STOWARZYSZENIE EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU Roczniki Naukowe l tom XI l zeszyt 4. Andrzej J. Koz³owski

(1)

Andrzej J. Koz³owski

Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie

ROLA TURYSTYKI W ROZWOJU GMIN WIEJSKICH WARMII I MAZUR

THE ROLE OF TOURISM IN THE DEVELOPMENT OF RURAL COMMUNITIES OF WARMIA AND MAZURY PROVINCE

S³owa kluczowe: turystyka, samorz¹d gminny, obszary wiejskie, infrastruktura turystyczna Key words: tourism, community, rural areas, touristic base, touristic infrastructure

Synopsis. Turystyka jest wa¿n¹ dziedzin¹ gospodarki, a tym samym istotnym czynnikiem rozwoju lokalnego.

Wp³ywa na wzrost dochodów ludnoci i rozwój lokalny. W gminach, w których rozwinê³a siê turystyka, mo¿na zaobserwowaæ wzrost wp³ywów z podatku od nieruchomoci i wydatków inwestycyjnych poprawiaj¹cych infra- strukturê komunaln¹. Wykorzystanie przez gminy szansy, jak¹ daje rozwój turystyki, jest podstawowym problemem podjêtym w artykule. W celu zdiagnozowania problemu przeprowadzono badania bud¿etów samorz¹dów gminnych Warmii i Mazur.

Wstêp

Turystyka jest jedn¹ z najszybciej rozwijaj¹cych siê ga³êzi gospodarki wiatowej. Jej rozwój staje siê znacz¹cym czynnikiem wzrostu gospodarczego oraz czynnikiem wyznaczaj¹cym konku- rencyjnoæ gmin, regionów i nawet pañstw. Jest te¿ ród³em dochodów ludnoci oraz organizacji gospodarczych i spo³ecznych. Na obszarach z rozbudowan¹ infrastruktur¹ turystyczn¹ obserwuje siê zmiany w poziomie i strukturze dochodów ludnoci oraz samorz¹dów gminnych. Nastêpuj¹ w tych gminach zmiany na rynku pracy, ronie zawodowa aktywnoæ ludnoci i powstaj¹ nowe podmioty gospodarcze, opieraj¹ce swoj¹ dzia³alnoæ na obs³udze ruchu turystycznego. Proble- mem podjêtym w artykule by³o wykorzystanie przyznanej samorz¹dom gminnym samodzielnoci do tworzenia warunków, szczególnie infrastruktury do uprawiania turystyki. Problemem badaw- czym by³o pytanie, czy czynniki geograficzne, szczególnie walory turystyczne terenu s¹ wykorzystywane w rozwoju gmin oraz czy w³adze lokalne i ca³a lokalna spo³ecznoæ wykorzystuje przyznane uprawnienia do rozwoju turystyki i do kszta³towania rozwoju lokalnego.

Wiêkszoæ polskich gmin dysponuje zasobami naturalnymi oraz infrastruktur¹ sprzyjaj¹c¹ roz- wojowi turystyki i wypoczynku. Wykorzystanie tych szans jest jednak niewielkie, bowiem turystyka krajowa i zagraniczna przynosi Polsce tylko ok. 15 mld z³otych. Ocenia siê, ¿e wiatowe dochody z turystyki wynosz¹ obecnie prawie 12% wiatowego PKB i wzrosn¹ w ci¹gu najbli¿szych 10 lat dwukrotnie [Marketingowa 2008]. Aby Polska wykorzysta³a szansê, jak¹ daje turystyka, nie- zbêdne jest podjêcie dzia³añ intensyfikuj¹cych rozwój infrastruktury niezbêdnej w uprawianiu turystyki i wypoczynku. Du¿¹ rolê do spe³nienia maj¹ gminy. Na³o¿ono na nie miêdzy innymi obowi¹zek kszta³towania ³adu przestrzennego, w tym dbania o naturalne otocznie cz³owieka i rozwój infrastruktury niezbêdnej do rozwoju kultury fizycznej i turystyki. Wykonanie tych zadañ, zatem wykorzystanie szansy, jak¹ dla rozwoju lokalnego mo¿e byæ turystyka, zale¿y od lokalnej aktywnoci mieszkañców i przede wszystkim od polityki realizowanej przez lokalne w³adze. Osoby zarz¹dzaj¹ce gminami, wykorzystuj¹c przyznane uprawnienia, powinny popieraæ dzia³ania przed- siêbiorstw i ludzi zaanga¿owanych w kszta³towanie warunków do rozwoju lokalnej turystyki. Tym bardziej, ¿e skutkiem rozwoju turystyki w skali lokalnej mo¿e byæ przede wszystkim wzrost docho- dów ludnoci i bud¿etu lokalnego. Turystyka wp³ywa na standard ¿ycia miejscowej spo³ecznoci, rozwój ma³ej przedsiêbiorczoci, poprawê i rozwój lokalnej infrastruktury technicznej oraz us³ugi.

