespołach roślinnych, a pośrednio na określenie w ym agań siedli

skow ych w podstaw ow ym zakresie.

Z w ień c ze n iem ty c h p ra c je st za p ro p o n o w a n ie i w d ro ż e n ie p rak ty c zn y c h zbiegów ochrony biernej i czynnej.

C elem p rac y jest przedstaw ienie założeń m etodycznych, dotyczących opisu stanow iska i inw entaryzacji stanu populacji, pozwalających na określenie stopnia zagrożenia g atu n k u zagrożonego lu b /i rzadkiego. Isto tn y m celem je st u je d n o lic en ie n ie k tó ry c h p ro c e d u r o b se rw ac y jn y c h , sto so w a n y ch p rz y p la n o w a n iu zabiegów o ch ro n y biernej i czynnej w operatach ochro n n y ch obszarów praw nie chronionych, o p racow aniach planistycznych je d n o ste k adm in istracy jn y ch oraz innych inicjatyw ach lokalnych, dotyczących o chrony b io ró żn o ro d n o ści siedlisk.

Po drugie, sposób zbioru inform acji um ożliw i określenia stopnia zagrożenia ga

tu n k u w edług pow szechnie stosow anych standardów , tj. k ryteriów IU C N (2003), zam ieszczonych w Z ałączn ik u 2. N ależy podkreślić, że p ro p o n o w a n y zarys d o tyczy jedynie sp o so b u zb ieran ia danych, a nie pro w ad zen ia b a d a ń terenow ych, w ym agających bardziej złożonego podejścia m etodycznego.

Założenia ogólne i definicje

Podstaw ą określenia stopnia zagrożenia gatu n k u roślinnego i jego tendencji dynam icznych w danym obszarze jest d ługoterm inow a lub p o w tarzana w odstę

pach czasu obserw acja na stanow iskach naturalnych (por. Z ałącznik 1). W stw ier

d ze n iu ty m za w arta je st g en e ra ln a w skazów ka, iż p o d sta w ą w szelkich d ziała ń o ch ro n n y c h je st szczegółow a w iedza n a te m a t geograficznego ro zm ieszczen ia g atu n k u n a p oziom ie populacji. W ty m p rzypadku, ze w zględów praktycznych,

(3)

pop u lację m o ż n a n iek ied y u tożsam ić ze stanow iskiem (locality, site), ro z u m ia nym jako miejsce o określonej pow ierzchni, które daje się przedstaw ić jako p u n k t n a m apie lub pole rastrow e w p rzyjętym system ie kartograficznym . N ajczęściej należy je d n a k przyjąć definicję populacji jako zbiór osobników tego sam ego tak- so n u zajm ujący określony obszar. W p rzy p a d k u ta k so n ó w o rozczłonkow anym rozm ieszczeniu należy w prow adzić pojęcie subpopulacji (G łow aciński, Nowacki 2004). P ojęcie m e tap o p u lac ji p o w in n o być stosow ane z d u ży m k ry ty cy zm em , gdyż w ym aga przyjęcia założeń dotyczących p aram etrów dem ograficznych, które są najczęściej nieokreślone (M itka 2004). P om im o częściowego utożsam ienia p o jęć „stanow isko” i „populacja”, ich opis należy przeprow adzić w edług odrębnych wytycznych. W ielkość populacji i liczba stanow isk m oże podlegać ek stre m a ln y m flu k tu a cjo m , gdy p aram etry różnią się w k rótkich okresach o rząd w ielkości (np.

dziesięciokrotny w zrost lub spadek).

S iln e ro z c z ło n k o w a n ie p o pulacji w zm aga ryzyko w ym arcia taksonu. Sytu

acja taka dotyczy przypadków , gdy w iększość osobników jest znajdyw ana w n ie w ielkich lub relatyw nie izolowanych subpopulacjach. Małe subpopulacje są n a ra żone na w ym arcie, a praw dopodobieństw o rekolonizacji pierw otnie zajm owanych stanow isk jest niewielkie.

P ro p o z y cja w ytycznych dotyczących m e to d y k i b a d a ń n a d g a tu n k a m i z a g ro żo n y m i i rz a d k im i ro ślin n ac zy n io w y c h w y k o rzy stu je d efin icje i k ry te ria w y p ra c o w a n e p rz e z IU C N (2 003), a w p rz y p a d k u m sz ak ó w i w ą tro b o w c ó w p rze z H allin g b äck a i in. (1998). Uw aga ta d otyczy zaró w n o op isu stanow iska, ja k i populacji. W ytyczne te pozw alają na zobiektyw izow aną, w ynikającą z zasto

sow ania danych ilościowych, ocenę kategorii zagrożenia gatunku. Z grom adzona zostaje w te n sposób kwalifikowana inform acja, pozyskiw ana w edług ściśle okre

ślonych wymogów.

M e to d y k a z b ie ra n ia d an y c h o b e jm u je tr z y składow e: g a tu n e k , s ta n o w i

sko i populację, w p o staci odręb n y ch k a rt z zap ro p o n o w an y m i do w yp ełn ien ia polam i. Ich treść i zakres om ów ione są poniżej.

Założenia szczegółowe

K arta gatunku (Tabela 1 i 2)

K arta g a tu n k u w y p e łn ia n a je st je d n o k ro tn ie , po p rz e p ro w a d z e n iu o b se r

w acji w poszczególnych stanow iskach. Z aw iera podstaw ow ą in fo rm ację ta k s o n o m ic z n ą oraz charakterystykę ekologiczną. N ajw ażniejsza z p u n k tu w idzenia zachow ania g atu n k u jest in fo rm acja dotycząca ogólnej liczby stanow isk i liczby s ta n o w isk w b a d a n y m re g io n ie , i w re g io n a c h s ą sie d n ic h (w p rz y p a d k u g a tu n k ó w rza d k ich ). In fo rm a cja dotycząca p o ło ż en ia p rzy n a jm n ie j czterech s ta

(4)

n o w isk w b a d a n y m o b sz arze p o tr z e b n a je s t do o k re śle n ia z a k r e s u z a s ię g u (extent o f o cc u rre n ce). Z ak res zasięgu g atu n k u , ob ejm u jący k ry te riu m B (por.

