K ronika 515
szych osiągnięć polskiej logiki od początków w iek u X V II do połow y w iek u X X . 3) Zofii Podgórskiej-K law e: Od hospicjum do współczesnego szpitala. Gdańsk 1981 {21,50 ark. wyd.). Jest to praca o charakterze syntetyzującym — ciek aw ie ilu stro w ana; omawia historyczny rozwój problem atyki polskiego szpitalnictw a na tle rozw oju nauk lekarskich.
Techniką m ałej poligrafii W ydawnictw o O ssolineum opublikow ało dw ie po zycje: 1) A licja Piekiełko: D w a osiemnastowieczne zielkn iki ze zb io r ó w In sty tu tu Botaniki U n iw e r s y te tu Jagiellońskiego. Gdańsk 1981 (10,50 ark. wyd.). Jest to po zycja źródłowa. Tem atem pracy jest opis i analiza botaniczna dwóch cennych za bytkow ych herbariów. Autorka ustala ich pochodzenie, w artość naukową, stoso w an ą nomenklaturę. Praca rzuca św iatło na stan nauczania i uprawiania nauk przyrodniczych w U niw ersytecie Jagiellońskim w pierw szej połow ie X V III wieku. 2) L isty Stanisła wa Lencewicza do Jadwigi M a rszew skiej-Z ie m ię ckie j. Do druku przygotow ała i w stęp em opatrzyła Aniela Chałubińska. Gdańsk 1981 (5,50 ark. wyd.). Jest to zbiór listów (54) Stanisław a L encew icza — w raz z fotografiam i au to ra i adresatki — ułożonych chronologicznie i opatrzonych przypisam i. Drukarnia N aukow a w ydała techniką m ałej poligrafii pracę H aliny Lichockiej pt. „Pam iętn ik F arm aceuty czny Wileński’’ 1820— 1822. Bibliografia analityczna zawartości. War szaw ska Drukarnia N aukow a 1981 (5 ark. wyd.). Jest to praca o charakterze b iblio graficznym.
Oprócz tego wydano cztery num ery „Kwartalnika H istorii N auki i Techniki” — R. XXVI — w raz z bibliografią bieżącą historii nauki i techniki oraz rocznym spisem rzeczy (80,75 ark. wyd.); „Studia i M ateriały z D ziejów N auki P olsk iej” — zeszyt 25 serii C, poświęconej historii nauk m atem atycznych, fizyko-chem icznych i geologiczno-geograficznych (12,50 ark. wyd.); oraz „Rozprawy z D ziejów O św ia t y ' — tom X X IV (20 ark. wyd.).
Ponadto kilkanaście pozycji przekazanych w ydaw nictw om — w raz z czasopis m am i — z zatwierdzonego planu w ydaw niczego Instytutu na rok 1981 n ie zostało w ydanych przez O ssolineum i P aństw ow e W ydawnictw o N aukow e z powodu róż nego rodzaju trudności poligraficznych.
K r y s ty n a B ińkow ska
(W arszaw a)
III. W SPÓŁPRACA Z ZAGRANICĄ
W roku sprawozdaw czym Instytut Historii Nauki, O św iaty i Techniki kon tynuow ał współpracę naukową z zagranicą w ram ach odnowionych na lata 1981— —1985 porozum ień m iędzy Polską Akadem ią N auk i akadem iam i nauk lub odpo w iednim i instytucjam i naukowym i innych krajów.
K r a je socjalistyczne.
Podobnie jak w latach ubiegłych bardzo spraw nie przebiegała w 1981 r. w sp ó ł praca Instytutu prowadzona w ramach porozum ienia PAN z Czeohosłowacką AN. Odnotować w tym m iejscu należy efekt paroletniej (1976— 1980) w spółpracy Z akła du Historii Nauk Społecznych IHNOiT z Zakładem H istorii Przyrodoznaw stw a i Techniki Instytutu H istorii CzAN w Pradze; była nim (wydrukowana w 1981 r. w Pradze) publikacja książkow a pt. Problems of Teaching the H is to ry of Science. Studies of Czechoslovak and Polish Historians of Science (553 ss.), którą zaprezen towano na X V I M iędzynarodowym K ongresie H istorii Nauki w Bukareszcie (sier pień—w rzesień 1981). Ponadto w Instytucie opracowano i podpisano now e plany robocze na lata 1981— 1985: z wyżej w ym ienionym Instytutem Historii CzAN w za
516 K ron ika
kresie tem atu pt. Polsko-czechosłowackie z w ią zk i nauk społecznych, przyrodniczych i technicznych w aspekcie h istory czn ym (XVII—X X w.) oraz z Instytutem Pedago gicznym CzAN w zakresie tem atu pt. S tu diu m tw órczości i w y dan ie dzieł J. A. K o meńskiego. O dzwierciedleniem tych aktów była spraw nie przebiegająca polsko-cze chosłow acka w ym iana osobowa w celach badawczych.
