S z y m a ń s k a A. , 1995, M odel turystyki i wypoczynku mieszkańców osiedla Radogoszcz Za chód w Lodzi, praca magisterska, Katedra Geografii Miast i Turyzmu UL.
T o m c z y k 1., 1997, Wartość turystyczna dawnego zespołu fabryczno-rezydencjonalnego Izraela Poznańskiego w Łodzi, praca magisterska, Katedra Geografii Miast i Turyzmu UL. W a l b o r s k a E., 1995, Turystyka i wypoczynek uczniów X X V Liceum Ogólnokształcącego
w Lodzi, praca magisterska, Katedra Geografii Miast i Turyzmu UL.
W i t k o w s k a K., 1995, Percepcja przestrzeni turystycznej Lodzi przez j e j mieszkańców, praca magisterska, Katedra Geografii Miast i Turyzmu UL.
Z m y s 1 o w s k a E., 1994, Turystyka i wypoczynek mieszkańców osiedla Stare Chojny w Lo dzi, praca magisterska, Katedra Geografii Miast i Turyzmu UL.
Ż e b r o w s k a A., 1996, O braz turystycznej Lodzi w świetle analizy zawartości treści prze wodników, praca magisterska, Katedra Geografii Miast i Turyzmu UL.
Mgr Elżbieta Paradowska Wpłynęło:
Katedra Geografii Miast i Turyzmu 2 sierpnia 1998 r. Uniwersytet Łódzki al. Kościuszki 21 9 0-418 Łódź
Jerzy Wyrzykowski
S P R A W O Z D A N IE Z I M IĘ D Z Y N A R O D O W E G O K O N G R E S U N A U K O W E G O p t. „ T U R Y S T Y K A I K U L T U R A D L A H A R M O N IJ N E G O R O Z W O JU ” (A T E N Y , 1 9 -2 1 .0 5 .1 9 9 8 ) L E C O M P T E -R E N D U D U I. C O N G R È S S C IE N T IF IQ U E IN T E R N A T IO N A L IN T IT U L É : „L E T O U R IS M E E T L A C U L T U R E P O U R L E D É V E L O P P E M E N T H A R M O N IE U X ” , A T H È N E S , 1 9 -2 1 .0 5 .1 9 9 8 R E P O R T F R O M T H E 1st IN T E R N A T IO N A L S C IE N T IF IC C O N G R E S S ‘T O U R IS M A N D C U L T U R E F O R H A R M O N IO U S D E V E L O P M E N T ’ (A T H E N S , 19 th —21 st M A Y 1998)W dniach 19-21 m aja 1998 r. w Atenach odbył się Kongres N aukow y pośw ięcony problem atyce turystyki i kultury jak o dw ubiegunow ego system u służącego harm onijnem u rozw ojow i. Kongres byl okazją do zaprezentow ania dorobku teoretycznego i praktycznego przedstaw icieli różnych dyscyplin nauko wych w tym w zakresie i w zam yśle organizatorów - początkiem dalszej m ię
dzynarodow ej w spółpracy badaw czej, której efekty prezentow ane będą na kolej nych konferencjach.
O rganizatorem Kongresu byl Instytut G eografii i Planow ania Regionalnego N arodow ego U niw ersytetu Technicznego w A tenach. Przew odniczącym K om i tetu W ykonaw czego byl prof. K. K outsopoulos (N arodow y U niw ersytet T ech niczny). W śród członków honorow ych Kom itetu byli, m iędzy innymi, M inister K ultury i M inister Spraw Zagranicznych Grecji oraz Sekretarz G eneralny G rec kiej O rganizacji Turystycznej. O brady odbyw ały się w pięciogw iazdkow ym ho telu Diwani Caravel.
N ie licząc zaproszonych „speakerów ”, inaugurujących dzień obrad, na K on gres przygotow ano 86 referatów . Autorzy pochodzili z 25 krajów, z pięciu kon tynentów . Przeważali przedstaw iciele krajów basenu M orza Śródziem nego, ale referentam i byli rów nież goście z Kanady, USA, A ustralii, Filipin czy Japonii. Z krajów Europy W schodniej przyjechało tylko dw oje Polaków. Zapow iadani w program ie referenci rosyjscy nie pojaw ili się w Atenach.
