Społeczna percepcja projektów nowego podziału administracyjnego Polski oraz lokalne preferencje administracyjne mieszkańców w rejonie radomszczańskim

(1)

A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA GEOGRAPHICA SOCIO-OECONOMICA 1, 1999

M a rika Pirveli, M ariusz Kulesza

SPOŁECZNA PERCEPCJA PROJEKTÓW NOWEGO PODZIAŁU ADMINISTRACYJNEGO POLSKI ORAZ

LOKALNE PREFERENCJE ADMINISTRACYJNE MIESZKAŃCÓW W REJONIE RADOMSZCZAŃSKIM

Przedmiotem opracowania jest analiza wyników badań terenowych dotyczących społecznych ciążeń mieszkańców rejonu radomszczańskiego do proponowanych nowych jednostek podziału terytorialnego kraju oraz poziomu rozwoju gospodarczego, społecznego i zagospodarowania potencjalnych ośrodków powiatowych. Najczęściej wymieniane jako przyszłe ośrodki powiatowe były Pajęczno i Radomsko, posiadające najlepsze wyposażenie w zakresie infrastruktury społecznej, technicznej i kulturalnej, jeśli zaś chodzi o projekty nowego podziału, to województwo łódzkie traci tu zwolenników na rzecz województw częstochowskiego (wariant 25 województw) kieleckiego (warianty 17 i 25) i katowickiego (wariant 17). Natomiast najlepsze notowania ma w przypadku utworzenia w Polsce 12 województw, odzyskując praktycznie granice sprzed 1975 r.

WSTĘP

P roblem now ego p odziału adm inistracyjnego P olski przyczynił się do szerokiej dyskusji i stał się przedm iotem zaintereso w an ia wielu g ru p społecz nych. N iezliczone konsultacje rządow e zaow ocow ały p ro jek ta m i now ego p odziału adm inistracyjnego. M iędzy innym i w 1996 r. u k azały się p ro jek ty o p ra co w an e w arian to w o d la 25, 17 i 12 w ojew ództw .

L atem 1996 r. zespół pracow ników naukow ych o raz stu d en tó w In sty tu tu G eografii Ekonom icznej i O rganizacji Przestrzeni U Ł *, przeprow adził b ad a n ia terenow e dotyczące: p o pierw sze, społecznych ciążeń o b sza ró w d o p ro p o now an y ch jed n o stek podziału terytorialnego k ra ju (w ojew ództw a łódzkie, częstochow skie, katow ickie, krakow skie, kieleckie, w arszaw skie) o ra z ew en tualnych ośrodków pow iatow ych (R adom sko, Pajęczno, K oń sk ie, W łoszczowa,

* Byli to: U. Kapuściarek, A. Sambor, E. Skowronek, M. Zięba, W. Wielemborek, A Mozga, B. Gutowska, M. Słoń, I. Tylak, M. Grobelna, N. Suworowa, A. Firlej, K. Bukowska, A. Fendorf, T. Małota, M. Nykiel, M. Kocemba, B. Świątczak, W. Cudny, P. Durys, P. Ciechanowski, J. Bratkowski, E. Gawroński.

(2)

P rzed b ó rz, O poczno). P o drugie, poziom u rozw oju g o spo darczeg o i społecz nego oraz zagospodarow ania potencjalnych ośrodków pow iatow ych. Obiektem przestrzennym b ad ań były w ytypow ane gm iny i m iasta, p o ło żo n e w strefie w ygaszających się wpływów Łodzi. Z a tę strefę um ow nie zo stał uznany o b szar znajdujący się w zdłuż granicy w ojew ództw a łódzkiego sprzed reform y 1975 r. W naszym przy p ad k u dotyczyło to - um ow nie n azw aneg o rejonu radom szczańskiego, czyli daw nego pog ranicza w ojew ództw łódzkiego, kielec kiego i k ato w ick ieg o , a obecnych p io trk o w sk ieg o i często ch o w sk ieg o . B adaniam i objęto dziewięć gmin i m iast przestrzennie rozdzielon ych n a dw a subregiony, a m ianow icie północny - gm iny: F ałk ó w , K o biele W ielkie, K luczew sko i P rzedbórz, rów nież m iasto i gm inę R a d o m sk o (w szystkie w w ojew ództw ie piotrkow skim o raz południow y - gm iny: G idle, N ow a Brzeźnica, Ż y tn o o raz m iasto i gm ina Pajęczno (w szystkie w w ojew ództw ie częstochowskim , rys. 1). R ejon ten obejm uje powierzchnię praw ie 1,2 tys. k m 2, zam ieszk aną przez ok. 50 tys. osób. Jest jednym z ośm iu rejon ów , n a k tó re podzielono cały b ad an y o b szar ( K o t e r , L i s z e w s k i , S u l i b o r s k i , 1996, s. 14). W rejonie radom szczańskim , b adaniam i kierow ali au to rz y niniejszego o pracow ania.

Cele i m eto d y b ad ań o ra z ogólna analiza całego o b sza ru o p a rta n a m ateriałach empirycznych zaprezentow ane zostały w opracow aniu pt. Delimita-

cja potencjalnego obszaru województwa łódzkiego. S tudium wiedzy o regionie

Ł ódzkim . W yd. Ł T N ( K o t e r , L i s z e w s k i , S u l i b o r s k i , 1996).

Rys. 1. Rejon radomszczański (a) na tle badanego obszaru (b) (źródło: M. K o t e r , S. L i s z e w  s ki , A. S u l i b o r s k i , 1996, Delimitacja potencjalnego obszaru województwa łódzkiego. Studium

(3)

W niniejszym arty k u le jest p ró b a naśw ietlania n iektórych asp ek tó w przeprow adzonych badań w południow o-w schodnim i południow ym fragm encie obszaru będącego przedm iotem analiz ogólnych zgodnie z przyjętym zakresem badaw czym .

B adaniam i ankietow ym i, do których został opracow any specjalny kw estio nariusz, o bjęto łącznie 900 osó b (czyli 1,8% w szystkich m ieszk ańców rejon u radom szczańskiego), w tym 90 d o b ra n y ch celow o przedstaw icieli tzw . elit lokalnych (czyli 10% badanej próby). Pełny w ykaz w yników b a d a ń a n k ie to wych d em o n stru ją dw a tabulogram y . Z aw arte w nich wyniki statystyczne d la całego rejon u (z podziałem n a ogół m ieszkańców i elity lo k aln e) o ra z dla poszczególnych gm in przedstaw iono za pom ocą diagram ów kołow ych. A utorzy uw ażają, że taki sposób prezentacji d anych, znacznie u łatw ia ich percepcję.

