Paweł Tarnawski
Techniki twórczego myślenia
w taktyce kryminalistycznej
Charakterystyczną cechą kryminali styki jest zróżnicowanie metodologicz ne między techniką a taktyką. O ile technikę charakteryzuje niezwykłe bo gactwo metod zaczerpniętych zazwy czaj z innych dyscyplin, metody taktyki są ograniczone i cechuje je daleko posunięty schematyzm oraz skłon ność do zamykania się wewnątrz tego, co już znane. Należy więc dążyć do rozszerzenia zakresu metod stosowa nych przez taktykę kryminalistyczną, celem uniknięcia powyższych ograni czeń i zwiększenia skuteczności dzia łań taktycznych. Efekty takie można by osiągnąć stosując tzw. techniki twór czego myślenia zwane też technikami (metodami) heurystycznymi lub w skrócie heurystykami.
Są to metody interdyscyplinarne, pozwalające na osiągnięcie dużej licz by twórczych, czyli nowych, praktycz nych i oryginalnych rozwiązań proble mu. Bazują one na wykorzystaniu gru powej aktywacji odpowiednio dobra nych osób rozwiązujących zadanie, które przeszły uprzednio specjalny tre ning twórczego myślenia. Grupa taka stanowi niejako jednostkę, w której za ciera się granica psychointelektualna między uczestnikami sesji i powstaje tzw. umysł zbiorowy. Potencjał intele ktualny sprawnej grupy twórczego my ślenia (GMT) znacznie przewyższa sumę potencjałów intelektualnych po szczególnych jej członków („efekt gru py"). Poszczególne techniki odwołują się do wykorzystania nie docenianych często możliwości ludzkiego umysłu, takich jak fantazje, metafory, analogie, oraz pozwalają przełamać tzw. bloki myślowe. Bloki te są to różnego rodza ju bariery o charakterze psychicznym,
często nie uświadomione, a tym sa mym szczególnie groźne, które nie po zwalają na wyklucie się potencjalnej idei. Podczas rozwiązywania proble mu tradycyjnymi metodami nie może my więc dotrzeć do większości możli wych rozwiązań, gdyż prowadzące do nich ciągi myślowe są zablokowane. Tak więc przy obejściu bloków za po mocą technik heurystycznych, liczba rozwiązań znacznie wzrasta, co wielo krotnie potwierdzono eksperymental nie.
Najczęściej stosowanymi technika mi są:
1. Burza mózgów - (brainstorming, grupowe myślenie spontaniczne) - polega na podzieleniu grupowego my ślenia twórczego na dwa etapy. W pierwszym z nich wymyślana jest ma ksymalna liczba pomysłów, bez zwra cania uwagi na ich jakość. Dzięki temu wyeliminowana ma być jakakolwiek cenzura i autocenzura. W następnym etapie, często w innym dniu, wymyślo ne pomysły są selekcjonowane wg kryterium ich wartości oraz ewentual nie uściślane i rozwijane.
2. Techniki pytaniowe - polegają na zaatakowaniu problemu poprzez sta wianie dodatkowych pytań, często w formie przypominającej burzę móz gów (tzw. burza pytań). Pytania te po zwalają podejść do problemu wieloto rowo. Ujawnienie w ten sposób wszy stkich, często niezauważalnych wcześniej, aspektów problemu ułatwia wytworzenie różnorodnych i nie konwencjonalnych rozwiązań.
3. Analiza morfologiczna - stosując tę metodę, staramy się wynaleźć ma ksymalną liczbę cech przedmiotu roz ważań, a następnie grupujemy je w
tabeli, budując tzw. skrzynkę morfo logiczną. Zgrupowane po obu stro nach skrzynki cechy krzyżują się w pustych polach, wskazując liczne kombinacje cech. Po odrzuceniu kom binacji absurdalnych otrzymujemy „skrzynkę zredukowaną", która jest podstawą wprowadzania pomysłów w życie.
4. Analiza funkcjonalna-tym razem interesują nas nie cechy, lecz wszy stkie możliwe funkcje przedmiotu se sji, które grupujemy w „drzewie fun kcji”. Drzewo to jest punktem wyjścia dalszej pracy, uzależnionej od tego, w jaki sposób zostało ono zbudowane. Proponuję, aby obie analizy stosować jednocześnie do tego samego proble mu, co powinno przynieść większe efekty, z uwagi na wielokierunkowe podejście.
