Oczekiwania i postawy wobec placówki muzealnej w niektórych kręgach środowiska kieleckiego

Anna Górska

Oczekiwania i postawy wobec

placówki muzealnej w niektórych

kręgach środowiska kieleckiego

Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego 7, 313-336

R o c z n i k M u z e u m Ś w i ę t o k r z y s k i e g o t o m VII, K r a k ó w 1971

A N N A G Ó R S K A

OCZEKIWANIA I POSTAWY

WOBEC PLACÓWKI MUZEALNEJ

W NIEKTÓRYCH KRĘGACH ŚRODOWISKA KIELECKIEGO

•P raca n in ie jsz a op iera s ię n a jed n y m z p o d sta w o w y c h z a ło że ń w n a sze j p o lity c e k u ltu r a ln e j, u z a le ż n ia ją c y m sk u te c z n o ść u p o w sz e c h n ia n ia od z n a jo ­ m o ści p otrzeb oraz m o ż liw o śc i p e r c e p c y jn y c h śro d o w isk a , w k tó r y m m a m y d zia ła ć.

U p o w sz e c h n ia n ie r o z u m ia n e jest tu jak o p r z e k a z y w a n ie tr e śc i i m eto d , ró ż n ic o w a n y c h z a le ż n ie od p otrzeb , m o ż liw o śc i i g u stó w . M a on o n a c e lu u w r a ż liw ia n ie na w a r to śc i k u ltu r y , w y r a b ia n ie sa m o d z ieln e g o k r y ty c y z m u , p r z e k a z y w a n ie fa k tó w i sy m b o li sta n o w ią c y c h tr e śc i k u ltu r o w e. M iarą sk u ­ te c z n o śc i ta k ro zu m ia n eg o u p o w sz e c h n ia n ia n ie m ogą b yć li ty lk o w y n ik i s ta ­ ty s ty c z n e , jak np. fr e k w e n c ja czy p o p y t n a ry n k u w y d a w n ic z y m . E fe k ty te w y m a g a ją w e r y fik a c ji p r z y c z y n o w e j, stw ie r d z e n ia , czy o d z w ie r c ie d la ją on e św ia d o m e , a u te n ty c z n e za in te r e so w a n ia . P r z e d sta w io n e w y ż e j fu n k c jo n a ln e p o jm o w a n ie ter m in u „ u p o w s z e c h n ia ­ n ie ” p rzy r o z p a tr y w a n iu e k sp o z y c ji m u z ea ln ej w y m a g a u w z g lę d n ie n ia p r o ­ b lem u d w o ja k ie g o jej o d d z ia ły w a n ia : in fo r m a c y jn e g o i e s te ty c z n o -e m o c jo n a l- n eg o . P ie r w s z e d o ty c z y za w a r to śc i e k sp o zy c ji, k tóra w ty m a sp e k c ie s ta n o w i ze sp ó ł z o b ie k ty w iz o w a n y c h p rzed m io tó w , sy m b o li n a leż ą cy c h do o k r e ś lo n y c h d z ie d z in k u ltu r y . S k u tk ie m o d d z ia ły w a n ia in fo r m a c y jn e g o jest w ie d z a . S to ­ p ie ń p r z y sw o je n ia jej za le ż y od jak ości e k sp o z y c ji oraz w sz y s tk ic h c z y n n ik ó w w a ru n k u ją c y c h u o d b io r cy a k tu a ln ą zd o ln o ść z a p a m ię ty w a n ia 1. E k sp o z y c ja m u z ea ln a jako z e sp ó ł z a b y tk ó w (w ty m sz c z e g ó ln ie d zie ł sztu k i) o d d z ia ły w a r ó w n ie ż na sfe r ę e m o c jo n a ln ą o so b o w o ści w id za . W ty m a sp e k c ie sk a la jej o d d z ia ły w a n ia jest u z a le ż n io n a w g łó w n e j m ier ze od su b ie k ty w n y c h , cz ęsto n ie u św ia d a m ia n y c h p r e d y sp o z y c ji 2.

U p raszczając m ożn a p o w ie d z ie ć , że w o d d z ia ły w a n iu in fo r m a c y jn y m e f e k t z a le ż n y jest od w y s tę p o w a n ia p o tr ze b y na p e r c y p o w a n ie o k reślo n e j e k sp o z y c ji. P otrzeb a m o że b y ć u św ia d a m ia n a lu b też ob u d zon a w o k resie k o n ta k tu

1 M etodą b adania e fe k tó w w y m ien io n eg o od d zia ły w a n ia ek sp o zy cji m u zea ln ej jest m etoda p an elow a, p olegająca w tym w yp ad k u na zebraniu in fo rm a cji d otyczących w ied zy o ek sp o zy cji przed i po jej zw ied zen iu . M e t o d y b a d a ń

soc jo lo g ic zn y c h pod red. M. S. N ow ak a, rozdz. X III, W arszaw a 1965.

z ek sp ozycją. M iarą e fe k tu je st ilo ść w ie d z y zd o b y tej p od czas za p o zn a w a n ia się z w y sta w ą . O d d z ia ły w a n ie e s te ty c z n o -e m o c jo n a ln e zaś za le ż y od w ie lu różn orod n ych p otrzeb p o z o sta ją c y c h w sfe r z e o so b isty c h p rzeży ć od b iorcy. J e ­ go sk u tk ie m są p o sta w y .

S fo r m u ło w a n y w t y tu le p rze d m io t b ad ań z a in te r e so w a ł au tork ę sz c z e g ó ln ie d la teg o , że M u zeu m Ś w ię to k r z y s k ie w ty m o k r e sie p r z y g o to w y w a ło s ię do o tw a r cia sta ły c h e k sp o z y c ji po re m o n c ie tr w a ją c y m sz e ść lat. W o k resie r e ­ m on tu p row ad zon a b y ła d z ia ła ln o ść o d czy to w a , film o w a i w y sta w ie n n ic z a w U n iw e r sy te c ie K u lt u r y 3. M iała on a na ce lu p r z e k a z y w a n ie in fo r m a c ji z różn ych d zied zin k u ltu r y . P o d s ta w o w y zak res p r o b le m a ty k i d o ty c z y ł re g io n u i ty c h d zied zin , z k tó r y ch zb io ry są gro m a d zo n e i u p o w sz e c h n ia n e w p r z e w i­ d y w a n y c h ek sp o zy c ja c h m u z eu m (sztuk a, a r c h e o lo g ia , etn o g ra fia , h isto ria , przyroda).

I. CEL B A D A Ń P raca n in ie jsz a p o sia d a d w o ja k i cel:

1 — u zy sk a n ie in fo r m a c ji n a tem a t w ie d z y re sp o n d e n tó w o m u zea ch w o góle, w ty m o in te r e su ją c e j n as p la có w ce . W iedza ta m oże p och od zić z d o ­ św ia d cz eń b ezp o śred n ich (k o n ta k ty m u z ea ln e) oraz in fo r m a c ji p o śre d n ich u z y ­ sk a n y c h p op rzez śr o d k i m a so w e g o p rzek azu , p r e le k c je , re la c je in n y c h lu ­ dzi itp. In te re so w a ć n a s b ęd zie z a się g ro z p o w sz e c h n ie n ia in fo r m a c ji o U n i­ w e r sy te c ie K u ltu ry . P o d ję ta te ż b ęd zie próba o k r e ś le n ia „id ei m u z eu m ”, w y ­ ob rażeń o ty m , co s ta n o w i isto tę p la c ó w k i, co w ty c h w y o b r a ż e n ia c h o ce n ia n e jest jako „ m u z e a ln e ”, a co n ie o d p o w ia d a tem u k ry ter iu m . D la p ra cy o ś w ia ­ to w e j, p o śred n iczą cej m ię d z y e k sp o zy c ją a od biorcą, isto tn a b ęd zie in fo rm a cja o za in te r e so w a n ia c h re sp o n d e n tó w fo rm a m i tej d zia ła ln o śc i.

2 — p r ze d sta w io n a tu b ęd zie próba o p ra co w a n ia m a te r ia łó w , n a zw a n a an a lizą „10 p y ta ń ”. J ej c e le m je st o k r e ś le n ie sto p n ia in te r n a liz a c ji p o sta w w y ­ rażan ych p rzez re sp o n d e n tó w 4.

II. K R Y T E R IA D O B O R U I C H A R A K T E R Y S T Y K A B A D A N E J Z B IO R O W O Ś C I

W sp om n ian a w y ż e j d zia ła ln o ść U n iw e r s y te tu K u ltu r y z n a jd o w a ła o d b io r­ có w w sta łe j gru p ie, n ie r e p r e z e n ta ty w n e j d la śro d o w isk a . B rak w n iej b y ło ro b o tn ik ó w i in te lig e n c ji z w y ż sz y m w y k sz ta łc e n ie m . D o m in o w a ła in te lig e n ­ cja u rzęd n icza. M a r g in eso w a flu k tu a c ja (10%) d o ty c z y ła śro d o w isk a m ło d z ie ż y

3 J. K u czy ń sk i K r o n i k a m u z e a ln a , „R ocznik M uzeum Ś w ię to k r z y sk ie g o ” t. II, K rak ów 1964, s. 386— 387; A. O borny K r o n i k a m u z e a ln a , „R ocznik M uzeum Ś w ię to k r z y s k ie g o ”, t. III, K ra k ó w 1966, s. 454—460; te n ż e K r o n i k a m u z e a ln a , „R ocznik M uzeum Ś w ię to k r z y s k ie g o ”, t. IV, K ra k ó w 1967, s. 4.26— 430; ten że

K r o n i k a m u z e a ln a , „R ocznik M uzeum Ś w ię to k r z y sk ie g o ”, t. IV, K ra k ó w

1967, s. 466—474.