Dlatego osoby wchodz¹ce w sk³ad organów zarz¹dzania ogólnego w samorz¹dzie gminnym powinny sprzyjaæ lokalnym inicjatywom zmierzaj¹cym do rozwoju turystyki, w tym monitorowaæ

(2)

spo³eczno-ekonomiczne skutki rozwoju turystyki, aby podejmowaæ decyzje wzmacniaj¹ce i harmo- nizuj¹ce rozwój tej dziedziny gospodarki.

Istota i pojêcie turystyki

W literaturze istnieje wiele definicji turystyki, wród których dominuje okrelenie przyjête przez WTO, ¿e turystyka obejmuje czynnoci osób podró¿uj¹cych oraz przebywaj¹cych w miejscach poza swoim codziennym rodowiskiem przez okres nie d³u¿szy ni¿ 12 miesiêcy, w celach wypo- czynkowych, zawodowych lub innych [Marcinkiewicz 2001]. Z pojêciem turystyki zwi¹zane jest pojêcie ruchu turystycznego, które tak¿e interpretowane jest w literaturze przedmiotu na ró¿ne sposoby. Miêdzynarodowa Akademia Turystyki w Monte Carlo za ruch turystyczny uznaje podró-

¿e podejmowane dla przyjemnoci, wypoczynku lub leczenia pieszo lub jakimkolwiek rodkiem komunikacji. Do ich zakresu nie nale¿¹ wiêc podró¿e w celach zarobkowych ani zmiany miejsca zamieszkania (osiedlania siê) [Nowakowska 1989]. Natomiast rynek turystyczny to ogó³ wzajem- nych stosunków wymiany pomiêdzy jego uczestnikami (dostawcami a odbiorcami), wynikaj¹cych z wymiany miêdzy nimi, których decyzje kszta³tuj¹ popyt i poda¿ [£aguna 2002]. Rynek turystyczny rz¹dzi siê generalnymi prawami rynku, wykazuje jednak wiele specyficznych cech w stosunku do rynków dóbr materialnych. Cechy te wynikaj¹ z cech turystycznego popytu oraz w³aciwoci przedmiotu wymiany, okrelonego mianem produktu turystycznego [Altkorn 2004]. Przedmiotem wymiany na rynku turystycznym s¹ przede wszystkim us³ugi turystyczne, zatem mo¿na go okreliæ jako ogó³ stosunków wymiennych pomiêdzy osobami i instytucjami wiadcz¹cymi us³ugi po stronie poda¿y, a osobami i instytucjami nabywaj¹cymi us³ugi po stronie popytu. Rynek turystyczny jest zatem procesem, w którym us³ugobiorcy i us³ugodawcy us³ug turystycznych okrelaj¹, co chc¹ kupiæ i sprzedaæ oraz na jakich warunkach. Us³uga turystyczna jako podmiot rynku turystycznego jest niematerialnym produktem u¿ytecznym, bêd¹cym wynikiem pracy ludzkiej (czynnoci) w procesie produkcji, przez: oddzia³ywanie na strukturê okrelonego obiektu, uaktywnienie poten- cja³u ku zaspokojeniu potrzeb ludzkich przed i podczas podró¿y, jak i podczas pobytu turystycznego [Panasiuk 2006]. Do uprawiania turystyki niezbêdna jest odpowiednia infrastruktura, czyli sys- tem obiektów i urz¹dzeñ, które maj¹ zaspokoiæ potrzeby przyje¿d¿aj¹cych na dany obszar turystom

potrzeb mniej lub bardziej z³o¿onych, zwi¹zanych z biern¹ oraz aktywn¹ turystyk¹. Jest to przede wszystkim baza noclegowa, gastronomiczna, sportowa i kulturalna.

