Działalność gospodarcza samorządu terytorialnego

Działalność gospodarcza samorządu

terytorialnego

Źródła prawa

• Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 827)

• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2077)

• Ustawy „samorządowe”:

– ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446, 1579 i 1948)

– ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2016 r. poz. 814, 1579 i 1948)

– ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa

(Dz. U. z 2016 r. poz. 486, 1948 i 2260).

Działalność gospodarcza samorządu terytorialnego w głównej mierze opiera się na gospodarce komunalnej

Ustawa o gospodarce komunalnej

Art. 1. 1. Ustawa określa zasady i formy gospodarki komunalnej jednostek samorządu terytorialnego, polegające na wykonywaniu przez te jednostki zadań własnych, w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej.

2. Gospodarka komunalna obejmuje w szczególności zadania o

charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i

nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze

świadczenia usług powszechnie dostęp-nych.

Gospodarka komunalna

Ta działalność o charakterze użyteczności

publicznej zaspokaja potrzeby podstawowe i

powszechnie odczuwalne.

Gospodarka komunalna

Cechuje ją wysoka kapitałochłonność, wysoki

udział kosztów stałych w ponoszonych na nią

nakładach.

Gospodarka komunalna

• Cechuje ją usługowość (a więc działalność gospodarcza ma charakter usługowy,

wyłączone jest prowadzenie działalności

handlowej, wydobywczej, wytwórczej,

produkcyjnej).

Ustawa o samorządzie gminnym – zadania własne

• Art. 7 [Zadania własne]

• 1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy:

• 1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej;

• 2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego;

• 3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz;

• 3a) działalności w zakresie telekomunikacji;

• 4) lokalnego transportu zbiorowego;

• 5) ochrony zdrowia;

• 6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych;

• 6a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;

• 7) gminnego budownictwa mieszkaniowego;

• 8) edukacji publicznej;

• 9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami;

• 10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych;

• 11) targowisk i hal targowych;

• 12) zieleni gminnej i zadrzewień;

• 13) cmentarzy gminnych;

• 14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego;

• 15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych;

• 16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej;

• 17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej;

• 18) promocji gminy;

• 19) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2016 r. poz. 1817 i 1948 oraz z 2017 r. poz. 60 i 573);

• 20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

• 1a.(uchylony)

• 2. Ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy.

• 3. Przekazanie gminie, w drodze ustawy, nowych zadań własnych wymaga zapewnienia koniecznych środków finansowych na ich realizację w postaci zwiększenia dochodów własnych gminy lub subwencji. Przepis art. 8 ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio.

• Gospodarka komunalna

Może być prowadzona w trzech zasadniczych formach:

a) Samorządowy zakład budżetowy;

b) Spółki prawa handlowego;

c) Powierzenie.

Samorządowy zakład budżetowy

• Art. 14 -17 Ustawy o finansach publicznych

– Art. 15 ust. 1. Samorządowy zakład budżetowy

odpłatnie wykonuje zadania, pokrywając koszty swojej działalności z przychodów własnych.

– Art.. 15 ust. 7. Samorządowy zakład budżetowy wpłaca do budżetu jednostki samorządu terytorialnego

nadwyżkę środków obrotowych, ustaloną na koniec

okresu sprawozdawczego, chyba że organ stanowiący

jednostki samorządu terytorialnego postanowi inaczej.

Samorządowe zakłady budżetowe

• Art. 14 [Samorządowe zakłady budżetowe] Zadania własne jednostki samorządu terytorialnego w zakresie:

• 1) gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi,

• 2) dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,

• 3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,

• 4) lokalnego transportu zbiorowego,

• 5) targowisk i hal targowych,

• 6) zieleni gminnej i zadrzewień,

• 7) kultury fizycznej i sportu, w tym utrzymywania terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,

• 7a) pomocy społecznej, reintegracji zawodowej i społecznej oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych,

• 8) utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt, w tym w szczególności

prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem, w celu ich ochrony poza miejscem naturalnego występowania,

• 9) cmentarzy

• - mogą być wykonywane przez samorządowe zakłady budżetowe.

Spółki prawa handlowego

• Ustawa o gospodarce komunalnej

– Art. 9. 1. Jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, a także mogą przystępować do takich spółek.

– 2. Jednostki samorządu terytorialnego mogą także tworzyć spółki komandytowe lub komandytowo-akcyjne, o których mowa w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno- prywatnym. (Podmiot publiczny nie może być komplementariuszem.)

