Het buurtinformatiesysteem Almelo: Opzet en uitwerking

" ..

•

_~D~~D?

...

_{· ... .}

~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~D~ ~ ~

·

...

.

:O···::D···:::

:

:-

_·

~

_..

:-·

.

·

.

..

'

· ... .

_·

_{... .}

· ... .

:0::0::::

• - 0" • • • •

·

..

·

.

_·

_..

..

· ...

·

... .

,

... .

· ...

,.

~~~jjjjjjjjj~j~Djjjj

_{· ... .}

·

...

.

~ Q)

jDjjjjjjjjjjjjjjjjjjj

....... 0 N "-Q) : : "'C

c:

0

~

"-CO

E

Cl

c:

al

c:

~ 0

0

~

~

c:

::J

Q)

::J

"-~ Q) Q) ~

..s:::

U) Q)

..c

"'C

co

co

"-0

~

Q) +'" (.) Q) U)

•

._ ft ti' , !'H! I ! ! l ' J II J 1 J ! 1\ j 'ltll! 44+111""*-," "".' .... H4, .. ' .WIJ'+!t,It.'ftH I';' ..41

HET BUURTINFORMATIESYSTEEM ALMELO:

OPZET EN illTWERKING

Bibliotheek TU Delft

HET BUURTINFORMATIESYSTEEM ALMELO:

OPZET EN illTWERKING

Ton Hoenderdos Neil de Hoog

Delftse Universitaire Pers, 1994

,

/ '

"

De werkdocumenten van het OTB worden uitgegeven door:

Delftse Universitaire Pers Stevinweg 1 2628 CN Delft telefoon: 015-783254 In opdracht van: Onderzoeksinstituut OTB Thijsseweg 11 2629 JA Delft

CIP-GEGEVENS KONINKLIJKE BffiLlOTHEEK, DEN HAAG Hoenderdos, Ton

Het buurtinformatiesysteem Almelo: opzet en uitwerking / Ton Hoenderdos, Neil de Hoog. - Delft: Delftse Universitaire Pers. - (Werkdocument / Onderzoeksinsti-tuut OTB, ISSN 0923-9871 ; 94-17)

Met lit. opg.

ISBN 90-407-1049-X NUGI 655

Trefw.: signaleringssystemen / buutbeheer ; Almelo Copyright 1994 by Onderzoeksinstituut OTB

I

l

INHOUDSOPGA VE

1 OPZET EN DOELSTELLING ... . . . . ... . .. .. .. 1

2 GEGEVENSBRONNEN . . . .. .. .. . . .. . . . ... . .. 3

2.1 De keuze van indicatoren . . .. . . . .. . . . 3

2.2 De gegevens per partij en bron . . . . . . . . . 3

2.3 De verwerking van de gegevens ... .. . . . .. .. . . . . 5

2.4 De infonnatie uit het BISA .. .. . . .. . . . . . . 6

2.5 Het schaalniveau van de infonnatie .. . . . .. .. .. . .. . .. . . . 8

2.6 Het convenant . .. . . .. . . ... . . .. . . . . 9

3 RAPPORTAGES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

3.1 Inleiding. .. .. . . .. . .. . . .. . . .. .. 11

3.2 Voorbeeldrapportage gemeente-wijk . . . .. .. . . 12

3.3 Voorbeeldrapportage wijk-buurt: de Binnenstad . . . . . . . . . . 20

4 GEBRUIK EN UITBOUW VAN HET BISA . . . .. .. . . .. . . . 25

4.1 Aanvullingen van het BISA vanuit het gebruik .. . . . .. . . 25

4.2 Uit~uw van het BISA met gegevens uit andere bronnen . . .. . . 26

4.2.1 Infonnatie van en over woningzoekenden . . . . . . . . . . . . . . . . 26

4.2.2 Verhuisredenen en weigeringsmotieven ... . . .. .. 27

4.2.3 Gegevens over woningen en voorzieningen in de buurten . .. .. . 29

4.2.4 Gegevens over de particuliere huursector .. . . .. . .. . . . .. 31

4.2.5 OmnibUs-enquête . . . .. .. . . .. . . .. . . .. . .. 32

4.2.6 Overige incidentele bronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

4.3 Uitwerking van het BISA tot een GIS-achtig systeem . . . 35

4.4 Het BISA als meegroeiend bestuurlijk infonnatiesysteem .. . . 36

BIJLAGE 1 VARIABELEN IN HET BISA .. .. : . .. .. . . ... . . . 37

BIJLAGE 2 PROGRAMMA BISA: DE MENUSTRUCTUUR ... .. .... 45

BIJLAGE 3 PROGRAMMA BISA: DE PROCEDURES . . . ... . . ... 49

BIJLAGE 4 PROGRAMMA BISA: PARADOX EN COMPUTER ... . ... 51

1

OPZET EN DOELSTELLING

Het Buurtinfonnatiesysteem Almelo, afgekort als BISA, is een initiatief van de projectgroep Sociale Vernieuwing van de gemeente Almelo. De basis van het BISA is echter reeds een paar jaar eerder gelegd door het toenmalige Bureau Samenle-vingsopbouw Almelo, dat tegenwoordig is ondergebracht in de Stichting Netwerk. Dit bureau signaleerde bij de activiteiten in het kader van het Probleem-Cumulatie-Gebiedenbeleid in drie wijken van Almelo dat er behoefte was aan een meer gestructureerde infonnatievoorziening ter ondersteuning van het woning- en wijkbe-heer. Vervolgens heeft het Bureau een project van de grond getrokken om de mogelijkheden voor een buurtinfonnatiesysteem in Almelo te onderzoeken. Het

Onderzoeksinstituut OTB werd ingeschakeld om een onderzoek hiernaar uit te

voeren. Geconcludeerd werd dat er een voldoende draagvlak was voor de opzet van het infonnatiesysteem (Hoenderdos en Metselaar, 1990).

In 1993 is de feitelijke opzet van het Buurtinfonnatiesysteem Almelo ter hand genomen. Het systeem is bedoeld om ondersteuning te bieden aan het beheer van woning en woonomgeving in Almelo. In een werkgroep zijn de participanten verenigd, die ieder op enige wijze een bijdrage kunnen en willen leveren aan het

BISA. Bij de start van het project was de werkgroep samengesteld uit

vertegen-woordigers van de gemeente Almelo, de woningcorporaties A WV Beter Wonen en

St. Joseph, de politie en de Stichting Netwerk (het buurt-opbouwwerk). De

coördina-tie van de activiteiten van de werkgroep wordt verzorgd door het Bureau Onderzoek en Statistiek van de gemeente Almelo.

De werkgroep wordt bij haar werkzaamheden ondersteund door het Onderzoeksinsti-tuut OTB. Ton Hoenderdos heeft het infonnatiesysteem inhoudelijk opgezet en Neil de Hoog maakte het computerprogramma BISA.

De doelstelling van het BISA is als volgt gefonnuleerd:

"het vroegtijdig signaleren en infonneren over ontwikkelingen in alle buurten van Almelo" (Elhorst, 1993: 1).

! !

=-

__ • -

M I ! -11 __ _ _

De gezamenlijke informatie-voorziening zou moeten leiden tot een meer geïnte-greerde wijze van het beheer door de verschillende partijen, waarbij eventueel noodzakelijke maatregelen meer tijdig worden getroffen. Hierdoor kan een cumulatie van problemen worden voorkomen en "een zich negatief aftekenende tendens kan worden omgebogen naar een neutrale, doch het liefst naar een positieve tendens" (Elhorst, 1993: 2).

In dit rapport wordt verslag gedaan van de resultaten van het project BISA. Het rapport is als volgt opgezet.

In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op de bronnen en de gegevens daaruit die het BIS A voeden en de informatie die vervolgens uit het BISA kan worden gehaald. In een convenant worden de afspraken vastgelegd over de levering en het gebruik van de gegevens. Het BIS A kan informatie in de vorm van grafieken en tabellen leveren.

Deze kunnen in rapportages worden verwerkt. Hoofdstuk 3 geeft hiervan voorbeel

-den.

Hoofdstuk 4 gaat in op het gebruik van BISA en er worden suggesties gedaan om reacties op de informatie van het BISA toe te voegen. Het is voorts de bedoeling dat BISA steeds wordt aangepast aan de wensen die gesteld worden aan dit informatie-systeem èn aan de mogelijkheden die. zich voordoen om gegevens op te nemen. Een aantal potentiële uitbreidingen en uitwerkingen is in hoofdstuk 4 aangegeven.

In de bijlagen wordt aandacht besteed aan de variabelen in het BISA en wordt het computerprogramma BISA uiteengezet.

Voorts is het convenant dat de gebruikers van het BISA met elkaar willen afsluiten als bijlage opgenomen.

2

GEGEVENSBRONNEN

2.1 De keuze van indicatoren

De indicatoren die in het BISA zijn opgenomen, zijn op pragmatische gronden geselecteerd. Er is nagegaan over welke bronnen en gegevens de partijen beschikken en of men bereid is deze ter beschikking te stellen van het BISA. Dit was een van de belangrijke vragen bij de interviews van het 'draagvlak-onderzoek' in 1989/1990 (Hoenderdos en Metselaar, 1990). In 1992 zijn de betrokken partijen nogmaals afzonderlijk geïnterviewd over dit punt. Op basis hiervan is een lijst opgesteld van de bronnen en de gegevens hieruit voor het BISA. Deze lijst is in verschillende stappen in de werkgroep geconcretiseerd.

Vervolgens is aan de betrokken partijen gevraagd om de gegevens van een bepaald moment (over een bepaalde periode) daadwerkelijk toe te leveren. Met deze gegevens is het BISA van start gegaan. Het is de eerste stap van een aanbouwmeu-bel, dat - als het even kan - steeds verder wordt uitgebouwd tot een informatiesys-teem dat op een evenwichtige wijze informatie verschaft over de buurten van Almelo.

Het is de bedoeling dat de gegevens eens per halfjaar worden aangeleverd en in het systeem ingevoerd. Zij hebben steeds betrekking op de situatie op een peildatum (1 januari of 1 juli) of op een halfjaar periode (1 januari - 30 juni of 1 juli - 31 decem-ber).

