„Krzyżakach”. Czy przy takim założeniu jego słowa byłyby zgodne z prawdą?

ODPOWIEDZI NA PONIEDZIAŁEK 1.12.2014

1. Przeczytaj poniższy tekst. Wyobraź sobie, że Sam, zwracając się do Froda, mówi o

„Krzyżakach”. Czy przy takim założeniu jego słowa byłyby zgodne z prawdą?

Uzasadnij swoją odpowiedź. 2p.

"- Jest tak jak w wielkich opowieściach, panie Frodo. W tych, które miały największe znaczenie. Były pełne ciemności i niebezpieczeństw. I czasami nie chciało się znać zakończenia... bo jak ono mogło być szczęśliwe? Jak świat mógł wrócić do swojego wcześniejszego biegu... skoro wydarzyło się tyle złego? Ale w końcu to wszystko przemija... ten cień. Nawet ciemność musi przeminąć. Nastanie nowy dzień. I kiedy słońce zaświeci, zaświeci jaśniej. To były te opowieści, które zapadały w pamięć... które coś znaczyły. Nawet jeśli byłeś zbyt mały, by zrozumieć ich sens. Ale myślę, panie Frodo, że ja rozumiem. Wiem teraz. Bohaterowie tych opowieści... mieli wiele szans, by zawrócić, ale tego nie zrobili. Szli dalej... bo wierzyli w coś.

- A my w co wierzymy Samie?

- Że jest troche dobra na tym świecie, panie Fordo. I watro o nie walczyć".

„Lord Of The Ring. Two Towers”

2. Wpisz słowa, które powinny znaleźć się w lukach [A,B,C,D,E]. 2p.

Krzyżacy, czyli Zakon Krzyżacki (pełna nazwa [A]), to jeden z największych zakonów rycerskich, które powstały w XII wieku w wyniku [B]. Krzyżacy opanowali [C] oraz tereny Łotwy, Estonii, a także ziemie polskie. Słynna siedziba Krzyżaków to zamek w [D], który stał się miejscem Krzyżaków w efekcie ich sprowadzenia przez [E].

3. Czy zgadzasz się, że przy Danusi Zbyszko zachowuje się jak średniowieczny rycerz, a przy Jagience staje się szlachcicem ziemianinem? Uzasadnij swoje zdanie (0-2).

4. Jakimi cechami osobowości różni się Danusia od Jagienki? Co łączy te postacie? Porównaj bohaterki. (0-2).

5. Napisz, jakie konsekwencje dla bohaterów powieści „Krzyżacy” miała przysięga złożona przez Zbyszka. Swoje zdanie uzasadnij. (0-2)

6. Głównymi postaciami w utworze H. Sienkiewicza są polscy rycerze. Wyjaśnij, dlaczego autor nadał swojej powieści tytuł "Krzyżacy"? Weź pod uwagę czas napisania powieści. (0-2) 7. Co mógłby powiedzieć Zbyszko na temat poznania Danusi i spotkania z Jagienką na drodze do Bogdańca? Zredaguj wspomnienia bohatera na ten temat, stosując wypowiedź w 1 osobie liczby pojedynczej. Zwróć uwagę na pierwsze wrażenie, jakie obie dziewczyny zrobiły na Zbyszku. (0-2)

8. Przeczytaj fragment "Roczników" Jana Długosza i porównaj ukazaną scenę z treścią

"Krzyżaków" H. Sienkiewicza. Napisz, do jakich wniosków doszedłeś. Wyjaśnij, jaki był cel takiego przedstawiania władcy w obydwu dziełach. (0-2)

"We środę, nazajutrz po uroczystości Rozesłania Apostołów, 16 lipca, po ustaniu deszczu wstał słoneczny dzień i król polski Władysław natychmiast o świcie rozkazał odszukać wśród trupów zwłoki mistrza pruskiego Ulryka, marszałka, komturów i pozostałych dostojników, którzy polegli w bitwie, chcąc je wydać, by je pogrzebano z należytą czcią w kościele, uznając za rzecz równie

chwalebną odnoszenie zwycięstwa nad wrogiem, jak okazanie litości nieszczęśliwemu i pokonanemu.