Tem at w spółpracy — realizow any przez Instytut w ramach porozum ienia PAN z AN ZSRR — nie uległ w nowym pięcioleciu zm ianie. Tak jak uprzednio realiza cja w spółpracy przebiega w trzech grupach tem atycznych: a) Historia polsko-ro sy jskic h i polsko-radzieckich w ięzi n a u k o w y c h ; b) Badania nad historią p rzy rodo z n a w s tw a oraz Badania nad historią techniki.
W ramach porozum ienia m iędzy PAN a AN NRD partnerem naszego Instytutu pozostaje nadal Instytut Teorii, H istorii i Organizacji Nauki w Berlinie; niezm ie niony pozostał rów nież tem at współpracy: W ybrane zagadnienia z historii nauki ze szczególnym uwzględnien iem X I X i X X w.
W ramach porozum ienia m iędzy PAN a W ęgierską AN Instytutow i przydzie lono (w w ym ianie bezdewizow ej) dwa m iesiące stypendialne, które zostały w yk o rzystane na badania archiw alne nad m ecenatem Batorego w dziedzinie nauki 1 szkolnictw a (doc. dr J. Sulowski).
K r a je kapitalistyczne.
W ram ach porozumienia m iędzy PAN a British Academ y na studia badawcze do W ielkiej B rytanii w yjech ały w 1981 r. z ram ienia Instytutu 2 osoby na okres 2 i 3-m iesięczny. P ierw szy w yjazd służył przeprow adzeniu kwerendy archiwalnej do tematu: In żyn ierowie W ielk iej Emigracji (dr inż. B. Orłowski), drugi — bada niom nad ośw iatą dorosłych i popularyzacją nauki w W. Brytanii w X IX i X X w. (prof. J. Miąso).
Podobnie jak od szeregu lat, rów nież i w roku spraw ozdawczym Instytut ko rzystał ze stypendiów École des H autes Etudes en Sciences Sociales w e Francji (łącznie trzy stypendia jednom iesięczne). Ponadto w ykorzystano także 1-miesięczny pobyt w Paryżu w ramach w ym iany m iędzynarodowej z Centre National de la R echerche Scientifique dla prac związanych z edycją dzieł w szystkich M. K oper nika. Prowadzone przez pracow ników szkolnictw a średniego w pierwszej połow ie X IX w. (mgr A. Zielińska); nauka i jej rozwój od połow y X IX w. (dr J. Skarbek); początki m edycyny klinicznej (dr hab. Z. Podgórska-Klawe).
Z kontaktów z pozostałym i krajam i kapitalistycznym i należy odnotować poje- dyńcze w yjazdy stypendialne: 2-m iesięczne stypendium do Hiszpanii w związku z szeroko zakrojonym i badaniami nad dziełem W itelona i jego recepcja na Śląsku w X II—XV w. (dr J. Burchardt); 1-m iesięczne stypendium DAAD (Deutscher Aka- dem ischer A ustauschdienst) dla badań nad recepcją Geografii Ptolem eusza w Polsce (prof. J. Babicz); 1-m iesięczne stypendium Rządu W łoskiego do Włoch celem prze prowadzenia kw erendy archiwalnej do tematu: Nauki m atem atyczn o-fizyczne w obiegu społecznym w okresie późnego Średniowiecza i Renesansu (dr M. H. Ma- lewicz).