Powierzenie

• Forma prowadzenia działalności przez jednostki samorządu terytorialnego, stosowana, gdy dla dokonania jednej czynności nieopłacalne jest zakładanie spółki prawa handlowego.

• Wówczas powierza się podmiotowi prywatnemu wykonanie zadania administracji publicznej.

• Musi to jednak być zgodne z ustawami: o finansach publicznych, o partnerstwie publiczno-prywatnym, o zamówieniach publicznych, koncesji na roboty

budowlane itd.

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA W GMINIE

1. Może tworzyć poza sferą użyteczności publicznej spółki prawa handlowego i przystępować do nich, jeśli spełnione są łącznie następujące warunki:

–Istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym;

–Występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej;

–Wcześniejsze zastosowanie innych działań i wynikających z przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia.

2. Może tworzyć poza sferą użyteczności publicznej spółki prawa handlowego i przystępować do nich wówczas, jeżeli:

–Zbycie składnika mienia komunalnego, mogącego stanowić wkład niepieniężny do spółki, albo też rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową.

3. Bez żadnych ograniczeń gmina może posiadać akcje lub udziały spółek, zajmujących się:

–Czynnościami bankowymi;

–Czynnościami ubezpieczeniowymi;

–Działalnością doradczą;

–Działalnością promocyjną, edukacyjną i wydawniczą

(na rzecz samorządu terytorialnego, a także akcje lub udziały spółek ważnych dla rozwoju gminy, w tym klubów sportowych, działających w formie spółek kapitałowych).

Jeżeli do prowadzenia danego rodzaju działalności wymagane jest uzyskanie zezwolenia, jednostki samorządu terytorialnego mogą powierzyć wykonywanie zadań wyłącznie podmiotowi, który je posiada

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA W POWIECIE

• art. 6 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym

Nie można prowadzić działalności gospodarczej

poza sferą użyteczności publicznej.

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA W WOJEWÓDZTWIE

Ustawa o samorządzie województwa – art. 13

• Można tworzyć (oraz przystępować) do:

– Spółki z o.o., – Spółki akcyjne,

– Spółdzielnie - oraz przystępować do nich

• Odbywa się to poza sferą użyteczności publicznej, w ramach tzw.

działalności niekomercyjnej, co do zasady nienastawionej na zysk.

• Uprawnienie do tworzenia w/w podmiotów dotyczy wykonywania przez nie czynności promocyjnych, edukacyjnych, wydawniczych, oraz na

wykonywaniu działalności w zakresie telekomunikacji, służących rozwojowi województwa.

Nabywanie nieruchomości przez

cudzoziemców

Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców

USTAWA

z dnia 24 marca 1920 r.

o nabywaniu nieruchomości przez

cudzoziemców (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 2278.)

Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców

• Nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wymaga zezwolenia.

• Zezwolenie jest wydawane na wniosek cudzoziemca, w drodze decyzji administracyjnej przez Ministra

Spraw Wewnętrznych i Administracji

• jeżeli sprzeciwu nie wniesie Minister Obrony

Narodowej, a w przypadku nieruchomości rolnych, jeżeli sprzeciwu również nie wniesie Minister

Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

– Sprzeciwjest wyrażany, w drodze postanowienia

Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców

• Zezwolenie ważne jest dwa lata (w tym czasie możemy nabyć nieruchomość).

– Art. 3 ust.2 Ustawy

• Od negatywnej decyzji ministra nie służy

odwołanie, można jednak zwrócić się do niego z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy.

– art. 127 par. 3 k.p.a.

Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców

• od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej doszło do znacznego zliberalizowania rygorów

• nie jest już wymagane uzyskanie zezwolenia

Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

przez cudzoziemców, będących obywatelami

lub przedsiębiorcami państw członkowskich

Europejskiego Obszaru Gospodarczego

Europejski Obszar Gospodarczy

• EOG (ang. European Economic Area, EEA)

• strefa wolnego handlu i Wspólny Rynek, obejmujące państwa Unii Europejskiej i

Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), z wyjątkiem Szwajcarii.

• EWG v. EFTA

• EOG opiera się na czterech fundamentalnych wolnościach: swobodzie przepływu ludzi,

kapitału, towarów i usług.

EOG

• Unia Europejska (28 Państw) + Islandia

+ Norwegia

+ Liechtenstein

• - Szwajcaria nie wyraziła zgody w referendum

Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców

Nabyciem nieruchomości w rozumieniu ustawy

jest nabycie prawa własności nieruchomości lub

prawa użytkowania wieczystego, na podstawie

każdego zdarzenia prawnego.

Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców

• Przesłanka 1

– Nabycie nieruchomości przez cudzoziemca nie może spowodować zagrożenia obronności,

bezpieczeństwa państwa lub porządku

publicznego, ani naruszać zasad polityki społecznej

i zdrowia społeczeństwa.

Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców

• Przesłanka 2

• wykazanie przez cudzoziemca, że zachodzą okoliczności potwierdzające jego więź z Rzeczpospolitą Polską. Ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców wskazuje, że mogą to być w szczególności:

– posiadanie polskiej narodowości lub polskiego pochodzenia;

– zawarcie związku małżeńskiego z obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej;

– posiadanie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub na osiedlenie się;

– członkostwo w organie zarządzającym osoby prawnej lub spółki handlowej nieposiadającej osobowości prawnej mającej siedzibę na terytorium RP,

kontrolowanej bezpośrednio lub pośrednio przez nieposiadających polskiego obywatelstwa, zagraniczne osoby prawne lub spółki;

– wykonywanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności gospodarczej lub rolniczej, zgodnie z przepisami prawa polskiego.

Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców

• Cudzoziemcem w rozumieniu ustawy jest (art.1 ust.2 Ustawy):

1) osoba fizyczna nieposiadająca obywatelstwa polskiego;

2) osoba prawna mająca siedzibę za granicą;

3) nieposiadająca osobowości prawnej spółka osób wymienionych w pkt 1 lub 2, mająca siedzibę za granicą, utworzona zgodnie z ustawodawstwem państw obcych;

4) osoba prawna i spółka handlowa nieposiadająca osobowości prawnej mająca siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, kontrolowana bezpośrednio lub pośrednio przez osoby lub spółki wymienione w pkt 1, 2 i 3.

- Częste odsyłanie do tej definicji (np. wnioski do KRS)

Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców

• Nie wymaga uzyskania zezwolenia (przykłady):

– nabycie samodzielnego lokalu mieszkalnego – nabycie samodzielnego lokalu użytkowego o

przeznaczeniu garażowym lub udziału w takim lokalu, jeśli jest to związane z zaspokojeniem

potrzeb mieszkaniowych nabywcy lub właściciela nieruchomości lub samodzielnego lokalu

mieszkalnego

Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców

• Należy podkreślić, że nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wbrew przepisom ustawy jest

nieważne.

• W razie nabycia nieruchomości wbrew przepisom ustawy, o nieważności nabycia orzeka sąd także na żądanie, właściwego ze względu na miejsce

położenia nieruchomości, wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka

województwa lub wojewody albo na żądanie

ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

Zarząd mieniem publicznym

Pojęcie mienia publicznego jego rodzaje i

przeznaczenie

Mienie w KC

• KSIĘGA PIERWSZA. CZĘŚĆ OGÓLNA. TYTUŁ III. MIENIE.

Art. 44 [Pojęcie] Mieniem jest własność i inne prawa majątkowe.

Art. 44(1) [Podmioty mienia państwowego]

§ 1. Własność i inne prawa majątkowe, stanowiące mienie państwowe, przysługują Skarbowi Państwa albo innym

państwowym osobom prawnym.

§ 2. Uprawnienia majątkowe Skarbu Państwa względem

państwowych osób prawnych określają odrębne przepisy,

w szczególności regulujące ich ustrój.

• Mienie publiczne

– w znaczeniu przedmiotowym – własność i inne prawa majątkowe;

wszelkie rzeczy, jak też wszelkie prawa majątkowe, które nie są

objęte (nie mogą być objęte) własnością prywtną czy społeczną, są własnością publiczną

– w znaczeniu podmiotowym – mienie przysługujące podmiotom

państwowym oraz mienie przysługujące podmiotom samorządowym – w znaczeniu funkcjonalnym – mienie służące w sposób bezpośredni

lub pośredni interesowi publicznemu (służące wykonywaniu przez tych, którzy je dzierżą ich zadań publicznych; inaczej mówiąc, to mienie służace zaspokajaniu w sposób bezposredni lub pośredni potrzeb materialnych I niematerialnych społeczeństwa, określonej grupy czy wspólnoty lokalnej

Mienie publiczne

• Mienie a majątek?