4 Inaczej — u w e w n ę tr z n ie n ie . P o sta w a zin tern a lizo w a n a to taka, której treść w y n ik a z w e w n ę tr z n y c h su b ie k ty w n y c h m o ty w a cji. Jej p rzeciw ień stw em jest p o sta w a w y ra ża n a na p rzyk ład pod w p ły w e m n a cisk u o n in ii p u b liczn ei.

O c z e k iw a n ia i p o s t a w y w o b e c p l a c ó w k i muzealnej... 315

sz k o ln e j i in te lig e n c ji tw ó r cz ej. W iązała s ię ona z w y b o r em różn ych te m a ­ tó w p r e z e n to w a n y c h w U K . K ilk u le tn ia o b se r w a c ja d o sta r cz y ła w n io sk ó w , że r e p r e z e n ta n c i śr o d o w isk a u rzę d n ic ze g o to s t a li b y w a lc y im p rez i sp o tk a ń o r g a ­ n iz o w a n y c h p rzez różn e p la c ó w k i k u ltu r a ln e m iasta, jak O rk iestra S y m fo ­ n icz n a , Z P A P , k lu b y śr o d o w isk o w e . Są to n ie z a w o d n i u c z e stn ic y u ro czy sto ści (w e rn isa ż e, o tw a r cia ,itp .) oraz s e s ji n a u k o w y c h o d b y w a ją c y c h się w K ie l­ cach. S p o strz eż en ia p o w y ż sze , n ie w y sta r c z a ją c e do w y c ią g a n ia w n io sk ó w o g ó ln y c h , p o d y k to w a ły w y b ó r b ad an ej zb io r o w o ści. S k o n ce n tro w a n o się m ia ­ n o w ic ie na śr o d o w isk u d o ro sły c h (ze w z g lę d u na o d m ie n n o ść p ro b lem a ty k i m eto d y c zn ej w u p o w sz e c h n ia n iu z r e z y g n o w a n o z m ło d z ie ży ) i w y b ra n o do b ad ań trz y g ru p y śr o d o w isk o w e , za w o d o w e: ro b o tn ik ó w , in te lig e n c ję u rzę d n i­ czą i in te lig e n c ję z w y ż sz y m w y k sz ta łc e n ie m . D la u p roszczen ia w y m ie n io n e g ru p y ozn a cza n e b ęd ą w d a lsz y m cią g u te k stu n a stę p u ją c y m i skrótam i: R, IU , IWW. O w y b o r z e ty m z a d e c y d o w a ły za ró w n o d o św ia d c ze n ia d zia ła ln o śc i o ś w ia to w e j m u zeu m , su g e r u ją c e m o ż liw o ść p o tr a k to w a n ia IU jako g ru p y p o ­ r ó w n a w c z e j w o b e c p o zo sta ły ch , ja k i fa k t, że te w ła ś n ie k ręg i z a w o d o w e g łó w n ie tw o r zą śr o d o w isk o m ie sz k a ń c ó w K ielc.

B ad an a zb io ro w o ść sk ła d a s ię z 300 re sp o n d e n tó w , po 100 z k ażd ej ty p o w a ­ n ej gru p y. K r y te riu m w y b o r u do b ad ań b y ło z a tr u d n ie n ie w o k reślo n ej k a ­ te g o r ii oraz a k tu a ln e za m ie sz k a n ie w o b ręb ie K ielc. G rupa u rzę d n ik ó w w y ­ b ran a zo sta ła z d o k u m e n ta c ji W y d zia łu K w a te r u n k o w e g o P re zy d iu m M RN (50 u lic z ob ręb u m iasta, po 2 oso b y z k ażd ej u licy); ro b o tn icy — z d w u k ie ­ le c k ic h z a k ła d ó w p rz e m y sło w y c h ; in te lig e n c ja z w y ż sz y m w y k sz ta łc e n ie m — z w y m ie n io n y c h z a k ła d ó w oraz śr o d o w isk a n a u c z y c ie ls k ie g o i k ie le c k ic h in ­ s ty tu c ji k u ltu r a ln y ch .

F a k t, że p rzy n a le żn o ść do k ręg u z a w o d o w e g o b y ła jed y n y m , oprócz m ie j­ sca za m ieszk a n ia , k r y te r iu m w y b o r u do g ru p y re sp o n d en tó w , p o w o d u je, ze p o d sta w o w e c e ch y b ran e pod u w a g ę w śr o d o w isk o w y m d oborze re p r e z e n ta ­ t y w n y m (w iek , p łeć , w y k sz ta łc e n ie ) u ło ż y ły s ię w sp osób p r z y p a d k o w y i n ie będ ą tr a k to w a n e jako p u n k ty o d n ie sie n ia w n in ie jsz y m op raco w a n iu . T ab ela I p rze d sta w ia d an e d o ty czą ce w ie k u i p łci.

T A B E L A I

W iek R IU IWW razem

M K razem M K razem M K razem

do 25 lat 17 7 24 5 4 9 2 6 8 41 2 6 - 3 5 30 20 50 38 10 48 19 27 46 144 3 6 - 4 5 11 6 17 25 6 31 23 15 38 86 4 6 - 5 5 5 2 7 4 7 11 6 - 6 24 56 i w ięcej 2 - 2 1 — 1 2 - 2 5 R azem 65 35 100 73 27 100 52 48 100 300

Z e sta w ie n ie w e d łu g w y k s z ta łc e n ia p o k a z u je, że ta cech a jest e le m e n te m ró żn icu ją cy m b ad an ą zb io ro w o ść zg o d n ie z d o m in u ją c y m i jej p oziom am i w p o szc ze g ó ln y c h k r ęg a c h śr o d o w isk o w y c h .

T A B E L A II

R ob otn icy In te lig e n c ja urzędnicza

W y k szta łcen ie i M | K N ie p e łn e p o d sta w o w e 4 7 P o d sta w o w e 15 24 N ie p e łn e śred n ie (za w o d o w e) 45 4 Ś r e d n ie tech n iczn e 1 -R a z e m 65 35 W y k szta łcen ie M K N ie p e łn e śred n ie 1 2 Ś red n ie 67 23 N ie p e łn e w y ż sz e 5 2 R a z e m 73 27 In te lig e n c ja z w y ż sz y m w y k sz ta łc e n ie m W y k szta łcen ie M K T ech n iczn e 42 30 18 H u m a n isty czn e 10 R a z e m 52 48

Z a str ze c n a leż y , że d ob ran a g ru p a re sp o n d e n tó w n ie s ta n o w i p ró b y r e p r e ­ z e n ta ty w n e j, w o b e c czego w n io s k i p r z e d sta w io n e tr a k to w a n e są o p iso w o i o d ­ n o szą s ię do b ad an ej zb io r o w o ści, n ie zaś do ca łeg o śro d o w isk a . Ich r e p r e z e n ­ ta ty w n o ś ć m o g ły b y p o tw ie r d z ić sz er sze b ad an ia, na k tóre n ie p o z w o liły w a ­ ru n k i, w ja k ich p o d jęta z o sta ła n in ie jsz a praca.

III. M E T O D A B A D A Ń

T e c h n ik ą b a d a w czą b y ł w y w ia d k w e s tio n a r iu s z o w y 5. W artość tej te c h n ik i w b a d a n iu p o sta w i o p in ii p o le g a n a m o ż liw o śc i n a w ią z a n ia b e z p o śr ed n ie g o k o n ta k tu z r e sp o n d en te m , d o k o n y w a n ia o b se r w a c ji w cza sie rozm ow y. W sz e l­ k ie b o w ie m w n io s k i w b a d a n ia ch p o sta w tra k to w a ć n a le ż y h ip o te ty c z n ie , p o ­ n iew a ż: — re sp o n d e n t św ia d o m ie u d z ie la ć m o że in fo r m a c ji zg o d n y ch ze sp o d z ie ­ w a n y m i o c z e k iw a n ia m i p y ta ją ce g o ; — n ie m ając w ła sn e j p o s ta w y w y p o w ia d a o p in ie fu n k c jo n u ją c e w śr o ­ d o w isk u .

M a te r ia ł o b se r w a c y jn y jest sz c z e g ó ln ie isto tn y . P o zw a la o k r e ślić sto p ie ń w ia r y g o d n o śc i o d p o w ie d z i, ro z g ra n ic zy ć m ię d z y p o sta w a m i „ w ła s n y m i”, s t e ­ r e o ty p o w y m i i m o d e lo w y m i 6.

s Por. załączon y na k ońcu k w estio n a riu sz.