*
*
*
O ile na w yjazdy badawcze Instytut skierow ał za granicę bardzo n iew ielką — w stosunku do potrzeb — liczbę osób (łącznie 21 osób), o tyle znaczna — w porów naniu z latam i ubiegłym i — była w roku sprawozdawczym liczba w yjazdów na kongresy i inne konferencje naukowe organizowane za granicą. Ogółem, pracow nicy Instytutu w zięli udział w 12 konferencjach w 9 krajach (Rumunia, ZSRR, CSRS, NRD, Węgry, Francja, W. Brytania, W łochy, Turcja). N ajpoważniejszą
K ro n ik a 517
imprezą był — w spom niany na w stęp ie —J X V I M iędzynarodowy K ongres H istorii Nauki w Bukareszcie, w którym uczestniczyło 15 pracow ników Instytutu. Szczu płość delegacji polskiej zaw ażyła zapew ne na w ynikach w yborów do now ych w ładz Sekcji H istorii M iędzynarodowej Unii H istorii i F ilozofii Nauki, do których nie powołano żadnego z uczonych polskich. K ilku now ych członków — P olak ów w eszło natom iast do K om itetów i K om isji MUHFN; z naszego Instytutu powołano: dra B. O rłowskiego na członka Zarządu K om itetu M iędzynarodowej W spółpracy w Zakresie H istorii Techniki (ICOHTEC) oraz prof. J. Miąso i doc. I. S tasiew icz- -Jasiukow ą (wybrana zaocznie na w niosek delegacji czeskiej) na członków K om isji ds N auczania H istorii Nauki.
Z innych imprez, na które Instytut delegow ał sw oich przedstaw icieli, byłyby do w ym ienienia: M iędzynarodowy Kongres H istorii Farm acji — zorganizowany w Budapeszcie (dr hab. B. Kuźnicka); Sym pozjum archeoastronom iczne M iędzyna rodowej U nii Astronomicznej w Oxfordzie (prof. J. Dobrzycki); M iędzynarodowa K onferencja H istoryków O św iaty w Sèvres k/Paryża (prof. J. Miąso) oraz M iędzy narodowy Kongres H istorii Nauki i Techniki Islam skiej w Stam bule (dr B. O rłow ski). Odnotować też należy, iż w obchodach jubileuszu Instytutu im. K arola Sud- hoffa w Lipsku uczestniczyli w charakterze gości tej placów ki prof. J. M iąso i doc. Irena Stasiew icz-Jasiukow a.
Joanna Jarzęcka
(W arszaw a)
UROCZYSTE SPOTKAN IE KOMITETU REDAKCYJNEGO „KW ARTALNIKA H ISTO RII NAUKI I TEC H N IK I” Z PROFESOR WILHELMINĄ IWANOWSKĄ
12 października 1981 r. w Muzeum Ziemi, m ieszczącym się w dawnej w illi Bohdana Pniew skiego, odbyło się spotkanie z okazji opublikowania na łam ach „Kwartalnika Historii Nauki i Techniki” (nr 2/1981) autobiografii naukowej W ilhel m iny Iw anow skiej. „Pod w ysokim protektoratem plejad październikow ych'’ (jak brzm iał tekst zaproszenia, nawiązujący zarówno do odczytanego tego wieczoru cyklu w ierszy Jarosław a Iw aszkiew icza, jak i do terminu spotkania oraz profesji naukowej W. Iwankowskiej) okolicznościowe przem ówienia w ygłosili: redaktor na czelny „K wartalnika” — Irena Stasiew icz-Jasiukow a oraz członkow ie Kolegium — K rzysztof Jakubow ski oraz Jerzy Dobrzycki. W drugiej części w ieczoru A leksander Bardini — na tle m uzyki Karola Szym anow skiego (M e to p y : Wyspa Syren, Kalipso, Nauzykaa) — recytow ał „astronom iczne” fragm enty Dziadów i Pana Tadeusza, a także w spom niane P le ja d y październ ikow e Jarosław a Iw aszkiew icza.
Uroczystość zakończyła w ypow iedź Profesor Iw anow skiej, która w obrazowy sposób m ów iła o teraźniejszości i przyszłości W szechświata.
Jan K o z ło w sk i
(W arszaw a)
ZEBRANIA NAUKOWE ZAKŁADU HISTORII NAUK SPOŁECZNYCH IHNOiT
1
23 X 1981 r. odbyło się zebranie Zakładu H istorii Nauk Społecznych, na którym prof. Waldemar V oise odczytał tekst sw ojego eseju pt. Po co podróżow ać z Gulli- werem . Esej ten — który ukazał się w zeszłym numerze „Kwartalnika Historii Nauki i T echniki” — jest próbą nowego spojrzenia na dzieło Jonathana S w ifta, próbą odmienną od interpretacji prof. B. Suchodolskięgo, znanej z jego szkicu