• Mienie = aktywa majątkowe

• Majątek = aktywa + pasywa (długi)

Mienie publiczne

• Mienie w znaczeniu podmiotowym

– mienie państwowe – własność i inne prawa majątkowe przysługujące Skarbowi Państwa albo innym

państwowym osobom prawnym

– mienie samorządowe – własność i inne prawa

majątkowe należące do: poszczególnych gmin I ich

związków oraz innych gminnych osób prawnych, w tym przedsiębiorstw (mienie komunalne); powiatu lub innych powiatowych osób prawnych (mienie powiatu);

województwa samorządowego lub innej wojewódzkiej

osoby prawnej (mienie samorządu województwa)

Mienie publiczne

• Mienie publiczne dzieli się na:

– mienie powszechne (dobra publiczne) – mienie służące administracji (majątek

administracyjny)

– mienie skarbowe (kapitałowe)

Mienie publiczne

• mienie powszechne (dobra publiczne) – wszelkie rzeczy przeznaczone do

powszechnego użytku, z których może korzystać każdy na równych prawach i

bezpośrednio (drogi, place, wody publiczne, wybrzeże morskie); sposób korzystania z tego mienia określają przepisy prawa

administracyjnego

Mienie publiczne

• mienie służące administracji (majątek administracyjny) – mienie służące celom administracyjnym w znaczeniu zapewnienia funkcjonowania agend państwowych i

samorządowych (siedziby władz i urzędów publicznych), jak i służące wypełnianiu zadań administracji publicznej (obiekty służące funkcjonowaniu oświaty, szkolnictwa, zdrowia, porządku publicznego); korzystanie z tych dóbr odbywa się z reguły na zasadzie dopuszczenia i

regulowane jest na zasadach określonych w przepisach

administracyjnych lub cywilnych

Mienie publiczne

• mienie skarbowe (kapitałowe) – zespół środków

finansowych i rzeczowych, z których podmioty korzystają dla realizacji swych celów jako wartości kapitałowej;

składają się nań m.in.: dochody z kapitału, pieniądze,

papiery wartościowe, pożytki z nieruchomości, dochody z przedsiębiorstw; celem tego mienia jest generowanie

dochodu stanowiącego bazę materialną należytego

funkcjonowania administracji publicznej i zaspokajania

potrzeb użyteczności publicznej; korzystają z niego jedynie w zasadzie dzierżyciele – jak właściciele, inni nie mają z

reguły do niego dostępu

• MIENIE PUBLICZNE to określone rzeczy, dobra, w tym środki finansowe (środki majątkowe)

przysługujące Skarbowi Państwa lub innym państwowym osobom prawnym oraz mienie

przynależne podmiotom samorządowym, służące w sposób pośredni czy bezpośredni realizacji ich zadań publicznych (interesu publicznego). W jego ramach można wyróżnić:

– Mienie produkcyjne

– Mienie nieprodukcyjne

Mienie publiczne

• mienie produkcyjne – zorganizowane i wykorzystywane do działalności gospodarczej ( składniki służące

interesowi powszechnemu przez przynoszenie korzyści płynących z działalności gospodarczej – rozumianej jako aktywność gospodarcza państwa lub wspólnoty

samorządowej, której celem jest zaspokajanie potrzeb

publicznych przez wytwarzanie dóbr lub świadczenie

usług, lub której celem jest zabezpieczenie potrzeb

poprzez inwestowanie przedsięwzięte do uzyskania

środków na tę działalność publiczną)

Mienie publiczne

• mienie nieprodukcyjne – nie przeznaczone w sposób bezpośredni czy pośredni do

aktywności gospodarczej (mienie

przeznaczone w sposób prawny do użytku publicznego, służące zapewnieniu

funkcjonowania i spełniania zadań

niegospodarczych przez podmioty publiczne

Zarząd mieniem samorządowym

Zarząd mieniem samorzadowym

• Konstytucja

• Art. 165 [Podmiotowość prawna jednostek samorządu terytorialnego]

• 1. Jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną. Przysługują im prawo własności i inne prawa majątkowe.

• 2. Samodzielność jednostek samorządu

terytorialnego podlega ochronie sądowej.

Mienie samorządowe

• mienie należące do gmin (mienie komunalne)

• oraz innych jednostek samorządu

terytorialnego.

Mienie komunalne

• Art. 43 [Pojęcie mienia komunalnego]

Mieniem komunalnym jest własność i inne

prawa majątkowe należące do poszczególnych gmin i ich związków oraz mienie innych

gminnych osób prawnych, w tym

przedsiębiorstw.