2.2 De gegevens per partij en bron

In het volgende wordt een overzicht gegeven van de gegevens, zoals die op dit moment worden aangeleverd aan het BISA. Een deel van de gegevens wordt aangeleverd als datafile, die rechtstreeks in de computer kan worden ingelezen.

Hiervoor is bij het BISA een data-interface gemaakt. Voorts zijn er invoerschermen gemaakt voor de invoer van de gegevens die op schrift worden aangeleverd.

-In het volgende overzicht wordt per leverancier vermeld welke gegevens aan het BlSA worden geleverd en voorts, of dit in een datafile of op schrift gebeurt.

afdeling Burgerzaken (uit de Geautomatiseerde Bevolkings-Administratie: GBA): datafile:

inwonergegevens: leeftijd, geboorteland, gezinsverhouding, nationaliteit;

binnenverhuizing: leeftijd, postcode vestiging, postcode vertrek;

vertrek: leeftijd, postcode vertrek;

emigratie: leeftijd, postcode vertrek; vestiging: postcode vestiging, leeftijd; de dienst SWOW, afdeling Sociale Zekerheid:

datafile:

minima: personen met een uitkering op grond van de ABW, RWW, IOAW of IOAZ;

betalingsachterstand: personen met een regeling voor een betalingsachterstand van meer dan

f 500,-;

eenmalige uitkering: personen die de laatste keer een eenmalige uitkering voor minima hebben ontvangen;

woningcorporaties St. Joseph en A WS Beter Wonen:

schriftelijke bron:

woningbezit: aantal woningen;

woningbezit naar type: aantal woningen naar eengezinshuizen, flats, beneden-etages, boven

-etages, senioren en aangepaste woningen;

bewoningsduur (hiervan kunnen de variabelen nog niet worden geleverd): woningen waarin de huidige huurders 3 jaar of minder wonen, tussen de 3 en 10 jaar wonen, langer dan 10 jaar wonen;

leegstand: aantal woningen dat korter dan 3 maanden leegstaat, 3 maanden of langer leegstaat;

huurachterstand (hiervan kunnen de variabelen nog niet worden geleverd): aantal huurders met een huurachterstand van minder dan 3 maanden, van 3 maanden huur of meer;

onderhoudskosten: onderhoudskosten voor het herstel van schade door vandalisme, door braak;

huurdersklachten: aantal klachten, onderverdeeld naar klachten over het onderhoud van de woning, overlast en tuinen.

registratie van de politie:

schriftelijke bron:

diefstal (vanaf of uit roerende goederen en onroerende goederen): diefstal fiets, vanaf/vanuit auto, vanaf/vanuit woning, vanaf/vanuit school;

bijzondere bezitsaantasting: beroving op straat (waaronder tasjesroof), krakenlbezetten; vernieling/beschadiging: vandalisme baldadigheid (waaronder voetbalvandalisme), vernieling auto's, vernieling openbare gebouwen (waaronder scholen);

geweld: geweld zonder letsel zonder wapen, geweld zonder letsel met wapen, geweld mnder letsel met vuurwapen, geweld met letsel zonder wapen, geweld met letsel met wapen, geweld met letsel met vuurwapen, dodelijk geweld zonder wapen, dodelijk geweld met wapen, dodelijk geweld met vuurwapen;

zedenzaak: openbare schennis, aanranding, verkrachting, incest, pornografie, ontucht met minderjarige, overige zedenzaken;

bijzondere vormen aantasling veiligheid/gezondheid: bijtende hond, wapen(bezit) zonder

geweld/overtreding Wapen-en munitiewet, drugszaak;

geluidsoverlasi: woonomgeving, horeca;

overlast van/door: voertuig, dronkenschap, drugs, kladden/plakken, prostitutie, gestoorde, ongedierte, dieren, vuurwerk, zendapparatuur, rook of stank, overige overlast;

conflict(bemiddeling): conflict/onenigheid (waaronder burenruzie), belediging, discriminatie, overige conflicten;

dienst SWOW, afdeling Onderwijs:

schriftelijke bron:

leerlingen in het basisonderwijs: aantal; leerlinggewichten in het basisonderwijs: aantal.

De tellingsmethode van leerlinggewichten zal verdwijnen, waardoor deze informatie straks niet meer in het BISA kan worden opgenomen. Welk alternatief hiervoor komt, is nog niet bekend, maar moet wel in de gaten worden gehouden. Tevens moet worden nagegaan Of en op welke wijze de overige gegevens die de afdeling Onderwijs kan leveren, als variabelen kunnen worden opgenomen, zoals de doorstroomgegevens van het basisonderwijs naar de middelbare school en gegevens over schoolverzuim en vroegtijdige school uitval.

2.3 De verwerking van de gegevens

De gegevens van het BISA worden verwerkt met de computer. Er wordt gebruik

gemaakt van het pakket Paradox, een relationeel database-pakket, dat draait op PC's

en PC-netwerken. Voor BISA zijn applicaties geschreven, die ondersteuning bieden

bij de invoer, de gegevens-bewerkingen en de uitvoer van informatie.

De wijze van invoer van de gegevens verschilt per bron. De gegevens van het GBA

en van de SWOW/GSD worden als computer-file ingelezen. Voor de overige

bronnen moeten de gegevens (nu nog) worden ingetikt.

De gegevens-bewerkingen binnen BISA houden vooral in dat de gegevens worden

genormeerd (gepercenteerd of gerelateerd aan het aantal personen of woningen). Zo

zijn de gegevens van de verschillende buurten en wijken vergelijkbaar gemaakt.

Het computerprogramma BISA kan de informatie zowel in tabelvorm als in de vorm

van een grafiek uitdraaien. Daarbij heeft men de keuze of men deze uitvoer op het

scherm wil zien, wil printen Of als file wil opslaan. Gebruikers kunnen met het

programma dus interactief de gewenste informatie uit BISA halen.

Bij een aantal items kan worden gekozen tussen de situatie op een bepaald moment

of van verschillende momenten naast elkaar, waardoor ontwikkelingen kunnen

worden gevolgd. Om dit te kunnen doen, is het natuurlijk wel nodig om de gegevens

van de verschillende momenten in het BISA te hebben opgeslagen.

Er is voor gekozen om het BISA te laten draaien op een PC, met gebruikmaking van

.-LJ,_.'U

I.I!J .. 'I.III'WI.-___ III' _ _ .-III'·L..II_ .... _ _ -=-':00 _ _ -_ _ _ _ .. -... __ . .:0' .1..0."" __ -... ,-=..0' _~~'"'_~3~~

____

~-.'~_ ~,~

______ ...

_~

_

__

_

passen en uit te bouwen. Als de eindgebruikers met Paradox leren omgaan, kunnen zij dit in principe ook zelf.

In dat geval zijn ze ook in staat om 'incidentele gegevens' met Paradox te verwerken en de uitkomsten in te passen in een periodieke rapportage. Incidentele gegevens zijn bijvoorbeeld de uitkomsten van verkiezingen, die er in 1994 in overmaat zijn en de daarop volgende jaren waarschijnlijk niet meer.

2.4 De informatie uit het BISA

Op dit moment kunnen de volgende gegevens uit het BISA worden gehaald:

Uit de GBA van de gemeente Almelo:

6

procentueel aandeel inwoners naar leeftijd (op peildatum),

in de categorieën 0-19, 20-39, 40-59, 60-79 en 80 jaar en ouder.

Van het relatieve aandeel van één leeftijdscategorie kan ook een tijdreeksgra-fiek worden gemaakt, waarin het percentage op vier tijdmomenten wordt weergegeven;

procentueel aandeel huishoudens (op peildatum),

verdeeld naar alleenstaanden, tweepersoonshuishoudens, één-oudergezinnen en twee-oudergezinnen.

Van het relatieve aandeel van één huishoudenscategorie kan ook een tijd-reeksgrafiek worden gemaakt, waarin het percentage op vier momenten wordt weergegeven;

procentueel aandeel inwoners met een niet -Nederlandse nationaliteit (op peildatum),

ingedeeld in Marokkaanse, Turkse, overige Europese en overige niet-Europe-se nationaliteit.

Van het relatieve aandeel van één nationaliteitencategorie kan ook een tijd

-reeksgrafiek worden gemaakt, waarin het percentage op vier momenten wordt weergegeven;

procentueel aandeel inwoners, met een andere geboorteplaats dan Nederland (op peildatum),

waarbij de landen als volgt zijn ingedeeld: Nederlandse Antillen/Suriname, Marokko, Turkije, Indonesië, overige Europese landen en overige niet-Europese landen.

Van het relatieve aandeel van één geboortelandencategorie kan ook een tijd-reeks grafiek worden gemaakt, waarin het percentage op vier momenten wordt weergegeven;

'uit buurt vertrekkers ' :

procentuele weergave van de leeftijdsopbouw van de de buurt verlatende, maar binnen Almelo blijvende verhuizers (per halfjaar periode);

procentuele weergave van de leeftijdsopbouw van verhuisden die uit Almelo zijn vertrokken (per halfjaar periode);