Znaczenie turystyki dla rozwoju lokalnego

Analizuj¹c rozwój regionów i poszczególnych orodków zamieszkania ludnoci na przestrzeni dziejów, mo¿na zauwa¿yæ, ¿e ich rozwój uzale¿niony by³ od wielu czynników, wród których wykorzystanie aktualnych trendów w gospodarce mia³o znaczenie podstawowe. Dotyczy to równie¿ po³o¿e- nia geograficznego, które ze wzglêdu na walory turystyczne, doprowadzi³o do rozwiniêcia siê na wielu obszarach funkcji turystycznych. Niew¹tpliwie gminy w Polsce po 1990 roku, w zwi¹zku z utworzeniem samorz¹dów terytorialnych i wprowadzeniem gospodarki rynkowej, uzyska³y wiele uprawnieñ, których samodzielne wykorzystanie daje im du¿¹ szansê rozwoju. Okrelenie w³asnych

róde³ zasilaj¹cych bud¿ety lokalne, stworzenie systemu zewnêtrznego zasilania realizacji zadañ lokalnych i wreszcie mo¿liwoæ pozyskania dotacji w okresie przedakcesyjnym i po wst¹pieniu do Unii Europejskiej, tak¿e rozwój wspó³pracy miêdzynarodowej i mo¿liwoæ swobodnego przemieszczania siê ludnoci miêdzy pañstwami, stworzy³y wyj¹tkowo korzystne warunki rozwoju turystyki.

Dla wielu gmin w Polsce, tak¿e znajduj¹cych siê w historycznym obszarze Warmii i przede wszystkim Mazur, turystyka jest jednym z wa¿niejszych czynników lokalnego rozwoju gospodarczego. Jak pisze Gaworecki [2003] turystyka wp³ywa na rozwój infrastruktury lokalnej, wzrost kultury i jakoæ ¿ycia samych mieszkañców, wywo³uje d¹¿enie do zdobywania i uzupe³niania wy- kszta³cenia, tworzy nowe miejsca pracy i ród³a dochodów. Oddzia³uje te¿ na inne sektory gospodarki, miêdzy innymi na transport, rolnictwo oraz handel i us³ugi. Turystyka okrela koniecznoæ stworzenia infrastruktury komunalnej, szczególnie wodoci¹gów, kanalizacji i gazu przewodowego.

Pod jej wp³ywem rozwijaj¹ siê us³ugi pocztowe, bankowe, internetowe. Turyci chc¹ mieæ dobrze funkcjonuj¹ce placówki s³u¿by zdrowia, gabinety weterynaryjne i te¿ zak³ady naprawy samocho- dów, a tak¿e placówki powszechnie dostêpnej rozrywki, takie jak: kina, parki wodne, gabinety urody, itp. Wspó³czesna gmina turystyczna jest miejscem du¿ej konsumpcji, dlatego zrodzi³a siê koniecznoæ tworzenia centrów handlowych, sieci gastronomicznych, kasyn, obiektów sporto-

(3)

wych i muzeów. Odnosz¹c to do badanego regionu, rozwój turystyki tworzy potrzebê budowy i modernizacji szlaków komunikacyjnych (dróg ko³owych i kolejowych, wêz³ów komunikacyjnych) oraz lotnisk.