Mienie komunalne

• Art. 44 [Nabycie] Nabycie mienia komunalnego następuje:

• 1) na podstawie ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym;

• 2) przez przekazanie gminie mienia w związku z utworzeniem lub zmianą granic gminy w trybie, o którym mowa w art. 4; przekazanie mienia następuje w drodze porozumienia zainteresowanych gmin, a w razie braku porozumienia - decyzją Prezesa Rady Ministrów, podjętą na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej;

• 3) w wyniku przekazania przez administrację rządową na zasadach określonych przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia;

• 4) w wyniku własnej działalności gospodarczej;

• 5) przez inne czynności prawne;

• 6) w innych przypadkach określonych odrębnymi przepisami.

Mienie komunalne

• Gminy uwłaszczone zostały ex lege (por. art. 5 PWSamTerU)

• Przepisy wprowadzające ustawę o

samorządzie terytorialnym i ustawę o

pracownikach samorządowych z dnia 10 maja

1990 r. (Dz.U. 1990 Nr 32, poz. 191)

Mienie komunalne

• Art. 5 [Przekazanie mienia państwowego]

• 1. Jeżeli dalsze przepisy nie stanowią inaczej, mienie ogólnonarodowe (państwowe) należące do:

• 1) rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego,

• 2) przedsiębiorstw państwowych, dla których organy określone w pkt 1 pełnią funkcję organu założycielskiego,

• 3) zakładów i innych jednostek organizacyjnych podporządkowanych organom określonym w pkt 1

• - staje się w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy z mocy prawa

mieniem właściwych gmin.

Mienie komunalne

• Decyzja komunalizacyjna

• Art. 18 [Organy orzekające]

• 1. Wojewoda wydaje decyzje w sprawie stwierdzenia nabycia mienia z mocy prawa, w sprawie jego przekazania - w zakresie unormowanym ustawą.

• 2.Tworzy się Krajową Komisję Uwłaszczeniową, zwaną dalej ,,Komisją", jako organ odwoławczy od decyzji, o których mowa w ust. 1.

• 2a.Siedzibą Komisji jest miasto stołeczne Warszawa.

• 3. (uchylony)

• 4. Do postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks

postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 23, 868, 966, 1579 i 2138).

Mienie komunalne

• Decyzja komunalizacyjna – skutek ex tunc

– charakter deklaratoryjny

• Skutki takiego rozwiązania?

– (Zaleta) ułatwienia z formalnościami

– (wada) często brak wiedzy gminy o prawie właśności

• Spory na podstawie art. 172 i n. kc

Mienie komunalne

• Art. 45 [Dysponowanie]

• 1. Podmioty mienia komunalnego

samodzielnie decydują o przeznaczeniu i sposobie wykorzystania składników

majątkowych, przy zachowaniu wymogów

zawartych w odrębnych przepisach prawa.

Mienie komunalne

• Art. 46 [Oświadczenia woli]

• 1. Oświadczenie woli w imieniu gminy w zakresie zarządu mieniem składa jednoosobowo wójt albo działający na podstawie jego upoważnienia

zastępca wójta samodzielnie albo wraz z inną upoważnioną przez wójta osobą.

• 2.(uchylony)

• 3. Jeżeli czynność prawna może spowodować powstanie zobowiązań pieniężnych, do jej skuteczności potrzebna jest kontrasygnata skarbnika

gminy (głównego księgowego budżetu) lub osoby przez niego upoważnionej.

• 4. Skarbnik gminy (główny księgowy budżetu), który odmówił kontrasygnaty, dokona jej jednak na pisemne polecenie zwierzchnika, powiadamiając o tym radę gminy oraz regionalną izbę obrachunkową.

Mienie komunalne

• Art. 47 [Jednoosobowe działanie]

• 1. Kierownicy jednostek organizacyjnych

gminy nieposiadających osobowości prawnej działają jednoosobowo na podstawie

pełnomocnictwa udzielonego przez wójta.

• Np. Dyrektor szkoły podstawowej

Mienie komunalne

• Art. 48 [Zarządzanie mieniem sołeckim]

• 1. Jednostka pomocnicza zarządza i korzysta z mienia komunalnego oraz rozporządza dochodami z tego źródła w zakresie określonym w statucie. Statut ustala również zakres czynności dokonywanych samodzielnie przez jednostkę pomocniczą w zakresie przysługującego jej mienia.

• 1a. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do jednostki niższego rzędu, o której mowa w art. 35 ust. 2.

• 2. Rada gminy nie może uszczuplić dotychczasowych praw sołectw do korzystania z mienia bez zgody zebrania wiejskiego.