6 P o ję c ie m od elu , w zoru — por. A. K ło sk o w sk a W z o r y i m o d e l e w s o c j o lo ­

O c z e k i w a n i a i p o s t a w y w o b e c p l a c ó w k i muzealnej.., 317

M e t o d a d z i e s i ę c i u p y t a ń

N ie z a le ż n ie od o b se r w a c ji p o d jęta z o sta ła p rób a w sp o m n ia n e g o w y ż e j ro z­ g r a n ic z e n ia p o sta w w op arciu o a n a liz ę m e r y to r y c z n ą k ażd ego k w e stio n a r iu sza o sob n o. C ele m a n a liz y b y ło s tw ie r d z e n ie , c z y d ek la ra cja o cz e k iw a ń w o b e c M u zeu m Ś w ię to k r z y sk ie g o (o d p o w ied ź na p y ta n ie 4) jest p rzy p a d k o w a , czy też m a on a o k reślo n ą m o ty w a c ję . A n a liz ie p o d d a n e z o s ta ły o d p o w ie d z i na p y ta n ia : 4, 5, 7, 8, 9, 11, 15, 18, 19. S o n d u ją o n e in fo r m a c je o z a in te r e s o w a ­ n ia ch r e sp o n d en ta w ró ż n y c h a sp ek ta ch . W o d p o w ie d z ia ch n a p y ta n ia d o t y ­ czące: o c z e k iw a ń w o b e c m u zeu m , p o ró w n a n ia m u zeu m k ie le c k ie g o z in n y m i, te g o , co za p a m ię ta ł w in n y m m u zeu m , o c e n y „ m u z e a ln o śc i” w y m ie n io n y c h p rze d m io tó w , w y b o r u p rze d m io tu , k tó r y re sp o n d e n t ch c ia łb y m ieć na w ła ­ sn ość (4, 5, 7, 8, 9) — re sp o n d en t m oże w y r a z ić za in te r e so w a n ia k o ja rzo n e z m u zea m i; w p y ta n iu 11 — z a in te r e so w a n ie reg io n em , w k tó ry m m ieszk a . O d p o w ia d a ją c na p y ta n ia 14 i 15 m a m o ż liw o ść sp re cy z o w a n ia d zie d z in y w i e ­ d zy, k tóra go s p e c ja ln ie in te r e su je . W y m ie n io n e w n ich d zie d z in y w i e d z y

u o g ó ln ia ją „ z a w a r to ść” p y ta n ia o m u z ea ln o ść p rze d m io tó w (8) i o d p o w ia d a ją p r o je k to w a n e j e k sp o z y c ji M u zeu m Ś w ię to k r z y sk ie g o . P y ta n ia 18 i 19 d o ty c zą z a in te r e so w a ń za sp o k a ja n y ch a k tu a ln ie lu b n ie za sp o k a ja n y ch ze w z g lę d u na b rak m o żliw o śc i.

Istn ia ła m o żliw o ść , że r e sp o n d en t w e w sz y s tk ic h o d p o w ie d z ia ch w y r a z i z a in te r e so w a n ie jed n ą d zie d z in ą , np. a rc h e o lo g ią . W ia ry g o d n o ść ta k ie g o m a ­ te r ia łu p o d w a ży ć m ożn a b y stw ie r d z e n ie m , że o d p o w ia d a ją c y św ia d o m ie u d z ie la ł m y ln y c h in fo r m a c ji, ch cąc ty m m o cn iej p o d k re ślić sp r e c y z o w a n e za in te r e so w a n ia . W ta k ie j s y tu a c ji p r z e p r o w a d z a ją c y ro zm o w ę m ia ł o b o w ią ­ zek p o c z y n ie n ia d o d a tk o w y c h o b ser w a c ji, jak r ó w n ież sp ro w o k o w a n ia do sz c z e g ó ło w y c h in fo rm a cji, w e r y fik u ją c w te n sp osób u z y sk a n e dane. W m a ­ te r ia le z 300 k w e stio n a r iu sz y n ie stw ie r d z o n o ta k ie j zb ie żn o ści o d p o w ie d z i. P r z y ję to n a to m ia st, że w y r a ż e n ie d z ie d z in y z a in te r e so w a ń w p y ta n iu o o c z e ­ k iw a n ia w o b e c k ie le c k ie g o m u zeu m (4) i tej sam ej w in n y c h p y ta n ia c h „ d z ie sią tk i” m ożna tr a k to w a ć jako zb ieżn o ść, w sk a z u ją c ą na m o ty w a c ję o d ­ p o w ie d z i u d z ielo n ej n a p y ta n ie 4. P r z e d sta w io n e n iże j trz y w a r ia n ty z b ie ż ­ n o ści w g ru p ie d z ie się c iu p y ta ń p o słu żą do w y se le k c jo n o w a n ia ty ch k w e s tio ­ n a riu szy , w k tó r y ch o c z e k iw a n ia w o b e c M u zeu m Ś w ię to k r z y sk ie g o w ią ż ą s ię z z a in te r e so w a n ia m i, u p o d o b a n ia m i i d o św ia d c z e n ia m i resp o n d en tó w . M ożna je w ię c o k r e ślić m ia n e m p o sta w p o sia d a ją c y c h p e w ie n sto p ie ń in te r n a liz a c ji. P o zo sta łe d ek la ra c je o cz ek iw a ń , w k tó r y c h n ie stw ie r d z o n o zb ie żn o ści, u zn a n o za n ie św ia d c z ą c e o r z e c z y w isty c h z a in te r e so w a n ia c h re sp o n d en tó w , co n a j­ w y ż e j o z a in te r e so w a n ia c h m a r g in e so w y c h . W sz y stk ie k w e stio n a r iu sz e p o d ­ d ane z o s ta ły o g ó ln e m u o p ra co w a n iu tr e ś c i o d p o w ie d z i na p o szc ze g ó ln e p y ­ tan ia. A oto w a r ia n ty o d p o w ie d z i i ich in te rp re ta c ja :

1. J e d n a k o w a tre ść o d p o w ie d z i na p y ta n ia : o o c z ek iw a n ia w o b e c m u ­ zeum , za in te r e so w a n ia re g io n em , in n y m i d zie d z in a m i w ie d z y i z a in te r e s o w a ­ n ia d o ty czą ce sp ęd za n ia cz a su w o ln e g o (p y ta n ia nr 4, 5, 11, 14, 15, 18, 19). R esp o n d en t in te r e su je się re g io n e m lu b w y b r a n ą d zie d z in ą z n im zw ią z a n ą . Z a in ter eso w a n ia jego m ają ch a ra k ter p ra k ty c z n y (stu d iu je lite ra tu r ę, k o le k c jo ­ n u je itp.). W ie d z ę w za k re sie in te r e su ją c e j go d z ie d z in y ch c ia łb y p o g łę b ia ć ró w n ież p oprzez e k sp o z y c ję m u zealn ą.

2. J ed n a k o w a tre ść o d p o w ie d z i na p y ta n ia o o c z e k iw a n ia w o b e c m u z eu m oraz p o zo sta łe, z w ią z a n e z in n y m i m u z ea m i (p y ta n ia nr 4, 5, 7, 8, 9). O c z e k i­ w a n ia w o b e c M u zeu m Ś w ię to k r z y sk ie g o w y n ik a ją z d o ty c h c za so w y ch d o św ia d ­

czeń m u z e a ln y c h . R esp o n d en t c h c ia łb y m ieć w m u z eu m dla sie b ie coś, co p o d ob ało m u się w in n ym . M oże to b y ć r ó w n ie ż ch ęć w id z e n ia m u z eu m w ca­ ło śc i p o d o b n y m do teg o , k tóre m u s ię sz c z e g ó ln ie p odob ało.

3. J e d n a k o w a tre ść o d p o w ie d z i na p y ta n ia 4, 5, 7, 8, 9 różna od tr e śc i je d ­ n a k o w y c h o d p o w ie d z i na p y ta n ia nr 11, 14, 15, 18, 19. P o s ta w y ta k ie ozn aczać m ogą: b rak d o sta tec zn ej w ie d z y o m ie jsc o w y m m u zeu m , n ie z a lic z a n ie m u zeu m do in sty tu c ji, w k tó r y ch m ożn a p o g łę b ia ć w ie d z ę . J e ż e li w p y ta n iu o z a in te ­ re so w a n ia r e g io n e m (11) u z y sk a m y o d p o w ie d ź „ w a lo r y tu r y sty c z n e ”, w p y ­ ta n ia c h o z a in te r e so w a n ia in n y m i d z ie d z in a m i (14 i 15) — „p rzyrod a”, w p y ­ ta n ia c h o z a in te r e so w a n ia w ram ach czasu w o ln e g o (18 i 19) — „ w y c ie c z k i”, „ p od róże” — ozn aczać to m o że d e k la r a c ję z a in te r e so w a ń w y p o c z y n k o w o -r e k r e - a cy jn y c h , a n ie p o zn a w c zy c h . W o m ó w io n y m p rzy p a d k u in te rp re ta c ja o c z e ­ k iw a ń w o b e c m u zeu m (4, 5, 7, 8, 9) ta k a sam a jak w w a r ia n c ie d ru gim .

IV . W Y N I K I A N A L I Z Y „1 0 P Y T A Ń ” T a b ela IV p r ze d sta w ia m a te r ia ł u z y sk a n y w ty m zak resie.

P rz ed p r z y s tą p ie n ie m do w y m ie n io n e j a n a liz y p r zy ję to za ło że n ie , ż e p o sta ­ w y d o ty c z ą c e m u z eó w w a r u n k o w a n e są d o św ia d c z e n ia m i z n im i z w ią z a n y m i. P r z y ję to w ię c n a stę p u ją c y p o d z ia ł b ad an ej zb io r o w o ści

a — re sp o n d en ci, k tó r zy b y li w M u zeum Ś w ię to k r z y sk im i w in n y c h m u zea ch (p r zy n a jm n iej w jed n ym );

b — re sp o n d en ci, k tórzy n ig d y n ie b y li w m uzeu m ;

c — resp o n d en ci, k tó r zy b y li ty lk o w M u zeum Ś w ięto k r zy sk im ;

d — r e sp o n d en ci, k tó r zy n ie b y li w M u zeu m Ś w ięto k r zy sk im , n a to m ia st b y li w in n y c h m u zea ch (p r zy n a jm n iej w jed n ym ).