Kiedy król dzięki jednemu z jeńców pochodzącemu z ziemi chełmińskiej, Bolemińskiemu, któremu powierzono to zadanie - wśród wszystkich jeńców bowiem należał do osób bliskich mistrzowi

pruskiemu - zdobył zwłoki mistrza pruskiego Ulryka mające dwie rany: jedną na czole i drugą na piersi, trupa marszałka Fryderyka Wallenroda, zwłoki wielkiego komtura Konrada Lichtensteina oraz zwłoki komturów: toruńskiego Jana von Sayn, gniewskiego Jana hrabiego von Wenden i

człuchowskiego Arnolda von Baden, kiedy oglądał wygląd i rany poległych, nie wyrzekł ani jednego słowa, które by było wyrazem urągania lub zniewagi, nie pozwolił sobie na śmiech czy radość, ale raczej zalawszy twarz łzami ze szlachetną łagodnością współczuł ich losowi. Zwłoki kazał owinąć w czyste chusty i na wozie okrytym purpurą odesłał je do Malborka, by je pochowano. Ciała zaś pozostałych komturów oraz słynnych i znakomitych osobistości polecił pochować w drewnianym kościele parafialnym w Stębarku. Zadbał też, by opatrzono tych rannych, którym udało się ujść z życiem." Polska Jana Długosza, red. naukowa H. Samsonowicz, Warszawa 1984, s. 218-243.

9. Wyobraź sobie, że będąc polskim posłem na zagranicznym dworze, znajdujesz pismo rozpowszechniane przez propagandę krzyżacką. Na podstawie powieści przygotuj polemiczną odpowiedź. Aby być wiarygodnym, podaj argumenty - przykłady konkretnych czynów zakonników. Pamiętaj, że w polemice nie wolno używać określeń obraźliwych. (0-2)

"To wielkie szczęście, że książę Konrad Mazowiecki w 1226 roku zaprosił Krzyżaków do Polski.

Teraz, po ponad stu latach obecności Zakonu na ziemiach polskich widać, że rycerze wnoszą do okolicznych krain światło wiary oraz uczą miejscowy lud wartości chrześcijańskich. Żmudź to wciąż kraina pogańska. Trzeba uchronić jej biednych mieszkańców przed wiekuistym potępieniem z powodu nieznajomości prawdziwej wiary. Zakon wzorowo spełnia to zadanie z pożytkiem dla wszystkich Żmudzinów. Również chłopi zamieszkali na ziemiach zakonnych powinni się cieszyć, że znajdują się pod panowaniem rycerzy noszących krzyż na płaszczach. Podróżni przejeżdżający przez pogranicze polsko-krzyżackie mają zapewnione bezpieczeństwo, gdyż na granicach zakonnicy zaprowadzili porządek i spokój, oczyszczając je ze zbójców. Nawet Polacy, choć są chrześcijanami, mogą się uczyć od Krzyżaków zachowań właściwych dla rycerzy: szacunku dla rycerskiego stanu przeciwnika, prawdomówności, respektowania zawartego pokoju, odwagi i miłosierdzia dla słabych.

Nieodżałowanymi wzorami wymienionych cnót byli szlachetny starosta ze Szczytna Hugo Danveld, szlachetny Zygfryd de Lówe i szlachetny brat Rotgier. Rycerze zakonni są wzorem skromności, rezygnują z dóbr doczesnych. Surowe i proste życie, jakie wiodą, pozwala im pielęgnować pokorę, dyscyplinę i pobożność. Ze szczególną galanterią odnoszą się do kobiet, opieką otaczają dzieci, zwłaszcza sieroty. Rycerze Zakonu z ubolewaniem przyjmują docierające do nich informacje o wojennych nastrojach wśród polskich rycerzy. Zakonnicy niczego tak nie pragną jak pokoju, bo miłują go ze wszystkich sił. Pozostaje mieć nadzieję, że Polacy okażą wdzięczność za łaski, których

doświadczyli od bogobojnych i szlachetnych rycerzy krzyżackich."

