Wprowadzenie . . . 9 Tomasz Słomka
Między dwiema konstytucjami: kilka uwag o specyfice polskiej ciągłości
i zmiany systemowej . . . 11 Ryszard Piotrowski
Uwagi o społecznej funkcji konstytucji . . . 21 Rafał Więckiewicz
Konstytucjonalizacja społeczeństwa obywatelskiego w PRL . . . 30 Wojciech Sokół
Wybory rytualne i demokratyczne w świetle rozwiązań prawnych
(na przykładzie doświadczeń polskich) . . . 56 Anna Materska-Sosnowska
Fasadowe wybory . . . 68 Marcin Dobrowolski
Ingerencje w próg wiekowy czynnego prawa wyborczego w świetle
rozwiązań ustrojowych III Rzeczypospolitej Polskiej . . . 81 Bożena Dziemidok-Olszewska
System organów państwowych w konstytucjach z 1952 i 1997 r. . . . 100
6
Krystyna Leszczyńska
Status członków Rady Ministrów w świetle rozwiązań prawno-ustrojowych i praktyki ustrojowej (1997–2014) . . . 111 Monika Kowalska
Odpowiedzialność konstytucyjna w Polsce – od przeszłości
do współczesności . . . 136 Krzysztof Urbaniak
Wybór sędziów trybunału konstytucyjnegow świetle Konstytucji PRL
oraz Konstytucji RP . . . 160 Anna Materska-Sosnowska, Michał Mistygacz
Badanie celów i działalności partii politycznych przez Trybunał
Konstytucyjny . . . 176 Jowanka Jakubek-Lalik
Władza lokalna w porządku ustrojowym Polski Ludowej
i III Rzeczypospolitej . . . 200 Ryszard Chruściak
Propozycje zmian konstytucyjnych w latach 1997–2012 . . . 213
Noty o autorach . . . 237
Edited by:
Anna Materska-Sosnowska Tomasz Słomka
CONTENTS
Introduction . . . 9 Tomasz Słomka
Between two constitutions: a few words on political continuity
and alteration . . . 11 Ryszard Piotrowski
Notes on the social function of the constitution . . . 21 Rafał Więckiewicz
Constitutionalization of civil society in the time of the Polish People’s
Republic . . . 30 Wojciech Sokół
Ritual and democratic elections in the light of legal solutions
(on the example of Polish experiences) . . . 56 Anna Materska-Sosnowska
Façade elections . . . 68 Marcin Dobrowolski
Voting age modifications in the light of structural solutions
of the Third Republic of Poland . . . 81 Bożena Dziemidok-Olszewska
The system of state bodies in the 1952 and 1997 constitutions . . . 100
8
Krystyna Leszczyńska
The status of Cabinet members in the light of legal and constitutional
solutions and constitutional practice (1997–2014) . . . 111 Monika Kowalska
Constitutional responsibility – from the past to the present . . . 136 Krzysztof Urbaniak
Appointment of judges of the Constitutional Court in the light
of the Constitution of the Polish People’s Republic and the Constitution
of the Republic of Poland . . . 160 Anna Materska-Sosnowska, Michał Mistygacz
Evaluation of goals and activities of political parties
by the Constitutional Court . . . 176 Jowanka Jakubek-Lalik
Local authority in political order of the Polish People’s Republic
and the Republic of Poland . . . 200 Ryszard Chruściak
Proposed amendments to the Constitution – between 1997 and 2012 . . . . 213
Notes of the authors . . . 237
„[…] my, Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej […] ustana- wiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot”. Powyższe wartości i zasady, wskazywane w preambule do Konsty- tucji RP z 2 kwietnia 1997 r. stanowią swoistą kwintesencję i zwieńczenie procesu polskiej demokratyzacji po 1989 roku. Ale po II wojnie światowej dzieje polskiego konstytucjonalizmu posiadają dwa oblicza.
Pierwsze z nich ma charakter autorytaryzmu socjalistycznego, systemu budo- wanego na szczytnych hasłach „demokracji ludowej”, „republiki ludu pracującego miast i wsi”, czy – jak stanowił wstęp do ustawy zasadniczej z 1952 r., państwa nawiązującego „do najszczytniejszych postępowych tradycji Narodu Polskiego”.
Postępowe i z formalnego punktu widzenia demokratyczne elementy tego porządku konstytucyjnego, nie odnalazły jednak stosownego urzeczywistnienia.
Mówiąc inaczej, konstytucja w sensie formalnym, nie stała się konstytucją rzeczy- wistą, zaś społeczeństwo nie identyfikowało się z jej rozwiązaniami.
Drugie oblicze polskiego konstytucjonalizmu, to proces transformacji demo- kratycznej oraz ugruntowanie jego dorobku w postaci ustawy zasadniczej z 1997 r.
Spełnia ona praktycznie wszystkie wymogi stawiane współczesnym konstytucjom demokratycznego państwa prawnego. Do takich wymogów, czy też standardów zaliczyć należy: zasadę demokratycznego państwa prawnego, zasadę pluralizmu politycznego, zasadę suwerenności narodu, zasadę reprezentacji czy też zasadę podziału władz. Cechą konstytucji demokratycznych jest ich należyty legitymizm.
Należy przez to rozumieć, że ustawy zasadnicze zostały przyjęte w zgodzie z demo- kratycznymi procedurami, często zwieńczonymi bezpośrednim udziałem obywateli w drodze referendum. Tak stało się w przypadku Polski – referendum zatwierdza- jące ustawę zasadniczą zostało przeprowadzone 25 maja 1997 r.
Celem niniejszej publikacji jest ukazanie wartości, zasad, instytucji i relacji
między dwoma polskimi porządkami konstytucyjnymi ostatnich siedemdziesięciu
lat. Autorzy z kilku ośrodków uniwersyteckich podjęli dylematy m.in. charakteru
Wprowadzenie