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE BADANEJ GRUPY RESPONDENTÓW

C h ara k te ry sty k ę badanej grupy d o k o n a n o na p o d staw ie ich w ieku, płci, m iejsca zam ieszkania, w ykształcenia, zaw odu i zatru d n ien ia. T a b u lo g ra m 1 przedstawia pełną informację dotyczącą ankietowanej populacji według poszcze gólnych gm in o raz dla całego rejonu, z w yszczególnieniem elit lok aln ych .

N ie w n ikając w szczegółowy opis respo n d en tó w , w a rto w ym ienić kilka najbardziej typow ych cech badanej ludności. C harak terysty czne d la m ieszkań ców rejonu R ad o m sk a jest to, że osoby najm łodsze i n ajstarsze niechętnie podd aw ały się ankietow aniu. B rak w iary, że ich zd an ie m o że coś zm ienić w przyszłym podziale adm inistracyjnym Polski, był w spólnym arg um en tem odm ow y udziału w ankiecie. C zęstok roć osoby najstarsze, o d żegn ując się od w spółpracy, odsyłały ankieterów d o osób lepiej wykształconych. W śród ludnoś ci mieszkającej w gm inach wiejskich liczne były przykłady ich niedoinform ow a nia i z tego p o w o d u niechęci d o b ra n ia udziału w naszych b ad a n ia ch . P oza tym większość rolników , z którym i udało się przeprow adzić ankietę, różniła się od reszty resp o n d en tó w brakiem pew ności siebie. N ie byli pew ni czy ich odpow iedzi są właściwe, czy lepiej w ogóle nie b rać ud ziału w ankiecie. Ich obaw y wynikały n a ogół z nierozum ienia sensu zm ian p od ziału ad m in istracyj nego kraju. F a k t ten wiązali często z p o ten cjaln ą m ożliw ością u tra ty ziemi.

N ajliczniejszą grupę ankieto w anych stan o w ią osob y z d rug iego (26—45 lat) i trzeciego (46-65) przedziału wiekow ego, zaró w n o d la ogó łu re sp o n den tó w , ja k i dla elit lokalnych. Z godnie ze staty sty k ą d o m in u jący jest udział m ężczyzn o ra z osób z w ykształceniem średnim , zaw odow ym i p o d staw ow ym . W śró d stosunkow o m ałej grupy osób z wyższym i półw yższym w ykształceniem przew ażali ci, którzy należą d o elity lo kalnej. N ieznaczna je st g ru p a osó b z w ykształceniem niepełnym podstaw ow ym ; nie należy do niej oczywiście żaden ankietow any przedstawiciel elity lokalnej (tabulogram 1).

(4)

T a b u l o g r a m I

Charakterystyka cech respondentów, według cech personalnych

Gmina Płeć Wiek Wykształcenie Zatrudnienie

Radomsko 100 os.=100% Gidle 100 os.=100% Kobiele Wielkie 100 os.=100% Nowa Brzeźnica 100 os.=100% Żytno 100 os.=100% Przedbórz 100 os.=100% Pajęczno 100 os.=100% Kluczewsko 100 os.=100% Fałków 100 os.=100% Elita 90 os.=100% Ogółem 900 os.=100% Legenda H + H k o b ie ty (^ 1 m ę ż c z y ź n i ES 18-25 rm 26-45 £23 46-65 l l > 65 lal f-— l n ie p e łn e p o d s l. TTTI p o d s ta w o w e | z a w o d o w e f f f f l J e d n i e l. . . 1 p ó łw y ż s z e | w y ż s z e ( T l Rotnik I ' 1 W laiciooł lirmy Pracownik najemny 1 ^ 1 Mfclora p/ywalnogo 3 Mhtora partał i spot ] Emeryt 3 Bo ¿/obol ny I Duchowny

(5)

Z naczne jest zróżnicow anie w zakresie k atego rii zaw o d u w yuczonego i w ykonyw anego. R espondenci podaw ali najróżniejsze zaw ody w yuczone lub w ykonyw ane, częstokroć nie istniejące, ja k np. „uczący się” , „d ziałacz sam o rz ąd o w y ” , „k iero w n ik ” itp. były w ym ienione ja k o zaw ody w yuczone. C haraktery zując ogólnie om aw ianą kategorię, należy zaznaczyć, że przew ażają tak ie zaw ody, w k tórych nie jest w ym agane wyższe w ykształcenie, m ało jest lekarzy i nauczycieli. B ardzo dob ry m przykładem jest gm ina P rzed b ó rz, gdzie z p o w o d u b ra k u k ad ry nauczycielskiej n iek tó re zajęcia w szkołach w ogóle się nie odbyw ają lub są p ro w a d zo n e przez oso b y z nieo dp ow ied nim wykształceniem . Najliczniej w kategorii „zaw ód w ykonyw any” reprezentow ani są ci, któ rzy nie p o siad ają wyuczonej profesji.

Z atru d n ie n ie an kietow anych określało siedem w yróżn io ny ch w ankiecie kategorii. U w zględniając prośbę d uchow nych, d o d a n o jeszcze je d n ą - ich dotyczącą - kategorię. Była rów nież p ro śb a ze strony niektórych osób n ależą cych d o elit lokalnych by wyróżnić ich grupę pod hasłem „pracow nik sam o rzą d o w y ” . T ak ie osoby zaliczano d o praco w ników sek to ra państw ow ego. W ięk szość re spo ndentów wywodzi się z tego właśnie sek to ra. K o lejn ą liczebnie g rupę stan o w ią em eryci i renciści. D o p iero w następnej kolejności p lasu ją się p racow nicy najem ni sek to ra pryw atnego i właściciele g o sp o d arstw rolnych. D ość liczna jest g ru p a b ez robotnych i w ynosi 10,4% w szystkich a n k ie to w a nych. W skaźnik ten został zw eryfikow any i p o tw ierd zo n y na p o dstaw ie statystyki prow adzonej przez urzędy pracy. Stosunkow o m a łą g ru p ę stan o w ią właściciele pryw atnych firm i uczący się. N a o statn im m iejscu zn a jd u ją się duchow ni, k tó ry ch w całości zaliczono d o elity lokalnej (ta b u lo g ra m 1).