Z a łą c z n ik 2 lub h ttp ://w w w .iu c n re d lis t.o rg /te c h n ic a l-d o c u m e n ts /c a te g o rie s - an d -c riteria/2 0 0 1 -c ate g o ries-crite ria) je st o b szarem zaw arty m w m in im aln y m w ieloboku w ypukłym , zaw ierającym w szystkie stanow iska w b ad an y m regionie/

jednostce fizjograficznej, z w yłączeniem znajdujących się poza zw artym zasięgiem lub w n ie ty p o w y m siedlisku, w ty m p o c h o d z e n ia an tro p o g en iczn eg o . D ru g im istotnym param etrem jest w ielkość a re a łu (area of occupancy), która w niniejszej propozycji m etodycznej utożsam iona została z obszarem zw iązanym z wielkością k w ad ratu ATPOL p o m n o ż o n ą przez liczbę stanow isk, tj. liczbę k w adratów (np.

liczby kw adratów ATPOL w siatce 1x1, 2x2, 2,5x2,5; 5x5 lub 10x10 km ), w k tó rych gatunek występuje.

Jednym z isto tn y ch k ry terió w sto p n ia zagrożenia g atu n k u je st oszacow ane lub określone na podstaw ie obserw acji terenow ych tem po w ym ierania populacji g a tu n k u w ok resie p rz e d p rz e p ro w a d z e n ie m o b se rw ac ji o raz p rze w id y w a n e, szacow ane te m p o w y m ie ra n ia w przyszłości. Czas p o k o len ia ró w ny je st u śre d n io n e m u w iekow i osobników po raz pierw szy w chodzących w fazę rep ro d u k cji (k w itn ie n ia ). L ic zeb n o ść p o p u la c ji p o w in n a o b ejm o w ać o s o b n ik i d o jr z a łe , tj. w fazie gen eraty w n ej, z p o m in ię c ie m siew ek (w ty m re -in tro d u k o w a n y c h ), określana w term inie kw itnienia/ow ocow ania.

K arta stanow iska (Tabela 3 i 4)

K arta sta n o w isk a m a n a celu u je d n o lic e n ie z b io ru in fo rm a c ji dotyczącej sta n u siedliska i ty p u zbiorow iska roślinnego. Z aw iera podstaw ow e inform acje dotyczące lokalizacji geograficznej i regionu fizycznogeograficznego wg M atusz

kiewicza (2008, http://w w w .igipz.pan.pl/geoekoklim at/roslinnosc/regiony_m apa/

h o m e _ p l.h tm ) o raz p o dstaw ow ych ch a ra k te ry sty k siedliskow ych dotyczących p o d ło ża glebowego, ty p u zbiorow iska roślinnego oraz jego ten d en cji dynam icz

nych. Typ gleby dla stanow isk niżow ych w g klasyfikacji Polskiego Towarzystwa Gleboznaw czego z 1989 r. (h ttp://w w w .biol.uni.w roc.pl/instbot/stankiew /w ykaz.

h tm , por. także K rólikow ski i in. 1986), a dla stanow isk górskich w g Skiba i in.

(1998) i innych opracow ań m onograficznych. Klasyfikacja fitosocjologiczna p o w inna opierać się n a wykazie zbiorow isk i zespołów roślinnych wg M atuszkiew i

cza (2001), a w przypadku zbiorow isk karpackich w edług regionalnych opracow ań fitosocjologicznych, np. M ichalik i Szary (1997), D en isiu k i K orzeniak (1999), W innicki (1999) i in. Zdjęcie fitosocjologiczne p o w in n o być w ykonane m eto d ą B raun-B lanqueta (D zw onko 2007). W ypełnienie k arty stanow iska w ym aga w ie

dzy eksperckiej z podstaw owego zakresu gleboznawstw a i fitosocjologii.

W p rz y p a d k u licznego w y stę p o w a n ia g a tu n k u w reg io n ie , w p rz y p a d k u k tórego istn ieją u za sa d n io n e p rze słan k i dotyczące zagrożenia, należy dok o n ać

(5)

w stępnego d o b o ru stanow isk, ta k aby uw zględniony został cały areał jego w ystę

pow ania oraz zróżnicow anie w arunków fitocenotycznych.

K arta populacji (Tabela 5 i 6)

In fo rm acje dotyczące liczebności i s tru k tu ry p o p u la cji zbieran e są w edług schem atu zaw artego w karcie populacji. Istotnej inform acji dostarcza zajm ow ana pow ierzchnia i stopień w ypełnienia przestrzeni przez osobniki gatunku na stan o wisku. W tym ujęciu wielkość areału populacji w ytycza w ypukły w ielobok, któ re

go w ęzły w yznaczają osobniki najbardziej zew nętrzne. W ypełnienie przestrzen i zbiorow iska roślin n eg o p rzez g atu n ek je st isto tn e dla określenia jego ten d en c ji dynam icznej. Oczywiście, w yjaśnienie tego procesu w ym aga przynajm niej dwóch, p rze p ro w ad z o n y ch w o d stę p a c h k ilk u le tn ic h , o b serw acji teren o w y ch . M ożna przyjąć, iż tendencja spadkow a będzie znajdow ała swój w yraz w zm ianie o d ro z

m ieszczenia rów nom iernego do rozproszonego oraz od w ystępow ania w dużych sk u p ien iach lub łanach do s tru k tu ry drobnokępkow ej lub w ręcz pojedynczego.

Tego typu obserw acja m oże być p o m o c n a przy oszacow aniu tem p a w ym ierania populacji.

Podziękowania

Składam serdeczne p o d ziękow anie dr Stanisław ow i K ucharzykow i za cenne uwagi krytyczne dotyczące niniejszego opracowania.

(6)

Tabela 1. Karta gatunku: rośliny naczyniowe.

Table 1. Species card: vascular plants.

K A R T A G A T U N K U (w y p ełn ia n a jed n o k ro tn ie)

R O D Z IN A :... R O D Z A J:... G A T U N E K :...