'in buurt vestigingen ':

procentuele weergave van de leeftijdsopbouw van degenen die zich in de buurt hebben gevestigd, maar van binnen Almelo (per halfjaar periode); 'in Almelo vestigingen':

procentuele weergave van de leeftijdsopbouw van de vestigers van de buurt, die van buiten Almelo komen (per halfjaar periode);

'binnenverhuizers ' :

procentuele weergave van de leeftijdsopbouw van degenen die binnen de buurt zijn verhuisd (per halfjaar periode);

'totale stroom':

percentages van de totale in-, uit- en binnen-verhuisstromen (per halfjaar periode) ten opzichte van het aantal inwoners (op peildatum);

'opbouw Instroom':

procentuele verdeling van de instroom in een buurt, naar: komend van een andere buurt binnen Almelo of komend van buiten Almelo (per halfjaar periode);

'opbouw Uitstroom':

procentuele verdeling van de uitstroom van een buurt, naar: binnen Almelo gebleven of Almelo verlaten (per halfjaar periode);

'Wijk naar Wijk':

procentuele verdeling van de in- en uitstroom binnen Almelo, van een bepaal-de wijk, naar en van bepaal-de anbepaal-dere wijken (per halfjaar periobepaal-de).

Van de gemeentelijke vastgoed-gegevens:

het totaal aantal woningen per buurt (op peildatum).

Van de woningcorporaties AWV Beter Wonen en St. Joseph:

procentueel aandeel sociale huurwoningen (op peildatum),

verdeeld naar de typen eengezinshuis, flat, benedenwoning, etage-woning, senioren-woning en aangepaste woning;

procentueel aandeel leegstaande woningen (op peildatum);

procentueel aandeel bewoners met huurachterstand (op peildatum); de onderhoudskosten als gevolg van vandalisme en van braak; klachten van bewoners (per halfjaar periode),

verdeeld naar klachten over onderhoud, overlast en tuinen.

Van de afdeling Onderwijs van de gemeente:

het aantalleerlinggewichten (op peildatum).

Van de SWOWIGSD:

aantal personen met een (bijna) minimum-uitkering (op peildatum);

aantal personen met een regeling voor een betalingsachterstand van meer dan

," I I "-'l~ I..,

aantal personen dat een eenmalige uitkering voor minima heeft ontvangen.

Van de politie:

alle incident-registraties (per halfjaar periode),

die in het BISA vrij in categorieën kunnen worden ingedeeld.

De incident-codes (inc-code) zijn nu als volgt in het BISA in categorieën

verdeeld:

*

diefstal fiets;

*

diefstal/vernieling af/uit auto;

*

diefstal af/uit woning;

*

vandalisme/baldadigheid;

*

geweldsmisdrijven;

*

geluidsoverlast;

*

overige vormen van overlast;

*

conflicten.

2.5 Het schaalniveau van de informatie

Als laagste schaalniveau is gekozen voor de buurt. Er worden 60 woonbuurten

onderscheiden in Almelo. Deze zijn ingedeeld in tien wijken. Gelukkig zijn de

partijen het nagenoeg eens met elkaar over de indeling in buurten en wijken en

probeert dus iedereen dezelfde indeling aan te houden. De gegevens van de

verschil-lende partijen worden voor zover mogelijk beschikbaar gemaakt op het niveau van

de buurt, de wijk en de gemeente. Door de gegevens uit de verschillende bronnen

steeds op hetzelfde schaalniveau te presenteren, kunnen zij in onderlinge samenhang worden bezien.

In BISA worden de gegevens niet op een lager schaalniveau dan de buurt opgeno-men. Voor de meeste gegevens geldt dat bij een nog fijnere indeling het aantal cases te klein wordt voor een zinvolle analyse. Voorts is het BISA een min of meer openbaar informatiesysteem en kan het verschaffen van informatie op een te fijn

schaalniveau strijdig zijn met de privacy. Tenslotte is ook een argument dat het

BISA te omvangrijk zou worden, als de gegevens volgens een meer verfijnde

indeling dan de buurtindeling, zouden worden opgenomen.

De gegevens die op een lager schaalniveau ter besèhikking worden gesteld aan het BISA, worden eerst geaggregeerd tot het buurtniveau en hoger. Dit gebeurt met

behulp van de adresgegevens (postcode en huisnummer). Alleen deze geaggregeerde

gegevens worden in het BISA opgenomen.

Nog niet alle gegevens zijn beschikbaar op het buurt-niveau of lager. De politie

hanteert een wijkindeling die afwijkt van de wijk-buurtindeling van het BISA. De

buurtindeling van de gemeente is voor de uitvoering van politietaken niet doelmatig.

8

De incident-registraties van de politie worden tot 1994 aangeleverd, ingedeeld in zes wijken. Inmiddels is de gemeente-politie Almelo opgegaan in het regio-corps Twente. Binnen het regio-corps wordt Almelo onderscheiden in drie wijken: Almelo Noordoost, Centrum-oost en Zuidwest.

De incident-meldingen van de politie worden tegenwoordig voorzien van een postcode. In de nabije toekomst zullen deze gegevens ook worden versleuteld tot de buurten en wijken van het EISA. Overigens dient men zich te realiseren dat niet elke politie-actie zich in een postcode laat vangen. Een inbraak is erg plaatsgebonden, een achtervolging door Twente wat minder.

Voorts zijn de politiegegevens waarschijnlijk niet geschikt om op buurtniveau te presenteren: het aantal incidenten is daarvoor op buurtniveau gelukkig te laag.

2.6 Het convenant

Alle partijen die betrokken zijn bij het BISA ondertekenen een convenant, waarin de afspraken zijn vastgelegd omtrent de periodieke gegevensleveringen, de verwerking van de gegevens en het (recht op) het gebruik van de informatie van het BISA. De gemeentelijke afdeling Communicatie, buro Onderzoek en Statistiek coördineert het BISA. De partijen leveren aan dit bureau halfjaarlijks de gegevens. Het bureau verwerkt deze en verzorgt de verspreiding van de resultaten (schriftelijke rapportages enlof een computerbestand).

Ten aanzien van de gegevens die halfjaarlijks worden toegeleverd, dienen afspraken te worden gemaakt over het moment waarop de gegevens (uiterlijk) worden toegele-verd en volgens welke definitie en op welke wijze dit gebeurt. De afspraken die nu worden gemaakt in het convenant, moeten steeds worden aangepast aan de nieuwe ontwikkelingen.

,I."

-+ I

".

_

..

~

3

RAPPORTAGES

3.1 Inleiding

De informatie van het BISA kan op het scherm worden bekeken, maar kan ook worden afgedrukt. In het BISA worden drie niveaus onderscheiden: de gemeente, 10 wijken en 60 buurten. In de uitvoer moet steeds worden gekozen tussen gemeente-wijk of gemeente-wijk-buurten. De grafieken die met BISA kunnen worden gemaakt, kunnen de basis vormen van periodieke rapportages die voor een uiteenlopende groep personen! instanties/overlegsituaties kunnen worden opgesteld.

Het onderscheid tussen het gemeente-wijkniveau en het wijk-buurtniveau zou ook in de rapportages tot uiting kunnen komen. Het lijkt logisch om een gemeente-wijkrap-portage op te stellen en daarnaast per wijk een wijk-buurtrapgemeente-wijkrap-portage.

Degenen die in een bepaalde buurt wonen of werken, zijn waarschijnlijk vooral geïnteresseerd in de rapportage die ingaat op hun wijk. De gemeente-wijkrapportage kan daarbij interessant zijn, om uitkomsten te kunnen vergelijken.

Degenen die meer op het gemeentelijke niveau actief zijn, zullen vooral geïnteres-seerd zijn in de gemeente-wijkrapportage en alleen in een wijk-buurtrapportage over een specifieke wijk als daarvoor een speciale aanleiding is.

De rapportage kan rechtstreeks vanuit Paradox worden opgesteld. Het is ook mogelijk om de grafieken als file op te slaan en vervolgens in een tekstverwer-kingsprogramma op te roepen (dit is in dit rapport gebeurd). Als voorbeeld is een gemeente-wijkrapportage en een wijk-buurtrapportage op deze wijze opgesteld, waarin min of meer willekeurig gekozen grafieken en tabellen zijn opgenomen. Paragraaf 3.2 is een voorbeeldrapportage op gemeente-wijk niveau en paragraaf 3.3 op het niveau van de wijk (de Binnenstad) en de buurten daarin.

De voorbeeldrapportages zijn niet van commentaar voorzien. In de praktijk zouden de rapportages kunnen worden aangevuld met de kwalitatieve informatie die men heeft gekregen naar aanleiding van de rapportage van een halfjaar eerder. Voorts is denkbaar dat de leveranciers van de gegevens een toelichting geven op deze gege-vens.

3.2 Voorbeeldrapportage gemeente-wijk

DE INWONERS

Leeft ijdscategorieen Periode 1993,1 120,00

-

o _ 19