Tem atyka kongresow a była bardzo szeroka. Ilustrują to w ybrane tytuły sesji plenarnych i sekcji: „Rozw ój regionalny i turystyka”, „H arm onijny rozwój ob szarów turystycznych”, „O chrona przyrody i turystyka”, „Turystyka, kultura
i harm onijny rozw ój”, „T urystyka kulturalna”, „Przykłady m etodologii badań w turystyce”, „T urystyka i system y inform acyjne”, „Praktyka w turystycznych obszarach” . K ilkadziesiąt w ygłoszonych i zapisanych na dyskietce CD -RO M u referatów było przeglądem dośw iadczeń w zakresie gospodarow ania zasobami przyrodniczym i i kulturow ym i, w głównej mierze na potrzeby turystyki. Pod kreślano przy tym potrzebę rozw oju tzw. alternatyw nych form turystyki jak o najbardziej przyjaznych środow isku. Była to także okazja do prom ow ania mniej znanych regionów i m iejscow ości turystycznych.
W śród w ypow iedzi „speakerów ” najciekaw sze było w ystąpienie prof. G. A shw ortha z U niw ersytetu w Groningen. Przedstaw ił on ideę harm onijnego rozw oju, zasady je j stosow ania (ocena zasobów środow iskow ych, zachow anie optym alnej pojem ności, uzyskanie w łaściw ego dochodu, rów now aga system u ekonom icznego) i trudności w je j realizacji. Jego krytyczna ocena m ożliwości pełnej realizacji idei zaw arta została w haśle - „m iędzy rozpaczą i nadzieją” . Do idei harm onijnego rozwoju naw iązyw ało potem w ielu referentów , w tym 11. K ourliouros (U niw ersytet Egejski w M ytilini), prezentujący dośw iadczenia planow ania przestrzennego rozwoju turystyki w Grecji. H arm onijny rozwój je st zapisany w dokum entach Unii Europejskiej jak o jeden z podstaw ow ych celów planow ania przestrzennego.
Referaty m etodologiczne dotyczyły m.in. w ykorzystania GIS do kom plekso wej analizy kom ponentów środow iska, zm ierzającej do określenia stopnia ryzy ka zw iązanego z różnymi formam i w ykorzystania turystycznego, badań zacho wań rekreacyjnych turystów w obszarach i m iejscow ościach, oceny atrakcyj ności turystycznej zabytków architektury, m ierzenia atrakcyjności produktów
turystycznych, badania w ydatków turystycznych, oceny dostępności kom unika cyjnej obszarów i m iejscow ości.
Dużo m iejsca w referatach pośw ięcono problem atyce ochrony zasobów na turalnych i kulturow ych. Podnoszono potrzebę pełnej dokum entacji tych zaso bów i znalezienia właściw ych form w ykorzystania i zagospodarow ania turys tycznego. Proponow ano różne rozw iązania modelowe. Z drugiej strony zw ra cano uwagę na potrzebę prom ocji wielu nie odkrytych turystycznie terenów i potrzebę uczynienia z turystyki znaczącego źródła dochodów dla lokalnej lud ności.
Zaprezentow ano szereg przykładów strategii rozwoju turystyki dla regionów i m iejscow ości, w tym dla Lom bardii (F. Conti, Stow arzyszenie Kultury i T u rystyki w M ediolanie), autonom icznego regionu C astilla-Leon w H iszpanii (L. C. H errero, E. V icente, M. Devesa, U niw ersytet w V alladolid), półwyspu M ani w G recji (I. Saitas, Grecki N arodow y Instytut Badawczy), regionu Jeziora O chrydzkiego w M acedonii (I. Petrovska, I. Vasilevska, U niw ersytet w O chri- dzie), regionu Beiry w Portugalii (C. V. M. Fidalgo, U niversity o f Beira Interior), Siwy Oasis w Egipcie (O. El N ahas, U niversity o fZ a g azig w Kairze).