PO D G A T U N E K :...

AUTOR T A K S O N U :...

FORM A ŻY CIO W A : fanerofit □ chamefit 1 hemikryptofit 2 geofit □ terofit □

WYM AGANIA ŚW IETLNE: helofit □ skiofit □

ROZM N AŻANIE: generatywne □ wegetatywne □ brak danych □ ZNACZENIE TA K SO N U :dvsiunkcia □ izolowane wyspowe stanowisko 1 endemizm U stanowisko na granicy zasięgu U

LICZBA STANOW ISK (lub kwadratów ATPOL) W REGIONIE:

1 □ <5 □ < 1 0 2 > 10 □ lub d o k ła d n a...

OSZACOW ANA LICZEBNOŚĆ CAŁKOW ITA OSOBNIKÓW W REGIONIE:

<50 I < 2 5 0 2 <1000 □ <2500

<10000

□

>10000

□

OSZACOW ANA WIELKOŚĆ A REAŁU: <10 km2 □ <20 km2 2

□ <500 km2 □ <2000 km2 □ >2000 km2 □

OSZACOW ANY ZAKRES ZASIĘGU (W IELO BO K ): <100 km2 1 <5000 km2

<20000 k n rD >20000 km2 2 EKSTREMALNE FLUKTUACJE LICZBY STANOW ISK/LICZEBNOŚCI POPULA CJI:

tak □ nie □ nieznane □

SILNE ROZCZŁO NKOW ANIE: >90% dojrzałych osob. w 1 pop. □

>95% dojrzałych osob. w 1 pop. 2 nic □ W YM IERANIE (obserwowane, oczekiwane lub wnioskowane w ostatnich 10 latach lub 3 pokoleniach {wybrać dłuższy okres)): >90% spadek ] >80% spadek 2 >70 spadek 2

>50% spadek □ 0% spadek □ >25% spadek 1 >20% spadek □

>10% spadek □ nieznane □

W YM IERANIE (oczekiwane lub wnioskowane w następnych 10 latach lub 3 pokoleniach {wybrać dłuższy o k res)): >90% spadek 2 >80% spadek I >70% spadek □

>50% spadek I >30% spadek I >25% spadek

>20% spadek □ >10% spadek I nieznane C

Kategoria lokalnego zagrożenia według kryteriów IUCN 2003: EX EW n ^REn C R □ EN □ VU 2 NT □ LC □ DD □ NA 1 NE 2

K ry teriu m :... Wypełnił/data:

(7)

Tabela 2. Karta gatunku: mchy i wątrobowce.

Table 2. Species card: mosses and liverworts.

K A R T A G A T U N K U (w y p e łn ia n ia je d n o k r o tn ie )

R O D Z IN A :... R O D Z A J:... G A T U N E K :...

A U TO R T A K S O N U :...

Z NACZENIE T A K SO N U : dysjunkcja 1 izolowane w yspowe stanowisko □

endemizm □ stanowisko na granicy zasięgu 1 brak □

CZTERY NA JBLIŻSZE STAN OW ISKA W OKÓŁ BAD ANEGO O B S Z A R U :...

LICZBA STAN O W ISK (lub kwadratów ATPOL) W POLSCE:

<30 i <100 : <1000 □ >1000 □

LICZBA STAN O W ISK (lub kwadratów ATPO L) w badanym obszarze: dokładna lub szacowana:

<10 I <30 1 <100 □ <250 □ >250 □

LICZEBNOŚĆ OGÓLNA osobników (kęp) w badanym obszarze:

<50 I <250 □ < 2 5 0 0 ] <10000 □ >10000 □ CZAS TRW ANIA PO K O LEŃ :

krótki (pionierski s.st., w szędobylski) = 1 - 5 lat/pokolenie 3 średni (kolonizujący, średniotrwały) = 6 - 1 0 lat/pokolenie 3 długi (gatunek długowieczny) = 11 - 25 lat/pokolenie □

W YM IERA N IE (obserwowane, oczekiwane lub w nioskow ane w ostatnich 10 latach lub 3 pokoleniach {wybrać dłuższy okres}):

>80% spadek 3 250% spadek I >20spadek 3

K ategoria lokalnego zagrożenia według kryteriów IUCN 2003: EX 3 EW 3 R E D CR ] EN □ VU 3 NT □ LC ] DD □ NA 3 N E □ Kryterium w g Hallingbäck i in. 1998 ...

W y p ełn ił/d ata:...

(8)

Tabela 3. Karta stanowiska: rośliny naczyniowe.

Table 3. Station card: vascular plants.

K A R TA STA N O W ISK A (w y p ełn ia n a w teren ie) LOKA LIZA CJA : ...D a ta :...

W SPÓŁ.GEOGRAF. G P S :... WYS. N P M :...

N A C H Y L E N IE :... E K SP O Z Y C JA :...

REGION FIZYCZNOGEOGRA FICZNY W G M ATUSZKIEW ICZ (2 0 0 8 ):...

STA TU S: Park Narodowy □ Rezerwat □ N atura 2000 3 Teren niechroniony ]

SPOSÓB UŻY TK O W A N IA : wypas 3 koszenie ] nawożenie wypalanie □ brak ]

ŚLADY DZIAŁALNOŚCI CZŁO W IEKA (OPISOW O), np. w yrzucanie śmieci, turystyka, palenie ognisk, odwodnienie, itp...

TYP GLEBY w g P T G ...

W ILG O TN O ŚĆ: b.sucha 3 sucha 1 świeża 3 w ilgotna 3 mokra C M IĄŻSZOŚĆ NADKŁADU ŚCIÓŁKI : c m ...

SZKIELET: gleba <10% 1 słabo 10-25% 3 silnie 25-50% 3 b. silnie 50-75% 3 rumosz >75% 3 skala ]

TYP PRÓ C H N ICY : m oder 3 m or/m oder □ moder alpejski □ muli □ hydromull 3 higromull ]

W ARUNKI ŚW IETLN E: cień 3 półcień 3 pełne światło □ SIEDLISKO (o p iso w o ):...