~~~~~

~~~

20 - 39 100,00 % ~ ~

~

~

~ ~ E ~ 40 - 59 60 - 79 60.00 40,00 ~ _~ 80 • 20,00 r-0,00

'----Almelo Oe Riet SluitV Nieu ... s\( Hon::alTP .... "dm8 8irmenS NoordK WierdH OSsenkH SchelfH

AlmelO en de wlJk:en Huishoudenscategorieen Periode 1993,1 120.00

-

EenOude..-~~~~~

~ ~ ~ ~

~~ ~~

?

~ ~

~

~

_~

%

~

i

ï

ij

11

'--TweePers ~ TweeOude AlleenSt 100,00 80,00 60,00 40,00 20,00 0,00

AlmelO Oe !=liet SlultV NleuwsK Hofkerro WondmB

8innenS !'bordK 'IIierdH Ossenk:H SchelfH 'WIjken van Almelo

DE INWONERS

I

I\ÏOL IOtl a l l te iLen Pel~iode 1993~"1 I 20,OO~---~~---~ 15,00 - .- - - E l l - ---I€$1- - -- - I 10.001---j"iö~~~+_---__j 0.00

Almelo Oe R,et Sluitv NieuwsK Hofkarrp Windm8

8.nnenS r-Joo"'-dK W.erclH OssenkH xhelfH Wijken van Almelo Geboo, telanden Pel-lode 1993,1 9.00

r -

~ ~ ~ ~

I

_"'=

~ ~ ~

I

~ ~ ~ ~ "", 7:' ~ ~ l~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ _~ ~ 8,00 Î,OO 5.00 Cl,OO

•

ii ~ ii

•

~

•

•

•

•

•

•

• •

1,00 I ,

-N,et Eur-op TlWkS ~,;&~ Onbekend/o

-

~ Bui ten Eur Tur~; '.I e Eu"'-oP~ Marokkn

VERHUIZINGEN

Ve,hu I sstr-omen Per-rode 1993,1 16.00

-14,00 12,00 10,00 a,oo 6.00 <1,00

c-r

~

~ ~ ~

~

~ ~ il ~ 2.00 0,00

Almelo De Riet SlultV Nieuws!::: Hofk:"rrp WIndmB BlnnenS Noo,.-dl::: WierdH Ossem::H ScnelfH

WIJk:en van Almelo

Leeft ijdscatego, ieen vestige,s

Pe,iode 1993, 1 120,00

-

(0 - 19] r-

~

100, DO eo.oo ~ [20 - )9] ~ [40 - '59] 60,00 C-~ [60 - 79J 40,00 ~

I

20,00 0,00 (80 .]

Almelo De ~Iet SluitV N;euwsK Hon::~rro WlndmB 81nnenS l>lQordK W'erdH OssenkH ScnelfH

SOCIALE HUURSECTOR

Socia le veîh wonlnÇJbezit I-el _totaa I

l

Peîiode 1993,2 180,00

-160.00 Eengez ;ns 1"10,00 ~ FI<Jt ~ Oen Etao~ 120,00

.

100.00

.

u _80.00 c 8: 60,00 40.00 20,00 0,00

De Riet Stu;tV OssenkH ScnelfH Bi nnenS NOorClK Hofl.:::arro \lil ndm8

Wijken van Almelo

Sociale veîhuuîdeîs leegstand

2, , 0

-

1992,1 2,0 0 ~ 1992,2 ~ 1993,1 1, , 0 ~ 1993,2 1,00

i

o

I

•

o. so 0,0

Almelo De Riet SluitV NieuwsK Hofkarro windm8 8innen5 Noor"dK wlerdH OssenkH 5chelfH

·- _ . . . "%0·· ·

SOCIALE HUURSECTOR

Sociale ve,huu,de,s huu,achte,stand

35, 00

-

1992.1 30,00 ~ 1992.2 25,00 ~

·

199.3,1 ~ _20,00

·

c

·

~ 1993.2 u ~ 15,00 10,00 S,OO 0,00 il

I~

I IIW

~ I~ ~

~I ~

I

I

al

AlmelO De Riet SlultV NieuwsK HoflcalTQ WindmB BlnnenS NoordK Wiel""dH OSsenkH 5chelfH

WIJ"en van Almelo

Sociale ve,huu,de,s huu,de,sklachten

Klachten ove, onde,houd

JO,OO

-

1992,1 60,00 ~ 50,00 1992.2 ~ 40,00 1993,1 ~ 1993,2 30.00 20,00 10,00 ~ 0,00

AlmelO De Riet SlultV NieuwsK Hofkall"P WindmB BinnenS Noord!:': WlerdH Ossen40:H SchelfH

Wijken van Almelo

ONDERWIJS

Leer I ing gewichten

l

Periode 1993~2 120.00

-

fic ;:::::J 1 2~-, 170 20~ 00 I-.JH_tE3t __ 1t 0, 00

'----""I'ILJ",!,"LII'I"'--"!"'-De Riet. SluitV OssenkH SctlelfH Bi nnenS Noor-dK Hofkarrp '111 j ndm8

Wijken van Almelo

FINANCIËN

Beta l ingsachterstand

-160,00 1902 .. ? 140,00 1992.2 120,00 100,00 80,00 60,00

U

1

~

~

I~

Lfl

R

~

~

40,00 20,00 0,00

Almelo Oe Riet HIE'uwsK OssenkH SluitV WindlnB

Bi nnenS Hofkarrp Sc he I fH WierdH

INCIDENT -MELDINGEN POLITIE

Diefstal fiets 4,00

-

1992,1 3,50 ~ 3,00 1992,2 ~ 2,50 1993, , ~ 2,00 1993,2 0 ~ 1,50 1,00 0,50 0,00

Wijk 2 Wijk 4 Wijk: 6

Wijk: 1 Wijk: ) Wijk 5 VII jken

Diefstal af/uit woning

3,00 2,50 _~ 1992,2 2,00 ~ 1993.1 ~ 1,50 1993.2 0 0 ~ 1,00 0,50 0,00

Wijk: 2 Wijk: 4 w'JIo: 6

WIJk: 1 Wijk: 3 Wijk 5

Wijken

INCIDENT-MELDINGEN POLITIE

o. 70

-

1992,1 o. 60 ~ 1"'92,2 o. 50 o. "0 0 o. )f) 0 " o. o. o. "0 ij

+

11

..

I

1

11 WiJ~ <! Wijk 4 WIJk 6 W'Jk 1 WiJK:3 Wijk 5 WI Jken Geluidsove,last 1.40

-

1992.1 1,20 ~ 1992,2 1,00 ~ 1993,1 O. SU 0 0 0,50 " 0.41.) 0,20 0,00

_ll!m~'"

3.3

Voorbeeldrapportage wijk-buurt: de Binnenstad

DE INWONERS

Huishoudenscategorieen Per i ode 1993 .. 1 120.00 . -- -- -- - -- - -- - - ,

-

EenOuder' Twe~Per's ~ T"'i>~Ou,jer ~ AI1genSt Gew,(,&m Buur"t.en (van B! nnenstad)

Leeftijdscategorieen

Periode 1993,1 1 2 0 . 0 0 , - -- - - -- - -- - - ,

-

o • 1'3 ~ 20 • 3'3 ~ 40 ~ 59 60, 00 r----j~~f+~~t+fZ _~ 60 . 79 40.00 ~ 80 • 20, 00 L--'==~ 0.00 Gew Gem BUur"ten (v<'ln BI nnenstacl) 20

DE INWONERS

Pe,iode 8,OO~~~~~~~~~~~~~~~~~~--,

-7,ool-~~~~~~~~;;;;;rl~~~~~~~--j 5, 00 f-~~~~~~~mmH~~~->'5i9j~f----1 1,00 0,00 Gew. Gem

Buurten (van Binnenstad)

Leeftijdsopbouw van wijk Binnenstad, gesorteerd naar aflopend percentage 0-19 jarigen Buurten o - 19 20 - 39 40 - 59 60 - 79 80 + 24.752 27.613 27.173 17.932 2.530 16.606 28.727 21. 212 29.212 4.242 Gew.Gem. 16.497 31.563 22.545 25.515 3.880 1 15.211 41.690 21.033 19.249 2.817 13.065 28.886 21.720 31. 312 5.017

w a MH - ...... _ -. _ _ .5

VERHUIZINGEN

Ver-huisstr-omen Per-iode 1993,1 25,OOr--- --- -,

-20.00 f---. I=lt---j 15.001---.=----. - -- - ~ _8in,,~n 0.00 Gew Gem

Buur ten (van Binnenstad)

Ver-huistr-omen naar- ander-e Wijken

Per-iode 1992,2 80.00

-70.00 TOTUIT ~ ~ TOTIN 60.00 50.00 ~ 40.00 r-30,00

-

r--- r---

I--

C-I

I-~

I

I---

_~

f--~ ~ 20.00 0.00

BlnnenS Oe .. iet SlultV NleuwsK Hoflo::/!IIT'P WlnClmB Gew Gem NoordK wier-dH Ossenlo::H SChelfH

WIJIo:: Binnenstad

DE SOCIALE HUURSECTOR

Sociale ve,h woningbezit ,el totaal

Pe, i ocle 80.00,---,

-'o.ool---~~~--~ 50.001---5 So.oof--- 1?/0r<%J Ben Eta06> '0. 00 f--- _~ Bov Etaoe 30. 20. Senior 10. AangepaSt Gew Gem Buurten (van B,nnenst.z,d)

Sociale ve,huu,de,s huu,achte,stand

12. 00 , - - -- -- -- -- - - -- -- - - -- - - ,

-

1992.1 10.00 ---ffl---I _~ 1992.2 ~ 1993,1 8_00~---~---~ 5.00f--- - - - - -- - - . __ +*----~----~~--~ ~ 199],2 <I. 00 ~---m--- ---o. 00 "---'-PZC"--''' .3ew Gem

FINANCIËN

Beta I I ngsacllte,stand

22,00

-20,00 1902.2 18. ~ 1992.2 16,00 f/////8'j 1"'1,00 1993.1 12.00 10,00 8,00 6.00 4,00 2,00 0,00 Germ'lid

4

GEBRUIK EN UITBOUW V AN HET BISA

4.1 Aanvullingen van het BISA vanuit het gebruik

Tot nu toe is het BISA steeds voorgesteld als een informatiesysteem, waarin een

aantal indicatoren zijn samengebracht, die vooral een cijfermatig beeld geven van de situatie per buurt en per wijk. Het is niet de bedoeling dat het hierbij blijft.

Mogelijk kunnen de BIS A-gegevens in het gebruik reacties ontlokken, die vervolgens als aanvullende informatie in het BISA kan worden ingebracht.

Hoewel daarover nog geen vaste afspraken zijn gemaakt, is er in de verschillende werkgroep-vergaderingen wel reeds gesproken over de wijze waarop de BISA-gegevens in de praktijk zouden kunnen worden gebruikt. In de overlegsituaties op de verschillende niveaus kunnen de uitkomsten worden ingebracht. Niet alleen om iedereen kennis te laten nemen van wat er gaande is, maar ook om terugkoppeling te krijgen op de BISA-gegevens.

Die terugkoppeling kan betrekking hebben op:

de interpretatie van de gegevens van het BISA. Wat ziet men erin? Welke verklaringen kan men geven voor de ontwikkelingen die worden gesigna-leerd?

aanvullende kwalitatieve informatie op de cijfermatige indicatoren van het BISA;

welke acties er zouden moeten worden ondernomen;

welke concrete maatregelen er worden voorgesteld/genomen;

welke afspraken er worden gemaakt tussen partijen over aanpassingen van het beleid en dergelijke.