5. Synektyka - metoda ta opiera się na szerokim wykorzystaniu analogii. Sesja synektyczna składa sią z kilku etapów:
a) Definicja problemu - grupa wy myśla takie sformułowania problemu, aby był on jak najprostszy i umożliwiał znalezienie nośnej analogii - np. pod czas rozwiązywania problemu polega jącego na wynajdywaniu metod wycią gania niezbędnych informacji od oso by, która nie wie, że informacje te są potrzebne, czyli metod pracy z nie świadomym informatorem, grupa defi niowała problem następująco: jak zro bić ważne z nieważnego?, jak zainte resować nieważnym?, jak rozmawiać o nieważnym, żeby stało sią ważne?
b) Tworzenie analogii - grupa wy myśla szereg problemów analogicz nych do problemu głównego. Powinny to być analogie w swoim brzmieniu
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 218
29
wersję rozwiązania problemu lub przynajmniej zalążek takich rozwiązań. Czytamy więc po kolei fantastyczne rozwiązania problemu zastępczego - często równie fantastycznego - i sta ramy się, stosując analogię w drugą stronę, dopasować je do problemu głównego.
powinni odnieść wrażenie, że biorą udział w rodzaju intelektualnej gry, a nie w „poważnym przedsięwzięciu”. Należy więc stronić od tak powszech-bę pomysłów. Podczas ich weryfikacji wiele z nich zostanie odrzuconych, lecz mimo wszystko, pozostałych, za akceptowanych rozwiązań będzie tościowanie pojawia się już na począt ku ciągu myślowego, który do tego myślonych do końca pomysłów. Czę sto do pomysłu jako takiego w ogóle 1. Zasada odroczonego wartościo wania - opiera się na spostrzeżeniu, że podczas wymyślania rozwiązań mamy skłonność do wartościowania
dać się z 7-10 osób, zróżnicowanych pod względem zawodu, zaintereso wań, płci, sposobu myślenia, otwar tych i nie skonfliktowanych między so bą. Typowa grupa heurystyczna skła da się z:
a) lidera - prowadzącego grupę. Działa on jako stymulator i czuwa nad mózg człowieka, a co za tym idzie, jest on wydajniejszy. Ponadto znacznie później następuje zmęczenie, dzięki czemu więcej czasu można poświęcić na pracę, bez konieczności robienia częstych odpoczynków.
5. Zasada irracjonalności - wynika z postulatu oderwania się w procesie twórczym od kurczowego trzymania się racjonalnego myślenia, na korzyść pomysłu mógłby doprowadzić. Dlate- fantazji, metafor, wolnych skojarzeń, go też w początkowym etapie odrzu
camy wszelki krytycyzm, a pomysły
„analogia przeżywana”, która polega na utożsamianiu się rozwiązujących problem z jakimś elementem sytuacji problemowej, np. klekoczącą śrubką, klientem domu towarowego, czy za cierającym ślady włamywaczem. Me toda ta przybierać może formy psy- chodramatyczne, w związku z czym, podczas sesji konieczny jest udział wykwalifikowanego psychologa, gdyż
może ona powodować nieprzewidy- czynnikiem sprzyjającym twórczości walne reakcje uczestników sesji, zwią- jest nastrój zabawy. Uczestnicy sesji zane ze znacznym napięciem emocjo
nalnym. Współczesna heurystyka wy pracowała wspólne dla wszystkich metod sposoby rozwiązywania proble
mów, które w skrócie sprowadzić moż- nej tendencji do sztywności i powagi,
na do kilku podstawowych zasad. W klimacie odprężenia lepiej pracuje sprawnym przebiegiem sesji, różniące się znacznie od tego proble
mu. Podczas sesji, wspomnianej po wyżej, grupa spośród wymyślonych analogii wybrała zadanie „jak wydo
stać pestki z cytryn tak, aby nie stracić jeszcze nie przemyślanych lub nie wy- soku i nie uszkodzić cytryny?". W cza
sie innej sesji zastanawiając się nad
metodami poszukiwania osób ukrywa- nie docieramy, gdyż negatywne war- jących się, grupa pracowała wykorzy
stując po kolei dwie analogie: „jak sfo tografować jarząbka?" i „jak kojot ma złapać strusia?".