Wyniki badañ

W badaniach uznano, ¿e rozwój turystyki w gminach Warmii i Mazur uzale¿niony jest przede wszystkim od warunków naturalnych (przede wszystkim powierzchni jezior i lasów) i historyczno- kulturowych oraz dzia³añ lokalnych w³adz samorz¹dowych wspieraj¹cych rozwój dzia³alnoci go- spodarczej nakierowanej na rozwój turystyki. W gminach, w których rozwija³a siê turystyka rosn¹ wp³ywy z podatku od nieruchomoci (z uwagi na wzrost powierzchni wykorzystywanej na cele turystyczne). W gminach o dominuj¹cej funkcji rolniczej wp³ywy z podatku od nieruchomoci s¹ niewielkie, bowiem obszary wykorzystywane do produkcji rolnej objête s¹ podatkiem rolnym stanowi¹cym ma³o znacz¹cy, w porównaniu do podatku od nieruchomoci, udzia³ w dochodach w³a- snych gmin. Podobnie jest z dochodami uzyskiwanymi z podatku lenego. W gminach rozwijaj¹- cych funkcje turystyczne du¿e powierzchnie nieruchomoci zmieniaj¹ swoje przeznaczenie i objête s¹ wy¿szymi stawkami podatku od nieruchomoci tym samym rosn¹ wp³ywy z tego podatku.

Rozwój turystyki sprawia, ¿e rosn¹ wydatki inwestycyjne w sferze infrastruktury (g³ównie rodki kieruje siê na infrastrukturê ochrony rodowiska, komunikacji i obiekty u¿ytecznoci publicznej niezbêdnej do obs³ugi ruchu turystycznego). Aby uzyskaæ odpowied na pytanie, czy istnieje zale¿noæ miêdzy rozwojem turystyki a wzrostem dochodów z podatku od nieruchomoci i wzrostem wydatków inwestycyjnych przeprowadzono badania bud¿etów samorz¹dów gminnych War- mii i Mazur oraz przeanalizowano informacje statystyczne.

Celem odpowiedzi na pytanie, czy wystêpuj¹ ró¿nice w rozwoju miêdzy gminami turystycznymi (T) i rolniczymi¹(R), w tabeli 1 i 2 wskazano po 10 gmin Warmii i Mazur, które uzyskuj¹ najwy¿sze i najni¿sze dochody w przeliczeniu na jednego mieszkañca z podatku od nieruchomoci. Wród gmin uzyskuj¹cych najwy¿sze dochody s¹ przede wszystkim gminy turystyczne, wród których trzy uzyskuj¹ce najwiêksze dochody po³o¿one s¹ w obszarze historycznym Mazur. Gmina Stawigu- da i Gietrzwa³d swoje zwiêkszone dochody zawdziêcza te¿ bliskoci Olsztyna na jej obszarze powstaje wiele osiedli w ramach zabudowy przedmiejskiej. Wród gmin o najwy¿szych dochodach znajduj¹ siê dwie gminy rolnicze, z których Jonkowo jest gmin¹ po³o¿on¹ przy du¿ej aglomeracji

1 Gminy turystyczne wyodrêbniono na podstawie: Morze 2007, gminy rolnicze wyodrêbniono na podstawie: Rocz- nik Statystyczny Rolnictwa i Obszarów Wiejskich, GUS Warszawa 2007, Rolnictwo w 2006 r., GUS, Warszawa.

i c

o m o h c u r e i n d o u k t a d o p z r u z a M i ii m r a W h c y n z c y t s y r u t n i m g y d o h c o D . 1 a l e b a

T percaptia

i k i n

a k s w e z s j e i n t s y z r o k j a n e c

¹ j u k s y z u y n i m g

7 0 0 2 - 6 9 9 1 h c a t a l w

. p

L Nazwagminy Charakter Dominuj¹ca a j c k n u

f Dochodygminwlatachna1mieszkañca ]³

z [ -

6 9 9

11998 1999- 2 0 0

2 2003- 6 0 0

2 2007 rednia h c a t a l w996-2007 1

1 Orzysz miejsko-wiejska T 289,4 681,6 4445,2 797,4 1553,4 2 Gi¿ycko(w) wiejska T 683,2 1911,2 2772,6 711,6 1519,6 3 Stawiguda wiejska T 578,1 2010,0 2392,3 628,1 1402,1 4 Giertzwa³d wiejska T 447,3 1353,6 1723,5 455,1 994,9 5 Pasym miejsko-wiejska T 462,0 1288,9 1687,2 405,1 960,8 6 Jonkowo wiejska R 454,4 1196,4 1520,1 497,9 917,2 7 Elbl¹g(w) wiejska T 298,9 1005,5 1692,5 533,5 882,6 8 Lubawa(m) miejska T 472,3 1082,5 1407,3 398,6 840,2 9 Olsztynek miejsko-wiejska T 387,7 1072,2 1357,2 404,0 805,3