10. Z poniższych fragmentów tekstu wypisz; a. dwa porównania, b. dwie onomatopeje, c.

powtórzenie, d. trzy epitety, e. przenośnię (metaforę). Z całego opisu bitwy w powieści wypisz: f. przykład nagromadzenia czasowników, które dynamizuje tekst, g. przykład rozbudowanego zdania, które oddaje ścisk bitewny. Napisz, jaki był cel zastosowania tych środków stylistycznych w opisie bitwy. (0-2)

"I równie jak grad sypie się niemiłosiernie z miedzianej chmury na łan żyta, tak gęsto sypały się ciosy okrutne i biły miecze, biły oksze, biły topory, biły bez tchu i miłosierdzia, dźwięczały jak w kuźniach żelazne blachy, śmierć gasiła niby wicher żywoty, jęki rwały się z piersi, gasły oczy, a zbielałe młodzieńcze głowy pogrążały się w noc wiekuistą. Leciały w górę skry skrzesane żelazem, złamki drzewców, proporce, pióra strusie i pawie. Kopyta rumaków obsuwały się po krwawych leżących na ziemi pancerzach i trupach końskich. Kto padł ranny, tego miażdżyły podkowy. (...) Widok ich dreszczem mógł przejąć najodważniejsze serca, był to bowiem sam kwiat i wybór rycerstwa.

Przybrani w świetne zbroje, na ogromnych jak tury koniach, nie uznojeni w boju, w którym

dotychczas nie brali udziału, wypoczęci, szli jak huragan z tętentem, z hukiem, z szumem chorągwi i chorągiewek, a sam wielki mistrz leciał przed nimi w białym szerokim płaszczu, który rozpuszczony na wiatr wyglądał jak olbrzymie skrzydła orła."

11. Udowodnij, że w powieści H. Sienkiewicza odnaleźć można przedstawicieli warstw

społecznych, ukazanych zgodnie ze średniowieczną piramidą feudalną. (0-2)

12. Podaj przykłady komizmu sytuacji, postaci i języka w utworze "Krzyżacy" H.

Sienkiewicza. (0-2)

13. W "Krzyżakach" można wyróżnić dwa punkty kulminacyjne. Napisz, o jakie wydarzenia chodzi i wyjaśnij, jaka była intencja H. Sienkiewicza. (0-2)

*14 PR. Podaj dwa cytaty z powieści H. Sienkiewicza, będące przykładami stylizacji językowej. Wyjaśnij, w jakim celu Sienkiewicz stosuje ten zabieg. (+1)

*15 PR. Udowodnij, że wzorce średniowieczne obecne są w literaturze i filmie XX i XXI wieku. Podaj przykłady. Omów formę nawiązania. Wyjaśnij, jaki jest cel nawiązywania do średniowiecza w podanych przez Ciebie przykładach. We wniosku napisz, czym różni się intencja współczesnych twórców od zamysłu H. Sienkiewicza? (+3)

Pp 26 Pr 4

Jak oceniasz taką formę sprawdzania wiedzy z treści lektury?

WTOREK

Bohaterki komiksu – czy są podobne do Jagienki i Danusi? Ustal odpowiedź na to pytanie.

Analiza fragmentu opowiadania „Droga, z której się nie wraca" A. Sapkowskiego:

źródło: http://sapkowski.pl/modules.php?name=News&file=article&sid=403

Wyjaśnij paradoks, o którym mówi bohaterka w odniesieniu do opinii innych na jej temat.

Korin spuścił głowę. Z brzozowego polana w ognisku buchały niebieskawe gejzery płomienia.

Spojrzał na nią, ale nie mógł znieść widoku niesamowicie błyszczących oczu. Odwrócił głowę w stronę ognia.

- Nie wymagaj od siebie za wiele - powiedziała Visenna, owijając się płaszczem. - Tak już jest, że to, co nienaturalne, budzi strach. I wstręt.

- Visenna...

- Nie przerywaj mi. Tak, Korin, ludzie potrzebują naszej pomocy, są za nią wdzięczni, często nawet szczerze, ale brzydzą się nami, boją się nas, nie patrzą nam w oczy, spluwają za plecami.

Mądrzejsi, jak ty, są mniej szczerzy. Nie jesteś wyjątkiem, Korin. Od wielu już słyszałam, że nie są dostatecznie godni, by siedzieć ze mną przy jednym ognisku. A zdarza się, że to my potrzebujemy pomocy tych... normalnych. Albo ich towarzystwa.

Korin milczał.