c) Wycieczka umysłowa - grupa wy biera jedną z analogii i wymyśla
ma-2. Zasada „ilość rodzi jakość” - wy nika z założenia, że podczas sesji na- umiejętnosć niekonwencjonalnego leży wyprodukować maksymalną licz- fantazjowama. Nie obowiązują w tym
zakresie żadne ograniczenia.
d) Rozwiązywanie problemu głów nego - Na tym etapie obowiązuje peł
ny krytycyzm. Wymyślane idee mają więcej, niż rozwiązań wymyślonych być realne, gdyż stanowią ostateczną tradycyjnymi metodami, tj. przy kon
centrowaniu się od początku na nie wielkiej liczbie rzekomo najcieka wszych.
3 Zasada niefachowości - postulu je takie dobranie uczestników sesji, aby nie było wśród nich osob zajmują cych się na co dzień dziedziną, w za kres której wchodzi rozwiązywany Metody wykorzystujące analogie są problem, albo żeby były w zdecydowa- obecme najpopularniejsze i cechują nej mniejszości. Wiąże się to z liczny- się wybitną skutecznością. Jedną z mi ograniczeniami ekspertów wynika- ciekawszych tego typu metod jest jącymi z wyuczonych schematów my
ślenia, w wyniku czego kieruje nimi niezdrowy sceptycyzm wobec wszy stkiego co nowe, rzekoma wiedza o niemożliwym, będąca często niewie dzą o możliwym, dominacja myślenia
żartów czy analogii. Racjonalizm jest barierą nie pozwalającą na wykorzy- wartościujemy dopiero w etapach koń- stanie wielu możliwości naszego umy- ksymalną liczbę, nie wartościowanych cowych. słu. Nie chodzi oczywiście o całkowitą rozwiązań problemu zastępczego. Na 2. Zasada „ilość rodzi jakość”-wy- rezygnację z racjonalnego myślenia, tym etapie szczególną rolę odgrywa mka z założenia, że podczas sesji na- lecz o irracjonalizację samego proce
su twórczego w jego wstępnej fazie. 6. Zasada aktualności - dotyczy po trzeby skoncentrowania się bez reszty na problemie w danym momencie roz trząsanym. W każdej fazie pracy sta ramy się zapomnieć o całej reszcie Unikamy ciągłego powracania myśla mi do istoty problemu lub pojawiają cych się problemów ubocznych
7. Zasada biosocjacji - zwraca uwa gę na bardzo istotny element twórczo ści, jakim jest powstanie rozwiązania poprzez nałożenie na siebie dwóch lub więcej, znanych już rozwiązań z in nych dziedzin. Podczas procesu twór czego wskazane są więc skojarzenia z wynalazkami innych dyscyplin i ich kombinacjami
8. Zasada pracy w grupie - techniki heurystyczne nie są przeznaczone do pracy indywidualnej - choć uczestnic two w sesjach znacznie podnosi zdol ności twórcze jednostek - lecz do wy korzystania przez grupy, które prze-reproduktywnego nad myśleniem pro- szły „trening twórczości", prowadzony duktywnym, skłonność do używania przez specjalistów. Istotny jest prawid- specjalistycznego żargonu zabójcze- łowy skład grupy. Powinna ona skła- go dla wszelkiej twórczości etc
Skład
grupy
Etap I -definicja problemuprzez grupę
Jak zmniejszyć ciemną liczbę? b) eksperta - osoby zadającej gru
pie pytanie, zajmującej się dziedziną, z którą wiąże się problem,
c) członków grupy właściwej. Grupy można podzielić na:
a) wewnętrzne - złożone z pracow ników danego przedsiębiorstwa czy zakładu. Ograniczają one zazwyczaj interdyscyplinarność grupy oraz zasa dę niefachowości,
b) zewnętrzne - złożone z osób nie związanych w żaden sposób z oma wianym problemem.