P o ró w n u jąc cechy biologiczne i społeczne 900-osobow ej g rupy re sp o n d en tó w ze staty sty k ą z a w a rtą w w ojew ódzkich ro czn ik ach statystycznych, m o ż n a stw ierdzić, że różnice w artości p rocentow ych cech re sp o n d en tó w i ogó łu społeczeństw a m ieszczą się w granicach błędu. U p o w a ż n ia to do o d n iesien ia uzy sk an y ch w yników b a d a ń ankieto w y ch d o całej lu d n o ści re jo n u radom szczańskiego.

ZA CZY PRZECIW REFORMIE ADMINISTRACYJNEJ?

Podejście respo n d en tó w d o ew entualnej reform y ad m in istracy jn o -sa m o - rządow ej k ra ju w rejonie R ad o m sk a jest zróżnicow ane. C o p ra w d a, ogólne w yniki w sk azu ją n a ich pozytyw ny (5 0 ,5 % ) sto su n e k d o refo rm y , ale w poszczególnych gm inach rysuje się sy tu acja o d m ie n n a . W gm inach m iejskich (R ad o m sk o - 61% , Pajęczno - 7 4% ) o ra z w n iek tó ry ch gm inach w iejskich (G idle - 62% , K luczew sko - 6 6 % , F a łk ó w - 5 7 % ) p o n a d p o ło w a ankietow anych widzi potrzebę nowego podziału adm inistracyjnego. N a to m iast w gm inach: K obiele W ielkie - 35% , N ow a B rzeźnica - 33% i P rze d b ó rz - 23% liczba zw olenników reform y sp ad a poniżej 50% (ta b u lo g ra m 2).

(6)

Gmina Radomsko 100 os.=100% Gidle 100 os.=100% Kobiele Wielkie 100 os.=100% Nowa Brzeźnica 100 os." 100% Żytno 100 os.=100% Przedbórz 100 os.=100% Pajęczno 100 os.=100% Kluczewsko 100 os.=100% Fałków 100 os.=100% Ogółem 900 os.=100% Legenda Czy reforma jest potrzebna? EB “k S L U nie wiam

■

lak ąle szkoda

piomędzy Poziom szczeblo-wości j dw uszczablow y ^ trójszczeblow y 1 1 ni* m a m zdania Wersja 25 województw E E B łódzki* I— ~| częstochowski« l ą : | j radomski* 0 *•'<**• katowicki* 1 1 Wersja 17 województw GB E : l kalowickia E U ] Wolckte H w a ru a w sk io i I ż a d n e Wersja 12 województw urn nazw« katow ickie E T ! krakow skie H w arszaw ski« 1 I ż a d n e

(7)

G ru p a respo n d en tó w , któ rzy są zdecydow anie przeciw ni reform ie dla całego rejo n u , wynosi 35% badan ych. N ajw iększa liczba o sób n egatyw nie nastaw io n y ch do zm ian adm inistracyjnych w ystępuje w gm inie P rze d b ó rz (71% ) i w Nowej Brzeźnicy (52% ), n ato m iast w p o zostałych gm inach w skaźnik ten oscyluje w okół 30% . Z dużym p ra w d o p o d o b ień stw em niechęć d o reform y dw óch pierw szych miejscowości o ra z Ż y tn a w yn ika z k o n se r w atyzm u ich m ieszkańców lub innych przyczyn lo kalny ch, n p. z niechęci d o ew entualnego pow iatow ego aw ansu sąsiada, ja k to jest w p rz y p a d k u Nowej Brzeźnicy i Pajęczna, ale aw ans tego ostatniego w 1955 r. odczytyw any był ja k o wielce niezasłużony. W a rto rów nież pam iętać, iż trzy w ym ienione m iejscow ości p osiadały w przeszłości p ra w a m iejskie, co rów nież m o że m ieć pew ne znaczenie. N ajniższym w skaźnikiem przeciw ników refo rm y c h a ra k teryzuje się gm ina Pajęczno (18% ). W ynika to z nadziei m ieszkańcó w , że now y p o d z ia ł ad m in istracy jn y przyw róci im u tra c o n y sta tu s. P o d o b n a in terp re tacja p otw ierdza się przy następnej kwestii, gdy p o ru sz a się spraw ę pow iatów . W trakcie rozm ów z ankietow anym i o d n o szo n o często w rażenie, że ta k n ap raw d ę nie w iedzą oni, na czym polega re fo rm a i ja k ie m o g ą być sk u tk i now ego podziału. P o d o b n e przypuszczenia zostały p o tw ierd z o n e przy n astęp n y ch p u n k ta c h ankiety, gdy p y tan o o szczeblow ość p o d ziału oraz o przynależność danej m iejscowości d o d an ego w ojew ództw a.

Z a p reze n to w an a staty sty k a dotyczy osób, k tó re są zw olennikam i lub przeciw nikam i reform y. Jest jeszcze g ru p a ludzi, k tó ra nie m a z d a n ia n a ten tem at (ogółem 11,2% ). P rocentow y udział tej g ru py we w szystkich gm inach jest p o d o b n y (tab u lo g ram 2). Z nacznie ciekaw y niż liczebność tej grupy, był pow ód w yboru odpow iedzi „nie w iem ” . W yn ik ał on czasam i z niedoinform ow ania, a czasami z brak u zaufania do czegokolwiek. N ierzadko sceptyczne nastaw ienie d o reform y w ynikało z fa k tu , iż a n k ieto w a n i w olą nie w iedzieć co się dzieje, zarazem stanow czo p ra g n ą u trzy m yw ać d y stan s d o ew entualnych propozycji zm ian. In n e d an e p erso n aln e o só b tej grupy (w ykształcenie, zatrudnienie) kw alifikują ich do lokalnej inteligencji.

W rejonie radom szczańskim w śród ankietow any ch byli i tacy, któ rzy uw ażali że szkoda pieniędzy n a reform ę, chociaż je st o n a p o trz e b n a (ogółem 3,2% ). W gm inach G idle i P rzedborzu znalazły się pojedyncze tego typ u odpow iedzi, n ato m iast w F ałkow ie, Ż ytnie i K o b ielach W ielkich liczba zw olenników „oszczędzania n a reform ie była w iększa (o d p o w ied n io 12, 9 i 6 % , tab u lo g ra m 2). N ie w iadom o ja k zaliczać tę grup ę - czy do zw olenników reform y (bo wiedzą, że jest p o trze b n a), czy d o przeciw ników (bo nic chcą reform y)? pew nym sensie m ożns. zrozum ieć m ieszkańców Ż y tn a, k tó rzy żałują pieniędzy n a reform ę. Ż ytno to do ść specyficzna je d n o stk a adm inistracyjna, k tó ra raczej kw alifikuje się d o je d n o ste k u tw o

