S P R A W O Z D A N I A
I
M A T E R I A Ł Y
R O C Z N I K IKULTUROZNAWCZE Tom I – 2010
MAŁGORZATA GRUCHOŁA*
KONFERENCJA NAUKOWA „MEDIA ZWIERCIADŁEM KULTURY? KULTURA ZWIERCIADŁEM MEDIÓW?”
Lublin, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, 28 wrze%nia 2010 roku
Zakład Antropologii Kulturowej na Wydziale Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej (UMCS) w Lublinie był organizatorem konferencji nauko-wej „Media zwierciadłem kultury? Kultura zwierciadłem mediów?”, która odbyła si" 28 wrze%nia 2010 r. Miejscem obrad była Sala Posiedze& Rady Wydziału Filozofii i Socjologii UMCS.
Współczesne media s# przestrzeni# transmisji wszelkich aspektów kultury. W kla-sycznych kontekstach badawczych akcentuje si" ich po%rednictwo mi"dzy twórcami a odbiorcami danych tre%ci kultury. Jest jednak bezsporne, !e partycypacja mediów w kulturze nie sprowadza si" wył#cznie do ich biernego uczestnictwa w !yciu spo-łeczno-kulturowym. S# one aktywnym i wa!nym partnerem w grze politycznej, ryn-kowej etc. Media i kultura pozostaj# wi"c w specyficznym uwikłaniu – celem kon-ferencji była próba uchwycenia istoty tej relacji. Interesuj#ce były pytania: w jakim stopniu medium (w etymologicznym sensie) pozostaje dzisiaj tylko zwierciadlanym, „czystym” przeka$nikiem, w jakim za% kreuje nowe tre%ci i warto%ci kultury? Podczas konferencji podj"to dyskusj" w ramach nast"puj#cych obszarów tematycznych:
1. Media w kulturze, kultura w mediach.
2. Media a symbole i warto%ci kultury globalnej; udział mediów w procesach globalizacji wzorów i trendów kulturowych.
3. Media a etyczne dylematy i wyzwania współczesnej kultury. 4. Mediatyzacja polityki i prawa; media jako czwarta władza.
Dr MAŁGORZATA GRUCHOŁA – adiunkt Katedry Historii Kultury Intelektualnej w Instytucie
Kulturoznawstwa na Wydziale Filozofii KUL; adres do korespondencji: ul. Droga M"czenników Majdanka 70, p. 212, 20-325 Lublin; e-mail: mgruch@kul.lublin.pl
SPRAWOZDANIA I MATERIAŁY
246
Refleksje nad mediami w kulturze, kultur# w mediach przedstawił Jacek D # b a ł a z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II (KUL). Mediocentryczny punkt widzenia nad kultur# i jej trwaniem zreferował Paweł B y t n i e w s k i z UMCS. Natomiast Beata G u z o w s k a z Uniwersytetu Rzeszowskiego (URz) omówiła nowe media i ich wpływ na współczesne formy kultury. Rol" kultury jako filtra przekazu medialnego przedstawił Maciej R a j e w s k i z UMCS. Natomiast Halina R a r o t, równie! z UMCS, zanalizowała relacje mi"dzy mediami a kultur#. Dylematy teorii medium: mi"dzy niedorzeczno%ci# determinizmu a utrat# to!samo%ci rozwi#zał Mar-cin T r y b u l e c z UMCS. Pierwszy blok tematyczny zako&czył referat Przemysława Z o n i k a z UMCS pt. Pierwotne i wtórne podobie stwo struktur umysłowych jako
podstawa komunikacji. Spojrzenie z perspektywy teorii umysłu F.A. Hayeka.
W sesji II, Media a symbole i warto-ci kultury globalnej; udział mediów w
proce-sach globalizacji wzorów i trendów kulturowych, zostało wygłoszonych pi"'
refera-tów, których autorami byli w wi"kszo%ci pracownicy naukowi UMCS. Dominika B o r o & zanalizowała „medialny” styl wypowiedzi i jego rol" w kulturze. Maciej K o c i u b a omówił mechanizmy mimetyczne w kulturze i mediach. Natomiast sche-maty tworzenia i odtwarzania kultury elitarnej i masowej w dobie globalizacji przed-stawiła Mariola K u s z y k - B y t n i e w s k a. Rozwa!ania na temat roli mediów w roz-woju konsumeryzmu poprowadził Eryk P i e s z a k z Uniwersytetu im. Adama Mic-kiewicza (UAM) w Poznaniu. Sesj" zako&czył referat Beaty T w o r e k z UMCS o roli ksi#!ki w mediach.
O!ywiona i ciekawa dyskusja skoncentrowała si" na problemie przygotowania słuchacza, telewidza, internauty do odbioru przekazów medialnych. Została poru-szona kwestia edukacji medialnej oraz umiej"tno%ci korzystania z mediów.