H ip o te ty c z n ie p rzy ję to sk a lę a k ty w n o ś c i dla p o w y ż sz y c h k a te g o rii, w k tó ­ rej a = 3, b = 0. K a teg o r ii c p rzy z n a n o a k ty w n o ś ć rów n ą 2, n a to m ia st d rów n ą 1, o d w o łu ją c s ię do d a n y c h o fr e k w e n c ji m u zea ln ej, z k tórych w y n ik a , że z w ie d z a ją c y sp oza śr o d o w isk a są n a o g ó ł cz ło n k a m i grup w y c ie c z k o w y c h , dla k tó r y ch sy tu a c ja z w ie d z a n ia u sta lo n a jest w p rogram ie w y c ie c z k i, n ie w y n ik a za te m z in d y w id u a ln e g o w y b o r u . W sto su n k u do osób, k tóre z w ie ­ d za ły ty lk o m u zeu m poza m ie jsc e m za m ie szk a n ia (d), ta k ie z a s z e r e g o w a n ie w sk a li w y d a je się u za sa d n io n e. T A B E L A III R IU IWW a 29 92 70 b 5 — -c 46 1 5 d 20 7 25

7 W tab elach III—V u żyw am sy m b o ló w a, b, c, d na ok reślen ie p on iższych grup resp on d en tów .

O c z e k i w a n i a i p o s t a w y w o b e c p l a c ó w k i muzealnej... 319

Z e s ta w ie n ie p o w y ż sz e p o tw ie r d z a o b se r w a c je fr e k w e n c ji U n iw e r s y t e tu K u ltu r y . W y n ik a z n ieg o , że n a ja k ty w n ie js z y m śr o d o w isk ie m je st in te lig e n ­ cja u rzę d n ic za (n a jw y ższ e a i n a jn iż sz e b). N a le ż y dodać, że ty lk o cz tere ch r e sp o n d e n tó w z g ru p y IW W p r z y b y ło do K ie lc po rok u 1962, k ie d y to ro z p o ­ cz ą ł s ię rem o n t M u zeu m Ś w ię to k r z y sk ie g o . P o z o sta li re sp o n d e n c i m ie li m oż­ n o ść z w ie d z e n ia te g o m u zeu m . T A B E LA IV W A R IA N T Y Z BIEŻN O ŚC I W Y PO W IE D ZI W EDŁUG D A N Y C H O K O N T A K T A C H M U ZEA LN Y C H R IU IWW 1 2 3 1 2 3 1 2 3 a 1 7 7 8 25 7 3 5 1

b

54 R b y ło w m u z e u m 24 p o sta w y (44%)

99 IU b y ło w m u z e u m 40 p o sta w (40%)

95 IW W b y ło w m u z eu m 21 p o sta w (22%)

B io rą c za p u n k t w y jś c ia k o n ta k t z m u zeu m , n a jw ię c e j p o sta w m o ty w o ­ w a n y c h d ek laru ją ro b o tn icy . N a jm n ie j, i to w z d ec y d o w a n ej m n ie js z o śc i w sto ­ su n k u do d w ó ch p o z o sta ły c h gru p — IWW.

T r eść o cz e k iw a ń w o b e c m u z eu m w y ra ż o n a w o m a w ia n y c h 85 k w e s tio n a ­ riu sz a ch n ie r ó ż n ic u je s ię w p o sz c z e g ó ln y c h g ru p a ch śr o d o w isk o w y c h .

W a r i a n t 1 (4, 11, 14, 15, 18, 19) — „ z w o le n n ik ó w ” m u z eu m region aL n eg o in te re su je : a rc h e o lo g ia (trzech re sp o n d en tó w ), h isto ria r e g io n u (sied m iu re sp o n d en tó w ), fo lk lo r (cz te rec h re sp o n d en tó w ).

W a r i a n t 2 (4, 5, 7, 8, 9). 54 r e sp o n d en tó w , k tó r zy c h c ie lib y o g lą d a ć w M u zeu m Ś w ię to k r z y sk im e k sp o n a ty p od ob n e do ty ch , k tóre w id z ie li w in ­ n y c h m u zeach , to z w o le n n ic y sztu k i: m a la rstw a , m eb la rstw a , r z e m io sła a r ty ­ sty cz n e g o .

W a r i a n t 3 (4, 5, 7, 8, 9 i 11, 14, 15, 18, 19). W śród p ię tn a s tu r e sp o n ­ d e n tó w d z ie się c iu o cz e k u je od M u zeu m Ś w ię to k r z y sk ie g o e k sp o z y c ji z za k r e ­

su sz tu k i, c z tere ch — e k sp o z y c ji r e g io n a ln y c h (trzech — etn o g r a fii, jed en — h isto r ii region u ). W d ru g im cz ło n ie p y ta ń w s z y s c y d e k la r u ją za in te r e so w a n ia w y p o c z y n k o w o -r e k r e a c y jn e .

V . O M Ó W IE N IE M A T E R IA Ł Ó W U Z Y S K A N Y C H Z O G Ó L N E G O O P R A C O W A N I A K W E S T I O N A R I U S Z A

1. F u n k c je p r z y z n a w a n e m u zeu m .

O d p ow iad ając n a p y ta n ie 1 re sp o n d e n c i p o s ta w ie n i z o s ta li p rzed k o n ie c z ­ n o ścią sp re cy z o w a n ia roli, jak ą w ic h r o z u m ie n iu p e łn i m u zeu m w śr o d o w i­ sku. U z y sk a liś m y w te n sp osób c h a r a k te r y sty k ę fu n k c ji p r z y p isy w a n y c h tej p la c ó w c e (patrz ta b e la V).

A — r e p r e z e n t a c y j n a — p o trzeb a m u zeu m a rg u m en to w a n a ran gą m ia ­ sta w o je w ó d z k ie g o , n a p rzy k ła d „ je ż e li w in n y c h m ia sta ch w o je w ó d z ­ k ich są m u z ea ...” , „w ta k im m ie śc ie , ja k K ie lc e ...” itp.;

B — r o z r y w k o w a — za licz a ją c a m u zeu m do k o n ie c z n y c h w d u żym m ie ­ ście in sty tu c ji ro z ry w k o w y c h ;

C — u s ł u g o w a — ty m m ia n e m n a z w a n o s tw ie r d z e n ia o p o tr ze b ie m u ­ zeu m jak o in s ty tu c ji d o sta rcza ją cej m a te r ia łó w p o m o c n ic zy c h dla m ło ­ d zie ży szk o ln ej;

D — d o k u m e n t a c y j n a — a rg u m en to w a n a p o trzeb ą g ro m a d zen ia i u d o ­ stę p n ia n ia m a te r ia łó w ty c z ą c y c h h is to r ii i w sp ó łc z e sn o śc i region u ; E — t u r y s t y c z n a — p o d k re śla ją ca p o trzeb ę istn ie n ia m u zeu m jako

ob iek tu in te r e su ją c e g o o d w ie d z a ją c y c h region .

W śród w y m ie n io n y c h p ier w sza i p ią ta to fu n k c je z e w n ę tr zn e: r e p r e z e n ­ ta cja śr o d o w isk a w o b e c in n y c h , u słu g i d la tu r y stó w , n a to m ia st dru ga, trzecia i czw a rta p o d k re śla ją śr o d o w isk o w ą ro lę m u zeu m . O d p o w ie d z i n e g a ty w n y c h n a p y ta n ie p ie r w s z e n ie b y ło . O d p o w ie d z i tw ie r d z ą c e n ie u za sa d n io n e u zn an o jak o b rak d an ych .

D ek la ra c je fu n k c ji z e sta w io n e z o s ta ły z d a n y m i o k o n ta k ta ch m u z ea ln y ch od b iorców .

52% r e sp o n d e n tó w o d p o w ia d a ją c y c h na p y ta n ie 1 u w aża, że fu n k c ją k ie ­ le c k ie g o m u z eu m je st g ro m a d ze n ie i u p o w sz e c h n ia n ie w ie d z y o re g io n ie. O p i­ n ia ta d o m in u je w g ru p a ch IU oraz IW W . 25% p rz y p isu je m u zeu m fu n k c ję r e p r ez en ta c y jn ą . W g ru p ie R je st on a d e k la ro w a n a n a jlic z n ie j.

2. Id ee m u zeu m .

P y ta n ie 8 n a le ż y do „ p o d c h w y tliw y c h ”, r e sp o n d en t b o w ie m p o sta w io n y z o ­ sta ł p rzed fa k te m w y b o r u n a jb a rd ziej i n a jm n ie j m u z e a ln y c h e k sp o n a tó w , p od czas g d y w s z y s tk ie w y m ie n io n e m ogą p o d le g a ć ty lk o k la sy fik a c ji u z a le ż ­ n ia ją c ej ich e k sp o n o w a n ie od ty p u m u zeu m . N o ta b e n e , ty lk o jed en r e sp o n d en t u d z ie lił „ p r a w id ło w e j” o d p o w ie d z i. P rz y p u szc za ć m ożn a, że re sp o n d en ci, d o ­ k o n u ją c h ier a r c h iz a c ji ek sp o n a tó w w y m ie n io n y c h w p y ta n iu , w y r a ż a li o so ­ b istą id e ę m u zeu m , c z y li p o g lą d co do isto ty e k sp o z y c ji m u z ea ln ej. T a b ela V I p rze d sta w ia d a n e u z y sk a n e z o d p o w ie d z i n a p y ta n ie 8. O cena „1” ozn acza, że śr ed n ia o ce n a p rzy z n a n a sz tu ce b y ła n a jw y ż s z a w p o ró w n a n iu z p o z o sta ­ ły m i śred n im i.