(8)

u> oo PROPONOWANE WOJEWÓDZTWA: Łódzkie Katowickie : Z /\ Krakowskie O Radomskie r a m Częstochowskie Kieleckie □ Brak odpowiedzi DROGI KOMUNIKACJI PKS WEDŁUG CZĘSTOTLIWOŚCI: — 22 razy (dzienne) --- 10 razy ... pozostałe 3 4 km Jl____ I

Rys. 2. Subcentra gminy Żytno (źródło: opracowanie własne)

M ar ik a P ir v el i, M a ri u sz K u le sz a

(9)

O d p o w iad ając n a drugie pytanie ankiety, respondenci d ek laro w ali - czy pow iaty są p otrzeb n e, czy też nie. Liczba osób, k tó re nie m iały zd an ia (10,2% ), jest poró w n y w aln a do adekw atnej grupy z p o p rzed n ieg o p y tan ia (11,2% ). M o żn a przypuszczać, że ta część an k ieto w an y ch p o z o sta ła w ierna swojej decyzji, co m oże oznaczać, że ich w ybór był przem yślany.

Preferencje ludności co d o dw u- i trójszczeblow ego p o d ziału w ogólnych w ynikach są porów nyw alne. T rójszczeblow y podział, tzn. kw estia w p ro w adzenia pow iatów , m a praw ie tyle sam o zw olenników (42 ,7 % ) co p rze ciwników (47,1% ). W gminach R adom sko i Kluczewsko rów nież nie występuje zbyt d u ża różnica m iędzy zw olennikam i (42 i 4 7 % ) i przeciw nikam i (46 i 4 9 % ) pow iatów . W pozostałych gm inach ta rów now aga jest nieco naruszona. P raw ie cała gm ina Pajęczno jest za przyw róceniem p o w iató w (7 8 % ) i nic w tym dziw nego, sk oro z rozm ów z jej m ieszkańcam i w ynikało, że czują się skrzyw dzeni z pow odów , k tó re ju ż przedstaw ian o. T ak a sam a p rzew aga zw olenników , tyle że za dw uszczeblow ością, w ystępuje w gm inie P rzed b ó rz, gdzie zw olennicy stanow ią 80% ankietow anych, a ty lk o 18% preferuje trójszczeblow y podział. N ow a Brzeźnica jest za dw uszczeblow ym podziałem (52% ). N atom iast w innych gminach procentow a różnica m iędzy zw olennikam i dw u- lub trójszczeblowego podziału mieści się między 9 a 11 % (tabulogram 2). W eryfikując odpow iedzi zw olenników w prow adzen ia p o w iató w w F ałko w ie i Ż y tn ie z trzecim p y tan iem an k iety (w a ria n t 12 w o jew ó dztw ), k tó re daje je d y n ą szansę na urzeczyw istnienie w łasnego w y bo ru , m o ż n a dojść do w niosku, że respondenci zachow ali się dziwnie. A ż 44 /o b ad an y ch w gminie Fałków i 32% badanych w gminie Ż ytno przy wyborze wojew ództw a udzieliło odpow iedzi — „ż a d n e ” , co w yklucza m ożliw ość trójszczeblow ego podziału adm inistracyjnego (tab u lo g ram 2).

N a p odstaw ie rozm ów z m ieszkańcam i b adany ch gm in m o ż n a p rz y p u sz czać, że większość osób kojarzy trójszczeblow y p o d ział nie z procesem decentralizacji, ale ze w zrostem biurokracji. I ra w d o p o d o b n ie w ynika to z n ied o in fo rm o w an ia lub nieodpow iedniego sp o so b u in fo rm o w a n ia , a m oże naw et niskiego poziom u świadom ości społecznej. G dyby nie w yniki u zyskane w gm inie Pajęczno, to wysoki końcow y w skaźnik zw olenników p rzy w rócenia po w iató w w rejonie radom szczańskim znacznie by się obniżył. T ru d n o stw ierdzić jednoznacznie — czym się kierow ali m ieszkańcy gm iny P ajęczno, w ybierając trójszczeblow y podział. Czy w ybór był p o d y k to w an y chęcią przyw rócen ia u traconej dum y, czy też m a on inne, p rzem yślane p od staw y o ch a rak terze gospodarczym , adm inistracyjnym i politycznym . Z drugiej strony, wyniki prow adzonych rów nocześnie b ad a ń z zakresu poziom u ro zw o ju społecznego i p oziom u za g o sp o d aro w an ia potencjalnych o śro d k ó w p o w ia tow ych d o w io d ły , że m ia sto Pajęczno jest p rz y g o to w a n e d o sp ełn ien ia funkcji ośro dka powiatowego, m ając do tego odpowiednie podstaw y społeczno- -gospodarcze.

(10)

CECHY MIASTA POWIATOWEGO I CIĄŻENIA BADANYCH GMIN DO MIAST - POTENCJALNYCH OŚRODKÓW POWIATOWYCH

W kolejnej grupie pytań an k ieto w a n a ludność w inn a była przedstaw ić swoje preferencje m ające n a celu określenie po dstaw ow y ch cech m ia sta pow iatow ego (rys. 3) oraz względy, jak ie decydow ały o w yborze p o w iatu. T o o statn ie w ym agało od re sp ondentów w skazania m ak sim u m trzech cech, k tó re w edług nich są najw ażniejsze d la m iasta pow iatow ego. Z uzyskanych odpowiedzi wynika, że istotne są cztery cechy, którym i - w opinii m ieszkańców - p o w in n o ch arakteryzow ać się m iasto pow iatow e. Są to: d o g o d n e położenie k o m u n ik acy jn e (85,8% ), przyzw yczajenie d o k o n ta k tu z ty m m iastem (51,5% ), d o b re w yposażenie m iasta w usługi i instytucje (4 3,2 % ) o raz trad y cja wcześniej pełnionej funkcji (24,4% ). C echy te pow inny służyć ja k o po d staw o w e k ry teria w procesie w yznaczenia m iast pow iatow ych.

R elatyw nie m a łą uwagę zw racano na „o k a z a ło ść ” i m iejskość stolicy p ow iatu. C echa ta uzyskała tylko 9,5% głosów. S pośród 900 re sp o n d en tó w tylko cztery osoby skorzystały z m ożliw ości p o d an ia innej, w ażnej d la nich cechy m iasta. O kazały się nią w alory kulturalno -religijn e, przew ażnie w y m ienione przy w yborze C zęstochow y.