Sesj" popołudniow# Media a etyczne dylematy i wyzwania współczesnej kultury otworzył referat Liliany T o m a s z e w s k i e j z Pa&stwowej Wy!szej Szkoły Zawo-dowej w Płocku. Prelegentka w formie analizy porównawczej (przeszło%' – tera$-niejszo%') przedstawiła stereotypy kobiet w mediach. Kryteria doboru i oceny infor-macji w przekazach medialnych omówił Radosław K a w c z y & s k i z Wy!szej Szko-ły Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa w Poznaniu. Wykazał, i! „wiarygodno%'” przekazu przegrywa z jego „atrakcyjno%ci#”. Katarzyna Rodek z Akademickiego Radia „Kampus” w Warszawie po krótkiej charakterystyce rozgło%ni radiowej na kon-kretnych przykładach ukazała, jak w ciekawy sposób informuj#c i relacjonuj#c wydarzenia, mo!na zainicjowa' działania kulturalne na szerok# skal". W kr"gu kul-tury popularnej osadzony był tak!e nast"pny referat, zatytułowany Sensacja czy
etyka? Współczesne programy rozrywkowe na przykładach „Kuba Wojewódzki Show” i „Szymon Majewski Show”, którego autorka, Małgorzata G r u c h o ł a z KUL,
bazu-j#c na badaniach ankietowych, broniła tezy, !e ogl#dalno%' programów rozrywko-wych wynika z ich kontrowersyjno%ci. Scharakteryzowała wymienione w tytule programy, podała przykłady kontrowersyjnych wypowiedzi. Kolejny, bardzo ciekawy głos zabrał Lech Z d y b e l z UMCS. Zastanawiaj#c si" nad mediami jako
zwier-SPRAWOZDANIA I MATERIAŁY 247 ciadłem kultury, wskazał na „dysfunkcje narkotyzuj#ce” mediów, tzn. wytwarzanie przez media masowe stanu społecznej apatii, przy równoczesnym umacnianiu w%ród odbiorców fałszywego wra!enia, !e poinformowanie z mediów wystarcza do %wia-domego i aktywnego uczestnictwa w !yciu społecznym. Daj# złudzenie „!ycia z dru-giej r"ki”, ucz# zast"pczego prze!ywania rzeczywisto%ci i pogł"biaj# stan bierno%ci.
Ostatnia sesja, Mediatyzacja polityki i prawa; media jako czwarta władza, mimo pó$niej pory wywołała !yw# dyskusj". Inspiracj# były m.in. wyst#pienia: Marty K u t y z Uniwersytetu Wrocławskiego (UWr) Manipulacja medialna a polityka, Mar-ty Ł a c e k z UMCS Obraz mediów i poliMar-tyki w społeczno-ciach wiejskich. Komunikat
z bada , Lidii P o k r z y c k i e j z UMCS Media jako czwarta władza w skali lokalnej. Analiza na przykładzie Lubelszczyzny oraz Moniki T o r c z y & s k i e j z UMCS „Pani-ka moralna” w mediach. Refleksje w kontek-cie polskiej kultury prawnej. W dyskusji
została poruszona m.in. kwestia manipulacji wizerunkiem polityków, stereotypowym postrzeganiem polityków w małych społeczno%ciach lokalnych, poziomu kultury prawnej kształtowanej przez same media oraz ochrony prawnej odbiorców/u!ytkow-ników mediów. Znowelizowany kodeks karny, obowi#zuj#cy od 8 czerwca 2010 r., gwarantuje cz"%ciowo tak# ochron".
W sumie zostało wygłoszonych 21 referatów. Prelegenci reprezentowali o%rodki naukowe z całej Polski: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Pa&stwow# Wy!sz# Szkoł" Zawodow# w Płocku, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Pozna-niu, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytet Rzeszowski, Uni-wersytet Wrocławski, Wy!sz# Szkoł" Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa w Po-znaniu oraz Akademickie Radio „Kampus” w Warszawie.
Zako&czenia i podsumowania konferencji dokonał prof. Lech Z d y b e l, kierownik Zakładu Antropologii Kulturowej UMCS.
Konferencja dała okazj" do wymiany refleksji w gronie przedstawicieli ró!norod-nych dyscyplin i %rodowisk naukowych, którym bliska jest sygnalizowana proble-matyka. My%l", !e zapisała si" ona w pami"ci uczestników jako ciekawe i inspiruj#ce spotkanie w miłej atmosferze. B"dzie zach"t# do dalszej współpracy i naukowej wymiany pogl#dów podczas kolejnych przedsi"wzi"' organizatorów Konferencji.