• 3. Wszystkie przysługujące dotychczas mieszkańcom wsi prawa własności,

użytkowania lub inne prawa rzeczowe i majątkowe, zwane dalej mieniem gminnym, pozostają nienaruszone.

• 4. Do mienia gminnego mają zastosowanie, z zastrzeżeniem ust. 3, przepisy dotyczące mienia komunalnego

Mienie pozostałych jednostek samorządu

terytorialnego

Mienie powiatu

• Art. 46 [Pojęcie mienia powiatu]

• 1. Mieniem powiatu jest własność i inne prawa majątkowe nabyte przez powiat lub inne powiatowe osoby prawne.

• 2. Powiatowymi osobami prawnymi, poza powiatem, są

samorządowe jednostki organizacyjne, którym ustawy przyznają wprost taki status, oraz te osoby prawne, które mogą być

tworzone na podstawie odrębnych ustaw wyłącznie przez powiat.

• 3. Powiat jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i

obowiązków, które dotyczą mienia powiatu nienależącego do

innych powiatowych osób prawnych.

Mienie województwa

• Art. 47 [Pojęcie mienia województwa]

• 1. Mieniem województwa jest własność i inne prawa majątkowe nabyte przez województwo lub inne wojewódzkie osoby prawne.

• 2. Wojewódzkimi osobami prawnymi, poza województwem, są samorządowe jednostki organizacyjne, którym ustawy przyznają wprost taki status, oraz te osoby prawne, które mogą być

tworzone na podstawie odrębnych ustaw wyłącznie przez województwo.

• 3. Województwo jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia województwa

nienależącego do innych wojewódzkich osób prawnych.

Mienie pozostałych j.s.t.

• Nabycie mienia przez pozostałe jednostki samorządu terytorialnego nastąpiło na

podstawie przepisów ustawy z 13.10.1998 r. –

Przepisy wprowadzające ustawy reformujące

administrację publiczną

Mienie pozostałych j.s.t.

• Art. 60 [Nabycie mienia Skarbu Państwa]

• 1. Mienie Skarbu Państwa będące we władaniu instytucji i państwowych jednostek organizacyjnych przejmowanych z dniem 1 stycznia 1999 r. przez jednostki

samorządu terytorialnego na podstawie przepisów ustawy kompetencyjnej oraz przepisów niniejszej ustawy z tym dniem staje się z mocy prawa mieniem

właściwych jednostek samorządu terytorialnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

• 2. Państwowe osoby prawne, które z dniem 1 stycznia 1999 r. stają się samorządowymi osobami prawnymi, zachowują swój majątek.

• 3. Nabycie mienia, o którym mowa w ust. 1, stwierdza wojewoda w drodze decyzji.

Przepisu art. 49 ust. 1 ustawy o samorządzie województwa nie stosuje się.

• 4. Przepis ust. 3 stosuje się również w przypadkach, gdy nabycie mienia Skarbu Państwa z mocy prawa przez jednostki samorządu terytorialnego przewidują odrębne przepisy.

Mienie pozostałych j.s.t.

• Art. 64 [Decyzja o przekazaniu mienia] Przekazanie powiatom mienia Skarbu Państwa oraz mienia Skarbu Państwa będącego we władaniu państwowych osób prawnych, innego niż określone w art. 60 ust. 1 i 4, a

służącego do wykonania zadań powiatu, może nastąpić, na wniosek zarządu powiatu, w drodze decyzji wojewody.

• Rodzaj decyzji komunalizacyjnej ex nunc o charakterze

konstytutywnym

Organy j.s.t. a zarząd mieniem samorządowym

• Organy jednostek samorządu terytorialnego

• Organy stanowiące – w ich wyłącznej kompetencji jest podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych przekraczających zakres zwykłego zarządu

• Organy wykonawcze – przygotowywanie projektów uchwał rad lub sejmiku oraz wykonywanie uchwał podejmowanych przez te organy w zakresie gospodarowania mieniem; ponadto gospodarowanie

mieniem samorządowym w zakresie nie zastrzeżonym dla rad lub sejmików; poza tym wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta oraz marszałek są kompetentni w sprawach wydawania decyzji w

indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej, w tym także w odniesieniu do gospodarowania mieniem samorządowym

Zarząd mieniem samorządowym

• Gmina, powiat, województwo nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania innych samorządowych osób prawnych, chyba że

przepis szczególny stanowi inaczej, a te osoby nie ponoszą odpowiedzialności za

zobowiązania wspólnot samorządowych

• Działania te podlegają ocenie Najwyższej Izby

Kontroli

Zarząd mieniem państwowym

Zarząd mieniem państwowym

• Podstawowy akt normatywny:

• Ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym

– Nowa ustawa zastąpiła ustawę z 8 sierpnia 1996 r. o

zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 154 ze zm.).