Zastosowanie technik twórczego myślenia jest niezwykle szerokie. W wielu dziedzinach weszły one na stałe do repertuaru metod wynalazczych. Tak więc posługują się nimi inżyniero wie, ekonomiści i przedstawiciele in nych dyscyplin. Nasuwa się pytanie, czy powyższe metody nadają się rów nież do atakowania problemów o cha rakterze kryminalnym? Idea wykorzy stania heurystyk w kryminalistyce wy- daje się interesująca choćby dlatego, że sprawdzone zostały w tylu innych dziedzinach, że w pełni potwierdziły swoją interdyscyplinarność. Można więc zadać pytanie: jeżeli działa tam, to czemu nie ma działać tutaj? To po dejście nie gwarantuje jednak ich przy datności w kryminalistyce. Nie jest na wet wystarczające do wysuwania po ważnych hipotez. Uzasadnienie po stawienia takiej hipotezy kryje się na tomiast w analizie charakteru proble mów, z jakimi boryka się taktyka krymi nalistyczna.
Problemom tym towarzyszy zazwy czaj niewielka liczba (niekompletność) danych, na podstawie których budo wane ma być rozwiązanie. W zależno ści od interpretacji będą przyjęte różne rozwiązania - niekoniecznie skutecz ne (prawidłowe). Zważywszy, że inter pretować można na wiele sposobów, istnieje duże prawdopodobieństwo, że nie wszystkie możliwości dostrzeże my. Pojawia się więc konieczność wszechstronnej interpretacji danych. Ponadto dane te tworzą sytuację pro blemową, jedyną w swoim rodzaju. Ma ona charakter niepowtarzalny, nawet jeśli w ogólnym zarysie przypomina
Oprócz psychologa, jako lidera, i autora jako eksperta w skład grupy wchodzili studentka AWF i inżynier. bów myślenia. Wiąże się to również z zasadą irracjonalności.
W sferze teoretycznej możemy znaleźć wystarczającą liczbę argu mentów pozwalających na przyjęcie tezy o przydatności heurystyk w kry minalistyce. Prowadzone przeze mnie badania pozwalają przypuszczać, że próby wprowadzenia technik heury stycznych do praktyki kryminalistycz nej zakończą się powodzeniem, choć moje eksperymenty mają, jak dotąd, charakter cząstkowy i trudno z nich wyciągnąć ostateczne wnioski. Za stosowałem w nich jedną z najcieka wszych - moim zdaniem - metod, jaką jest syntetyka. Rozwiązania proble
mów o charakterze kryminalistycznym wymyślane przez grupę prowadzoną i wytrenowaną przez psychologa nie jednokrotnie zasługiwały na miano prawdziwie twórczych - nowych, nie konwencjonalnych i możliwych do za stosowania. Podczas pracy koncen trowano się na hasłach o charakterze ogólnym, zachowując zazwyczaj kla syczny model sesji synektycznej. Z reguły bazowano na analogiach zwy kłych, choć wprowadzone zostały rów nież elementy analogii przeżywanej (zastanawiając się nad metodami po zyskiwania informatorów, każdy z uczestników grupy, jako informator, opowiadał swój życiorys).
A oto opis sesji synektyki, podczas której grupa szukała odpowiedzi na pytanie: Jak zmniejszyć ciemną licz bę? Przed rozpoczęciem właściwej sesji ekspert wyjaśnił grupie pojęcie „ciemna liczba” oraz uściślił, że jest ona szczególnie wysoka w przypad kach przestępstw seksualnych oraz znęcania się nad członkami rodziny, gdzie ofiarami są z reguły dzieci. Pomysłowość - ogólnym celem
heurystyki jest produkowanie dużej li czby skutecznych pomysłów. Ponadto trening twórczego myślenia wzmaga pomysłowość u poszczególnych członków grup heurystycznych, rów nież poza grupą.
Niepowtarzalność - patrz zasada aktualności.
Wszechstronna interpretacja - patrz zasada ilość rodzi jakość.
Zdolność do skojarzeń - patrz za sada biosocjacji.
Improwizacja i umiejętności aktorskie - zdolności te rozwija tre ning twórczego myślenia. Szczególnie istotne jest wyrabianie umiejętności aktorskich poprzez trening z zastoso waniem ćwiczeń ruchowych oraz se sje psychodramy.