W yk azując swoje preferencje pow iatow e, an k ietow an i p ra w d o p o d o b n ie brali pod uwagę wyżej om ów ione kryteria. P ó łto ra p ro c en t b a d a n y c h nie w ybrało żadnego m ia sta pow iatow ego. C iążenia re sp o n d en tó w d o różn ych o śro d k ó w (pytanie 8 i 9 ankiety) o ra z preferencje p ow iatow e b adanej ludności (pytanie 6 ankiety) przedstaw ione zostały n a rys. 3.

P o ró w n u ją c w yniki w y b o ru m ia s ta pow iato w eg o w p o szczegó ln ych gm inach, m o żn a w yw nioskow ać, że zgodność w śród m ieszkań ców p an u je tylko w niektórych z nich (gm ina R ad o m sk o - 95% w ybiera R a d o m sk o , gm ina P ajęczno - 95% - Pajęczno, gm ina F ałk ó w - 94% - K o ń sk ie i g m ina K luczew sko - 88% - W łoszczow ą). T a je d n o m y śln o ść m o że w ynikać z fa k tu , że większość re sp o n d en tó w poszczególnych gm in znajduje z a tru d n ien ie lub załatw ia spraw y zw iązane z w yko ny w an ą p ra c ą , czy też realizuje niek tó re swoje p ryw atne p o trzeb y w łaśnie w tych m ia sta c h (rys. 3).

INNE 9,8% WYJAZDY: Służbowe ( ^ ) Prywatne 100,0% - 5371 liczba kontaktów

Rys. 3. Kontakty respondentów z innymi ośrodkami Źródło: Opracowanie własne.

(12)

negatyw ne zjaw isko zróżnicow anych opcji, sk o ro każdy ro dzaj odpow iedzi n a py tan ie 6 ankiety skupia się w odrębnej części gm iny. Ż y tn o jest d o b ry m przykładem b ra k u spójności przestrzennej i społecznej (rys. 2). M ieszkańcy tej gm iny są zgodni tylko w jednym : trzeb a rozw iązać gm inę i przyłączyć poszczególne tereny d o obszarów m acierzystych.

RADOMSKO I PAJĘCZNO JAKO STOLICE PRZYSZŁYCH POWIATÓW WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

Pajęczno leży w północnej części w ojew ództw a częstochow skiego, przy

dro d z e krajow ej R a d o m sk o -W ie lu ń (w odległości ok. 50 km od C zęs tocho w y ). W raz z siecią d ró g lo k aln y ch , d o ść gęsto rozm ieszczon ych, m iasto p o siad a d o g o d n e położenie k om unik acyjne w regionie o ra z m a połączen ia z kilkom a w ażnym i o śro d k a m i w k ra ju , m . in. z W arszaw ą, Ł odzią, K ato w icam i, C zęstochow ą i O polem , p o n a d to z w ielom a m n iej szymi, jak : R ud n ik i, M yszków , R ad o m sk o , D o b ro d z ień , O lesno, G o rzó w Ś ląsk i, P ra sz k a . W a ż n ą ro lę o d g ry w a k o m u n ik a c ja a u to b u s o w a P K S . D zięki niej m iasto m a d o b re połączenie z sąsiednim i o śro d k a m i w ojew ódz kim i - K ato w icam i, Ł odzią, w szczególności zaś z C zęstochow ą. D o b rz e rozw inięta jest rów nież k o m u n ik acja z sąsiednim i m iejscow ościam i regionu, głów nie z R adom skiem i D ziałoszynem . K o rz y sta ją z niej dojeżdżający do pracy m ieszkańcy P ajęczna, m . in. d o cem entow ni w D ziałoszynie. M iasto p o siad a rów nież dw orzec P K P , usy tuow any w odległości ok. 5 km od cen tru m (w Białej Pajęczańskiej). N ie spełnia on je d n a k istotnej roli w r u chu ludności, głów nie ze w zględu n a w sp o m n ian ą odległość i niew ielką liczbę połączeń.

Radomsko położone jest w południow o-w schodniej części w ojew ództw a

p iotrkow skiego , n ad rzeką R ad o m k ą. U sytuo w an e jest przy trasie krajow ej W a rsza w a-K ato w ice, stanow i w ażny węzeł kom un ik acyjny . U k ład drogow y o ra z przebiegająca przez m iasto linia kolejow a um ożliw iają p o łączenia nie tylko ze w szystkim i w ażniejszym i o śro d k a m i leżącym i w reg io n ie, ale rów nież z w ielom a m iastam i w całym w kraju. M iasto d ysp o n u je zn aczn ą liczbą po łączeń a u to b u so w y c h (P K S ). Je st to o ty le w ażne, iż - ja k św iadczą wyniki sondażu - znaczny odsetek ludności pracującej w R ad o m sk u dojeżdża z okolicznych m iejscow ości.

B ad an e m ia sta p o s ia d a ją d ługą, bo liczącą p o n a d 800 lat histo rię. Pajęczno uzyskało p raw a m iejskie w 1265 r., n ato m iast R a d o m sk o w ystępuje ja k o m ia sto przed 1266 r. Z tego okresu p o ch o d zą rów nież w zm ianki o tutejszych kościołach p arafialny ch. O ba ośro d k i rozw inęły się dzięki d o g o d n e m u p o ło żen iu k o m u n ik acy jn em u - leżały p rzy w ażnym szlaku handlow ym biegnącym z R usi n a Śląsk i dalej d o Niem iec. Przez n astęp n e

(13)

stulecia były to m iasta średniej wielkości, pełniące znaczące funkcje w tej części ówczesnego przedrozbiorow ego w ojew ództw a sieradzkiego. W okresie zaborów leżały w granicach C esarstw a R osyjskiego. Po o dzy sk an iu n ie p o d ległości znalazły się w now o utw orzonym w ojew ództw ie łódzkim . W 1921 r. R ad o m sk o stało się m iastem pow iatow ym , i było nim - z p rzerw ą n a czas II wojny św iatow ej i okupacji niemieckiej - d o 1975 r. N a to m ia st Pajęczno w latach 1956-1975 było siedzibą w ładz pow iatow ych, m im o że p raw a m iejskie odzyskało w 1958 r. W 1975 r., po p rzeprow ad zeniu now ego, d w u stopn io w ego podziału adm inistracyjnego kraju , o b a m ia sta utraciły swój statu s i spadły d o rangi o śro d k ó w gm innych.