N a jb a rd ziej „ m u z ea ln ą ” d z ie d z in ą w o p in ii re sp o n d e n tó w je st sz tu k a (obrazy, rzeźb y , rz em io sło a r ty sty c z n e itp.). Z a r y so w u ją się też zr ó żn ic o w a n ia p o sta w z w ią z a n e z p łcią . D o w o d z i te g o na p rzy k ła d lo k a ta zbroi. Z d e c y d o w a

-O c z e k i w a n i a i p o s t a w y w o b e c p l a c ó w k i muzealnej.., ₃₂₁ > 3 W PQ < h i r a ­ z e m 70 m 25 oo 1 co -W 0 0 _{1 rH r H} > HH Q 99 1 0 0 ₅9 U - 1 1 rH PQ 1 1 I 1 < 10 eg" o 22 r a ­ z e m ₉2 - c— ₁₀₀ r H CO W 0 0 rH 1 - 19 n i Q ₅8 1 0 0 CO U 0 0 1 1 rH PQ 1 T f 1 cg CO < co | | 1 00 r a ­ z e m _{29 46 20} o_o co _CS) CO ₃₀ W cg CO - co PS _Q cg CM cg l > U 1 | ^ 00 PQ _{1 1} r H

-<

T A B E L A VI E k sp on aty R I U I W W M K M K M K 1 o k a t a obrazy 1 1 1 1 1 1 rzeźby 3 3 3 2 2 2 stare k siążki 10 9 9 9 9 10 czasop ism a 11 10 11 11 12 11 sk oru p y garn k ów 8 7 10 10 10 8 zbroje 2 11 2 7 3 9 m eb le 5 2 4 3 4 4 sp rzęty dom ow e 7 4 7 6 8 7 zegary 6 5 8 5 7 5 ptaki, zw ierzęta 4 8 6 8 5 6 stroje lu d o w e ₉ 6 5 4 6 3 k am ien ie ₁₂ 12 12 12 11 12

n ie o sta tn ie m iejsc a za jm u ją z a b y tk i sta r o p iśm ie n n ic tw a i g e o lo g ia (k am ien ie). Z astrzega się , że n a h ie r a r c h iz a c ję e k sp o n a tó w m o g ła m ieć w p ły w k o le jn o ś ć ich w y m ie n ia n ia w p y ta n iu .

N a p y ta n ie 8 o d p o w ie d z ia ło 298 re sp o n d en tó w , w tej lic z b ie ci, k tó r zy n ig d y n ie b y li w m u zeu m (patrz ta b e la III). In te r e su ją c y m b y ło b y b a d a n ie m o ty w a c ji p r z e d sta w io n e j sk a li ocen . In fo r m a c ji w ty m w z g lę d z ie d ostarczają częścio w o o d p o w ie d z i na p y ta n ie 9. J e ż e li ek sp o n a t o c e n ia n y n a jw y ż e j r e sp o n ­ d en t ch c ia łb y m ieć na w ła sn o ść , m ożn a p rzy p u ścić, że d o k on u jąc h ie r a r c h ii o b ie k tó w m u z e a ln y c h o d p o w ia d a ł na p y ta n ie , co m u s ię n a jb a rd zie j w śró d ty c h ek sp o n a tó w podoba. W 85% k w e stio n a r iu sz y stw ie r d z a się zgod n ość t r e ­ śc i p y ta ń 8 i 9.

3. Z n ajom ość m u z eó w a o c z e k iw a n ia w o b e c M u zeu m Ś w ię to k r z y sk ie g o . W g ru p ie R o d p o w ie d z i u z y sk a n e na p y ta n ie sz ó ste (najb ard ziej p o d o b a ją ce s ię m u zeu m ) p r z e d s ta w ia ją s ię n a stę p u ją c o . N a 44 re sp o n d e n tó w n a jw ię c e j g ło ­ só w u zy sk a ło — M u zeu m N a ro d o w e w W a rsza w ie (9), d a lej M u zeum W ojsk a P o lsk ie g o (8), M u zeum N a r o d o w e w K r a k o w ie (5), W aw el (4), W ila n ó w (2), O b lęgorek (3), M u zeu m A rc h e o lo g ic z n e w e W ro c ła w iu (3), M albork (2), Ł a ii- cu t (2), S ie lp ia (2), M u zeu m T e c h n ik i (1), Ja n a M a te jk i (1), Z a k o p ia ń sk ie (1). N a jc z ę stsz y m u z a sa d n ie n ie m w y b o r u m u zeu m jest ilość e k sp o n o w a n y c h za ­ b y tk ó w (35 g ło só w ) lu b te ż in te r e su ją c y szczeg ó ł.

N a to m ia st w p y ta n iu 7 (za p a m ię ta n e sz cz e g ó ły ) na 39 o d p o w ie d z i w y m ie ­ n ia n e są: o b ra zy (m a la r stw o p o lsk ie , M ich a ło w sk i, M atejk o, C h ełm o ń sk i) — 14 o d p o w ie d z i; zb roje — 12 o d p o w ie d z i; ła d n e w n ę tr z a — 6 o d p o w ie d z i. W o d ­ n ie sie n iu do o m a w ia n e j g r u p y śr o d o w isk o w e j m ożn a m ó w ić o b ezp o śr ed n im zw ią z k u m ię d z y s u b ie k ty w n y m i u p o d o b a n ia m i p rzy p o szc ze g ó ln y c h e k sp o n a ­ tach , o g lą d a n y c h w tra k cie z w ie d z a n ia m u zeu m , a ich o cen ą jako o b ie k tó w m u z e a ln y c h (je d n a k o w a tre ść o d p o w ie d z i na p y ta n ia 7, 8 i 9).

W śr o d o w isk u IU na p y ta n ie o n ajb a rd ziej p od ob ające s ię m u zea o d p o ­ w ie d z ia ło 88 osób w y m ie n ia ją c n a stę p u ją c e m uzea: W ojska P o lsk ie g o (23), W a w e l (22), M u zeu m N a ro d o w e w W a rsza w ie (20), M u zeum N a ro d o w e w K r a ­ k o w ie (11), Ł ań cu t (3), W ila n ó w (3). P o n a d to , p o je d y n cz o w y m ien io n o : M u ­

O c z e k iw a n ia i p o s t a w y w o b e c p l a c ó w k i muzealnej.., 323

ze u m P om o rza Z ach od n iego w S zcz ec in ie, M albork, M u zeu m M aryn ark i W o­ je n n e j w G d y n i, M u zeu m w K ę tr z y n ie , M u zeu m w S a n d o m ierzu , M u zeum T e c h n ik i w W a rsza w ie , M u zeu m w Z ak op an em , M u zeu m w T oru n iu , M u zeum w Ł o w ic zu , M u zeu m Ś lą sk ie w B y to m iu , M u zeu m w K órn ik u , G ru n w a ld , M u­ z e u m w R ad om iu , M u zeum w S łu p sk u , M u zeu m w O b lęgork u , D om D łu g o sza w S a n d o m ie rz u . W ybór m u zeu m u za sa d n ia n o : ilo ścią zb io r ó w (65 o d p o w ie - • d zi), sz c z e g ó ln ie in te r e su ją c y m ek sp o n a tem (26 od p o w ied zi), za in te r e so w a n ie m p e w n ą d zie d z in ą ek sp o n o w a n ą p rzez m u zeu m (7 od p o w ied zi).

O g ó ln ie re sp o n d en ci tej g ru p y n ie różn ią s ię od p o p rzed n iej w z a in te r e so ­ w a n ia c h m u z ea ln y ch . Z w ię k sza się z a s ię g k o n ta k tó w i ilo śc io w a zn ajom ość m u z e ó w . P o tw ie r d z a ją to o d p o w ie d z i n a p y ta n ie 7. M ia n o w ic ie w śród w y ­ m ie n ia n y c h e k sp o n a tó w z n a jd u je m y sz e r o k i ich w a ch la rz z zak resu sz tu k i i rz e m io sła a r ty sty c z n e g o (60 o d p o w ie d z i), p on ad to (38 od p o w ie d z i) w y m ie n ia ­ n e są e k sp o n a ty z n a m io n u ją ce z a in te r e so w a n ia tec h n icz n e .

W g ru p ie IW W zarów n o ty p y m u z eó w , jak i u za sa d n ia n ie ich w y b o r u p o­ k r y w a ją się z d o ty c h c za s w y m ie n ia n y m i. O prócz W a w e lu (14 od p o w ied zi), M u ze u m N a ro d o w eg o w W a rsza w ie (20 o d p o w ie d z i), M u zeum N aro d o w eg o w K r a k o w ie (15 od p o w ied zi), W ojsk a P o ls k ie g o (14 o d p o w ie d z i) i in n y c h r e ­ sp o n d e n c i w y m ie n ia ją m u zea zagran iczn e: B r itish M u seu m , G a le rię T r e tia - k o w sk ą , G a le r ię D rezd eń sk ą , E rm itaż, M u zeu m L ite r a tu r y w P rad ze. U za sa d ­ n ie n ie m w y b o r u jest ró w n ie ż liczb a ek sp o n a tó w (46 od p o w ied zi), p ięk n o zb io ­ r ó w (28 od p o w ied zi).