Op het niveau van de gemeente zou zo'n terugkoppeling via de werkgroep kunnen plaatsvinden. Op het niveau van de wijk en de buurt kunnen de BISA-gegevens worden doorgegeven aan buurt-organisaties en aan partijen die actief zijn bij het beheer op wijk- en buurtniveau. Juist de terugkoppeling van informatie over zaken die op buurt-niveau spelen, zijn voor het buurtinformatiesysteem van belang. Het moet dus zeer worden gestimuleerd dat deze terugkoppeling tot stand komt.

Moge-, Moge-,

-- --_ ... _'_.

---=-lijk kunnen de wijk -contactpersonen die vanuit de gemeente in het kader van de Sociale Vernieuwing zijn aangesteld, hierbij een rol spelen.

Een probleem dat reeds bij het draagvlakonderzoek van 1989/1990 is gesignaleerd, is het moeizame contact tussen de overheid en bewoners, met name in probleem-gebieden. Eén van de geïnterviewden stelde toen "( ... ) dat gemeentelijke diensten en corporaties weliswaar over een reeks van gegevens beschikken, maar dat dat nog niet betekent dat daarmee voldoende inzicht wordt verkregen in de problematiek van woningcomplexen en buurten. Een groot probleem is volgens hem het verkrijgen van juiste informatie, omdat de overheid in probleemwijken een negatief imago heeft en de bewoners niet spontaan informatie overbrengen. De mensen moeten meer gestimuleerd worden 'eens wat te vertellen'" (Hoenderdos en Metselaar, 1990: 32 en 33). Er zou dus veel aan gelegen moeten zijn om bewoners die nog wèl aanspreek-baar lijken te zijn en die zich druk willen maken over de kwaliteit van hun woon- en leefmilieu, zoveel mogelijk enthousiast te maken en te houden. Een van de middelen daartoe is hen steeds tijdig en volledig informeren over zaken die hun wijk aangaan. Door aan (georganiseerde) bewoners de uitkomsten van het BISA ter beschikking te stellen en hun reactie op de gegevens te vragen, neemt de informatiewaarde van het BISA waarschijnlijk toe en wordt bovendien het contact tussen overheid en burger verbeterd.

4.2 Uitbouw van het BISA met gegevens uit andere bronnen

Zoals eerder gesteld is het BISA bedoeld als een aanbouwmeubel dat kan worden aangepast en uitgebouwd. In het volgende wordt hierop een voorschot genomen en wordt een aantal potentiële toekomstige uitbreidingen en uitwerkingen besproken. 4.2.1 Informatie van en over woningzoekenden

Oorspronkelijk was het de bedoeling om reeds bij de eerste opzet van het BISA variabelen op te nemen met betrekking tot de ingeschreven woningzoekenden in Almelo. Deze zouden worden geput uit de Gemeenschappelijke Woningzoekendenre-gistratie Almelo (GWA). De woningzoekendenreWoningzoekendenre-gistratie wordt in Almelo verzorgd door de gezamenlijke woningcorporaties.

Ten tijde van de uitwerking van het BISA werd echter gewerkt aan een nieuw (computer)systeem voor de GWA, dat het oude - ook geautomatiseerde - systeem moest vervangen. Om die reden is toen besloten te wachten met het uitwerken van dit deel van het BISA.

Helaas blijken er aan het nieuwe systeem dusdanige haken en ogen te zitten (kinder-ziektes?), dat het blijkbaar nog altijd niet mogelijk is om er gegevens ten behoeve van het BISA aan te onttrekken.

Als de problemen zijn opgelost, kan alsnog informatie over woningzoekende huishoudens worden toegevoegd.

Op basis van het - oude? - 'Aanvraagformulier gemeenschappelijke woningzoeken-den registratie Almelo' zijn destijds de volgende items geselecteerd:

aantal inschrijvingen als woningzoekend huishouden, waarvan de aanvrager en/of de eventuele partner wonen in buurt x (een indicatie voor verhuisge-neigdheid);

aantal woningzoekende huishoudens met positieve voorkeur voor buurt x (op peildatum) .

Toelichting: de bron hiervoor was vraag 7 van het aanvraagformulier. Alle woningzoekende huishoudens dienden bij deze vraag vijf voorkeurcombinaties van type woning en buurt aan te geven. Omdat men zo voor één of meer buurten een voorkeur kon uitspreken, was het niet mogelijk om het aantal woningzoekende huishoudens voor een bepaalde buurt in absolute aantallen aan te geven. De variabele 'aantal woningzoekende huishoudens met positieve voorkeur voor buurt x' geeft echter wel een relatieve populariteitsscore van buurt x ten opzichte van de andere buurten;

leeftijd van de woningzoekende, met positieve voorkeur voor buurt x (op peildatum),

in de categorieën 19 jaar of jonger, 20-29, 30-39, 40-49, 50-59, 60-69, 70-79 en 80 jaar en ouder;

geboorteland van de woningzoekende met positieve voorkeur voor buurt x

(op peildatum);

huishoudensamenstelling van de woningzoekende huishoudens met positieve voorkeur voor buurt x (op peildatum),

verdeeld naar alleenstaanden, tweepersoonshuishoudens, één-oudergezinnen,

twee-oudergezinnen en huishoudens van drie of meer personen, zonder kinderen jonger dan 20 jaar;

woningtype-voorkeur van de woningzoekende met positieve voorkeur voor buurt x (op peildatum),

verdeeld naar de typen eengezinshuis, flat, benedenwoning, etage-woning, senioren-woning en aangepaste woning;

het aantal woningaanbiedingen in buurt x (in de laatste halfjaar periode); het aantal weigeringen bij een woningaanbieding in buurt x, in het laatste halfjaar;

de gemiddelde wachttijd van degenen die een woning hebben geaccepteerd in buurt x, in het laatste halfjaar.

4.2.2 Verhuisredenen en weigeringsmotieven

De redenen die bewoners hebben om van, of naar, een bepaalde buurt te verhuizen kunnen inzicht geven in de waardering van die buurt. Het was daarom de bedoeling om de verhuisredenen van àlle verhuizenden te peilen (huur- èn koopsector) en deze gegevens in te brengen in het BISA.

Er was hiertoe een beknopte verhuisenquête opgesteld (twee pagina's A4). De opzet was dat deze zou worden afgenomen/meegegeven/opgestuurd aan degenen die hun verhuizing doorgeven aan de afdeling Burgerzaken van de gemeente. Dit is ook geprobeerd, maar (tot nu toe) niet gelukt. Medewerkers van de afdeling Burgerzaken wilden wel meewerken, maar het aantal mensen dat aan de balie ook de enquête wil

• I "'-m_ ma 'mm:t.~_u=:=::r.,,----~_

invullen is erg laag. Bovendien wordt slechts een derde van de verhuizingen

persoonlijk gemeld, de rest gebeurt schriftelijk of telefonisch.

Om alsnog een enquête af te nemen bij al degenen die verhuizen van, naar en binnen Almelo zal dus moeten worden gezocht naar een procedure die een betere respons

oplevert. De procedure via de afdeling Burgerzaken was onder andere gekozen,

omdat via deze procedure alle verhuizenden op een zelfde wijze zouden worden benaderd. Het is waarschijnlijk aan te bevelen om dit uitgangspunt te laten varen en voor elke categorie verhuizenden die procedure te volgen die het meest eenvoudig kan worden ingepast in het gangbare werkproces en die het beste uitzicht biedt op een goede respons. Zo zouden de woningcorporaties kunnen worden ingeschakeld om de verhuismotieven te peilen bij verhuizingen waar hun woningen bij betrokken zijn (zowel in- als uitverhuizingen) en misschien zijn de grotere particuliere

beheer-ders ook bereid om hieraan mee te werken. De verhuizingen die resteren

(koopsec-tor, niet-zelfstandig wonenden) zouden dan schriftelijk benaderd kunnen worden