ZW ARCIE RU N I/RU N A : < 50% < 75% □ <90% □ >90% 3

ZW ARCIE W ARSTW Y K R ZEW Ó W : 0% □ < 1 0 % < 25% □

<50% >50% 3

ZW ARCIE W ARSTW Y D RZEW : 0% < 50% I < 75% □ >75% 3 SIEDLISKO (o p iso w o ):...

POW IERZCHNIA AKTUALN A SIED LISK A : < 1 ar 3 < 1 0 arów 3 < 1 ha 3

< 10 ha 3 > 10 h aD TENDENCJE SUKCESYJNE ZBIOROW ISKA (o p iso w o ):... brak □ GATUNKEK IN W A ZY JN Y : ... POKRY CIE [ % ] ...

GATUNEK D O M IN U JĄ CY : ... POKRYCIE [ % ]...

ZBIOROW ISKO lub ZESPÓL ROŚLINNY wg M atuszkiewicza (2001) lub innego źródła:

ZDJĘCIE FITOSO CJO LO G ICZN E: wyk. w miejscu występowania gatunku Wypełń i ł/d a ta :...

(9)

Tabela 4 . Karta stanowiska: mchy i wątrobowce.

Table 4 . Station card: mosses and liverworts.

K A R T A S T A N O W IS K A (w y p e łn ia n a w te r en ie)

L O K A LIZA C JA : ... D a t a : ...

W SPÓ Ł.G EO G R A F. G P S : ... W YS. N P M :...

N A C H Y L E N IE :... E K S P O Z Y C JA :...

REGION FIZ Y C Z N O G E O G R A FIC Z N Y W G M A TU SZK IEW ICZ ( 2 0 0 8 ):...

S TA T U S: Park N arodow y □ Rezerw at □ N atura 2000 □ T eren niechroniony 1

SPO SÓ B U ŻY TK O W A N IA I ŚLAD Y D ZIA ŁA LN O ŚC I C ZŁO W IEK A (O PISO W O ):

TYP S IE D L IS K A ...

PO D Ł O ŻE : naziem ny □ nadrzew ny ] rozłożone drew no □ naskalny ] W IL G O T N O ŚĆ : b.suche 1 suche □ św ieże □ w ilgotne □ mokre 1 W A RU N K I ŚW IET LN E : cień □ półcień □ pełne światło

PREFER EN C JA G A T U N K U : helofit □ skiofit 1

SIED LISK O (o p iso w o ):...

TEN D EN CJE D Y N A M IC ZN E ZB IO R O W ISK A (o p iso w o ):... brak ] ZB IO RO W ISK O lub Z ESPÓ Ł ROŚLIN NY w g M atuszkiew icza (2001) lub innego źródła:

W y p e łn ił/d a ta :...

(10)

Tabela 5. Karta populacji: rośliny naczyniowe.

Table 5. Population card: vascular plants.

K A R T A P O P U L A C J I (w y p e łn ia n a w teren ie)

GATUNEK:

R O D Z IN A :... R O D Z A J:...

AUTOR T A K S O N U :...

STANOW ISKO:

ZAJM OW ANA PO W IER ZC H N IA (wielobok): < 1 ar I < 1 0 arów □

< 1 ha ] < 1 0 h a I >10 ha □ POKRYCIE PROCENTOW E PRZEZ GATUNEK: < 1 1 1 <10 11 < 2 5 I

< 50 I I < 75 I > 75 I I W YPEŁNIENIE PO W IER ZC H N I: nielicznie-pojedynczo ] licznie-pojedynczo I

male kępy lub grupy □ duże kępy lub grupy 3 duże skupienie lub lan ] ROZM IESZCZEN IE SK U PIEŃ /O SO B N IK Ó W : równom iernie □ losowo I

nierównom iernie-skupiskowo 3

LICZEBNOŚĆ osob. generatywnych w zbiorowisku (osobniki/pędy kw., dokł. liczba do 100):

ZAGĘSZCZENIE O SOBN IKOW GENERATYW NYCH

ocena: < 50 I I <250 I <500 II <1000 I I <10000 I I >10000 I USZK O D ZEN IA : zgryzanie I I nekrozy I I grzyby pasożytnicze I

inne - o p is : ...

DZIAŁALNOŚĆ CZŁOW IEKA: brak □ turystyka 3 CZYNNIKI N A T U R A L N E : sukcesja □ i n n e ...

ŚLADY DZIAŁAŃ OCHRONNYCH: widoczne I niewidoczne

LICZBA OSOBN IKOW M O N ITO RO W A N Y CH : ... W TYM:

siewki 2 osobniki m łodociane □ osobniki kwitnące 2 osobniki senilne I W YM IERANIE (obserwowane, oczekiwane lub wnioskowane w ostatnich 10 latach lub 3

pokoleniach {wybrać dłuższy okres}): >90% spadek I > 80% spadek I >70% spadek □

>50% spadek i >30% spadek I >25% spadek □

>20% spadek i >10% spadek □ nieznane 3 W YM IERANIE (oczekiwane lub w nioskow ane w następnych 10 latach lub 3 pokoleniach {wybrać dłuższy okres}): >90% spadek □ >80% spadek □ >70% spadek □

>50% spadek I >30% spadek I >25% spadek 3

>20% spadek I >10% spadek I nieznane □

W ypełnił/data: Kontakt:

(11)

Tabela 6. Karta populacji: m chy i wątrobowce.

Table 6. Population card: mosses and liverworts.

K A R T A P O P U L A C J I (d o w y p e łn ia n ia teren ie)

ZA JM O W A N A POW IERZCH N IA (poligon utw orzony przez brzeżne skupienia):

n r ... i jego pokrycie procentow e przez gatunek ] ...

W YPEŁN IEN IE PO W IER ZC H N I: wyst. pojedyncze □ małe, liczne skupienia □ duże, nieliczne skupienia □

R O ZM IESZCZEN IE K Ę P : rów nom ierne □ losowe □ nierów nom ierne (skupiskow e) □

LICZEBNOŚĆ w polygonie (kępy, skupienia): dokładna lic z b a ... lub ocena

< 5 0 0 50-250D 250-1000D > 1 0 0 0 0

G EN ERATYW N E K Ę P Y : liczba d o k ła d n a ... lub p ro c e n t...