0

1 M³ynary miejsko-wiejska R 479,5 1139,0 1273,1 302,6 798,6 .

S U G h c y n a d e i w a t s d o p a n e n s a

³ w e i n a w o c a r p o : o

³ d ó r

(4)

miejskiej i uzyskuje du¿e dochody z podatku od nieruchomoci obszarów podmiejskich, a M³ynary maj¹ wiele funkcji turystycznych, szczególnie agroturystycznych.

Wród gmin uzyskuj¹cych najmniej dochodów z podatku od nieruchomoci s¹ przede wszystkim gminy rolnicze, a wród 10 uzyskuj¹cych najmniejsze dochody s¹ tylko gminy rolnicze. Naj- s³absza gmina w województwie (Koz³owo) uzyskuje z podatku od nieruchomoci dziesiêciokrotnie mniej ni¿ gmina (Orzysz) czerpi¹ca najwiêcej z tego podatku w przeliczeniu na osobê. W gminach tych, mo¿na wskazaæ czynniki stwarzaj¹ce szansê na rozwój turystyki, jednak nie jest to wykorzystywane. Przyk³adem mo¿e byæ gmina Grunwald, w której ukszta³towanie terenu, walory przyrodni- cze oraz przede wszystkim wartoci historyczne tworz¹ niewykorzystan¹ szansê.

i c

o m o h c u r e i n d o u k t a d o p z r u z a M i ii m r a W h c y n z c y t s y r u t n i m g y d o h c o D . 2 a l e b a

T percaptia

y d o h c o d e z s

¿ i n j a n e c

¹ j u k s y z u y n i m g

7 0 0 2 - 6 9 9 1 h c a t a l w

. p

f Dochodyzpodatkuodnieruchomoci ]³ z [ a c ñ a k z s e i m 1 a n - 6 9 9

11998 1999- 2 0 0

2 2003- 6 0 0

2 2007 rednia h c a t a l w996-2007 1

1 Koz³owo wiejska R 87,3 197,3 309,7 91,7 171,5 2 Kiwtiy wiejska R 86,6 224,1 309,1 72,96 173,2 3 Kailnowo wiejska R 69,6 243,5 348,7 84,1 186,5 4 Sêpopol miejsko-wiejska R 111,5 254,8 306,8 84,9 189,5 5 Lubomino wiejska R 73,3 298,4 363,5 99,8 208,7 6 JanowiecKocielny wiejska R 63,1 268,5 399,7 104,5 209,0 7 Lelkowo wiejska R 53,2 24,8 430,6 124,5 212,8 8 Grunwald wiejska R 89,0 268,3 399,2 96,8 213,3 9 Budry wiejska R 95,7 276,6 385,0 104,2 215,4

0

1 Kisieilce miejsko-wiejska R 80,0 284,6 456,9 123,4 236,2 .

³ d ó r

r u z a M i ii m r a W h c y n z c y t s y r u t n i m g e n j y c y t s e w n i i k t a d y W . 3 a l e b a

T percaptiawlatach1996-2007

e j c y t s e w n i a n w ó k d o r

j e c ê i w j a n e c

¹ j u r e i k y n i m g

. p

f Wydatkimaj¹tkoweinwestycyjne ]³ z [ a c ñ a k z s e i m 1 a n - 6 9 9

11998 1999- 2 0 0

2 2003- 6 0 0

2 2007 rednia h c a t a l w996-2007 1

1 Stawiguda wiejska T 2006,6 3280,1 3841,9 656,9 2446,4 2 Giertzwa³d wiejska T 893,1 1355,6 3229,7 1141,3 1654,9 3 Miko³ajki miejsko-wiejska T 1829,1 704,8 3257,2 603,7 1598,7 4 Biskupiec(w) wiejska T 1476,5 1446,4 2838,8 431,8 1548,4 5 £ukta wiejska R 923,4 2300,5 1521,2 646,3 1347,8 6 Lubawa(m) miejska T 828,0 2077,5 2164,1 315,6 1346,3 7 Frombork miejsko-wiejska T 568,4 3422,6 1011,0 80,4 1270,6 8 Rozogi wiejska R 848,3 1117,7 2155,6 178,3 1075,0 9 Elbl¹g(m) miejska T 509,7 906,2 2168,6 589,0 1043,4

