Przegl¹d informacji medialnych dotycz¹cych geologii
Miros³aw Rutkowski
1W czasach, kiedy obieg informacji by³ znacznie wolniejszy ni¿ teraz nie trze-ba by³o szukaæ daty wydania gazety, ¿eby oceniæ w jakiej porze roku by³a drukowa-na. Wiadomo – jak w miksie artyku³ów zwi¹zanych z geologi¹ przewa¿a³y tzw. micha³ki, czyli wyci¹gniête z g³êbi szu-flad opowieœci nie najœwie¿sze, ale sen-sacyjne – to mamy sezon ogórkowy. Wiê-kszoœæ dziennikarzy wyjecha³a na wakacje, w redakcjach zostali sta¿yœci i jakoœ musz¹ sobie radziæ. Ale nie dzisiaj. W dobie Internetu, mediów spo³ecznoœciowych i zaciêtej rywalizacji o czytelnika redakcje nigdy nie œpi¹, o waka-cjach nie ma mowy. Ca³y czas pracuj¹ na najwy¿szych obrotach i zalewaj¹ rynek rzek¹ informacji. Mo¿e czasami zbyt wartk¹, w wielu przypadkach doœæ p³ytk¹...
W drugiej po³owie lipca i pierwszej po³owie sierpnia spora czêœæ tych doniesieñ by³a zwi¹zana z energetyk¹, górnictwem i surowcami energetycznymi. Prym wiod³y dwa tematy: amerykañskie sankcje na³o¿one na Iran, Koreê Pó³-nocn¹ i Rosjê oraz pierwsze informacje Ministerstwa Ener-gii o mo¿liwym kszta³cie polskiego miksu energetycznego. Prawie jednog³oœna decyzja obu izb Kongresu Stanów Zjednoczonych, zaakceptowana pod koniec lipca przez prezydenta Donalda Trumpa, jest dla Polski o tyle wa¿na, ¿e wi¹¿e siê z mo¿liwoœci¹ zablokowania projektu Nord Stream 2, bardzo niekorzystnego dla naszych planów dy-wersyfikacji dostaw gazu ziemnego. Nowa ustawa daje prezydentowi USA mo¿liwoœæ ukarania firm uczestni-cz¹cych w realizacji inwestycji Gazpromu dotkliwymi sankcjami gospodarczymi. To ca³kiem nieoczekiwana odsiecz w polskich staraniach o zaniechanie planu budowy gazoci¹gu, bardzo korzystnego dla ekonomii Niemiec, ale zwiêkszaj¹cego uzale¿nienie UE od partnera o co najmniej niejasnych zamiarach politycznych.
Wiele portali internetowych (m.in. biznesalert.pl z 31 lipca) zamieœci³o komentarz europos³a Zbigniewa KuŸ-miuka, który omawia kontekst ustawy, konkluduj¹c:
– Wygl¹da na to, ¿e to nie UE obroni kraje Europy Œrodkowo-Wschodniej przed rosyjsk¹ dominacj¹ gazow¹, a w³aœnie USA pod przewodnictwem prezydenta Trumpa, który ci¹gle jeszcze jest oskar¿any o prorosyjskoœæ.
Obok tematów gospodarczo-politycznych w mediach prze³omu lipca i sierpnia mo¿na by³o niestety znaleŸæ wie-le doniesieñ o katastrofach sejsmicznych, które wydarzy³y siê m.in. na greckiej wyspie Kos (21 lipca) i w chiñskiej prowincji Syczuan (9 sierpnia). Szczególne wra¿enie wywo³a³ pierwszy incydent z uwagi na du¿¹ popularnoœæ wyspy po³o¿onej we wschodniej czêœci Morza Egejskiego,
tu¿ u wybrze¿y tzw. Riwiery Tureckiej, o tej porze roku zape³nionej rzesz¹ turystów. Trzêsienie ziemi o magnitudzie 6,7 spowodowa³o œmieræ dwóch osób, ponad sto zosta³o rannych. Odnotowano te¿ niewielkie tsunami, prawie nie-zauwa¿one z powodu ogromu zniszczeñ na l¹dzie. Wiêk-szoœæ turystów dopiero przy okazji tej katastrofy dowiedzia³o siê, ¿e wypoczywaj¹ na uskoku anatolijskim, jednej z najbardziej aktywnych sejsmicznie stref na naszej planecie.
Potencjalnie znacznie groŸniejsze trzêsienie ziemi nawiedzi³o prowincjê Syczuan w œrodkowo-zachodnich Chinach. Region po³o¿ony na przedpolu Himalajów jest znany z aktywnoœci sejsmicznej. Przy bardzo wysokiej gêstoœci zaludnienia i s³abej konstrukcji budynków ka¿dy epizod sejsmiczny przynosi ogromne ¿niwo ofiar – seria wstrz¹sów w maju 2008 r. zabi³a ponad 70 tys. osób. Tym razem, mimo typowej dla Syczuanu bardzo du¿ej inten-sywnoœci wstrz¹sów siêgaj¹cej magnitudy 7, ofiar œmier-telnych by³o tylko 19, co nale¿y zawdziêczaæ wyj¹tkowo odludnej strefie epicentralnej. Równie¿ w tym przypadku œwiadkami katastrofy by³y tysi¹ce turystów, poniewa¿ region nale¿y do bardzo czêsto odwiedzanych z uwagi na malowniczy krajobraz i liczne zabytki.
