Przegl¹d informacji medialnych dotycz¹cych geologii – grudzieñ 2014
Miros³aw Rutkowski
1Tradycyjnie w ostatnim miesi¹cu roku w prasie pojawiaj¹ siê komentarze podsumowuj¹ce koñcz¹cy siê okres roz-liczeniowy. Tym razem uderza refleksja przewijaj¹ca siê w prawie wszystkich artyku³ach: 2014 rok trudno uznaæ za najbardziej pomyœlny w dziejach kraju, ale nastêpny nie zapowiada siê lepiej. Trudno siê nie zgodziæ z pierwsz¹ czêœci¹ oceny, jeœli chodzi o dziedziny gospodarki zwi¹zane z geo-logi¹. Spadaj¹ce ceny surowców mineralnych, niepowo-dzenia polskiego programu ³upkowego, niepewne skutki unijnej polityki klimatycznej, przed³u¿aj¹ca siê globalna stagnacja gospodarcza z ca³¹ pewnoœci¹ nie pomog³y sek-torowi geo. Co do prognoz na 2015 r., to naszym zdaniem, nale¿y je darzyæ poziomem zaufania typowym dla szaco-wania potencjalnych zasobów kopalin, czyli w granicach plus minus 50 procent.
Oprócz okolicznoœciowych podsumowañ w grudnio-wej prasie mo¿na by³o znaleŸæ sporo tekstów zwi¹zanych z nasz¹ dziedzin¹ wiedzy. Dominowa³y artyku³y poœwiêco-ne trudpoœwiêco-nej sytuacji górnictwa wêglowego, ale mo¿na by³o te¿ znaleŸæ doniesienia dotycz¹ce innych bran¿. PGNiG pochwali³o siê pomyœlnymi rezultatami szczelinowania w odwiercie Pniewy 4 ko³o Poznania. Wed³ug portalu Biz-nes Onet z 15 grudnia, jest to jedno z pierwszych odkryæ z³ó¿ gazu typu tight w Polsce. Szacunkowe zasoby ocenio-ne zosta³y na 1,0-1,5 mld m3
.
G³oœnym echem odbi³a siê informacja spó³ki PGE EJ1 (przygotowuj¹cej budowê pierwszej polskiej elektrowni j¹drowej) o zerwaniu kontraktu z australijsk¹ firm¹ Worley Parsons, która mia³a przeprowadziæ badania œrodowisko-we. Polska spó³ka obwinia Australijczyków o zbyt woln¹ realizacjê prac w szczególnoœci meteorologicznych, sejs-micznych i geologicznych. Prezes PGE EJ1 – Jacek Cichosz – 23 grudnia w rozmowie z dziennikarzem Trybuny Górni-czej przyzna³, ¿e zerwanie umowy spowoduje wielomie-siêczne opóŸnienie zwi¹zane z koniecznoœci¹ znalezienia nowych wykonawców. Nale¿y dodaæ, ¿e w prasie stycznio-wej pojawi³y siê komentarze wi¹¿¹ce opiesza³oœæ Worley Parsons z zaanga¿owaniem w przedsiêwziêcia na terenie Federacji Rosyjskiej.
Interesuj¹cy materia³ zamieœci³ Puls Biznesu 31 grud-nia. Ma³gorzata Graniszewska zatytu³owa³a swój tekst „W surowcach Polska idzie na œlepo”. W leadzie czytamy: „Wa¿niejszy jest gaz czy wêgiel? Ile mamy czego? Wszystko by³oby jasne gdybyœmy mieli politykê surow-cow¹”. Dziennikarka dotar³a do informacji, ¿e w Minister-stwie Gospodarki trwaj¹ prace nad strategi¹ surowcow¹, ale tylko dla kopalin nieenergetycznych, natomiast
Minis-terstwo Œrodowiska od niedawna przygotowuje „Bia³¹ ksiêgê ochrony z³ó¿”. Te opracowania nie zast¹pi¹ generalnej strategii pañstwa, które ponoæ surowcami stoi- konstatuje Graniszewska.