ZA G RO ŻEN IA :

D ZIAŁALN OŚĆ C ZŁO W IEK A : brak □ turystyka □ inne □ ...

N A TU RA LN E: sukcesja □ in n e ...

W y p ełn ił/d ata:... k o n ta k t:...

(12)

Literatura

D enisiuk Z., Korzeniak J. 1999. Zbiorowiska nieleśne krainy dolin Bieszczadzkiego Parku Narodowego.

M onografie Bieszczadzkie 5: 1-162.

D zw onko Z., 2007. P rzew odnik do b ad ań fitosocjologicznych. V adem ecum G eobotanicum . Instytut B otaniki UJ, Poznań-K raków .

Głowaciński Z. (red.) 2002. C zerw ona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Polska Akadem ia Nauk, Instytut O chrony Przyrody, Kraków.

Głowaciński Z., Nowacki J. 2004. Polska czerw ona księga zwierząt. Bezkręgowce. Instytut O chrony Przyrody PAN, K raków (http://w w w .iop.krakow .pl/pckz/).

H allingbäck T., H odgetts N., Raeym aekers G., Schum acker R., Sergio C., Söderström L., Stewart N., Vana J. 1998. G uidelines for application o f the revised IU C N th reat categories to bryophytes.

Lindbergia 23: 6-12.

IU C N 2003. Guidelines for Application o f IU C N Red List C riteria at Regional Levels: ver. 3.1. IU C N Species Survival Comission. IUCN Gland, Switzerland and Cambridge, UK. (http://www.iucnredlist.

org/technical-documents/categories-andcriteria/2001categories-criteria).

Kaźmierczakowa R., Zarzycki K. 2001. Polska czerw ona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe.

Polska A kadem ia Nauk, Instytut B otaniki im . W. Szafera, In stu tu t O chrony PAN, Kraków.

K ornaś J., M edw ecka-K ornaś A. 2002. G eografia roślin. Wyd. 2, nowe. W ydaw nictw o Naukowe PW N , Warszawa.

Królikowski L., Kowaliński S., Trzciński W. (red.). 1986. A lbum gleb Polski. Państwowe W ydawnictwo Naukowe, Warszawa.

M atuszkiewicz W. 2001. P rzew odnik do oznaczania zbiorow isk roślinnych Polski. Państwowe W y

daw nictw o Naukowe, Warszawa.

M atuszkiewicz J. M. 2008. Regionalizacja geobotaniczna Polski. IGIZ, W arszawa [www.igipz.pan.pl/

geoekoklim at/roslinnosc/regiony_m apa/hom e_pl.htm ].

M ichalik S., Szary A. 1997. Z biorow iska leśne Bieszczadzkiego P arku N arodow ego. M onografie Bieszczadzkie 1: 1-175.

M irek Z., Piękoś-M irkow a H . 2008. Czerw ona księga K arpat Polskich. Rośliny naczyniowe. Polska A kadem ia Nauk, Instytut B otaniki im . W. Szafera, Kraków.

M itka J. 2004. Z naczenie teorii m etapopulacji w ochronie gatunkowej. Roczniki Bieszczadzkie 12:

149-170.

M itka J., Tumidajowicz D. 1992. Zarys m etodyki bad ań nad biologią populacji gatunków rzadkich i za grożonych. Biul. Ogr. Bot. 1: 17-29.

M itka J., Tumidajow icz D. 1993. P rogram ochrony zagrożonych gatunków roślin. W: A.W. Biderm an, B. W iśniow ski (red.) - U trzym anie i restutytucja ginących gatunków roślin i zwierząt w parkach narodow ych i rezerw atach przyrody. Ojcowski Park Narodowy, Prace i M ateriały M uzeum im.

Prof. W ładysław a Szafera, Ojców, 27-37.

Skiba S., D rew nik M., Prędki R., Szmuc R. 1998. Gleby Bieszczadzkiego Parku Narodowego. M ono

grafie Bieszczadzkie 2: 1-88.

Van Swaay C., W arren M. 1999. Red D ata Book o f European Butterflies (Rhopalocera). N ature and E nvironm ent 99: 1-259. (http://w w w .bc-europe.org/upload/RD B _B utterflies_1999.pdf).

W innicki T. 1999. Zbiorow iska roślinne p o ło n in Bieszczadzkiego Parku N arodowego. M onografie Bieszczadzkie 4: 1-215.

(13)

Z a łą c z n ik 1.

K lucz do oznaczania sto p n ia regionalnego zagrożenia g atunków ro ślin n a czyniowych (wg Zarzycki, w M itka i Tum idajowicz 1992, zmodyfikowany).

1. G atu n e k (takson) był lub je st n a tu ra ln y m sk ła d n ik ie m flory polskiej (rośnie w spółcześnie w Polsce), są okazy zielnikowe ze stanow isk krajow ych, publikacje naukow e lub w iarygodne m ateriały n ie p u b lik o w a n e ...2 1*. G atunek nie jest naturalnym składnikiem flory (apofitem) P o ls k i... NA 2. Brak w iarygodnych inform acji o gatunku po 1945 (nie obserw ow any i nie zbie

rany) ... 3 2*. W ystępowanie gatunku w Polsce (regionie) potw ierdzone ...5 3. B rak szczegółow ych poszukiw ań gatu n k u przez ko m p eten tn e osoby n a o d p o w ied n ich stan o w isk ach (siedliskach) w o sta tn ic h 10-15 latach lub b ra k w ia ry godnych danych zebranych po 1945, dotyczących rozm ieszczenia geograficznego lub/i statusu populacyjnego ... D D 3*. K om petentne osoby prow adziły szczegółowe poszukiw ania gatu n k u w Polsce (regionie) w ostatnich 10-15 la ta c h ... 4 4. Nie odnaleziono żadnego osobnika gatunku w jego s ie d lis k u ... EX 4*. G atunek stw ierdzony jedynie w upraw ie ex situ ... EX 5. Nie podejm ow ano próby oszacow ania rozm ieszczenia geograficznego i statusu populacyjnego gatunku ... NE 5*. Istnieje kw alifikow ana in fo rm ac ja dotycząca rozm ieszczen ia g eo g ra fic zn e