– Likwidacja Ministerstwa Skarbu Państwa

Zarząd mieniem państwowym

• Ustawodawca obejmuje zbiorczym pojęciem

mienia państwowego własność i inne prawa

majątkowe zarówno Skarbu Państwa, jak też

innych państwowych osób prawnych.

Zarząd mieniem państwowym

• Art. 34 k.c. Skarb Państwa jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i

obowiązków, które dotyczą mienia

państwowego nienależącego do innych

państwowych osób prawnych.

Zarząd mieniem państwowym

• Państwowe osoby prawne

• Art. 3 Ustawy (lista p.o.p.)

Zarząd mienie państwowym

• Art. 6. 1. Ustawy - Organy administracji publicznej oraz inne podmioty uprawnione na podstawie przepisów odrębnych do reprezentowania Skarbu Państwa

reprezentują Skarb Państwa zgodnie z ich właściwością i w zakresie określonym w przepisach odrębnych.

• Art. 36. 1 Ustawy - Jeżeli z przepisów odrębnych nie

wynika, której państwowej osobie prawnej przysługują

prawa majątkowe do składnika mienia państwowego,

prawa te przysługują Skarbowi Państwa.

Mienie Skarbu Państwa

• Stationes fisci

• Skarb Państwa działa przez jednostki organizacyjne państwa (tzw. stationes fisci). Organy tych jednostek występują więc w podwójnej roli: organów państwowych, wykonujących funkcje władcze, oraz organów osoby prawnej, jaką jest Skarb Państwa.

• Oznaczenie statio fisci. Statio fisci powinna być w pozwie i w wyroku oznaczona. Stroną w postępowaniu sądowym jest

jednak zawsze Skarb Państwa, a nie owa statio fisci (por. wyr. SN

z 30.1.1967 r., II PR 558/66,

Zarząd mieniem państwowym

• Wybrane regulacje Ustawy

• Art. 5. 1. Organy administracji publicznej oraz kierownicy jednostek, kierując się zasadami określonymi w art. 4, gospodarują

• nabytym lub powierzonym tym organom lub jednostkom mieniem Skarbu Państwa oraz mogą zbywać jego składniki,

• a w szczególności:

• 1) zapewniają wycenę mienia;

• 2) zabezpieczają mienie przed uszkodzeniem lub zniszczeniem;

• 3) wykonują czynności związane z naliczaniem należności za mienie udostępnione przed ich przejęciem oraz prowadzą

• windykację tych należności;

• 4) współpracują z innymi organami, które na mocy przepisów odrębnych gospodarują mieniem oraz z właściwymi jednostkami

• samorządu terytorialnego;

• 5) podejmują czynności w postępowaniu sądowym, w szczególności w sprawach dotyczących własności lub innych praw

• rzeczowych na mieniu, o zapłatę należności za korzystanie z mienia, roszczenia ze stosunku najmu, dzierżawy lub

• użyczenia, stwierdzenie nabycia spadku, stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie;

• 6) składają wnioski o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości oraz wpis w księdze wieczystej;

• 7) zapewniają ochronę tego mienia.

Zarząd mienie państwowym

• ROZDZIAŁ 2. WYKONYWANIE PRAW Z AKCJI.

• Art. 7 [Uprawnienia Prezesa Rady Ministrów]

• 1. Prezes Rady Ministrów:

• 1) koordynuje wykonywanie uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa w spółkach oraz dąży do zapewnienia jednolitego sposobu wykonywania praw z akcji należących do Skarbu Państwa - w przypadku określonym w art. 8;

• 2) wykonuje prawa z akcji należących do Skarbu Państwa, łącznie z

wynikającymi z nich prawami osobistymi, o ile przepisy odrębne nie stanowią inaczej;

• 3) wykonuje uprawnienia z akcji należących do Skarbu Państwa na walnym zgromadzeniu w sprawach, o których mowa w art. 201 § 4 oraz art. 368 § 4 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych;

• 4) składa w imieniu Skarbu Państwa oświadczenia woli o utworzeniu spółki, przystąpieniu do spółki lub objęciu akcji.