NOWY MIKS ENERGETYCZNY – PIERWSZE PRZYBLI¯ENIE
Wêgiel kamienny i brunatny maj¹ stanowiæ nieca³e 60% miksu energetycznego Polski do 2030 r., z perspek-tyw¹ do 2050 r. – powiedzia³ 11 lipca dziennikarzom wice-minister energii Grzegorz Tobiszowski. Jak relacjonowa³a PAP wypowiedŸ pad³a po spotkaniu zespo³ów trójstron-nych ds. bezpieczeñstwa górników i bran¿y wêgla brunat-nego. Minister doda³, ¿e resztê miksu uzupe³ni gaz ziemny, odnawialne Ÿród³a energii (OZE) i byæ mo¿e elektrownia j¹drowa, o której budowie rz¹d ma zdecydowaæ do koñca tego roku. G³ówne za³o¿enia polityki pañstwa w dziedzi-nie wykorzystania krajowych zasobów wêgla kamiennego i brunatnego bêd¹ musia³y byæ skorelowane z zaleceniami Komisji Europejskiej, zw³aszcza z ostatecznym kszta³tem tzw. pakietu zimowego oraz cenami emisji CO2. Pe³ny
tekst dokumentu pod nazw¹ „Polityka energetyczna Pol-ski” ma byæ opracowany do koñca tego roku.
W konferencji prasowej uczestniczy³ te¿ wiceminister œrodowiska prof. Mariusz Orion Jêdrysek, który poinfor-mowa³ o zapoznaniu uczestników spotkania z projektem polityki surowcowej pañstwa. Doda³ równie¿, ¿e liczy na przyjêcie jej za³o¿eñ przez rz¹d w przysz³ym roku.
Informacje na temat nowego miksu energetycznego szeroko komentowali publicyœci ekonomiczni. Karolina
541
Przegl¹d Geologiczny, vol. 65, nr 9, 2017
CO W PRASIE PISZCZY
1
Baca-Pogorzelska w tekœcie zatytu³owanym „Nowy miks ze starym wêglem”, opublikowanym na portalu Obserwa-tor Finansowy, podda³a analizie dosyæ lakoniczne informa-cje ministra Tobiszowskiego. Zauwa¿y³a, ¿e zmniejszenie udzia³u wêgla w energetyce, z obecnych 84–86% do 60% w 2030 r., wcale nie musi oznaczaæ zmniejszenia wydo-bycia. Zapotrzebowanie na energiê elektryczn¹ bêdzie bo-wiem ros³o, wg ostro¿nych szacunków ME o 2% rocznie.
Publicystka wiele uwagi poœwiêca budowie elektrowni j¹drowej. Jej zdaniem najwiêkszy wp³yw na decyzjê rz¹du bêdzie mia³o ostateczne ustalenie na forum unijnym sposo-bu rozliczania limitów emisji CO2 zaproponowanych w
„pakiecie zimowym”. Mo¿liwe jest podejœcie indywidual-ne – dla poszczególnych instalacji, lub uœrednioindywidual-ne – dla ca³ego kraju. Polska optuje za drugim wariantem. Jeœli zostanie on przyjêty, elektrownia j¹drowa zyska racjê bytu. Jej zeroemisyjna produkcja wp³ynie bowiem na œredni¹, co pozwoli na budowê nowych bloków wêglowych.
Dziennikarkê zaskakuje rozleg³y plan dotycz¹cy budo-wy morskich farm wiatrobudo-wych na Ba³tyku. Choæ w dekla-racji ministra Tobiszowskiego zabrak³o szczegó³ów, to wynika z niej, ¿e do 2030 r. z tego Ÿród³a mo¿e pochodziæ ok. 6 GW mocy. WskaŸnik robi wra¿enie, jeœli porównamy go z moc¹ wszystkich instalacji wytwarzaj¹cych pr¹d elek-tryczny, która wynosi obecnie ok. 40 GW. Udzia³ gazu ziemnego w nowym miksie energetycznym bêdzie zda-niem Bacy-Pogorzelskiej najtrudniejszy do oszacowania, ale na pewno wy¿szy ni¿ obecnie, co mo¿e daæ rz¹dowi argument w negocjacjach z Bruksel¹, forsuj¹c¹ ca³kowit¹ dekarbonizacjê przemys³u.
Za³o¿enia nowej polityki energetycznej skomentowa³ te¿ Janusz Steinhoff, by³y wicepremier i minister gospo-darki. W wywiadzie dla portalu defence24 opublikowanym 17 lipca zaznaczy³, ¿e priorytetem powinno byæ nakreœle-nie scenariusza przejœcia do gospodarki niskoemisyjnej opartej na nowoczesnej energetyce. Jego zdaniem nale¿y stawiaæ na g³êbok¹ dywersyfikacjê noœników energii, a budowanie jej na wêglu kamiennym i wêglu brunatnym w d³ugiej perspektywie czasowej jest nieracjonalne.