- Wiem - ciągnęła Visenna - że byłoby ci łatwiej, gdybym miała siwą brodę do pasa i haczykowaty nos. Wówczas wstręt do mojej osoby nie powodowałby takiego zamieszania w twojej głowie. Tak, Korin, wstręt. Ta błyskotka, którą noszę na czole, to chalcedon... Jemu w dużej mierze zawdzięczam swoje zdolności magiczne. Masz rację, z pomocą chalcedonu udaje mi się czytać co wyraźniejsze myśli. Twoje są aż nadto wyraźne. Nie wymagaj, żeby mi było z tego powodu przyjemnie. Jestem czarownicą, wiedźmą, ale oprócz tego kobietą. (…)

- Visenna...

- Nie. Teraz już nie chcę.

Siedzieli w milczeniu. Pstrokaty ptak w głębi lasu, w ciemnościach na gałęzi drzewa, czuł strach.

W lesie były sowy.

- Z tym wstrętem - odezwał się wreszcie Korin - lekko przesadziłaś. Przyznaję jednak, że budzisz we mnie coś w rodzaju... niepokoju. Nie powinnaś była pozwolić, bym oglądał to wtedy, na rozstaju.

Ten trup, wiesz?

- Korin - rzekła czarodziejka spokojnie. - Kiedy ty pod kuźnią wbiłeś vranowi miecz w gardło, ja o mało nie wyrzygałam się na grzywę konia. Miałam kłopoty z utrzymaniem się w siodle. Ale

zostawmy nasze specjalności w spokoju. Skończmy rozmowę, która prowadzi donikąd.

Gdyby Danusia, Kriss, Aarica, Visenna i Jagienka żyły w XXI wieku, jakie zawody mogłyby wykonywać. Odpowiedz na pytanie i napisz uzasadnienie swojej opinii.

Przeczytaj poniższe informacje na temat Malali.

Odpowiedz na na pytania:

- W czym objawia się odwaga Malali?

- Jak prezentuje swój nonkonformizm?

- Komu chce zaimponować Malala?

- W jakim celu podejmuje swoje działania?

- Za co Malala otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla?

Malala Yousafzai – urodzona 12 lipca 1997 roku w dolinie Swat (Pakistan). Pakistańska

działaczka na rzecz dostępu do edukacji oraz praw dziewcząt i kobiet. W 2009 roku (jako 12-latka) pod pseudonimem Gul Makai zaczęła pisać blog, w którym opisywała pakistańską rzeczywistość pod rządami talibow. Zwracała uwagę na zakaz edukacji kobiet. W 2012 roku, gdy miała 15 lat, nastąpił zamach na jej życie. Została postrzelona w głowę. Cudem przeżyła. Za swoją działalność została w 2014 roku uhonorowana Pokojową Nagrodą Nobla. Wcześniej przyznano jej m.in.: Pakistańską Nagrodę Pokojową, Międzynarodową Dziecięcą Nagrodę Pokoju, Nagrodę Anny Politkowskiej oraz Nagrodę Sacharowa. Malala obecnie przebywa w Wielkiej Brytanii i prowadzi Fundację Malala na rzecz powszechnego dostępu do edukacji.

(wypowiedź dziewczyny: http://fakty.interia.pl/swiat/news-postrzelona-w-glowe-malala-yousafzai- zbiera-oklaski-w-nowym-,nId,1033349 )

1. Na podstawie fragmentów blogu Malali, wypełnij arkusz „Czterech kwadratów”, w których uzupełnisz informacje o cechach charakteru bohaterki i podasz dowody na swoje ustalenia.

2. Następnie w kwadracie „conclusion” dokonaj oceny postaci, zrekonstruuj intencję tej osoby w odniesieniu do podejmowanych działań, rozpatrz skutki jej działań.

Wyobraź sobie, że Malala jest jedną z bohaterek „Krzyżaków”. Zbyszko poznaje ją przed postojem w zajeździe "Pod Lutym Turem". Jak zdolności dziewczyny mogłyby zmienić losy głównych bohaterów powieści? Opisz krótko swój pomysł.

Fragmenty blogu Malali

Cytaty z bloga Gul Makai (Malali) 3 stycznia

Mama zrobiła mi śniadanie i poszłam do szkoły. Bałam się, bo talibowie zakazali dziewczynkom uczęszczania do szkoły.

4 stycznia

Zwykle chodziliśmy na spacer po obiedzie, ale teraz wracamy do domu przed zachodem słońca. Dzisiaj pomogłam trochę w domu, odrobiłam lekcje i pobawiłam się z bratem. Ale serce biło mi szybko, ponieważ jutro idę do szkoły.