W p y ta n iu 7 d o ty c zą c y m z a p a m ię ta n y c h sz c z e g ó łó w z in n eg o m u zeu m g łó w n ie (70 o d p o w ie d z i) w y m ie n ia n e są k o n k r e tn e ek sp o n a ty z zak resu sztu k i.

In te r e su ją c e b ęd zie p o r ó w n a n ie w y ż e j p r z e d s ta w io n y c h m a te r ia łó w z ob ra­ ze m M u zeu m Ś w ię to k r z y sk ie g o u z y sk a n y m w ś w ie tle o c z e k iw a ń r e sp o n d en tó w (p y ta n ia 4 i 5).

N a 43 r o b o tn ik ó w o d p o w ia d a ją c y ch n a p y ta n ie 4, d o ty c zą c e o cz e k iw a ń , w s z y s c y w y m ie n ia ją p o je d y n c z e ek sp o n a ty , k tóre m ieszczą się w n a stę p u ­ ją cy c h d zied zin ach : sztu k a — 17, e tn o g r a fia — 13, h isto ria — 6, arch eo lo g ia — 4, p rzyrod a — 3. S zu k a ją c źr ó d e ł w y r a ż o n y c h ż y c ze ń sp ó jr zm y na o d p o w ie d z i n a p y ta n ia 2 i 5. W o d p o w ie d z ia ch na p y ta n ie 2 (co w m u zeu m k ie le c k im p o ­ d o b a ło s ię n a jb a rd ziej) u z y sk a liśm y n a stę p u ją c e in form acje: sztu k a — 17, etn o g r a fia — 1, h isto ria — 2, arch eo lo g ia — 6, p rzyrod a — 5. N a to m ia st w p y ­ ta n iu 5 w śró d m u z e ó w -w z o r ó w dla Ś w ię to k r z y sk ie g o zn a jd u jem y : N a ro d o w e w W a rsza w ie (5), N a ro d o w e w K r a k o w ie (4), A r c h e o lo g ic z n e w W a rsza w ie (3), W ojsk a P o lsk ie g o (5), p on ad to p ojed y n czo : O b lęgorek , W a w el, W ila n ó w , M or­ sk ie w S zcz e c in ie , A rc h e o lo g ic z n e w e W ro c ła w iu , Jan a M atejk i. W yk az te n w p rzy b liż en iu p o k r y w a s ię z p r z e d s ta w io n y m w o d p o w ie d z ia c h na p y ta n ie 6. J a k o u z a sa d n ie n ie w y b o r u d a n eg o m u zeu m r e sp o n d en ci p odają ilość, różn o­ rod n ość i a tra k cy jn o ść zn a jd u ją c y ch się w n im ek sp o n a tó w .

W y n ik a stąd , że d la tej g r u p y rod zim e m u zeu m w in n o d o ró w n y w a ć ran gą m u zeom cz o ło w y m pod w z g lę d e m za k re su p r e z e n to w a n y c h zb iorów . Z ap o­ tr z e b o w a n ie te m a ty c z n e n a to m ia st k o n c e n tr u je się g łó w n ie na sz tu ce i e tn o ­ g r a fii, która w p o to c zn y m ro zu m ien iu n a jc z ę śc ie j id e n ty fik o w a n a jest z p o­ jęc iem re g io n a liz m u .

W g ru p ie IU 60% w o d p o w ie d z i na p y ta n ie 4 i 5 stw ie r d z a , że „m u zeu m k ie le c k ie w in n o m ieć od ręb n y, r e g io n a ln y ch a r a k te r ”. P o n ie w a ż w p o zo sta ­ ły c h 40% o d p o w ie d z i, p o d o b n ie jak i w p o p r zed n io re fe r o w a n y c h , w śró d e k s­ p o n a tó w o cz e k iw a n y c h d o m in u je sztu k a (21 o d p o w ie d z i), a w y k a z m u z e ó w - -w z o r ó w o b e jm u je cz o ło w e m u zea p o lsk ie z u w a g i na ich ran gę, z a jm iem y s ię 21*

d om in u jącą 60°/o gru p ą r e sp o n d e n tó w , w k tó ry ch d ek la ra c ja c h d o p a tr y w a ć się m ożn a p o sta w y r e g io n a ln e j.

U z u p e łn ie n ie m d o ty c h c z a so w e j in te r p r e ta c ji z a w a r ty c h w m a te ria ła ch p o ­ sta w , k o resp o n d u ją c y m z p r z e d sta w io n ą w y ż e j d ek la ra c ją , jest o d p o w ie d ź na p y ta n ie 11. M ia n o w ic ie w śró d e le m e n tó w r e g io n a ln y c h in te re su ją c y ch r e s p o n ­ d e n tó w w y m ie n ia n e są: w a lo r y k ra jo b ra zo w e (81), ro zw ó j p rze m y słu (20), z a b y tk i sz tu k i (43), z a b y tk i p r z e m y słu (19), fo lk lo r (17), z a b y tk i a r c h e o lo g ic z ­ n e (1). D la p o ró w n a n ia , w g r u p ie R w y m ie n ia się: w a lo r y k ra jo b ra zo w e (59), rozw ój p rz e m y słu (18), z a b y tk i s z tu k i (15), z a b y tk i p r z e m y słu (2), fo lk lo r (2) oraz z a b y tk i a rc h e o lo g ic z n e (1). W g r u p ie IWW: w a lo r y k ra jo b ra zo w e (55), rozw ój p r z e m y słu (11), z a b y tk i sz tu k i (33), z a b y tk i p r z e m y słu (11), fo lk lo r (14).

W ś w ie tle p o w y ż sz e g o z e sta w ie n ia w id o czn a jest o g óln a d la ca łej z b io r o ­ w o śc i p r a w id ło w o ść , p o le g a ją c a na je d n a k o w y m h ie r a r c h iz o w a n iu p o s z c z e g ó l­ n y ch d zied zin o d z w ie r c ie d la ją c y c h s p e c y fik ę r e g io n u w ra z z p r e fe r e n c ją do n a jw y ż sz e g o w a r to śc io w a n ia sz tu k i w śró d d zied zin p ro b lem o w o z w ią z a n y c h z m u zea lia m i. M ożna stą d w n o sić , że sfo r m u ło w a n ie ,,m u zeu m w in n o m ie ć o d ręb n y, r e g io n a ln y c h a r a k te r ” w y r a ż a n ie t y le o so b iste z a in te r e so w a n ia , ile d e k la ra c ję m o d e lo w ą , p o g lą d u ja w n ia ją c y o p in ię o ty m , jak b yć p o w in n o . W n io sek te n p o tw ie rd za ją , jak w c z e śn ie j już w y k a z a n o , d ek la ra c je w o d p o ­ w ie d z ia c h na p y ta n ie 8 i z w ią z a n e z n im p y ta n ia 7 i 9.

W śród IW W o c z e k iw a n ia w o b e c k ie le c k ie g o m u zeu m d y k to w a n e są, p o d o b ­ n ie jak w g r u p ie R, za r ó w n o z a in te r e so w a n ia m i o so b isty m i, jak i r o z u m ie n iem o b ie k ty w n e j fu n k c ji m u z eu m r e g io n a ln e g o , na co w sk a z u je p o n iż sze z e s t a w ie ­ n ie: sztu k a (42), zb io ry r e g io n a ln e (28), etn o g ra fia (15), przyroda (8) oraz h i ­ storia (3). N a to m ia st na p y ta n ie o m u z eu m -w zó r 31 r e sp o n d en tó w stw ie r d z a , że p o ró w n a n ie ta k ie w y m a g a zn a jo m o śc i p rzed m io tu , 18 p o stu lu je r e g io n a ln e o b licze p la có w k i, 9 w y m ie n ia m uzea: w L u b lin ie, S zcz e c in ie , Ł o w ic zu , J e l e ­ n iej G órze, jako ty p o w e m u zea r e g io n a ln e . P o z o sta li w sk a z u ją na c z o ło w e m u zea p o lsk ie ze w z g lę d ó w p o p r zed n io w y m ie n io n y c h .

O sob iste z a in te r e so w a n ia m u z ea m i ilu stru ją te ż o d p o w ie d z i na p y ta n ie 10. Za z w ie d z e n ie m p a ła cu o p o w ia d a się 60 R, 82 IU oraz 58 IWW; m u zeu m w ie - lo d z ia ło w e g o — k o le jn o 28, 17, 32. M o ty w a c je w y b o r u p a ła cu są je d n o z n a c z ­ n e: n astrój, a tra k cy jn o ść , a u te n ty z m . B ez w z g lę d u na rodzaj m u zeu m 80°/o IU i 92°/o IW W w o li in d y w id u a ln e zw ie d z a n ie , le c z z p rze w o d n ik iem . M oże to św ia d c z y ć o ro z u m ie n iu p o tr z e b y in fo r m a c ji w tr a k c ie zw ie d z a n ia . W g r u p ie R 80°/o o p o w ie d z ia ło s ię za z w ie d z a n ie m m u zeu m w g ru p ie k ier o w a n e j p rzez p rze w o d n ik a . P o sta w a ta m oże w ią z a ć się ze sto su n k o w o n ie lic z n y m i k o n ta k ta ­ m i z m u zea m i stw ie r d z o n y m i w tej gru p ie.