– Musimy mieæ œwiadomoœæ, ¿e koszty œrodowiskowe przy wydobyciu wêgla bêd¹ ros³y oraz ¿e – w kontekœcie ekonomicznej op³acalnoœci – nasze zasoby powoli siê wyczerpuj¹ – argumentowa³ Steinhoff.
PALEONTOLOGIA I WAKACJE
Skamienia³oœci i œlady dziwnych zwierz¹t, które ¿y³y niegdyœ na naszej planecie, to jeden z najwdziêczniejszych tematów medialnych. Media prze³omu lipca i sierpnia tym razem równie¿ nie zawiod³y – ukaza³o siê sporo artyku³ów poœwiêconych paleontologii. Serwis PAP Nauka w Polsce przyniós³ 28 lipca artyku³ o odkryciu w kamienio³omie
Owadów-Brzezinki szcz¹tków ¿ó³wia morskiego sprzed 148 mln lat.
– Jest to najstarszy znany ¿ó³w przystosowany do od¿y-wiania siê pokarmem stricte morskim – podkreœli³ Daniel Tyborowski z Muzeum i Instytutu Zoologii PAN, jeden z autorów artyku³u, w którym opisano zwierzê. Publikacja ukaza³a siê w periodyku Geological Journal. Wspó³autora-mi s¹ Tomasz Szczygielski i B³a¿ej B³a¿ejowski z Instytutu Paleobiologii PAN. Nazwa nowego gatunku ¿ó³wia –
Owa-dowia borsukbialynickae – nawi¹zuje do nazwiska prof.
Magdaleny Borsuk-Bia³ynickiej, zas³u¿onej badaczki ga-dów mezozoicznych.
W tym samym portalu mo¿na by³o znaleŸæ 19 lipca tekst pt. „Ostatni niedŸwiedŸ jaskiniowy – ze Stajni pod Czêstochow¹?” Z artyku³u wynika, ¿e w jaskini znanej z g³oœnego przed kilku laty odkrycia zêba pierwszego pol-skiego neandertalczyka wroc³awscy naukowcy znaleŸli paliczek niedŸwiedzia jaskiniowego z gatunku Ursus
ingressus, datowany radiowêglowo na 25–26 tys. lat. To
najbli¿szy naszym czasom niedŸwiedŸ jaskiniowy, po-niewa¿ konkurencyjny osobnik znaleziony we W³oszech ¿y³ o tysi¹c lat wczeœniej. Byæ mo¿e w³aœnie w Polsce te potê¿ne bestie znalaz³y sw¹ ostatni¹ ostojê – spekuluje autor tekstu.
W wakacje zdecydowanie wzrasta popularnoœæ paleon-tologii, bo có¿ mo¿e byæ przyjemniejszego dla najm³odszych turystów ni¿ podziwianie w piêknych okolicznoœciach przyrody fantastycznych modeli dinozaurów, niewa¿ne, ¿e czasem zbudowanych z tandetnego plastiku powleczonego grub¹ warstw¹ b³yszcz¹cej farby.
Z ca³¹ pewnoœci¹ takich atrakcji, przyprawiaj¹cych naukowców o ból zêbów, nie bêdzie na wystawie „Tropami œwiêtokrzyskich dinozaurów” otwartej w po³owie lipca w Chêcinach. Nazwisko autora ekspozycji prof. W³odzi-mierza Mizerskiego z Pañstwowego Instytutu Geologicz-nego – Pañstwowego Instytutu Badawczego gwarantuje wysoki poziom merytoryczny wystawy dostêpnej w Muze-alnej Izbie Górnictwa Kruszcowego w Miedziance. Bêdzie mo¿na na niej podziwiaæ odciski lokalnych stworów oraz odlewy sprowadzone z Chin. W uroczystym otwarciu wzi¹³ udzia³ Roman Jaworski, burmistrz Chêcin (te¿ zwi¹zany niegdyœ z PIG-PIB). O przedsiêwziêciu informowa³o kie-leckie Echo Dnia z 28 lipca.
Jednak o popularnoœci wakacyjnej paleontologii naj-lepiej mo¿e œwiadczyæ skromna notatka znaleziona w periodyku „Prze³om – Tygodnik Ziemi Chrzanowskiej” z 2 sierpnia. Informacja dotyczy³a œwiêta so³ectwa Bolê-cin, a zapowiada³a atrakcje i zabawy dla dzieci – malowa-nie twarzy, tatua¿e, bañki mydlane, wystêpy zespo³u tanecznego „Bolêcanie”, pokaz wozu bojowego miejsco-wej stra¿y po¿arnej, a tak¿e... stanowisko paleontologiczne i geologiczne „Wioski nad Ska³¹”.
Geologia i paleontologia gór¹!
542