go i statusu populacji gatunku ... 6 6. G atunek nie podlega skrajnym fluktuacjom lub prognozow anem u/obserw ow a

n em u ciągłem u spadkow i liczebności, liczby stanow isk lub zakresu zasięgu/w iel

kości areału i w ystępuje n a więcej niż 10 stanow iskach lub 2000 k m 2 (20.000 k m 2 zakres zasięgu) i liczy powyżej 10 tys. dojrzałych o s o b n ik ó w ... LC 6*. G a tu n e k p o d le g a s k ra jn y m f lu k tu a c jo m lu b p ro g n o z o w a n e m u lu b o b se rw o w a n e m u ciąg łe m u sp a d k o w i lic ze b n o ści, liczby sta n o w isk lub za k re su z a się g u /w ie lk o śc i a re a łu , lu b /i w y stę p u je n a m n ie j n iż 10 sta n o w isk a c h lub 2000 k m 2 (20.000 k m 2 za k res zasięgu) lub liczy m n ie j n iż 10 tys. d o jrz a ły c h o so b n ik ó w ...CR, EN lub V U (por. Zał. 2)

Z a łą c z n ik 2.

(h ttp ://w w w .iu c n re d list.o rg /te ch n ic al-d o cu m en ts/ca teg o rie s-a n d -criteria /2 0 0 1 - categories-criteria)

K ryteria dotyczące krytycznie zagrożonych, zagrożonych i narażonych taksonów wg IU C N (2003)

(14)

K RY TY CZN IE Z A G R O Ż O N Y (CR)

Takson jest krytycznie zagrożony, gdy najlepsza w iedza wskazuje, że takson w ypełnił którekolw iek z poniższych kry terió w (A do E) i dlatego m oże być uw a

żany za znajdujący się w obliczu ekstrem alnie w ysokiego ryzyka w ym arcia w n a turze:

A. Spadek wielkości populacji jest określony na podstawie jakiejkolwiek możliwości:

1. Obserwowany, oszacowany, w nioskow any lub oczekiwany spadek wielkości p o pulacji w ynosił >90% w czasie ostatnich 10 lat lub trzech pokoleń, cokolwiek trw a dłużej, gdy przyczyny spadku są w sposób oczywisty odwracalne i określone i zanika

jące, a opierają się (są określone) na podstawie którejkolwiek możliwości:

a. bezpośredniej obserwacji

b. indeksu obfitości właściwego dla danego taksonu

c. spadku obszaru występowania, wielkości zasięgu i/lub jakości siedliska d. obecnego lub potencjalnego poziom u eksploatacji

e. wpływu gatunków introdukowanych, hybrydyzacji, patogenów, zanieczyszczeń, konkurentów i patogenów.

2. Obserwowany, oszacowany, w nioskow any lub oczekiwany spadek wielkości p o pulacji w ynosił >80% w czasie ostatnich 10 lat lub trzech pokoleń, cokolwiek trw a dłużej, gdy spadek lub jego przyczyny nie zanikają lub nie są zrozum iałe lub m ogą być n ieodw racalne, w oparciu o (i w yspecyfikow ane przez) którekolw iek (a) do (e) w podpunkcie A1.

3. Ekstrapolow any lub oczekiwany spadek populacji będzie w ynosił >80% w czasie następnych 10 lat lub trzech pokoleń, cokolwiek trw a dłużej (m aksymalnie do przy

szłych 100 lat), w oparciu o (i wyspecyfikowane przez) którekolwiek (a) do (e) w p o d punkcie A1.

4. Obserwowany, oszacowany, wnioskowany, ekstrapolowany lub oczekiwany spadek populacji będzie w ynosił >80% w czasie 10 lat lub trzech pokoleń, cokolwiek trw a dłużej (m aksym alnie do 100 lat), gdzie okres czasu dotyczy zarów no przeszłości, jak i przyszłości, i gdzie spadek lub jego przyczyny mogą nie zanikać lub mogą być niezrozumiałe lub mogą być nieodw racalne, w oparciu o (i wyspecyfikowane przez) którekolwiek (a) do (e) w podpunkcie A1.

B. Zasięg geograficzny w postaci zarówno B1 (zakres zasięgu), jak i B2 (wielkość areału) lub obydwóch:

1. Z akres zasięgu oszacow any na m niej niż 100 k m 2 i oszacow ania wskazujące na przynajmniej dwa spośród a-c:

a. Silne rozczłonkowanie lub znane tylko jedno stanowisko

b. Ciągły spadek, obserwowany, w nioskow any lub ekstrapolowany, w jakim kol

wiek podpunkcie:

(15)

(i) zakres zasięgu (ii) wielkość areału

(iii) obszar, zakres i/lub jakość siedliska (iv) liczba stanowisk lub subpopulacji (v) liczba dojrzałych osobników

c. Ekstremalne fluktuacje w jakimkolwiek podpunkcie:

(i) zakres zasięgu (ii) zakres występowania

(iii) liczba stanowisk lub subpopulacji (iv) liczba dojrzałych osobników

2. W ielkość areału oszacow ana na m niej niż 10 k m 2 i oszacow ania wskazujące na przynajmniej dwa spośród a-c:

a. Silne rozczłonkowany lub znany tylko z jednego stanowiska

b. Ciągły spadek, obserwowany, wnioskow any lub ekstrapolowany, w jakim kol

wiek podpunkcie:

C. Wielkość populacji oszacowana na mniej niż 250 dojrzałych osobników i przynajmniej jedno z poniższych:

1. Oszacowany ciągły spadek przynajmniej 25% w czasie trzech lat lub jednego poko

lenia, cokolwiek trw a dłużej (maksymalnie w czasie przyszłych 100 lat) lub

2. Ciągły obserwowany, ekstrapolow any lub w nioskow any spadek liczby dojrzałych osobników i jednego z a-b:

a. Struktura populacji w postaci jednej z możliwości:

(i) żadna z subpopulacji oszacowanych nie zawiera więcej niż 50 osobni

ków lub

(ii) przynajmniej 90% dojrzałych osobników jest w jednej subpopulacji b. Ekstremalne fluktuacje liczby dojrzałych osobników

D. Wielkość populacji oszacowana na mniej niż 50 dojrzałych osobników.

E. Ilościowe analizy wykazują, iz praw dopodobieństw o wymarcia w naturze wynosi przy

najmniej 50% w czasie 10 lat lub trzech pokoleń, cokolwiek trw a dłużej (m aksymalnie do 100 lat).