4. Z a in te r e so w a n ie o g ó ln e.

O m ów ion e tu zo sta n ą o d p o w ie d z i na p y ta n ia 14 i 15. Są to je d y n e w k w e ­ stio n a riu szu p y ta n ia fo r m u łu ją c e o g ó ln ie so n d o w a n y d o ty ch cza s zak res p r o ­ b lem a ty k i. W b rzm ie n iu s w y m n ie w ią ż ą się b ezp o śred n io z z a in te r e so w a n ia ­ m i m u z ea ln y m i. P r z y p u szc za się , że re sp o n d en t po ich w y słu c h a n iu m ó g ł o d czu ć zm ia n ę tem a tu , to z n a cz y m ó g ł zrozu m ieć, że jest p y ta n y o z a in te r e ­ so w a n ia na in n ej p ła szc zy ź n ie. P a m ię ta ć p rzy ty m n a leż y , że w o d p o w ie d z ia c h n a tem a t m u zeu m b a d a n i u ż y w a li p o jęć sz c z e g ó ło w y c h (esk p o n a ty , z e s p o ły za b y tk ó w ), n ie w y m ie n ia ją c o g ó ln ie d zied zin . D a n e lic z b o w e o b ra zu ją ce tre ść o d p o w ie d z i na p y ta n ie 14 i 15 p r z e d sta w ia ta b e la V II.

N a p y ta n ie 14 o d p o w ie d z i u d z ie liło : 20% R, 60% IU oraz 43% IWW. J e d e n resp o n d en t w y m ie n ił tr z y d z ie d z in y (10 k w e stio n a r iu sz y ), d w ie d z ie d z in y w y m ie n iło tr z y d z ie stu r e sp o n d en tó w . W sz y sc y ze śr o d o w isk a IU. P o z o sta li —

O c z e k iw a n ia i p o s t a w y w o b e c p l a c ó w k i muzealnej.., 325

T A B E L A V II

D e k la r o w a n e fo rm y k ontaktu z daną d zied zin ą

S tw ie r d z e n ie g łęb szeg o za in tereso w a n ia

daną dzied zin ą szk oła form y a u ten ty czn e (w y c ie c z k a , w y sta w a ) środki m a so w eg o p rzekazu R — 2 3 2 a rch eo lo g ia IU 2 17 3 17 IWW - 3 - 9 R - 2 2 4 sztu k a IU - 9 1 2 IWW 2 6 - 1 R - 3 1 3 h isto ria IU 23 34 4 16 IWW 18 21 - 16 R - 1 - -etn o g ra fia IU 1 2 -IWW - 3 2 R 1 • 13 1 6 przyroda IU 22 38 2 12 IWW 6 21 22

jed n ą .dziedzinę. W p y ta n iu 15 p oza d w o m a r e sp o n d en ta m i w sz y s c y w y m ie ­ n ia li jed n ą d zie d z in ę .

P r z y jm u je się, że s tw ie r d z e n ie k o n ta k tu z d aną d zie d z in ą w yra ża o n iej o g ó ln ą o r ien ta c ję resp o n d en ta . Z ta b e li w y n ik a , że n ajb ard ziej z n a n y m i są p rzyrod a i h isto ria , g łó w n ie z w ia d o m o śc i sz k o ln y ch . B o w ie m ty lk o on e są w y d z ie lo n e w p ro g ra m a ch sz k o ln y c h ja k o od ręb n e p rzed m ioty. N a stęp n e m iejsc a za jm u ją a rc h e o lo g ia , sztu k a i etn o g r a fia . P o r ó w n a n ie p o w y ż szy c h d a ­ n y c h z in fo rm a cją o w ie d z y re sp o n d e n tó w w y n ie s io n e j z m u z eó w n a su w a p rzy p u szc ze n ie , że w ie d z a m u z ea ln a n ie je st id e n ty fik o w a n a z o k reślo n y m i d y sc y p lin a m i n au k i. Jak o p r zy k ła d słu ż y ć tu m oże sztu k a , która, n a jle p iej zn an a i n ajb a rd ziej łu b ia n a p rzez re sp o n d e n tó w , w ta b e li V II za jm u je p rze d ­ o sta tn ie m iejsc e. B y ć m oże, w y n ik a to z fa k tu , że p o ję c ie sz tu k i jest bardzo sz er o k ie i m oże w y w o ły w a ć dużo w ię c e j sk o ja r ze ń n iż przyroda.

5. O cena form p o p u la ry z a cji.

J e d n y m z isto tn y c h e le m e n tó w k sz ta łto w a n ia się p o ję cia o fu n k c ji m u zeu m jest zesp ó ł fo rm u p o w sz e c h n ia n ia p r o w a d z o n e g o p rzez n ie. S p ra w a n ab iera sz cz eg ó ln ej w a g i w m ia rę w zr o stu z a s ię g u d z ia ła ln o śc i śr o d k ó w m a so w eg o p rzek azu , k o n k u r u ją cy c h z w s z e lk im i fo rm a m i b ezp o śr ed n ie g o o d d z ia ły w a n ia . A tu te m ty ch śr o d k ó w je st ła tw o ś ć od b ioru , k tóra m o że d ecy d o w a ć w s tę p n ie

o ich w y b o rze. A tr a k c y jn o ść form d zia ła n ia m u zeu m je st p ie r w o tn y m k r y ­ te r iu m p o w sta w a n ia w o b e c n ie j o k reślo n y c h p o sta w . C zęsto też p r z y p isy w a n ie d an ej in sty tu c ji u p o w sz e c h n ie n io w e j p e w n y c h fo rm p ra cy p op rzed za e w e n ­ tu a ln e z a in te r e so w a n ie jej w a rto ścia m i. D o w o d e m — m a te ria ł u z y sk a n y z p y ­ ta ń 12 i 13 (ocena i zn a jo m o ść za ję ć U n iw e r s y te tu K u ltu ry).

W za ję cia c h U n iw e r s y te tu K u ltu r y b rało u d z ia ł 17 r e p r e z e n ta n tó w IU oraz 13 — IW W , an i jed en p r z e d s ta w ic ie l g ru p y R. S ły sz a ło o za ję cia c h U n iw e r ­ s y t e t u K u ltu ry: z p r a sy — 57 re sp o n d en tó w , z rad ia — 13, od z n a jo m y c h — 3, z p la k a tó w — 1; 40'% r e sp o n d e n tó w w p y ta n iu 12 w y m ie n ia w y s t a w y , m o ­ ty w u ją c : „ je ż e li m u zeu m , to o c z y w iste , że w y s t a w y ”. .

W n io sk i d o ty c zą c e p o p u la ry z a cji d z ia ła ln o śc i m u z ea ln ej zn ajd ą m ie jsc e w p o d su m o w a n iu n in ie jsz e g o op ra co w a n ia . T u zaś in te r e so w a ć n as b ęd ą o c e n y ró ż n y c h form u p o w sz e c h n ia n ia pod k ą tem zo r ie n to w a n ia s ię w o c e n ia n iu p o ­ sz c z e g ó ln y c h form . W śród sp o so b ó w u p o w sz e c h n ia n ia p od d a n y ch o c e n ie z n a ­ la z ły się: środ k i m a so w eg o p rzek azu (film , te le w iz ja , radio), b e zp o śr ed n ie g o o d ­ d z ia ły w a n ia (książk a, w y k ła d ) oraz w y s ta w a tr a k to w a n a jako m eto d a s t r i c t e m u zea ln a i, ja k s ię o k a zu je , w y łą c z n ie m u z ea ln a w o p in ii d w óch trz ecich b a ­ d an ych . Z ap rop on ow an o trz y r ó w n ie p o z y ty w n e k ry ter ia o ce n y , sp o d z ie w a ją c s ię w ok reślen iu :

— „ n a jp r z y je m n ie jsz a ” — w y w o ła ć sk o ja r ze n ia ła tw o ś c i i a tra k cy jn o śc i; — „ n a jc ie k a w sz a ” — a tr a k c y jn o śc i in te le k tu a ln e j;

— „ n a jsk u te c z n ie jsz a ” — u z y sk a ć d ek la ra c ję w ła sn y c h d o św ia d c z e ń z d o ­ b y ty c h w e fe k c ie k o rzy sta n ia z d an ej fo rm y , p oprzez k tórą r e sp o n d en t n a jw ię c e j s ię d o w ie d z ia ł.

U z y sk a n y m a te r ia ł p r z e d sta w ia ta b e la V III.

T A B E LA V III

i

R

iu

!

iww

n a jp rzy jem n iejsza n a jciek a w sza n a jsk u teczn iejsza film (42) tv (33) film (40) tv (22) tv (33) film (31) film (38) tv (27) w y sta w a (48) k sią żk a (33) tv (54) k siążk a (34) film (41) tv (27) w y sta w a (45) książka (29) tv (40) film (27)

P o z o sta łe form y, to zn a cz y rad io i w y k ła d , w y m ie n ia n e b y ły p rzez z n ik o ­ m ą ilo ść re sp o n d en tó w .

P rz y z n a n ie w y s t a w ie o c e n y „ n a jc ie k a w sz a ” m ożna in te rp re to w a ć jak o d e ­ k la ra c ję o so b istą lu b też, co b ard ziej p ra w d op od ob n e, p rzy z n a n ie in te le k t u a l­ n ej ra n g i tej fo rm ie. W y d a je s ię p onad to, że o k r e ś le n ie „ n a jc ie k a w sz a ” w p o ­ ró w n a n iu z p o z o sta ły m i je st n a jm n iej z o b o w ią zu ją ce i n a jm n iej o so b iste.