Równie¿ w mediach lokalnych nie brakowa³o w grud-niu tematów z pola geologii. Express Olsztyn 12 grudnia napisa³ o „zimnych termach” warmiñskich. Przedsiêwziê-cie prywatne polegaj¹ce na ujêciu wód podziemnych o temperaturze poni¿ej 20° do celów rekreacyjnych, dotowa-ne z funduszów UE i samorz¹dowych, zyska³o zasz- czyt-ne miano jedczyt-nego z najwiêkszych euroabsurdów roku m.in. w plebiscycie tygodnika Der Spiegiel. Pisa³a o nim prasa krajowa w zwi¹zku z doniesieniem do prokuratury oskar¿-aj¹cym zarz¹d powiatu lidzbarskiego o podjêcie inwesty-cji wbrew opiniom hydrogeologicznym, co mia³o spowodowaæ szkodê w wysokoœci ponad 11 mln PLN. Jak donosi olsztyñska gazeta, prokuratura umorzy³a w³aœnie dochodzenie, a Termy Warmiñskie maj¹ zostaæ otwarte w pierwszym kwartale 2015 r.
15 grudnia TVN 24 Kraków informowa³ z kolei o zakoñ-czonym remoncie Kopca Kraka. Niestety, pozosta³e cztery krakowskie atrakcje tego typu wci¹¿ siê osuwaj¹ i wyma-gaj¹ powa¿nych nak³adów na stabilizacjê. Nie wyklucza siê rozebrania i ponownego uformowania najwa¿niejszej z nich- Kopca Koœciuszki. Miejmy nadziejê, ¿e czynem spo³ecznym, tak jak w latach 1820-1823...
WÊGIEL KAMIENNY: POMRUKI BURZY
Dramatyczna sytuacja Kompanii Wêglowej ognisko-wa³a w grudniu uwagê mediów. Prawie codziennie uka-zywa³y siê w mediach doniesienia o pogarszaj¹cej siê sytuacji finansowej spó³ki i próbach jej naprawy. Jednak dopiero w styczniu, kiedy okaza³o siê, ¿e firmê od ban-kructwa dzieli tylko jeden miesi¹c, rozpêta³a siê prawdzi-wa burza. Na pewno bêdziemy o tym pisaæ w nastêpnym odcinku przegl¹du prasy, ale pozostañmy w obrêbie ram czasowych tego dzia³u.
Jak w grudniu publicyœci postrzegali sytuacjê upada-j¹cej spó³ki? Okazuje siê, ¿e z ca³¹ powag¹, nie wyklu-czaj¹c mo¿liwoœci likwidacji nierentownych kopalñ.
Rafa³ Zasuñ w tekœcie opublikowanym 23 grudnia na portalu wyborcza.biz w tytule pyta: „Jak uzdrowiæ œl¹skie górnictwo?” Niestety, w artykule pró¿no szukaæ prostej odpo-wiedzi. Zdaniem autora rz¹d stoi w obliczu dylematu- albo ratujemy stare kopalnie, albo ratujemy miejsca pracy. Ale jeœli bêdziemy ratowaæ stare kopalnie, to miejsc pracy tak¿e nie ocalimy- dodaje publicysta. Wydaje siê, ¿e tra-westacja s³ynnego powiedzenia Churchilla oddaje sedno sprawy. Jednak kluczem do pokojowego przeprowadzenia
73
Przegl¹d Geologiczny, vol. 63, nr 2, 2015
CO W PRASIE PISZCZY
1
Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; miroslaw.rutkowski@ pgi.gov.pl.