Intuicja - związek wydaje sią oczy wisty, zważywszy, że techniki heury styczne kładą szczególny nacisk na wykorzystanie alternatywnych sposo-znane z przeszłości sytuacje. Trudno więc zastosować jakiekolwiek formuły o charakterze ściśle matematycznym, celem wyprowadzenia rozwiązania, gdyż brak jest stałych umożliwiających ułożenie poprawnego równania. W do datku posiadane w takich wypadkach dane to zachowania ludzi lub pochod ne tych zachowań, a jakiekolwiek umatematycznienie ludzkiej psychiki skazane jest na niepowodzenie.
Dodatkowym elementem unie możliwiającym „metodologicznie jed nolite” podejście jest szybkość zmian danych wykluczająca często głębszy namysł i powodująca konieczność „twórczej” improwizacji rozwiązujące go problem. Osobę taką powinny ró wnież cechować pewne umiejętności aktorskie, niezbędne do skutecznego działania w kontaktach z ludźmi, po mysłowość - przynajmniej nieco wię ksza niż u przeciwnika, zdolność do skojarzeń oraz duża wyobraźnia i in tuicja, których szczególną rolę podkre śla wiele podręczników kryminalistyki. Spróbujmy teraz zestawić wspo mniane powyżej elementy z odpo wiednimi zasadami heurystyki:
Etap III - wycieczka umysłowa
Etap II - tworzenie analogii
31 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 218
1. To jak studnia - wyciągam wodę wiadrami, ale nie mogę zmierzyć, bo dopływa nowa.
2. Jak przełamać strach?
3. To jak mur - nie wiemy co za nim jest, trzeba go obejść, przeskoczyć.
4. To jak szukanie grzybów w cie mnym lesie.
5. Pójście w nieznanym kierunku i terenie na wycieczkę.
6. To jak Puchatek z Prosiaczkiem szukający łasicy dookoła krzaczka.
7. To jak zjawiska naukowe jeszcze nie odkryte.
8. To jak turysta leżący w górach ze złamaną nogą.
9. Jak znaleźć echo?
10. Jak połączyć dwa punkty, nie wiedząc gdzie jest jeden z nich?
Jak zwiększyć liczbę ujawnionych przestępstw?
Jak wykrywać przestępstwa? Jak urealnić statystyki?
Jak wzbudzać zaufanie i poczucie bezpieczeństwa u ludzi?
Jak znaleźć pośrednika pomiędzy ofiarą a policją?
Jak doprowadzić do kontaktu z ofia- rą?
W trakcie tego etapu grupa sponta nicznie zaproponowała 3 rozwiązania: 1. Idea zatrudnienia w każdym ko misariacie psychologa, będącego jed nocześnie policjantem, który pełniłby rolę głównie pomocnika dzielnico wych. Również odpowiednio prze szkolić dzielnicowych i zwrócić uwagę na ich odpowiednią rekrutację.
2. Porównanie rejonów. W podo bnych rejonach powinna być podobna liczba interesujących nas prze stępstw. Jeśli w jednym jest ich wyraźnie mniej, to należy przypusz czać, że nie są one ujawnione i wtedy w tym rejonie trzeba wzmóc działania zmierzające do ich wykrycia.
3. Wzbudzenie w ofiarach poczucia odpowiedzialności na zasadzie „jeśli ty nie zgłosisz, to będzie więcej ofiar”.
Do następnego etapu wybrano py tanie: „jak doprowadzić do kontaktu z ofiarą?”.
Do pracy przyjęto analogię nr 10. Obecnie pytanie brzmi „Jak połączyć dwa punkty w przestrzeni, znając po łożenie jednego?”.
1. Wykreślić wokół A kulę, w której szukamy, następnie większą, aż w
końcu znajdziemy punkt B.
2. Zaznaczyć punkt A grubą kropką, żeby był widoczny dla punktu B.
3. Zawołać w języku punktu B. 4. Naelektryzować przestrzeń ujem
nie.