0

1 KowaleOleckie wiejska T 685,2 970,2 2214,1 296,3 1041,5 .

³ d ó r

(5)

Gminy uzyskuj¹ce najwiêcej rodków finansowych ze róde³ lokalnych mog¹ wiêcej wydawaæ na inwestycje i zwiêkszaj¹ te¿ szansê pozyskania rodków z funduszy celowych krajowych i zagra- nicznych. Wród gmin najwiêcej wydaj¹cych na inwestycje s¹ przede wszystkim gminy turystyczne oraz dwie gminy rolnicze, z których £ukta i Rozogi maj¹ wiele funkcji turystycznych, a na ich terenie powsta³y przedsiêbiorstwa wp³ywaj¹ce na rozwój gospodarczy (tab. 3).

Najmniej na inwestycje wydaj¹ gminy rolnicze. Gmina Mi³akowo, najmniej inwestuj¹ca, prawie 10-krotnie mniej wydaje na inwestycje na mieszkañca ni¿ gmina Stawiguda, wydaj¹ca najwiêcej.

r u z a M i ii m r a W h c y n z c y t s y r u t n i m g e n j y c y t s e w n i i k t a d y W . 4 a l e b a

T percaptiawlatach1996-2007

e j c y t s e w n i a n w ó k d o r

j e i n m j a n e c

¹ j u r e i k y n i m g

. p

f Wydatkimaj¹tkoweinwestycyjne ]³ z [ a c ñ a k z s e i m 1 a n - 6 9 9

11998 1999- 2 0 0

2 2003- 6 0 0

2 2007 rednia h c a t a l w996-2007 1

1 M³iakowo miejsko-wiejska R 184,4 262,3 559,1 141,7 286,9 2 GronowoElbl¹skie wiejska R 374,2 673,5 69,3 86,7 300,9 3 Godkowo wiejska R 344,4 180,7 709,2 33,1 316,8 4 Kolno wiejska T 135,7 366,5 591,8 273,5 341,9 5 M³ynary miejsko-wiejska R 692,7 307,4 254,8 177,2 358,0 6 Koz³owo wiejska R 97,9 445,0 736,4 164,9 361,1 7 Rychilki wiejska R 551,3 569,5 383,0 10,5 378,6 8 Pieniê¿no miejsko-wiejska R 550,5 292,3 502,4 181,7 381,7 9 Korsze miejsko-wiejska R 462,1 546,1 328,1 226,3 390,6

0

1 Batroszyce(w) wiejska R 483,2 485,6 427,4 174,4 392,7 .

³ d ó r

j e w o i n il ij c a l e r o k a k i n n y z c

³ ó p s w æ

o t r a W . 5 a l e b a

Tearsonadlazmiennych:dochodyzpodatkuod Pieruchomociwprzeilczeniuna1mieszkañca nwydatkiinwestycyjnewprzeilczeniuna1mieszkañ- iawposzczególnychkadencjachiwca³ymbadanym ckresie

o

y n i m g r e t k a r a h

C Wartoæwspó³czynnika h c a j c n e d a k h c y n l ó g e z c z s o p w

- 6 9 9

12007 1996- 8 9 9

1 1999- 2 0 0

2 2003- 6 0 0

2 2007 e

n z c y t s y r u t y n i m

G 0,41 0,40 0,39 0,39 0,51 e

z c i n l o r y n i m

G 0,06 0,32 0,17 -0,16 0,22 . S U G h c y n a d e i w a t s d o p a n e n s a

³ d ó r

Wydatki inwestycyjne stanowi¹ wy- j¹tkow¹ grupê wydatków wystêpuj¹cych w bud¿etach gmin. Mo¿na przyj¹æ, ¿e gminy inwestuj¹ce, to gminy realizuj¹ce oczekiwania swoich obywateli, tworz¹ce infrastrukturê niezbêdn¹ do rozwoju i buduj¹ce warunki indywidualnej i zbio- rowej przedsiêbiorczoci. W badaniach wskazano zale¿noæ miêdzy dochodami z podatku od nieruchomoci per capita oraz wydatkami inwestycyjnymi per capita.