(waarbij de lagere respons-verwachting moet worden geaccepteerd).

De enquête, die is uitgeprobeerd, bevat de volgende vragen:

28

Woonde U zelfstandig in Uw oude woning of woonde U in (bijv. bij ouders of op kamers)? en hoe is de situatie in Uw nieuwe woning?

Verhuizen alle bewoners van Uw oude woning? Waarom verhuist U?

waarbij de volgende verhuisreden(en) kunnen worden aangekruist:

vanwege privé-omstandigheden zoals samenwonen, huwelijk, scheiding;

moet dichter bij werk of opleiding wonen;

zocht een meer geschikte woning;

zocht een meer geschikte buurt;

de huur is opgezegd;

Uit hoeveel personen bestaat Uw huishouden nà de verhuizing (incI. Uzelf)? Kunt U per leeftijdscategorie het aantal personen (incI. Uzelf) opgeven? Wat is de (ver)koopprijs van Uw oude en nieuwe woning (als het een eigen huis waslis) Of, bij een huurwoning: wat was/is de kale huurprijs per maand? Het gaat om de netto verkoopprijs, dus zonder overdrachtsbelasting, make-laars- en notariskosten, Of

om de kale huurprijs, dus zonder service- en stookkosten, en zonder Indivi-duele HuurSubsidie (IHS).

Zowel bij "oude woning" als bij "nieuwe woning" de (ver)koopprijs Of de kale huur invullen.

Wat is het woningtype?

Zowel van de "oude woning" als van de "nieuwe woning" één antwoord

aankruisen, waarbij kan worden gekozen uit: eengezinshuis, benedenwoning,

bovenwoning of flat.

Welke voorzieningen zijn er?

I

I

Zowel bij "oude woning" als bij "nieuwe woning" aankruisen of de volgende voorzieningen aanwezig zijn: Centrale Verwanning, dubbelglas, een eigen tuin enlof een lift.

Hoeveel woon- en slaapvertrekken telt de woning?

Zowel van de "oude woning" als van de "nieuwe woning" het aantal vertrek-ken invullen; de keuvertrek-ken, toilet, badkamer, hal, gang, kelder en dergelijke niet meetellen.

In welke buurt in Almelo Of in welke andere plaats staat de woning? (zowel

de "oude woning" als de "nieuwe woning")

Als de woning in Almelo staat: het buurtnummer invullen (zie de bijgaande

plattegrond),

Als de woning niet in Almelo staat: de plaatsnaam of de gemeentenaam invullen.

Als de gemeente U nog iets wil vragen naar aanleiding van deze verhuis-enquête (telefonisch of schriftelijk), wilt U dan daaraan meewerken?

Zo ja, vult U dan ook Uw naam, adres en telefoonnummer in.

Uiteraard blijft de gemeente garanderen dat Uw gegevens volstrekt anoniem verwerkt zullen worden.

Zoals uit de vragen blijkt, was het de bedoeling dat de verhuis-enquête anoniem

zou zijn. Hierdoor is een koppeling met GBA-gegevens is niet mogelijk, en moeten

de relevante persoons-, huishouden- en woningkenmerken in de enquête zelf worden gevraagd. Jammer genoeg is het nog niet gelukt om het afnemen van de verhuis-enquête in te passen in een van de procedures die met een verhuizing gepaard gaan. Hopelijk worden er nieuwe wegen gevonden, om dit alsnog te bewerkstelligen, waardoor zo'n waardevolle bron alsnog aan het BIS A kan worden toegevoegd. Dit geldt ook voor de motieven die men heeft om een aangeboden woning te weigeren. Ook hiervoor zou moeten worden gestreefd naar een unifonne, gestructu-reerde wijze om deze gegevens te peilen.

4.2.3 Gegevens over woningen en voorzieningen in de buurten

Het BISA bevat in de huidige eerste aanzet vooral gegevens over het gebruik (en misbruik) van de buurten en de wijken en de waardering van ervan. Er zijn nauwe-lijks gegevens opgenomen over wat de buurten en wijken te bieden hebben. Er is alleen opgenomen hoeveel woningen er in een buurt zijn, welk aandeel in beheer is van woningcorporaties en van deze corporatiewoningen is een nadere summiere

-type-aanduiding bekend.

Waarschijnlijk is het voor de doelstelling van het BIS A - het vroegtijdig signaleren en infonneren over ontwikkelingen in alle buurten van Almelo - ook niet zo hard nodig om in het BISA gegevens op te nemen over de woonkwaliteit die de buurten te

bieden hebben. Dan wordt de doelstelling echter wel in enge zin geïnterpreteerd. De

ontwikkelingen worden gesignaleerd, maar veel verklarende infonnatie wordt niet geboden. Mogelijk kan een systematisch en vergelijkend overzicht van hetgeen de buurten in kwalitatief opzicht te bieden hebben, hierin verbetering brengen.

In het "Infonnatieplan Vastgoed" (gemeente Almelo, 1991), wordt een overzicht gegeven van de systemen die er in de gemeente Almelo worden gebruikt, waarin

vastgoed-gegevens zijn opgenomen. Het begrip 'Vastgoed' is "( ... ) confonn de

definitie van de VNG als volgt gedefinieerd: 'De verzameling van alle reële en

virtuele OBJECTEN die een V ASTE LOCATIE hebben ten opzichte van het aardoppervlak'. ( ... )

Onder reële objecten wordt verstaan objecten die tastbaar zijn, o.a. bouwwerken,

wegen, groenvoorzieningen, water, riolen, kabels en leidingen.

Onder virtuele objecten wordt verstaan objecten die in de werkelijkheid niet als

zodanig zichtbaar zijn, o.a. percelen, gemeente(n), wijken, buurten, bestemming

s-plangebieden, milieuzones" (gemeente Almelo, 1991: 1). ,

Het begrip 'vastgoed' omvat dus heel veel meer dan woningen en gebouwen. Een

inventarisatie in 1991 levert op dat er binnen de gemeente Almelo 98 systemen op

het gebied van vastgoed in gebruik zijn. Hierbij wordt een systeem gedefinieerd als

( ... ) een hulpmiddel voor het systematisch opslaan van gegevens" (gemeente Almelo,

1991: 7). Van deze 98 systemen is 20% geautomatiseerd, 60% is handmatig en 10%

is een combinatie van een handmatig en een geautomatiseerd systeem. Van de 98

systemen heeft een aantal betrekking op woningen en de exploitatie en het gebruik ervan. Welke systemen nuttige gegevens voor het EISA bevatten, is niet zonder meer aan te geven. In het infonnatieplan worden de systemen alleen benoemd, de

variabelen in het systeem staan er niet bij. Wel is venneld welke gemeentelijke

afdelingen gebruik maken van de systemen en voor welke taken. Zo zien wij in de bijlagen 5 en 8c van het Infonnatieplan dat de stafgroep Bestuursinfonnatie en

ondersteuning ten behoeve van het onderzoeken en verwerken van statistische

gegevens gebruik maakt van:

hypotheekaanvragen register (subsysteem 2);

ogb systeem (subsysteem 3);

stratenregister (subsysteem 4);

woningzoekendensysteem (subsysteem 6); woningtoewijzing (subsysteem 7); woningbestand corporatie (subsysteem 8); koopwoningen NVM (subsysteem 10);

grondverkoop (subsysteem 11);

bodemgebruik CBS (subsysteem 12);

gereedgekomen woningen (subsysteem 13);

in aanbouw zijnde woningen (subsysteem 14);

kadaster register

+

leggers (subsysteem 81).

In bijlage 8c, waarin de relaties tussen de taken en systemen wordt aangegeven,

wordt ook subsysteem 5 genoemd. Vennoedelijk is dit een vergissing, omdat

subsysteem 5 nergens anders in het rapport wordt genoemd en dus waarschijnlijk

niet bestaat.

De volgende hoofdgroepen worden onderscheiden (in bijlage 6 van het Infonnatie-plan): l. 2. 3. 4.

5.

Bouwwerk; Terrein; Kabels en leidingen; Kadastrale objecten; Gebied.

Voor de nadere indeling en definiëring van de groepen wordt verwezen naar het Infonnatieplan.

Volgens bijlage 7a wil de stafgroep Bestuursinfonnatie en ondersteuning, afdeling Communicatie, buro Onderzoek en Statistiek de gegevens gebruiken (raadplegen)