Zarząd mieniem państwowym

• Art. 13 [Zakaz zbywania akcji określonych spółek] Nie mogą być zbyte akcje należące do Skarbu Państwa w następujących spółkach:

• 1) Agencja Rozwoju Przemysłu Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 2) Enea Spółka Akcyjna z siedzibą w Poznaniu;

• 3) Energa Spółka Akcyjna z siedzibą w Gdańsku;

• 4) Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 5) Grupa Azoty Spółka Akcyjna z siedzibą w Tarnowie;

• 6) Grupa Azoty Zakłady Chemiczne „Police” Spółka Akcyjna z siedzibą w Policach;

• 7) Grupa Azoty „Puławy” Spółka Akcyjna z siedzibą w Puławach;

• 8) Grupa LOTOS Spółka Akcyjna z siedzibą w Gdańsku;

• 9) Jastrzębska Spółka Węglowa Spółka Akcyjna z siedzibą w Jastrzębiu-Zdroju;

• 10) KGHM Polska Miedź Spółka Akcyjna z siedzibą w Lubinie;

• 11) Polska Grupa Energetyczna Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 12) Polska Grupa Zbrojeniowa Spółka Akcyjna z siedzibą w Radomiu;

• 13) Polski Fundusz Rozwoju Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 14) Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 15) Polski Holding Nieruchomości Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 16) Polski Holding Obronny Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Warszawie;

• 17) Polski Koncern Naftowy Orlen Spółka Akcyjna z siedzibą w Płocku;

• 18) PKP Polskie Linie Kolejowe Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 19) PKP Cargo Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 20) Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 21) Powszechny Zakład Ubezpieczeń Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 22) Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 23) Totalizator Sportowy Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Warszawie;

• 24) Tauron Polska Energia Spółka Akcyjna z siedzibą w Katowicach.

Zarząd mieniem państwowym

• Art. 16 [Stwierdzenie nieważności zbycia akcji]

• 1. Zbycie akcji z naruszeniem art. 11-15 jest nieważne.

• 2. Z powództwem o stwierdzenie nieważności zbycia akcji należących do Skarbu Państwa lub państwowej osoby prawnej, może wystąpić także Prezes Prokuratorii Generalnej

Rzeczypospolitej Polskiej.

Zarząd mieniem państwowym

• WYMOGI DLA KANDYDATÓW NA CZŁONKÓW ORGANÓW NADZORCZYCH ORAZ ORGANÓW ZARZĄDZAJĄCYCH.

• Art. 19 i n. [Wymogi wobec kandydata na członka organu nadzorczego]

• Art. 21 [Egzamin dla kandydatów na członków

organów nadzorczych]

Zarząd mieniem państwowym

• ZARZĄDZANIE MIENIEM SKARBU PAŃSTWA INNYM NIŻ AKCJE.

• Art. 34 i n. Ustawy

• Wykonywanie uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa w stosunku do państwowej osoby prawnej odbywa się zgodnie z zasadami prawidłowej

gospodarki, w szczególności z uwzględnieniem polityki gospodarczej państwa, w celu efektywnej realizacji

zadań tej osoby prawnej.

Zarząd mieniem państwowym

• NADZÓR NAD CZYNNOŚCIAMI PRAWNYMI PAŃSTWOWYCH OSÓB PRAWNYCH.

• Dokonanie przez państwową osobę prawną czynności prawnej w zakresie rozporządzenia

składnikami aktywów trwałych w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, zaliczonymi do wartości niematerialnych i prawnych, rzeczowych aktywów trwałych lub inwestycji długoterminowych, w tym wniesienia ich jako wkładu do spółki lub spółdzielni, wymaga zgody, jeżeli wartość rynkowa tych składników przekracza 200 000 złotych:

• 1) organu nadzorującego - jeżeli wartość rynkowa składników aktywów trwałych wynosi do 5 000 000 złotych,

• 2) Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej - jeżeli wartość rynkowa składników aktywów trwałych przekracza 5 000 000 złotych,

• 3) Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w przypadku gdy państwowa osoba prawna nie posiada organu nadzorującego - jeżeli wartość rynkowa składników aktywów

trwałych przekracza 200 000 złotych,

• 4) Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej - jeżeli organem nadzorującym państwowej osoby prawnej jest Prezes Rady Ministrów

• - zwanych dalej „organami właściwymi”.

Zarząd mieniem publicznym a zamówienia

publiczne

PZP

• Przykłady:

• Art. 11.8 (progi)

– Art. 10 (tryby podstawowe) – Art. 19 (komisja)

– Art. 20a (zespół)

• Kontrola prezesa UZP art. 161

• Art. 182 (odwołanie)