(16)

Z A G R O Ż O N Y (EN)

Takson jest zagrożony, gdy najlepsza w iedza w skazuje że w ypełnił którekol

w iek z poniższych k ryteriów (A do E) i dlatego m oże być uw ażany za znajdujący się w obliczu bardzo wysokiego ryzyka w ym arcia w naturze:

1. Obserwowany, oszacowany, w nioskow any lub oczekiwany spadek wielkości p o pulacji w ynosił >70% w czasie ostatnich 10 lat lub trzech pokoleń, cokolwiek trw a dłużej, gdy przyczyny spadku są w sposób oczywisty odwracalne i określone i zanika

jące, a opierają się (są określone) na podstawie którejkolwiek możliwości:

(a) bezpośredniej obserwacji

(b) indeksu obfitości właściwego dla danego taksonu

(c) spadku obszaru występowania, wielkości zasięgu i/lub jakości siedliska (d) obecnego lub potencjalnego poziom u eksploatacji

(e) w pływ u gatunków introdukow anych, hybrydyzacji, patogenów, zanieczysz

czeń, konkurentów i patogenów.

2. Obserwowany, oszacowany, w nioskow any lub oczekiwany spadek wielkości p o pulacji w ynosił >50% w czasie ostatnich 10 lat lub trzech pokoleń, cokolwiek trw a dłużej, gdy spadek lub jego przyczyny nie zanikają lub nie są zrozum iałe lub m ogą być n ieodw racalne, w oparciu o (i w yspecyfikow ane przez) którekolw iek (a) do (e) w podpunkcie A1.

3. Ekstrapolow any lub oczekiwany spadek populacji będzie w ynosił >50% w czasie następnych 10 lat lub trzech pokoleń, cokolwiek trw a dłużej (m aksym alnie do 100 lat), w oparciu o (i wyspecyfikowane przez) którekolwiek (a) do (e) w podpunkcie A1.

4. Obserwowany, oszacowany, wnioskowany, ekstrapolowany lub oczekiwany spadek populacji będzie w ynosił >50% w czasie 10 lat lub trzech pokoleń, cokolwiek trw a dłużej (m aksym alnie do 100 lat), gdzie okres czasu dotyczy zarów no przeszłości, jak i przyszłości, i gdzie spadek lub jego przyczyny mogą nie zanikać lub mogą być niezrozumiałe lub mogą być nieodw racalne, w oparciu o (i wyspecyfikowane przez) którekolwiek (a) do (e) w podpunkcie A1.

1. Zakres zasięgu oszacowany na m niej niż 5000 k m 2 i oszacowania wskazujące na przynajmniej dwa spośród a-c:

a. Silne rozczłonkowanie lub występowanie na mniej niż pięciu stanowiskach.

wiek podpunkcie:

(i) zakres zasięgu

(17)

(ii) wielkość areału

2. W ielkość areału oszacowana na mniej niż 500 k m 2 i oszacowania w skazujące na przynajmniej dwa spośród a-c:

a. Silne rozczłonkowany lub znany z w ystępow ania na nie więcej niż pięciu sta

nowiskach.

wiek podpunkcie:

C. W ielkość populacji oszacow ana na m niej niż 2500 dojrzałych osobników i przynaj

mniej jedno z poniższych:

1. Oszacowany ciągły spadek przynajmniej 20% w czasie pięciu lat lub dwóch poko

leń, cokolwiek trw a dłużej (maksymalnie do 100 lat w przyszłości) lub

2. Ciągły obserwowany, ekstrapolow any lub w nioskow any spadek liczby dojrzałych osobników i jednego z a-b:

(i) żadna z subpopulacji oszacowanych nie zawiera więcej niż 250 osobni

ków lub

(ii) przynajmniej 95% dojrzałych osobników jest w jednej subpopulacji b. Ekstremalne fluktuacje liczby dojrzałych osobników

D. Wielkość populacji oszacowana na mniej niż 250 dojrzałych osobników.

E. Ilościowe analizy wykazują, iz prawdopodobieństwo wymarcia w naturze wynosi przynaj

mniej 20% w czasie 20 lat lub pięciu pokoleń, cokolwiek trwa dłużej (maksymalnie do 100 lat).

(18)

N A R A Ż O N Y (VU)

T akson je st narażony, gdy najlepsza w iedza w skazuje że w yp ełn ił k tó rek o l

w iek z poniższych k ryteriów (A do E) i dlatego m oże być uw ażany za znajdujący się w obliczu wysokiego ryzyka w ym arcia w naturze:

1. Obserwowany, oszacowany, w nioskow any lub oczekiwany spadek wielkości p o pulacji w ynosił >50% w czasie ostatnich 10 lat lub trzech pokoleń, cokolwiek trw a dłużej, gdy przyczyny spadku są: w sposób oczywisty odw racalne i określone i zani

kające, a opierają się (są określone) na podstawie którejkolwiek możliwości:

(a) bezpośredniej obserwacji

(b) indeksu obfitości właściwego dla danego taksonu

(c) spadku obszaru występowania, wielkości zasięgu i/lub jakości siedliska (d) obecnego lub potencjalnego poziom u eksploatacji

(e) w pływ u gatunków introdukow anych, hybrydyzacji, patogenów, zanieczysz

czeń, konkurentów i patogenów.