operacji jest akceptacja spo³eczna, w tym zgoda prawie 150 zwi¹zków zawodowych dzia³aj¹cych w Kompanii Wêglowej. Zabrano siê do tego zbyt póŸno i w fatalnym stylu. „Górnictwo wêgla kamiennego jest chyba najwiêksz¹ pora¿k¹ kolejnych rz¹dów, które od czasów wielkiej refor-my rz¹du Jerzego Buzka nie przeprowadzi³y w nim ¿ad-nych reform. Nastêpuj¹ce po sobie rz¹dy PiS i PO przespa³y okres wielkiej koniunktury na wêgiel w latach 2005–2007 i 2010-2011, gdy na miêdzynarodowych ryn-kach ceny wêgla energetycznego siêga³y ponad 100 USD za tonê. Dziœ spad³y do 60 USD”- z gorycz¹ stwierdza autor tekstu. W artykule pada te¿ zdanie o nadpoda¿y wêgla - wypowiada je szef prywatnej kopalni Silesia, radz¹cej sobie mimo ciê¿kich warunków rynkowych. Rzadko pojawiaj¹ce siê sformu³owanie ma naszym zda-niem fundamentalne znaczenie dla bran¿y. Spowolnienie gospodarki Chin- konsumenta po³owy œwiatowego wydo-bycia, wygaszanie segmentu wêglowego na korzyœæ gazo-wego w USA, spadek poda¿y w Europie na skutek wprowadzania OZE musia³y doprowadziæ do spadków cen czarnego z³ota. Tymczasem rozpêdzone kopalnie odkryw-kowe w Australii, Afryce, Stanach Zjednoczonych i Rosji nie mog¹ wyhamowaæ produkcji z dnia na dzieñ. Wci¹¿ dostarczaj¹ surowiec, co pog³êbia trend. Trzeba lat, by rynek siê ustabilizowa³ i dostosowa³ do- miejmy nadziejê - rosn¹cej gospodarki œwiatowej. Pech chcia³, ¿e zawiro-wania cenowe trafi³y rykoszetem œl¹skie kopalnie w naj-gorszym momencie - tu¿ po okresie dobrej prosperity, kiedy otwierano nawet szko³y górnicze w nadziei na wzrost produkcji. Zaniechania kolejnych rz¹dów (i zarz¹dów), nie bior¹cych pod uwagê ostrze¿eñ ekspertów, te¿ zrobi³y swoje i obecnie stoimy- kompletnie nieprzygotowani - w obliczu jednego z najciê¿szych kryzysów w regionie.
Czy uda siê rozwi¹zaæ problem bez gwa³townego wy-buchu protestów spo³ecznych i pochopnej utraty czêœci polskiego potencja³u surowcowego? Wszystko zale¿y od rozs¹dku rz¹du, ekspertów i dzia³aczy zwi¹zkowych.
Pewnym wskazaniem mog¹ byæ plany spó³ki Silesian Coal ujawnione 3 grudnia przez portal gospodarczy wnp.pl. Prezes Jerzy Markowski potwierdza, ¿e inwestor – HMS Bergbau AG – ma zamiar uruchomiæ w ci¹gu trzech lat now¹ kopalniê wêgla w Orzeszu, prawdopodobnie wyko-rzystuj¹c infrastrukturê kopalni Krupiñski. Równie¿ australijskie PD Co ma plany budowy kopalni przyle-gaj¹cej do Bogdanki, tym razem w szczerym polu. Zak³ad ma nosiæ imiê kuriera Polskiego Pañstwa Podziemnego Jana Karskiego. O uroczystoœci podpisania listu intencyj-nego donosi³ 3 grudnia za PAP portal wnp.pl. Inwestycja ma kosztowaæ ok. 2,5 mld PLN. Rozpoczêcie budowy jest planowane na koniec 2016 r. Media wczeœnie informowa³y o planach Kopexu, który ma zamiar wybudowaæ now¹ kopalniê w okolicach Czêstochowy.
Nie wiadomo, czy wszystkie te projekty zostan¹ sfina-lizowane, ale nale¿y zauwa¿yæ, ¿e s¹ kontynuowane mimo z³ej koniunktury na rynku. Œwiadczy to o rozs¹dku inwe-storów, którzy wiedz¹, ¿e w gospodarce œwiatowej dzia³aj¹ d³ugoterminowe cykle ekonomiczne, a obecna stagnacja nie bêdzie trwaæ wiecznie.