6. T e rm in y w y m ie n ia n e w z w ią z k u z m u zeam i.

Z a łą cz o n y na k oń cu n in ie js z e g o o p ra co w a n ia w y k a z z a w ie ra w s z y s tk ie t e r ­ m in y i o k r e ś le n ia u ż y te p rzez re sp o n d e n tó w w o d p o w ie d z ia ch na p y ta n ia zw ią z a n e z m u z ea m i w ich o r y g in a ln y m b rzm ien iu . Jak z n ie g o w y n ik a , zró ż­ n ic o w a n ie o k r e śle ń w za k r e sie sto p n ia o g ó ln o śc i je st duże. W d z ie d z in ie m a ­ la r stw a n a p r zy k ła d jed en r e sp o n d en t w y m ie n ia B i t w ę p o d G r u n w a l d e m , in n y zaś po p rostu ,'m a la r stw o ”. N a p o d sta w ie w y ra ż o n e g o sfo r m u ło w a n ia

O c z e k i w a n i a i p o s t a w y w o b e c p l a c ó w k i muzealnej.., 327 TABELA IX Dziedzina Term in y R IU IW W obrazy 4 1 -m alarstw o tw ó rcy 9 18 1

m alarstw o danego narodu - 3 8

określenia ogólne 18 23 34

indyw idualne dzieła - -

-rzeźba tw ó rcy - - 2

określenia ogólne - 4 7

architektura określenia szczegółowe -

-3

określenia ogólne - 2 5

meble (ogólnie) 3 6 2

pojedyncze sprzęty - 8 6

rzemiosło _{tkaniny dekoracyjne} 4 3

a rtystyczn e

inne, pojedyncze przedmioty - 2 6

zbroje (ogólnie) 6 18 24

uzbrojenie danego okresu histo­

rycznego 2 29 35

historia dokum enty pisane - 13 9

inne zabytki historyczne 3 10 8

określenia ogólne - 6 8

etnografia pojedyncze eksponaty 2 4 3

określenia ogólne 6 8

archeologia pojedyncze eksponaty 2 2 3

określenia ogólne _{— 4 1}

zoologia pojedyncze eksponaty v 1 8 6

określenia ogólne — —

geologia

pojedyncze eksponaty _• — 1

-określenia ogólne _-

-n ie m oż-n a w -n io sk o w a ć jesz cz e o w ie d z y m u z ea l-n ej resp o -n d e-n ta , je d y -n ie o b e zp o śr ed n ic h sk o ja r ze n ia c h w ią ż ą c y c h s ię z o g lą d a n y m i m u zeam i.

W ta b e li IX d ok on an o z e sta w ie n ia ty c h m a te r ia łó w w rozb iciu na d z ie ­ d z in y w ie d z y , k tó re d o k u m e n tu ją , oraz na ich sto p ie ń o g ó ln o ści.

W p o zy cji „ o k reślen ia o g ó ln e ” u w z g lę d n io n e są sfo rm u ło w a n ia w p r z y b li­ ż e n iu n a w e t o k r e śla ją c e d aną d zied zin ę.

N a jb a rd ziej zr ó ż n ic o w a n y i n a jlic z e b n ie js z y zak res p o ję ć w ią ż e się ze sztu k ą. C h a r a k te r y sty c z n y b ra k te r m in ó w c h r o n o lo g ic zn y ch (okresy, epoki, s ty le ) p o zw a la p rzy p u szcza ć, że e k sp o n a ty z te g o za k resu m a ją dla resp on ­ d e n tó w w sp ó łcz esn ą , d e k o r a c y jn o -u ż y tk o w ą w a r to ść (szc z e g ó ln ie m alarstw o, m eb le, tk a n in y d e k o r a c y jn e itp.). P o d o b a ją s ię jak o o b ie k ty n ie ty le m u z ea l­ n e, ile ta k ie , k tó r e c h c ia ło b y s ię m ie ć na w ła sn o ść . D la p o ró w n a n ia — te r ­ m in y d o ty c zą c e u zb ro jen ia w w ię k s z o ś c i k o ja rzo n e są z o k reślo n ą epoką. Z a­ p a m ię ty w a n e są w ię c jak o z a b y tk i h isto ry cz n e .

P O D S U M O W A N IE I W N IO S K I

N a w s tę p ie ro z w a ża ń k o ń c o w y c h is to tn e b ęd z ie w y m ie n ie n ie p rogram o­ w y c h fu n k c ji M u zeu m Ś w ię to k r z y sk ie g o :

1. R e g io n a ln y ch a ra k ter m u zeu m . W y n ik a stą d k o n ie cz n o ść grom ad zen ia, o p r a c o w y w a n ia i u p o w sz e c h n ia n ia w ie d z y o r e g io n ie, p rez e n to w a n ia jego w a r to śc i h isto r y c z n y c h i w s p ó łc z e s n y c h w z r ó żn ic o w a n y m w a ch la rz u d zied zin . P o trzeb a różn orod n ości z p u n k tu w id z e n ia p er c e p c ji w y n ik a z o d m ie n n o śc i z a in te r e so w a ń te m a ty c z n y c h , m o ż liw o śc i in te le k tu a ln y c h , p otrzeb e s te ty c z n o - -e m o c jo n a ln y c h od b io rcó w .

2. M u zeu m w o k r e sie p rze p r o w a d z a n ia b ad ań (1965— 1966) b y ło jed y n ą w śr o d o w isk u k ie le c k im in sty tu c ją b a d a w cz o -n a u k o w ą , d ok u m en tu ją cą i op ra ­ co w u ją c ą w y m ie n io n e na w s tę p ie d z ie d z in y w ie d z y o r e g io n ie. F a k t te n m ógł p o w o d o w a ć p r z y p is y w a n ie p la c ó w c e a u to r y te tu p ro fesjo n a ln e g o .

3. U s y tu o w a n ie m u zeu m w K ie lc a c h , tu r y sty c z n y m cen tru m reg io n u ś w ię ­ to k r zy sk ieg o , d y k tu je in n e n iż d o ty c h c za s w y m ie n io n e zad an ia in fo r m a c y jn e i r e p r ez en ta c y jn e. O dbiorca z in n e g o w o je w ó d z tw a w cza sie zw ie d z a n ia m u ­ zeu m p o w in ie n u zy sk a ć p o d sta w o w y zak res w ie d z y o r e g io n ie. R ea liza cja tego z a ło że n ia w y m a g a fo rm d ia m e tr a ln ie ró żn y ch n iż te, k tóre z a p e w n ia ją sk u ­ tec zn o ść o d z ia ły w a n ia w e w ła s n y m śr o d o w isk u .

4. N a le ż y u w z g lę d n ić fo r m a ln y a sp ek t ro li m u zeu m w p ły w a j ą c y na p o ­ sta w y . P la c ó w k a re so r to w o p o w ią za n a jest z in sty tu c ja m i u p o w sze ch n ien ia k u ltu r y (filh a rm o n ia , tea tr, W o je w ó d z k i D om K u ltu ry , k in a, b ib lio te k i, k lu ­ by itp.). K ażda z n ich p osiad a w p r a w d z ie w ła sn ą sp e c y fik ę , w p e w n y m jed n ak za k r e sie fo r m y i tr e śc i s ię za zęb ia ją . S ta n o w i to dla o d b io r có w ty c h in sty tu c ji p ła szc zy z n ę d la p o ró w n a ń m o g ą cy c h d ecy d o w a ć o p o sta w ie n ie o p artej na o ce n ie isto tn y c h w a rto ści.

P r z e d sta w io n e a sp e k ty fu n k c ji m u zeu m w y z n a cz a ją m u jak n a jsz er szy z a się g o d d z ia ły w a n ia . J eg o ce le m , jak już p o w ied zia n o , jest u c z e n ie o k r e ś lo ­ n y ch treścf k u ltu r o w y c h oraz w y r a b ia n ie u m ie ję tn o śc i o c e n y sa m o d z ieln e j, a u te n ty c z n e g o od b io ru in te le k tu a ln e g o i e s te ty c z n o -e m o c jo n a ln e g o . Z ad an ia te w y d a ją s ię n ie o sią g a ln e w o b licz u różn orod n ości p otrzeb, g u s tó w i u pod obań od b iorców . T o też rea liz a cja ty c h za d a ń n ie p o leg a na d o sto so w y w a n iu się do nich . K o n iec zn e je st n a to m ia st ich rozp ozn an ie, co b yło d o d a tk o w y m p rzed ­ się w z ię c ie m n in ie jsz e g o o p ra co w a n ia .

W ybór w ła ś c iw y c h form o d d z ia ły w a n ia w y m a g a zn a jo m o śc i m ech a n izm u k sz ta łto w a n ia się p o sta w i p otrzeb . W o m a w ia n e j d z ie d z in ie p o w sta ją one w gru p ach sp o łe c z n y c h — z b io r o w o ścia c h lu d z k ich , w k tó ry ch zach od zą b ez­ p o śre d n ie k o n ta k ty m ię d z y ich cz ło n k a m i. P r z y ję ty lu b n a rzu co n y sy s te m k o n ­ tro li (u z n a w a n e w g ru p ie n o rm y p o stę p o w a n ia , n a k a zy i zak azy) d zia ła s il­ n iej i sk u te c z n ie j n iż o fic ja ln ie u zn a n e p raw o. K ażda z gru p p o sia d a w ła s n y