van hoofdgroep 1, 4 en 5 en van hoofdgroep 2 gedeeltelijk.

Het ligt voor de hand om de mogelijke uitbreiding van het BISA met vastgoedgege-vens af te stemmen op de uitwerking van het Infonnatieplan Vastgoed. Het is overigens de vraag of uit de basisregistratie vastgoed de infonnatie-behoefte ten aanzien van de fysieke kwaliteit van buurten voldoende kan worden afgedekt. Met name is nog niet duidelijk of en hoe gegevens over voorzieningen in een buurt worden opgenomen. Te denken valt aan gegevens over winkels, sociaal-medische voorzieningen, ouderenzorg, horeca, uitgaansmogelijkheden, speelvoorzieningen, parken, en dergelijke. Naast de woningkwaliteit bepalen al dit soort zaken de kwaliteit van de buurt en kunnen dus voor het BISA relevant zijn.

4.2.4 Gegevens over de particuliere huursector

Om het beeld te completeren van het beheer en de exploitatie van huurwoningen, zouden nog gegevens van de particuliere huursector aan het BISA moeten worden toegevoegd.

Een probleem bij de particuliere huursector is de versnippering van het woningbezit over een groter aantal eigenaren. Er zijn echter twee beheerders die een groter aantal particuliere huurwoningen beheren: CBT te Enschedé en Snelder & Zijlstra. CBT heeft gemeld dat zij ook bereid zijn om naar vermogen aan het BISA mee te doen.

Snelder & Zijlstra heeft eerder reeds meegedaan aan de inventarisatie van

beschikba-re gegevens voor het BISA. In Almelo behebeschikba-ren zij 710 woningen (in 1992).

De volgende gegevens kan Snelder & Zijlstra aanleveren. Zij kunnen het aantal

mutaties geven en voorts worden de leegstandgegevens maandelijks doorgegeven aan de afdeling Volkshuisvesting van de gemeente. De gegevens worden niet automatisch

verwerkt. Op de staat die Snelder & Zijlstra heeft aangeleverd (peildatum 1 juli

1992) is per wijk het aantal mutaties geturfd. De opgave geeft tevens het woningtype

(eengezinshuis of flat), het aantal kamers, of er een garage mogelijk is, of er

blok-danwel centrale verwarming is en of er een lift is. Voorts worden de huurprijzen en

servicekosten opgegeven.

Gegevens over huurachterstand en huurderving zijn misschien aanwezig op het

Welke belangstelling er is voor welke woningen en gegevens over een weigering bij een woningaanbieding worden alleen op het inschrijffonnulier bijgehouden. Het ontsluiten hiervan kost teveel tijd.

De gegevens die van deze particuliere verhuurder kunnen worden toegevoegd, blijven dus beperkt tot de mutatiegraad, de leegstand en de genoemde woningken-merken.

Over de particuliere huursector kan overigens ook het nodige bekend worden uit de hiervoor genoemde basisregistratie vastgoed en uit de verhuisenquête, die hiervoor is besproken.

4.2.5 Omnibus-enquête

Eens per jaar wordt er een omnibus-enquête afgenomen in Almelo. Dit is een enquête die vragen bevat voor verschillende partijen, die ook bijdragen in de kosten.

Deze enquête wordt mondeling afgenomen bij tussen de 950 en 1000 respondenten. De respons is steeds meer dan 90 procent!

Afhankelijk van de inhoud, die per keer kan verschillen, kan deze enquête belangrij-ke infonnatie opleveren over de buurten, de bewoners en hun klachten, waardering en mening over tal van punten. Vooral in de versie van 1992 is een hele reeks punten opgenomen geweest, die hierop ingaan. De omnibus-enquête wordt elk jaar opgebouwd uit een aantal rubrieken. In 1992 waren dat de volgende:

Rubriek Persoonskenmerken:

postcode (kan sleutel zijn voor buurtindeling) leeftijd;

huishoudenomvang en -type; opleiding;

school-/werksituatie;

godsdienstige of levensbeschouwelijke groepering; Rubriek Wonen:

32

woningtype (type-indeling: eengezinshuis in rij; vrijstaande woning/twee-onder-één-kap; duplexwoning beneden; duplexwoning boven; etage boven bedrijf of winkel; flat van 2, 3 of 4 woonlagen met lift; idem zonder lift; flat van 5 of meer woonlagen; ouderen-/bejaardenwoning; boerderij; woonboot of woonwagen);

huur- of koopwoning (wie is de verhuurder?); woonduur;

last van geluidsoverlast? (veroorzaakt door buren; verkeer op straat; een nabijgelegen parkeerplaats; nabijgelegen bedrijven; of door iets anders?); rapportcijfers voor:

*

kwaliteit van uw woning;

*

de spreiding van de soorten woningen binnen uw buurt;

*

speelmogelijkheden in de buurt voor de kinderen;

*

de winkelvoorziening in de buurt;

*

het aanbod in de winkels in de buurt;

- - -~---~

*

de scholen in de buurt;

*

de groenvoorziening in de buurt;

*

het onderhoud van de groenvoorzieningen;

*

parkeennogelijkheden in de buurt;

*

het onderhoud van de bestrating;

*

het onderhoud van de verlichting;

*

de veiligheid in de buurt;

*

de contacten met de buren;

*

de dienstverlening van de wijkagent;

*

de dienstverlening van de wijkcontactpersoon;

*

de dienstverlening van uw verhuurder;

Rubriek Sociaal Voorzien:

vragen over het programma Sociaal Voorzien op radio Almelo en het artikel Sociaal Voorzien in het Almelo's Weekblad;

Rubriek (Wijk)kranten:

vragen over abonnement op dagbladen en over het lezen van de wijkkrant; Rubriek Waardering Almelo:

rapportcijfers voor:

*

de veiligheid in het centrum;

*

de veiligheid in uw eigen wijk;

*

het openbaar vervoer;

*

de parkeervoorzieningen;

*

het winkelapparaat in het centrum;

*

het winkelapparaat in uw eigen wijk;

*

het woonklimaat in Almelo;

voor alle leden van het huishouden: of men wel of niet is geboren in Almelo

èn hoelang men in Almelo woont;

of men het in grote lijnen eens of oneens is met de volgende stellingen:

*

subsidiëring van wijkkranten is een nuttige zaak;

*

het is goed dat er buurtbudgetten komen;

*

het zwembad mag worden verkocht aan een particuliere instelling;

*

een nieuwe bibliotheek is echt nodig;

of men de naam van de burgemeester kan noemen èn welke namen van

wethouders men kan noemen.

Waarschijnlijk had de infonnatie die deze omnibus-enquête in 1992 heeft opgele-verd, een waardevolle, incidentele aanvulling geweest op de halfjaarlijkse rapportage van het BISA.

De versie van 1993 bevatte de volgende rubrieken:

de Hof 88: het cultuurpaleis in Almelo, waar uiteenlopende activiteiten

plaatsvinden, zoals een muziekschool, een theater, volwassenen-educatie; de gemeente-reiniging;

paspoorten (of men op de hoogte is van het verschillende zomer- en winterta-riet);

het imago van Woningstichting St. Joseph; het GFT-afval;

de scheefheid van huur-inkomen (die blijkt in Almelo helemaal niet zo scheef te zijn);

de wijkcontactpersonen.

De omnibus-enquête van 1994 is ook al weer volgeboekt en wordt nog voor de zomervakantie afgenomen. In dit jaar zijn de rubrieken:

maatschappelijke participatie;

de sociale recherche (fraude-bestrijding); basiseducatie;

de woningstichtingen; de wijkcontactpersonen.

Elk jaar worden ook de persoons- en huishoudenkenmerken gevraagd. Het aantal enquêtes (950 tot 1000) is voldoende om uitsplitsingen te maken op wijkniveau.