NAUKA W MEDIACH
Uczciwie trzeba przyznaæ, ¿e media coraz wiêcej uwa-gi poœwiêcaj¹ informacjom ze œwiata nauki. Co najbardziej cieszy to poprawa jakoœci przekazu w zwyczajnych gaze-tach, portalach internetowych i tygodnikach. Ka¿da z sza-nuj¹cych siê redakcji- równie¿ w mediach lokalnych - ma obecnie wyspecjalizowany dzia³, kierowany przez do-œwiadczonych publicystów, czêsto z dorobkiem naukowym w dziedzinach niehumanistycznych. Jeszcze dwa, trzy lata temu w popularnych portalach internetowych z ³atwoœci¹ mo¿na by³o znaleŸæ typowe kaczki dziennikarskie, tworzo-ne przez ewidentnych amatorów, czêsto sta¿ystów lub stu-dentów dziennikarstwa. Dzisiaj jest to znacznie trudniejsze – kadry okrzep³y i nabra³y doœwiadczenia. Wielka w tym zas³uga portalu PAP Nauka w Polsce (oraz resortu nauki i szkolnictwa wy¿szego, finansuj¹cego przedsiêwziêcie), który dostarcza wszystkim zainteresowanym wysokiej ja-koœci materia³y do przedruku. Bezp³atnie. Z tego Ÿród³a pochodzi wiêkszoœæ artyku³ów w popularnych portalach internetowych, czêsto siêgaj¹ po nie wyspecjalizowane serwisy gospodarcze.
Dla przyk³adu, na witrynie PAP 10 grudnia mo¿na by³o znaleŸæ tekst, przedrukowany póŸniej przez wiele portali i czasopism, o odkryciu mikrodiamentów w ska³ach ze Szwecji. Próbki z odkrywek w paœmie Snasahogarna w prowincji Jamtland pobra³a miêdzynarodowa grupa naukowców pod kierownictwem prof. Jaros³awa Majki z Uniwersytetu w Uppsali. Diamenty o œrednicy poni¿ej 10 µm znaleziono w Laboratorium Badañ Fazowych, Strukturalnych, Teksturalnych i Geochemicznych krakow-skiej AGH. Wyniki badañ ukazuj¹ce w nowym œwietle ewolucjê Gór Skandynawskich opublikowano w czasopiœ-mie Geology.
Powa¿na prasa g³ównego nurtu nie zadowala siê prze-drukami, lecz sama produkuje teksty, czêsto na wysokim poziomie, nie ustêpuj¹cym materia³om zamieszczanym przez znane miesiêczniki popularno-naukowe z Wiedz¹ i ¯yciem oraz Œwiatem Nauki na czele. Dla przyk³adu 17 grudnia mogliœmy znaleŸæ w Gazecie Wyborczej obszerny artyku³ pt. „Mars jest ¿ywy!” autorstwa Piotra Cieœliñskie-go. Mo¿na siê by³o z niego dowiedzieæ o sensacyjnych wynikach analiz sk³adu marsjañskiej atmosfery prze-sy³anych przez ³azik Curiosity, a ujawnionych ostatnio w Science. Okazuje siê, ¿e stê¿enie metanu w bezpoœred-nim s¹siedztwie pojazdu okresowo wzrasta³o a¿ dziesiê-ciokrotnie (od 0,7 do 7 ppb). To nasuwa przypuszczenie, ¿e spod powierzchni uwalniaj¹ siê ob³oki metanowe, szybko rozpraszaj¹ce siê w atmosferze. Niejasna jest geneza gazu, widocznego te¿ w postaci ob³oków na zdjêciach satelitar-nych. Potrzebne s¹ badania sk³adu izotopowego wêgla, aby stwierdziæ jego proweniencjê. Laboratorium na pok³adzie Curiosity mo¿e sobie z tym poradziæ, ale na razie próbki s¹ zbyt sk¹pe, by mo¿na by³o wykonaæ analizê.
Bardzo popularny jest temat ba³tyckiego tsunami. Informacje o pracach zespo³u Andrzeja Piotrowskiego z Oddzia³u Pomorskiego Pañstwowego Instytutu Geologicz-nego w Szczecinie regularnie pojawia³y siê w mediach lokalnych. Tym razem du¿y artyku³ poœwiêci³ mu portal wyborcza.pl z 26 grudnia. Tytu³ g³osi, oczywiœcie – „Nie tylko oceany. Tsunami by³o te¿ na Ba³tyku”.
74