5. Zrobić czarną dziurę, która wszy stko wciąga i złapać go, jak będzie leciał.
6. Radar punktowy.
7. Zmusić punkt do generowania światła, dźwięku.
8. Zastanowić się, czy sam czegoś nie generuje.
9. Lepiej się rozejrzeć.
10. Korepetycje z geometrii. 11. Przeprowadzić prostą na chybił-
trafił.
12. Wymyślić wabik. 13. Przekonać do korzyści.
14. Wymyślić punkt C, to B „się wku rzy” i ujawni.
15. Zrobić gęstą atmosferę - parę punktów zapalnych, żeby się wyróż niał.
11. Jak znaleźć pierścionek w za mulonej wodzie?
12. Jak zrobić tort bez przepisu? 13. Jak znaleźć drugą połowę jabł ka?
14. Jak przeczytać książkę w nie znanym języku?
15. Jak dodzwonić się znając tylko dwie początkowe cyfry?
16. Jak wysłać list nie znając adre su?
17. Jak będąc na bezludnej wyspie zawiadomić o tym kogoś?
18. Jak poradzić sobie w obcym mieście nie znając języka?
19. Jak wyciągnąć po omacku białą kulkę spośród czarnych?
20. Jak nakarmić jadowitego węża nie zostając pogryzionym?
Do każdej odpowiedzi wymyślonej podczas wycieczki umysłowej grupa dopasowywała rozwiązanie problemu głównego dotyczącego ciemnej liczby:
Ad 1. Idea przeszukiwania kręgów, w których może znajdować się ofiara, np. klasa, szkoła, dzielnica itp. Prze szukujemy np. za pomocą ankiet. Kie dy już kogoś znajdziemy, staramy się szukać osób w pewnym sensie podo bnych - tworzymy grupę ryzyka. An gażujemy przy tym osoby mogące po móc z racji swoich zajęć, np. ginekolo dzy, interniści, pracownicy pogotowia, nauczyciele, pracownicy opieki społe cznej, kuratorzy, księża. Starać się na kreślić pewien profil poszkodowane go.
Ad 2. Po pierwsze ofiara nieraz nie wie, że jest ofiarą, należy więc prze prowadzić akcję informacyjną. Ponad to przeprowadzić akcję propagando wą typu „policjant twój przyjaciel", wprowadzić model dzielnicowego „do brego wujka”.
Ad 3. W środkach masowego prze kazu nadawać wypowiedzi osób opo wiadających, jak otrzymali pomoc po zgłoszeniu i jak im to pomogło.
Ad 4. Zakładać stowarzyszenia osób poszkodowanych, próbować na wiązać kontakt z takimi grupami oraz z poradniami uzależnień itp.
Ad 5. Starać się sprawdzać różnymi sposobami jak największą grupę osób, próbować zrobić np. coś w ro dzaju otwartych dni Policji.
Ad 6. Zatrudniać specjalistów - psy chologów w jednostkach Policji.
Ad 7-8. Brak skojarzeń.
Ad 9. Opracować coś w rodzaju po rtretu ofiary, dzięki czemu będzie ją można łatwiej poznać.
Ad 10-14. Brak skojarzeń.
Ad 15. Kampania propagandowa w telewizji, radiu etc. celem skłonienia ofiar do zgłaszania o zaistniałych prze stępstwach.
Etap IV - wymyślanie analogicznych rozwiązań problemu głównego
16. Wytrząsnąć.
Omówieniewyników
SUMMARY
BIBLIOGRAFIA
K R Y M I N A Sesję przeprowadzono w minimal nychwarunkach, niezbędnychdo pra widłowego funkcjonowaniaGMT. Gru pa charakteryzowałasię małą liczbą i
różnorodnością członków, przeszła wybitnieskrócony treningi pracowała w pośpiechu. Mimo to wymyśliła kilka konkretnych, twórczych rozwiązań, których zastosowanie może istotnie zmniejszyćciemnąliczbę. Sesję nale żałoby jeszcze poszerzyć o pracę na paru kolejnych analogiach. Ponadto część pomysłów można by rozszerzyć
w ramach następnych sesji. Np. w po myśle nr 1 idea przeszukiwania kolej nych kręgów nasuwa pytanie o jak najefektywniejsze sposoby takich działań, cojest zadaniem na osobną sesję. W ten sposóbzostanieopraco wany na podstawie pierwotnej sesji i sesji pochodnych,cały realnysystem zmniejszania ciemnej liczby.