Voor een nog verdere uitsplitsing op buurtniveau is het aantal respondenten in de meeste gevallen niet groot genoeg: 950 gedeeld door 60 buurten betekent gemiddeld circa 15 respondenten per buurt. Voor een algemene analyse op buurtniveau is dit aantal te laag, maar in uitzonderingssituaties (bij een bepaalde buurt) kan natuurlijk wel even worden doorgespit.

Hoewel de omnibus-enquête moet worden beschouwd als een incidentele bron, lijkt het wel verstandig om elk jaar te bekijken welke gegevens ervan interessant zijn om in relatie tot het BISA te presenteren.

4.2.6 Overige incidentele bronnen

Afhankelijk van wat zich aandient, kunnen het gemeente-wijk en de wijk-buurt rapportages steeds op ad-hoc basis worden aangevuld met gegevens uit incidentele bronnen.

Zo kunnen in de rapportage over de eerste helft van 1994 de verkiezingsuitslagen van de gemeente, per wijk en per buurt worden meegenomen van zowel de gemeen-teraads- als de Tweede Kamer-verkiezingen. En degenen die er niet genoeg van kunnen krijgen, mogen binnenkort ook nog gaan stemmen voor het Europees Parlement.

4.3 Uitwerking van het BISA tot een GIS-achtig systeem

Tijdens de uitwerking van het BlSA is in de werkgroep gesproken over de mogelijk-heid om bij het BISA ook gebruik te maken van een GIS-programma. GIS staat voor Geografische Informatiesystemen. Met GIS-pakketten kan informatie bijvoorbeeld op een kaart worden weergegeven. Voorts kan GIS ruimtelijke analyses ondersteunen. Vragen kunnen bijvoorbeeld hoeveel personen wonen er op een bepaalde afstand van een bushalte, of hoe is de spreiding van voorzieningen in relatie tot de bevolkings-dichtheid. Om hierop antwoord te kunnen geven, moet een ruimtelijke component worden toegevoegd aan de gegevensanalyse. Hiervoor worden GIS-pakketten gebruikt. Ook voor PC's zijn GIS-pakketten beschikbaar, bijvoorbeeld Atlas*GIS.

De huidige dataset van het BlSA leent zich niet erg voor dergelijke ruimtelijke analyses. Het GIS-aspect zou dan beperkt blijven tot het op kaarten kunnen weerge-ven van statistische gegeweerge-vens.

Om een GIS te kunnen toepassen bij het BlSA moet het volgende gebeuren: er moet een GIS-pakket worden aangeschaft;

er moet een gedigitaliseerde kaart van Almelo worden gemaakt, waarin de buurten en wijken van het BIS A kunnen worden aangegeven;

er moeten koppelingen worden gelegd tussen de (Paradox)gegevens van het BlSA en het GIS-pakket;

de beheerder en de gebruikers moeten leren omgaan met het systeem.

Het vergt dus de nodige investeringen in geld, maar vooral in capaciteit. Op dit moment kan beter prioriteit worden gegeven aan het goed laten functioneren van het BISA zonder GIS. Dit betekent overigens niet dat er geen kaartjes aan de rapporta-ges kunnen worden toegevoegd. Als er rapporta-geschikte kaarten zijn, is het een betrekkelijk kleine moeite om deze toe te voegen aan de schriftelijke rapportages die als voor-beeld reeds zijn opgesteld.

Als men eenmaal toe is aan een uitbreiding van het BlSA richting GIS, dan lijkt het verstandig om hierbij vergaand samen te werken met die (gemeentelijke) diensten die in de praktijk werken met ruimtelijke gegevens en kaartmateriaal. Voorts zou men zich vooraf af moeten vragen welke analyses men wil en kan doen met de GIS-toepassing, hoe de huidige BISA-gegevens daarin kunnen worden betrokken en welke nieuwe gegevens men kan en wil opnemen in het informatiesysteem.

4.4 Het BIS A als meegroeiend bestuurlijk informatiesysteem

Er zullen nog wel meer bronnen worden aangeboord, die structureel of incidenteel gegevens aan het BISA kunnen leveren. Het kan ook gebeuren dat een bepaald gegeven niet meer kan worden geleverd of dat het niet meer zinvol wordt geacht om het op te nemen.

BISA en het computerprogramma daarvoor moeten mee blijven veranderen en groeien.

Het BISA is gestart met een "beperkt" aantal indicatoren. Natuurlijk heeft men veel meer vragen dan met het BISA kan worden beantwoord. Dat is niet iets om je bij

neer te leggen. Echter juist het feit dat het BISA afhankelijk is van de samenwerking

tussen en positieve bijdragen van de verschillende partijen, maakt dat de opzet

kwetsbaar is. In eerste instantie moet er alles aan gelegen zijn om de huidige opzet

succesvol te laten zijn. Als dit lukt, dan is dat een solide basis zijn voor een verdere uitbouw van het BISA, waarvan het doel toch is dat "( ... ) Ontwikkelingen in de

samenleving kunnen doorklinken in het systeem" (Elhorst, 1993: 3).

Literatuurverwijzingen:

Elhorst, J. 1993, Sociale vernieuwing weet van (geen) wijken, in: Lobo, A., 1993,

VSO-leden presenteren zich; Een nieuwe start, 's Gravenhage (VSO, Vereniging voor Statistiek en Onderzoek), november, pp. 1-6.

Gemeente Almelo, 1991, Informatieplan Vastgoed gemeente Almelo, Almelo (interne publikatie), december.

Hoenderdos, T. en A. Metselaar, 1990, Buurtbeheer-informatiesysteem in de

gemeente Almelo, rapport 3 in de reeks 'Voorraadbeheer en

woningmarktonder-zoek' , Delft (DUP, Delftse Universitaire Pers), maart.

In december 1994 wordt een proefschrift over dit thema gepubliceerd:

Hoenderdos, T., 1994, Signaleringssystemen voor woning- en wijkbeheer, rapport

16 in de reeks 'Voorraadbeheer en woningmarktonderzoek' , Delft (DUP, Delftse

BIJLAGE 1

VARIABELEN IN HET BISA

De bronnen met gegevens-overdracht via een datafile

De gegevens van de afdeling Burgenaken (uit de GBA):

Hieruit wordt een bestand gegenereerd met de volgende variabelen (variabele-namen

zijn in KAPITALEN-CURSIEF weergegeven):

INWONERGEGEVENS: (1 record per persoon) DOS-naam: STAND.DBF Benodigde velden: Leeftijd (LEEFTIJD) Geboorteland (GEBLAND) Postkode (POSTKODE) Gezinsverhouding (GEZINVH) Nationaliteit (NATKODE)

BINNENVERHUIZING: (1 record per persoon) DOS-naam: BINVERH.DBF

Benodigde velden:

Leeftijd (LEEFTIJD)

Postkode vestiging (POSTKODEN) Postkode vertrek (POSTKODEO)

VERTREK: (1 record per persoon) DOS-naam: VERTREK.DBF Benodigde velden:

Postkode vertrek (POSTKODE) Leeftijd (LEEFTIJD)

EMIGRATIE: (1 record per persoon) DOS-naam: EMIGRAT.DBF Benodigde velden:

Leeftijd (LEEFTIJD)

Postkode vertrek (POSTKODE)

N.B. De bestanden VERTREK en EMIGRATIE beschrijven samen de totale uitstroom van Almelo.

VESTIGING: (1 record per persoon) DOS-naam: VESTlG.DBF

Benodigde velden:

Postkode vestiging (POSTKODE) Leeftijd (LEEFTIJD)

De bestanden worden zodanig aangeleverd dat alleen de benodigde kolommen er in

zitten en voldoen aan de volgende voorwaarden:

38

De bestanden worden in "Dbase III+ "-formaat aangeleverd.

De velden staan in de file in dezelfde volgorde als hierboven vermeld. De bestanden hebben de vermelde DOS-namen.

De velden hebben de tussen haakjes vermelde namen.

Alle velden, behalve de postcodes, zijn van het numerieke type.

De postkode bestaat uit 4 cijfers en twee hoofdletters tegen elkaar aan (dus 6 posities (v.b. 7546BC)).

De gegevens hebben telkens alleen betrekking op het voorgaande (en hetzelf-de) halfjaar.

Het veld Gezinsverhouding in het bevolkingsregister wordt als volgt geco-deerd:

I Gezinshoofd met inwonende echtgenote 2 Idem

+

kinderen

3 Alleenstaand gezinshoofd met kinderen 4 Inwonende echtgenote

5 Kind

6 Alleenstaand persoon 99 Onbekend of geen

De nationaliteiten worden als volgt gecodeerd: 1 Nederlands 2 Turks 3 Marokkaans 4 Europees 5 Niet europees 99 Onbekend of geen