Jeśli chodzi o ocenę w yposażenia obydw u m iast w o b iek ty i instytucje in fra stru k tu ry gospodarczej, społecznej i technicznej niezbędnej d la rangi stolicy po w iatu , to p rz ep ro w ad zo n a w o b u o śro d k ach szczegółow a inw en taryzacja pozw ala zauw ażyć, iż m o żn a je uznać za od p o w iad ające p o trzeb o m ośro d k ó w tego typu.

D o k o n a n a analiza zgrom adzonego m ateriału pozw ala stw ierdzić, iż m im o różnic w stanie zag o sp o d aro w an ia m iejskiego, o b a o śro d k i p o siad ają d o b re w yposażenie. Oczywiste jest, że o wiele korzystniej p rezen tu je się R a d o m sk o , n a co m a wpływ przede wszystkim fak t, iż jest to m iejscow ość znacznie w iększa, lepiej zag o sp o d aro w a n a i o bogatszych trad y c jach sam o rządo w ych.

Z aró w n o w R ad o m sk u , ja k i w Pajęcznie istniejące obiekty: adm inistracji państw ow ej i sam orządow ej, służby zdrow ia (m. in. szpitale), policji i straży pożarnej w dostatecznym stopniu zabezpieczają p otrzeb y ludności zam iesz kującej o b szar przez nie obsługiw any. Isto tn y m m an k am e n te m je s t b ra k siedziby sądu rejonow ego w Pajęcznie, co — w p rz y p ad k u po d n iesien ia tego m ia sta d o rangi pow iatu - m oże stanow ić isto tn y p roblem .

W obydw u ośrodkach funkcjonują przedstawicielstwa instytucji finansow ych i ubezpieczeniow ych, k tó re um ożliw iają m ieszkańcom m iast i najbliższego regio n u realizację p o trzeb w tej dziedzinie. W R ad o m sk u je st ich 27 (m. in. tow arzystw a ubezpieczeniowe, biura rachunkow e, p raw n o-finan sow e i księgo wo-finansowe, banki i ich oddziały, kantory wym iany walut); Pajęczno posiad a osiem tego typ u instytucji (m. in. d w a b an ki, to w arzy stw a ubezpieczeniow e, k a n to ry wym iany walut). P odobnie rzecz się m a z innym i instytucjam i usługo- wo-społecznymi. Należy przy tym zauważyć, iż R adom sko p osiad a ich znacznie więcej niż Pajęczno, którego znaczny odsetek m ieszkańców korzysta z większo ści usług w łaśnie w R ad o m sk u lub Częstochow ie.

In fra s tru k tu ra zw iązana z istniejącym i przyszłym ruch em turystycznym o wiele korzystniej prezentuje się w R ad om sku. P o sia d a o n o d osy ć d o b rz e rozw iniętą sieć gastro n o m iczn ą i h otelarską, n a k tó rą sk ład a się sześć restau racji, dziesięć barów , kilkanaście klubów , k aw iarn i i pijalni piw a o raz trzy hotele i jed n o schronisko m łodzieżow e. N a tym tle cztery restau racje, kilka pijalni piw a oraz jeden obiekt z po kojam i hotelow ym i w Pajęcznie

(14)

w yglądają skrom nie. Niemniej w planach władz miejskich Pajęczna rozbudow a bazy ho telarsk o -g astro n o m iczn ej zajm uje isto tn e miejsce. O b a o śro d k i m ają dość d o b rz e rozw inętą in fra stru k tu rę spo rto w ą. S kład ają się n a nią m. in.: basen i kryte pływalnie, ośrodki sp ortu i rekreacji, dw a ośrodki wypoczynkow e (R ad o m sk o ), cztery b iu ra ruchu turystycznego (R ado m sko ), am fitea tr i k o rty (P ajęczno) o raz obiekty m iejscow ych klubów sportow ych (L K S „Z a w isz a ” Pajęczno o ra z R K S R ad o m sk o ). W ydaje się, że w sp o m n ian a b az a jest w ystarczająca, b iorąc pod uwagę fa k t, iż om aw iany region pod względem turystycznym m a raczej c h a ra k te r lokalny i tru d n o spodziew ać się, że w najbliższym czasie n astąp ią pod tym względem jak ieś d iam etra ln e zm iany.

W przypadku R adom ska, jest ono zupełnie dobrze wyposażone w instytucje k u ltu ra ln e i w obiekty ku ltu ry m aterialnej. W ym ienić w tym m iejscu m o żn a M iejski D om K u ltu ry z k ilk u n asto m a sekcjam i, z k tó ry ch dw ie (tań ca tow arzyskiego i tań ca nowoczesnego) m ają zasięg krajow y, M uzeum R egional ne, B ibliotekę P ubliczną z trzem a filiam i, D o m N auczyciela o ra z d w a kina. P ajęczno n a to m ia st p o siad a M iejsk o-G m in ny O środ ek K u ltu ry i Sztuki, B ibliotekę M iejską, D o m N auczyciela o ra z kino. O biekty k u ltu ry m aterialnej rep rezen tow ane są przede w szystkiem przez o biekty sak raln e (R ad o m sk o - 11 kościołów , trzy kapliczki, k laszto r o ra z trzy cm entarze, w tym jeden żydow ski; Pajęczno - kościół, zabytkow y dom zajezdny z p rzeło m u X V III i X IX w., cm entarz). N a uw agę zasługuje zabytkow y, rz ad k o sp o ty k an y na ziem iach polskich, układ urbanistyczny R ad o m sk a z trapezoidalny m rynkiem w cen tru m , odtw arzający częściowo u k ład przedlokacyjnej o sad y targow ej z przełom u X II i X III w.

D o b rz e przedstaw ia się sytuacja o b u m iast pod względem w yposażenia w infrastrukturę społeczną i techniczną. R eprezentują je m . in. rejonow e urzędy adm inistracji rządow ej, kom endy policji, kom en dy rejonow e straży p o żarnej, urzędy pocztow e, terenow e stacje sanitarno-epidem iologiczne, o biekty służby zdrow ia, w tym szpitale oraz szkoły. W przyp ad k u tych o statnich, R ad o m sk o d yspon uje 16 szkołam i, w tym pięciom a p o n ad p o d staw o w y m i, zaś Pajęczno - sześcioma, w tym czterem a ponadpodstaw ow ym i (w szkołach podstaw ow ych w ro k u szkolnym 1995/96 uczyło się 1215 dzieci, w szkołach p o n a d p o d sta w o wych zaś 1270 osób; 328 uczniów dojeżdżało z zewnątrz. Jeśli chodzi o R a d o m sk o to nie otrzm aliśm y d anych liczbow ych uczącej się m łodzieży).