Pos³uguj¹c siê wspó³czynnikiem korelacji liniowej Persona stwierdzono, ¿e w badanych gminach turystycznych istnieje umiarkowana zale¿noæ miêdzy docho-

dami z podatku od nieruchomoci na 1 mieszkañca a wydatkami inwestycyjnymi na 1 mieszkañca i wynosi dla badanego okresu 0,41. Wy¿szy jest wskanik dla gmin turystycznych dla 2007 roku, wynosi on bowiem 0,51. Oznacza to, ¿e gminy turystyczne uzyskuj¹c wy¿sze dochody z podatku od nieruchomoci wiêcej inwestuj¹ i ró¿ni to gminy turystyczne od gmin rolniczych, w których niewiele siê inwestuje i gminy te uzyskuj¹ niewielkie dochody z podatku od nieruchomoci. W gminach rolniczych wspó³czynnik korelacji liniowej nie wskazuje na zale¿noæ miêdzy wielkoci¹ pozyskiwa- nych rodków z podatku od nieruchomoci a wydatkami inwestycyjnymi. Mo¿na przyj¹æ, ¿e gminy o dominuj¹cej funkcji rolniczej uzyskuj¹ niewielkie dochody z podatku od nieruchomoci i staraj¹ siê wykorzystaæ swoj¹ pozycjê do pozyskania rodków na inwestycje dla gmin najbiedniejszych.

(6)

Wnioski

1. Nastêpuje polaryzacja rozwoju gmin w zale¿noci od ich podstawowych funkcji. W badanym regionie szybciej rozwijaj¹ siê gminy turystyczne, a s³abiej gminy rolnicze.

2. Gminy, w których nast¹pi³ wzrost dzia³alnoci turystycznej uzyskuj¹ wy¿sze dochody z podatku od nieruchomoci.

3. Gminy o dominuj¹cej funkcji turystycznej, w porównaniu do gmin rolniczych, uzyskuj¹ wiêksze dochody z podatku od nieruchomoci.

Literatura

Altkorn J. 2004: Marketing w turystyce. PWN, Warszawa, 18.

Gaworecki W. 2003: Turystyka. PWE, Warszawa, 242.

£aguna M. 2002: Marketing w praktyce. Wyd. UWM, Olsztyn, 13-14.

Marcinkiewicz C. 2001: Marketing us³ug turystycznych. WWZPCz, Czêstochowa, 7.

Marketingowa strategia Polski w sektorze turystyki na lata 2008-2015. 2008: Polska Organizacja Turystyczna, Warszawa.

Morze M. 2007: Turystyka w województwie warmiñsko-mazurskim w 2006 r. Urz¹d Statystyczny w Olsztynie, Olsztyn.

Nowakowska A. 1989: Spo³eczno-ekonomiczne uwarunkowania ruchu turystycznego w uk³adach przestrzen- nych. Monografie, nr 88. Rozprawa habilitacyjna, AE, Kraków, 20-21.

Panasiuk A. 2006: Marketing us³ug turystycznych. PWN, Warszawa, 25.

Rocznik Statystyczny Rolnictwa i Obszarów Wiejskich. 2007: GUS, Warszawa.

Rolnictwo w 2006 r. 2007: GUS, Warszawa.

Summary

Tourism is an important branch of economy and therefore significant factor of local economy development and also source of growing inhabitants incomes. In community where tourism increased, we can observe rising incomes from real estate tax and capital expenditures on local infrastructure. In order to analysis how commu- nities take advantages of tourism to achieve their economic development there were conducted researches of Warmia and Mazury communities budgets. The results are presented in the article.

Adres do korespondencji:

dr Andrzej J. Koz³owski Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie Katedra Organizacji i Zarz¹dzania ul. Prawocheñskiego 3 10-957 Olsztyn tel. (0 89) 524 51 75 e-mail: kajak@uwm.edu.pl