2. Obserwowany, oszacowany, w nioskow any lub oczekiwany spadek wielkości p o pulacji w ynosił >30% w czasie ostatnich 10 lat lub trzech pokoleń, cokolwiek trw a dłużej, gdy spadek lub jego przyczyny nie zanikają lub nie są zrozum iałe lub mogą być n ieodw racalne, w oparciu o (i w yspecyfikow ane przez) którekolw iek (a) do (e) w podpunkcie A1.

3. Ekstrapolow any lub oczekiwany spadek populacji będzie w ynosił >30% w czasie następnych 10 lat lub trzech pokoleń, cokolwiek trw a dłużej (m aksymalnie do przy

szłych 100 lat), w oparciu o (i wyspecyfikowane przez) którekolwiek (a) do (e) w p o d punkcie A1.

4. Obserwowany, oszacowany, wnioskowany, ekstrapolowany lub oczekiwany spadek populacji będzie w ynosił >30% w czasie 10 lat lub trzech pokoleń, cokolwiek trw a dłużej (m aksym alnie do 100 lat), gdzie okres czasu dotyczy zarów no przeszłości, jak i przyszłości, i gdzie spadek lub jego przyczyny mogą nie zanikać lub mogą być niezrozum iałe lub mogą być nieodw racalne, w oparciu o (i wyspecyfikowane przez) którekolwiek (a) do (e) w podpunkcie A1.

1. Zakres zasięgu oszacowany na mniej niż 20000 k m 2 i oszacowania wskazujące na przynajmniej dwa spośród a-c:

a. Silne rozczłonkow any lub znany z w ystępow ania na nie więcej niż dziesięciu stanowiskach.

wiek podpunkcie:

(19)

2. W ielkość areału oszacowany na mniejszy niż 2000 k m 2 i oszacowania wskazujące na przynajmniej dwa spośród a-c:

a. Silne rozczłonkowany lub znany z nie więcej niż 10 stanowisk.

wiek podpunkcie:

C. W ielkość populacji oszacowana na m niej niż 10000 dojrzałych osobników i przynaj

mniej jedno z poniższych:

1. Oszacowany ciągły spadek przynajm niej 10% w czasie 10 lat lub trzech pokoleń, cokolwiek trw a dłużej (m aksymalnie do 100 lat w przyszłości) lub

2. Ciągły obserwowany, ekstrapolowany lub w nioskow any spadek liczby dojrzałych osobników i jednego z a-b:

(i) żadna z subpopulacji oszacowanych nie zawiera więcej niż 1000 osob

ników lub

(ii) wszystkie dojrzałe osobniki są jest w jednej subpopulacji.

b. Ekstremalne fluktuacje liczby dojrzałych osobników

D. Populacja niewielka lub ograniczona w formie do jednej z poniższych możliwości:

1. Wielkość populacji oszacowana na mniej niż 1000 dojrzałych osobników.

(20)

2. Populacja o bardzo ograniczonym zakresie zasięgu (zasadniczo mniej niż 20 km 2) lub liczbie stanow isk (zasadniczo pięć lub m niej), ta k że jest narażona na w pływ działalności człowieka lub zdarzenia losowe w krótkich okresach czasu w nieokre

ślonej przyszłości, i przez to zdolna stać się Krytycznie Zagrożoną lub nawet W ym ar

łą w krótkim okresie czasu.

E. Ilościowe analizy wykazują, iż praw dopodobieństwo wymarcia w naturze wynosi przy

najmniej 10% w czasie 100 lat.

Summary

The IU C N (2003) criteria were a basis to elaborate three field forms: separate for the vascular plants and separate for bryophytes and liverw orts (H allingbäck et al. 1998). Their aim was to unify field observations to o btain qualified inform ation on th e p o p u la tio n and site co n d itio n s o f a species. The field in fo rm a tio n enable to m ake a sy n th e sis o n th e th re a t to th e p la n t/b ry o p h y te /liv e rw o rt species on th e regional level. A dditionally, a key to d e te rm in a tio n th e th re a t category was elaborated (according to K. Zarzycki In: M itka, Tum idajowicz 1992, m odified).

1. Species (taxon) was/is a n atu ral elem ent o f local flora (it grows here now ), there exist h erb a riu m sheets from the local sites, literature data or unpublished credible m aterials ...2 1*. Species is n o t a n atu ral elem ent (an apophyte) of the local f l o r a ... NA 2. Lack o f credible in fo rm atio n on the species since 1945 (not observed an d col

lected) ... 3 2*. The occurrence in the region c o rr o b o ra te d ... 5 3. Lack o f th e detailed in fo rm a tio n o n th e species in th e last 10-15 years c o n firm ed by th e c o m p ete n t b o ta n ists or lack o f credible d ata o n th e g eographical distrib u tio n /p o p u latio n status after 1945 ... D D 3*. C om petent b otanists m ade detailed field studies in the region in the last 10-15 y e a rs ... 4 4. No specim en o f th e species in its site was found ... EX 4*. The species know n only from ex situ cultivation... EX 5. N o attem p ts to the assessing th e species d is trib u tio n /p o p u la tio n sta tu s were m ade ... N E 5*. Q ualified inform ation on th e species distrib u tio n /p o p u latio n status exists .. 6 6. The species is n o t extrem e fluctuating or continuing decline, observed, inferred or p ro jec ted in n u m b e r o f m a tu re indiv id u als, n u m b e r o f lo catio n s or p o p u la tions, an d it occurs o n m o re th a n 10 localities/2000 k m 2 (20.000 k m 2 ex ten t of occurrence), and counts m ore th a n 10.000 m ature in d iv id u a ls... LC

(21)

6*. The species is extrem e fluctuating or continuing decline, observed, inferred or p ro jec ted in n u m b e r of m atu re individuals or n u m b e r o f lo c atio n s/p o p u la tio n s or extent of o ccu rren ce/area of occupancy, or it occurs on less th a n 10 localities or 2000 k m 2 (20.000 k m 2 extent o f occurrence), or counts less th a n 10.000 m ature individuals ... CR, E N or V U

(se e h t t p : / / w w w . i u c n r e d l i s t . o r g / t e c h n i c a l - d o c u m e n t s / c a t e g o r ie s - a n d - criteria/2001-categories-criteria)