W ykorzystanie potencjału kulturow ego W rocław ia w strategii rozwoju m iasta było tem atem referatu autora tego spraw ozdania. W referacie położono głów ny nacisk na prezentację warsztatu badaw czo-projektow ego. Przedstaw iono zasady i wyniki oceny w alorów turystycznych, segm entacji rynku turystycz nego, istniejące i postulow ane produkty turystyczne, propozycję organizacji przestrzennej ruchu turystycznego oraz m odelow e zasady zagospodarow ania turystycznego. W arto dodać, że sponsoram i autora w K ongresie był Urząd K ul tury Fizycznej i Turystyki oraz Biuro Promocji M iasta W rocławia.
W w ielu referatach prezentow ano ekonom iczne aspekty rozwoju turystyki. Interesującym przykładem były efekty ekonom iczne turystyki kongresowej we Florencji (A. C avalieri, Toskański Instytut Planow ania Ekonom icznego). W ro ku 1996 uczestnicy kongresów spędzili w tym m ieście 450 000 dni, pozosta w iając 135 mld lirów i tw orząc stałe zapotrzebow anie na 2000 m iejsc pracy w usługach turystycznych. Duże zyski ekonom iczne przynoszą rów nież rejsy po Morzu Śródziem nym (G . Ridolfi, Uniwersytet w Parmie). O . H eddebaut (IN T R E T - -T R A C E S w Lille) przedstaw iła relacje m iędzy infrastrukturą transportow ą, re gionalną polityką turystyczną i rozwojem regionu na przykładzie północnej Francji, z uwzględnieniem konsekwencji budowy tunelu pod kanałem La M anche.
R eferenci stosow ali różne term iny - turystyka m asowa, turystyka alterna tywna, ekoturystyka, turystyka m iejska, turystyka kulturalna. Prof. E. Bojar z Politechniki Lubelskiej przedstaw iła referat Turystyka handlowa na polsko- -ukraińskim pograniczu.
W yrazem polityki kulturalnej Unii Europejskiej jest przyznawanie od 1985 r. m iastom stanow iącym w ielkie centra kultury statusu kulturalnej stolicy E uro py na okres jednego roku. Inicjatorem tej akcji była grecka m inister kultury
M elina M ercouri, a pierw szym m iastem , które uzyskało ten status, były Ateny. W następnych latach przywilej ten uzyskały: Florencja, Am sterdam , Berlin, Pa ryż, G lasgow , Dublin, M adryt, A ntw erpia, Lizbona, Luksem burg, Kopenhaga, Saloniki i Sztokholm . Korzyści ja k ie uzyskały te m iasta pełniąc przez rok fun kcję kulturalnej stolicy Unii Europejskiej przedstawił na Kongresie J. B uursink (U niw ersytet w N ijm egen). Status kulturalnej stolicy Europy w 1999 r. przy pisano W eim arow i. W roku 2000 zaszczyt taki przypadnie wyjątkow o dziew ię ciu m iastom , także spoza Unii Europejskiej. S ą to miasta: A w inion, Bergen, Bolonia, Bruksela, H elsinki, Kraków, Praga, Rejkiawik i Santiago de C om postela.
Z. Kazazaki (G reckie M inisterstw o Kultury) przedstaw iła idee europejskich szlaków kultury jak o formy aktyw izacji turystyki kulturalnej. W edług je j infor macji, w Luksem burgu powstał Instytut Turystyki, którego zadaniem je s t koor dynacja prac badaw czych w zakresie turystyki kulturalnej. G recja przygotow uje się do utw orzenia szlaku naw iązującego do m iejsc starożytnych wydarzeń kul turalnych.
U czestnicy Kongresu zaakceptow ali propozycję organizatorów kolejnych spotkań, które doprow adzić m ają do w ypracow ania kom pleksow ego system u działań łączących kulturę i turystykę w harm onijnym rozwoju regionów i m iejs cow ości. Przyjęto, że drugi M iędzynarodow y Kongres N aukow y pt. „Tourism and C ulture for Sustainable D evelopm ent” powinien odbyć się w 2000 r.
Prof, dr hab. Jerzy Wyrzykowski Wpłynęło:
Instytut Geograficzny 10 sierpnia 1998 r.
Uniwersytet Wrocławski Plac Uniwersytecki 1 50-137 Wrocław