B ardzo d o b rze przedstaw ia się w yposażenie p rezentow an ych m ia st w in stytucje p rodukcyjne i handlow o-usługow e o ch a rak terze p o n ad lo k aln y m . W R a d o m sk u znajduje się blisko 30 zak ład ó w pracy za tru d n iający ch p o n ad dziesięć osób, w tym kilka, w k tó ry ch zatrudnienie w ynosi kilkuset p ra c o w ników (m . in. Z ak ład Przem ysłu D ziew iarskiego „ D a n u ta ” z 630 z a tru d nionym i, Z ak ła d y M ebli G iętych F A M E G SA z 2522 o sob am i, M etalu rg ia SA z 1120, F O N F ab ry k a Osi N apędow ych SA z 731, O kręgow a Spółdzielnia M leczarsk a z 442). W Pajęcznie liczba zak ładó w pracy je st niższa (sześć)

(15)

i re p rezen to w an a jest głównie przez p ro d u k cję d ro b n ą (p rzetw ory m ięsne, warzywne, mleczne). Powyższe uzupełniają instytucje o ch arak terze h andlow o- -usługow ym . W R ad o m sk u tego typu instytucji jest p o n a d 40, w Pajęcznie ok. dziesięciu. Są to głównie hu rto w n ie różnych branż, niewielkie zakłady lub w arsztaty zatru d n iające poniżej dziesięciu osób, p u n k ty h an d lo w e, stacje diagnosty czne itp.

P odsum ow ując ten fragm ent niniejszego opracow ania, m o żn a stwierdzić, iż in fra stru k tu ra społeczna, techniczna i ekon o m iczn a o b u m iast, ich rod zaj i poziom jakościowy jest niezły, zaś w przypadku R adom ska dobry. W ydaje się - n a podstaw ie przeprow adzonej inwentaryzacji - że Pajęczno, a w szczególno ści R ad o m sk o są ośrodkam i obsługującym i nie tylko swoich m ieszkańców , ale także w znacznym stopniu ludzi m ieszkających w o kolicznych gm inach. K o rz y sta ją oni często z szeregu usług zlokalizow anych w o b u m iastach . Z nalazło to w pew nym stopniu odbicie w p rz ep ro w ad zo n y ch b ad a n ia ch ankietow ych, gdzie R ad o m sk o wym ieniane było n a pierwszych, a P ajęczno na tro ch ę dalszych m iejscach n a liście m iejscow ości, gdzie resp o n d en ci realizują swoje potrzeb y , tak dotyczące usług, ja k i działalności zaw odow ej.

P ew nym m an k am en tem P ajęczna jest ujem ne saldo m igracji, czego nie rekom pensuje przyrost naturalny, któ ry jest blisko o połow ę niższy. P ow oduje to pow olne, acz system atyczne w yludnianie się m iasta. Przyczyną p o dstaw ow ą jest problem znalezienia miejsc pracy (wśród bezrobotnych dom inuje m łodzież). P rzykładem m o g ą być oferty w tutejszym U rzędzie P racy, w śró d k tó ry ch d o m in u ją propozycje ze stoczni szczecińskiej. O wiele korzystniej przed staw ia się ta spraw a w p rz y p ad k u R ad o m sk a, gdzie saldo m ig racji je st d o d atn ie. Em igracja ostatnich trzech lat obejm uje głównie Śląsk (50% ) oraz C zęstochow ę i Ł ó d ź (po 15% ), a w yw odzi się głów nie z okolicznych gm in w ojew ództw p iotrkow skiego i częstochow skiego. W ydaje się, że m a to zw iązek z niezłą k o n d y cją za tru d n ien ia w za k ła d ach radom szczańskich. O p uszcza to m iasto głów nie m łodzież (szkoły, uczelnie) o raz ci, nieliczni specjaliści, d la k tó ry ch bra k u je ofert p racy na m iejscu.

Z p u n k tu w idzenia stru k tu ry przestrzennej o b a o śro d k i m a ją c h a ra k te r m iejski, zaś ich układ przestrzenny (w R ad o m sk u złożony, w P ajęcznie pro sty ) zachow uje postać kom pozycyjną, złożon ą z ry n k u , o dch odzących od niego ulic, tw orzących bloki urbanistyczne. W o b u m ia sta c h obserw uje się dość duży ruch budow lany, zwłaszcza w strefie b u d o w n ictw a m iesz kaniow ego, głów nie indyw idualnego.

Pozytyw nym elem entem są przedsięw zięcia m ające n a celu p o p ra w ę estetyki przestrzennej i funkcjonalnej ob u m iast. P rzejaw iają się one nie tylko w d o ra źn y ch rem o n tach , ad a p tacjach i n ap raw ac h (np. pow ierzchni ulic), ale również w popraw ie stanu sanitarnego m iast. Przykładow o w Pajęcz nie p o n ad 50% ulic jest w yasfaltow anych i skanalizow an ych , zaś p o n ad 70% p o siad a oświetlenie. N ieco wyższe d an e w ystępują w R ad o m sk u .

(16)

PREFERENCJE ADMINISTRACYJNE BADANYCH GMIN W TRZECH WARIANTACH PODZIAŁU KRAJIJ

Z analizy w yników preferencji adm inistracyjny ch re sp o n d en tó w w trzech w arian tach pod ziału k ra ju w ynika, że nie m a lepszej lu b gorszej wersji; o cen a zależy od p u n k tu w idzenia (ta b u lo g ra m 2). P referen cje lo k aln e najlepiej zasp o k ajan e są przy wersji w ojew ództw 25, k tó ra jedno cześnie jest najgorszym rozw iązaniem z p u n k tu w idzenia Ł odzi - ja k o ce n tru m (18,2% ). Z kolei d la w ojew ództw a łódzkiego (59,9% ) najlepszym jest w a ria n t z 12 w ojew ództw am i, gdzie giną preferencje lokalne. N a stę p n a te sto w a n a w ersja 17 w ojew ód ztw ró w n o w aży interesy lo k a ln e i w o jew ó d ztw a łó dzk ieg o (45,5% ), m o żn a ją uznać za optym alne rozw iązanie.

W śró d o só b an k ieto w a n y ch są i ta k ie , k tó re p o w strz y m a ły się od w yboru (12 w ojew ództw - 9,1 % , 17 - 5,4% , 25 - 4,1 % ). W yb ieranie odpow iedzi „ ż a d n e ” przez respondentów , było nieco dziw ne, zw łaszcza w p rz y p a d k u p odziału k raju na 12 w ojew ództw .