5 stycznia

Wieczorem włączyłam telewizor i usłyszałam, że w Shakardrze po 15 dniach zniesiono godzinę policyjną. Ucieszyłam się, ponieważ nasza nauczycielka języka angielskiego mieszka w tej okolicy. Teraz będzie mogła przyjeżdżać do szkoły.

14 stycznia

Poszłam do szkoły w złym nastroju, ponieważ jutro zaczynają się ferie zimowe. Dyrektor ogłosił ferie, ale nic nie wspomniał o dacie, kiedy szkoła miałaby być ponownie otwarta.

Zdarzyło się to pierwszy raz. Dotychczas data powrotu do szkoły była jasno określona.

Dyrektor nie powiedział nic o przyczynie braku ogłoszenia ponownego otwarcia szkoły, ale domyślam się, że talibowie wydali zakaz edukacji dziewcząt od 15 stycznia.

15 stycznia

W nocy słychać było hałas ognia artyleryjskiego i obudziłam się trzykrotnie. Wstałam jednak

później, o 10 rano, ponieważ nie było szkoły. Potem przyszła do mnie przyjaciółka i

rozmawiałyśmy o pracy domowej. Dziś jest 15 stycznia, ostatni dzień, zanim rozporządzenie talibów wejdzie w życie, a moja przyjaciółka mówiła o pracy domowej, jak gdyby nic niezwykłego się nie wydarzyło.

19 stycznia

Zniszczono pięć kolejnych szkół. Jedna z nich znajdowała się w pobliżu mojego domu.

Jestem zaskoczona, ponieważ te szkoły były zamknięte, czemu więc one również zostały zniszczone? Nikt nie poszedł do szkoły po terminie określonym przez talibów.

24 stycznia

Nasze coroczne egzaminy są przełożone na termin po wakacjach, ale to będzie możliwe tylko wtedy, gdy talibowie pozwolą dziewczynkom pójść do szkoły. Powiedziano nam, abyśmy przygotowały się do egzaminu z określonych rozdziałów, ale nie mam dziś ochoty na naukę.

28 stycznia

Zostajemy z przyjacielem naszego ojca w Islamabadzie. To moja pierwsza wizyta w tym mieście. Jest piękne, w mieście są ładne domki i szerokie ulice. Ale, porównując z moim miastem Swat, brakuje tu piękna przyrody. Ojciec zabrał nas do muzeum Lok Virsa i wiele się nauczyłam. My też mamy takie muzeum w Swat, ale nie wiem, czy nie zostanie

zniszczone podczas walk.

24 stycznia

Udaliśmy się na bazar, a potem do parku. Tutaj kobiety noszą zasłonę (...), kiedy wychodzą z domu. Moja matka też taką nosiła, ale ja się na to nie zgodziłam, bo uważam, że ciężko się w tym chodzi.

2 lutego

Jest mi smutno, bo szkoły w Swat są wciąż zamknięte.

Nasza szkoła miała zostać otwarta dzisiaj. Po przebudzeniu zdałam sobie sprawę z tego, że szkoła była wciąż zamknięta i to było bardzo przykre. W przeszłości zwykle cieszyliśmy się, gdy szkoła była zamknięta. Ale nie tym razem. Obawiam się, że na polecenie talibów szkoła w ogóle może nie zostać otwarta.

12 lutego

W nocy miał miejsce poważny ostrzał. Obaj moi bracia spali, ale ja nie mogłam. (...)

To dlatego późno dziś wstałam. Po południu miałam lekcje, później przyszedł mój nauczyciel religii. Wieczorem bawiłam się z moimi braćmi, walcząc i przekomarzając się z nimi. Chwilę pograliśmy też na komputerze. Zanim talibowie nałożyli ograniczenia na sieci kablowe, lubiłam oglądać kanał Star Plus TV i mój ulubiony serial "Raja Kee Tak Gee Barat" („Mój wymarzony chłopak przybędzie, żeby się ze mną ożenić”).

Tłumaczenie: Jadwiga Jarosz

Źródło: „Swat: Diary of a Pakistani Schoolgirl (Malala Yousafzai)”

„Thorgal. Kraina Qa” Jean Van Hamme, Grzegorz Rosiński, Warszawa: Orbita, 1989, s. 11, 15.