Wydaje się, że szerokie wykorzy stanie technik twórczego myślenia w
praktyce kryminalistycznej powinno zaowocować znacznym podniesie niem efektywności działań organów ścigania.Przedtem jednakniezbędne jest przeprowadzenie dokładnych, kompleksowych badań mających na celu stworzeniesystemu najlepiej
do-Ad16. Brak skojarzeń.
Ad 17. Zrobić akcję pod hasłem „ro
zejrzyj się dookoła” - wiele osób spo
tyka się w najbliższym otoczeniu (ro dzina, sąsiedzi) z ofiarami przemocy, tylko nie zwraca na touwagi.
stosowującego techniki heurystyczne do potrzeb kryminalistyki. Chodzi głównie o stwierdzenie, któretechniki najlepiej sprawdzają się w interesują
cej nasdziedzinie ijaki jest najodpo
wiedniejszy skład grupy. Należywięc zebrać dyspozycyjną, około dziesię cioosobowągrupę i poddać ją przed przystąpieniem do właściwych ekspe
rymentów gruntownemu treningowi twórczości.Istotne byłoby również na wiązaniekontaktuz Policją i prokura turą, co umożliwi grupie rozwiązywa
nie prawdziwych, a nie wymyślonych
problemów. Warto również pomyśleć
o zaangażowaniu do pracy w grupie
kilku policjantów pionu kryminalnego.
Ponadto należy z policjantówi proku
ratorów stworzyć grupę kontrolną, któ
rej zadaniem będzie rozwiązywanie tradycyjnymi metodami problemów
zadanych grupie heurystycznej. Po zakończeniu kompleksowych badań
należy opracować odpowiedni pro
gram szkolenia pracowników organów ścigania i staraćsię wprowadzićtech
niki heurystycznedorepertuaru metod pracy tychinstytucji.
The article advocates the thesis on
usefullness of so-called, ”creative
thinking” (heuristic techniąue) in
forensic tactics. The Author, in order
to support his opinion, refersto
set-ting-up feature problems that are characteristic for forensic science
with their counterparting basie heur
istic rules.The thesis hasalso been justifiedbya selective descriptionof the author’s own research on the use of heuristic methods for solving prob lems ofcriminal character. Inaddition
to that, the article comprises basie
assumptions on carryingout further
composite research inthe futurę.
l< +
lao.
I
y c k
adhieniach rzesłępczościąnnych p As+ w a <sk\ ,
(na przykładzie techniki), „Przegląd
Psychologiczny”1985, nr4,s. 217-225.
4. Hołyst B.: Kryminalistyka, PWN, War
szawa 1993.
5. Kaufman A., Fustier M., Drevet A.:
Inwentyka - metody poszukiwania twór
czych rozwiązań,Wyd.Naukowo-Tech
niczne, Warszawa 1975.
6.Nęcka E.: Cele strategiczne grupowego
treningutwórczości, „Przegląd Psycho
logiczny"1985, nr4, s. 203.
7. Nęcka E.: Techniki twórczego myślenia:
klasyfikacja i przesłanki teoretyczne, „Przegląd Psychologiczny” 1985, nr4, s. 534.
8.NęckaE.: Proces twórczyijego ograni
czenia,PWN,Warszawa 1995. 9.Nęcka E.: Treningtwórczości, Wyd.Pol
skiego Towarzystwa Psychologiczne
go,Olsztyn1992.
10. Nęcka E.:TROP..twórcze rozwiązy
wanie problemów, „Impuls”, Kraków
1994.
1. Bracławik K.: Model efektywnej grupy
inwentycznej, [w:]„Stymulatory i inhibi tory aktywności twórczej" praca zbioro wa pod red. A. Tokarz, Wyd. SAAW,
Poznań 1991.
2. Czerwiński W.: Rolatechnik twórczego myślenia w pracy śledczej, „Problemy
Kryminalistyki"1979, nr 138, s. 248.
3. Dobrołowicz W.: Proces twórczyjako
przezwyciężenie barier psychicznych
P
W Polsce i i