WNIOSKI

P o dsum ow ując przep ro w ad zo n e b a d a n ia n ad społeczną percep cją p o działu adm inistracyjnego Polski, k tó re były p ro w ad zo n e n a o b szarze w y gaszających się wpływ ów Ł odzi (rejo n radom szczański), m o ż n a sfo rm u ło wać k ilk a ogólnych w niosków o p arty c h n a a rg u m e n tach staty styczn ych i socjologicznych.

Po pierwsze, niezaleznie od odpow iedzi n a pierw sze i d ru g ie p y tan ie

ankiety, re fo rm a adm inistracyjna w rejonie radom szczańskim je st p o trze b n a; n a to m ia st w p rz y p ad k u odejścia od reform y, w n iek tó ry ch gm inach w a rto by było w prow adzić tak ie zm iany, k tó re przyczyniłyby się d o spójności przestrzennej i społecznej w tych gm inach.

Po drugie, ludność b ad an eg o o b sza ru jest n ied o in fo rm o w a n a lub n ie

odpow iednio in fo rm o w an a w kwestii now ego p o działu ad m in istracyjneg o (sk o ro dla przew ażającej większości trójszczeblow y p o d ział ozn acza p o w ięk szenie biurokracji).

P o trzecie, uzyskane wyniki w skazują praw ie rów ne udziały zw olen

ników i przeciw ników reform y adm inistracyjnej Polski (tzn. p o trze b y n o wego p od ziału oraz alternatyw y m iędzy dw u- i tró jsto p n io w y m p o d z ia łem ), z lek k ą tylko przew agą jej przeciw ników . W p rz y p a d k u o d p o w ied niego sp o so b u in fo rm o w a n ia tych ludzi, liczba zw o len n ik ó w m o g ła b y w zrosnąć.

P o czw arte, n a po d staw ie w yników statystycznych d la b ad an ej ludności szczególne znaczenie m a ją dw a m iasta: R a d o m sk o i C zęsto cho w a. Przez

(17)

resp o n d en tó w były one najczęściej w ym ieniane ja k o przyszłe o śro d k i p o w iatow e oraz otrzym ały najw iększą pu n k tację ja k o o śro d k i, gdzie ludzie załatw iają swoje spraw y pryw atne, a częściowo tak że służbow e.

Po piąte, Pajęczno i R ad o m sk o - ja k w ykazały b a d a n ia ank ieto w e,

a w szczególności inw entaryzacja w yposażenia m iast w zakresie in fra stru k tu ry społecznej, technicznej i k ulturalnej - pełnią funkcję o śro d k ó w lo kalnych obsługujących m ieszkańców okolicznych gm in p ołożo ny ch w w ojew ództw ach p io trk o w sk im i częstochow skim .

P o szóste, o b a ośro d k i są przygotow ane d o p ełnienia w przyszłości

funkcji o śro d k ó w pow iatow ych, w szczególności dotyczy to R a d o m s k a (w P ajęcznie p o trz e b a istnienia p o w iatu z siedzibą w tejże m iejscow ości jest ta k duża, iż założono tu taj Społeczny K o m itet ds. U tw o rz en ia P o w iatu Pajęczańskiego, istniejący od 16 czerwca 1995 r., obejm ujący swym zasięgiem po dw ie gm iny z w ojew ództw p iotrkow skiego i sieradzkiego, trzy gm iny z częstochow skiego).

Po siódme, z p u n k tu w idzenia preferencji przynależności d o w ojew ództw a,

w raz ze zw iększaniem się liczby w ojew ództw zm niejsza się zasięg w pływ u Ł odzi. W ojew ództw o łódzkie traci zw olenników n a b a d a n y m ob szarze na rzecz w ojew ództw a częstochow skiego (25 w ojew ództw ) kieleckiego (17 i 25) i k ato w ick ieg o (17). N a to m ia st najlepsze n o to w a n ia m a w p rz y p a d k u u tw orzenia w Polsce 12 w ojew ództw , kiedy w ojew ództw o łódzkie p raw ie odzyska granice sprzed 1975 r.

P o ósme, w ydaje się, iż w arto się zastanow ić - czy te ra z jest d o b ry czas na reform ę? Czy społeczeństw o jest przygotow ane d o po dejm o w an ia w ażnych decyzji z zak resu ew entualnych podziałów ? P ostaw ienie tego p y ta n ia sp o w odow ane było fak tem , że najbardziej stab iln ą gru p ę stan o w ią respo nd enci, k tó rzy w ybierają odpow iedź „nie m am z d a n ia ” . Z ro z m ó w z nim i w ynikało, że b ra k zd a n ia w większości p rzy p ad k ó w był spow o d o w an y nie b rakiem rozezn an ia, ale brakiem w iary w pow odzenie całego przedsięw zięcia o raz o b aw ą o koszty społeczne, finansow e i in.

Zakład Zagospodarowania Środowiska i Polityki Przestrzennej UŁ Katedra Geografii Politycznej

(18)

Marika Pirveli, Mariusz Kulesza

THE SOCIAL PERCEPTION OF THE PROPOSALS FOR A NEW ADMINISTRATIVE DIVISION OF POLAND AND THE ADMINISTRATIVE PREFERENCES AMONG THE

INHABITANTS OF THE RADOMSKO REGION (Summary)

The paper represents the results o f a research on the social reaction o f the inhabitants o f the Radomsko region to the proposed future units of the administrative division o f Poland. The study comprises also an analysis o f the level of social and economic development o f the potential district chief towns. The spatial range o f survey covered several communes and towns situated along the border o f the former Łódź voivodship. Nowadays, the area in question is situated in the border o f the voivodships o f Częstochowa and Piotrków.

The investigation shows that the reform of the administrative division o f Poland is considerad necessary. According to the results o f an inquiry, the advocates o f the new, three-tier division slightly outnumber its opponents. The cities o f Częstochowa and Radomsko turned out to be the most important for the local population since they were the most frequently mentioned as the future district chief towns. The cataloging o f social, cultural and technical appointments proved that the towns o f Pajęczno and especially Radomsko are able to assume in the future a role o f district centres. As regards the affiliation to a voivodship, the preference ol Łódź weakens proportionally to the number o f proposed voivodships. The Łódź voivodship looses its adherents in favour o f the voivodships o f Częstochowa (25), Kielce (17), and Katowice (17). In respect o f a range o f influence, the most favourable for Łódź is the project o f creating 12 new voivodships. In this case the Łódź voivodship would recover the borders from before 1975.