View of Hippokrates, Aforyzmy, wstęp, przekład i komentarz Krzysztof Głombiowski

R

E

C

E

N

Z

J

E

Tom LXII, zeszyt 3 – 2014

H i p p o k r a t e s, Aforyzmy, Wstp, przekad i komentarz Krzysztof G  o m -b i o w s k i, Gdask: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdaskiego 2013, ss. 166. ISBN 978-83-7328-788-6.

W Polsce tytu i termin Corpus Hippocrateum znany jest jedynie wskiej grupie specjalistów, m.in. z tego powodu, e dzieo to w caoci nigdy nie doczekao si przekadu na jzyk polski. Przekad Aforyzmów Hippokratesa, którego dokona Krzy-sztof Gombiowski, zosta oparty na francuskim wydaniu tekstu greckiego: Œuvres

complètes d’Hippocrate, traduction nouvelle avec le texte grec en regard […] par

É. Littré, tom quatrième, Paris 1844, s. 396-609. Dodatkowo orygina by porówny-wany z angielskim wydaniem tekstu W.H.S. Jonesa: Hippocrates, Vol. IV, with an English Translation by W.H.S. Jones, Cambridge, Mass.–London 2005.

Wydanie Krzysztofa Gombiowskiego poprzedza krótki i interesujcy Wstp, w którym autor wymienia pisma z Corpus Hippocrateum, jakie zostay przetuma-czone na jzyk polski przez jego poprzedników: w wieku XIX przez Henryka ucz-kiewicza, w XXI przez Mariana Wesoego. Autor nie uwzgldni natomiast tych prze-kadów pism Hippokratesa, które ukazyway si w „Archiwum Historii i Filozofii Me-dycyny” oraz w „Przegldzie Lekarskim”, chocia wymienia je M. Wesoy w opub-likowanym przez siebie tomie Hipokrates. Wybór pism, t. I, Warszawa 2008, s. 32.

Faktem natomiast jest, e ze zbioru liczcego 53 anonimowe dziea na jzyk polski przeoono zaledwie kilka pism, przy czym tekst Przysigi doczeka si, ze zrozumiaych wzgldów, a kilku przekadów.

We Wstpie Krzysztof Gombiowski przedstawia take krótk histori wyda

Cor-pus Hippocrateum, jak równie wyjania, dlaczego Aforyzmy Hippokratesa byy

w staroytnoci uznawane za „Bibli lekarsk”.

Autor przekadu przyj zaoenie, e w swojej publikacji nie bdzie zamieszcza ani obszernych przypisów, ani podobnych komentarzy. W przypadku tego konkret-nego dziea przypisywakonkret-nego Hippokratesowi jest to zaoenie suszne. Zbiór

Aforyz-mów bowiem – jak pisze o tym Gombiowski – to „w istocie kompilacja

niezliczo-nych gnomiczniezliczo-nych poucze, bdcych przez dugi czas w obiegu w róniezliczo-nych szkoach medycznych”, które miay uatwia zapamitywanie wskaza lekarskich. Nie s one

RECENZJE 144

ani trudne do zrozumienia, ani nie zawieraj takich fragmentów, które wymagayby specjalnych lekcji czy wielostronicowych objanie. Dziki tak przyjtemu zao eniu zaprezentowany przekad jest bli szy staro ytnej postaci tego utworu.

Na uznanie zasuguje zarówno szata graficzna tego tomu, jak i zamieszczenie w nim bilingwicznej wersji (grecko-polskiej) samego tekstu. Na zachodzie Europy, taka forma wydawania staro ytnych autorów ma dug tradycj i gboki sens, spra-wia bowiem, e po kolejne tomy dobrze znanych i rozpoznawanych serii sigaj zarówno filolodzy klasyczni, jak i ci wszyscy, którzy, chocia nie znaj jzyków klasycznych, to jednak pragn si zapozna z dzieami, które budoway podstawy kul-tury i wiadomoci Europejczyków.

Przekad Aforyzmów Hippokratesa autorstwa Krzysztofa Gombiowskiego jest wyrazem sumiennej pracy filologicznej, gdzie z jednej strony zadbano o wierno oryginaowi, z drugiej natomiast doo ono stara, aby te krótkie powiedzenia gno-miczne zabrzmiay tak e w sposób jasny i zrozumiay w jzyku polskim. Mo emy jedynie zachci profesora Krzysztofa Gombiowskiego do podejmowania prac nad przekadem kolejnych utworów zaliczanych do Corpus Hippocrateum i z niecierpli-woci oczekiwa na ich wydanie.

Joanna Rybowska Katedra Filologii Klasycznej U

Grzegorz K o t  o w s k i, El bieta S t a r e k, aci skie inskrypcje w kocioach

Gda ska. Bazylika Mariacka, Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum 2013, ss. 108.

ISBN 978-83-7823-215-5.

Wydana przez Bernardinum z Pelplina skromna objtociowo ksi ka autorstwa gdaskich filologów klasycznych w swym zao eniu ma peni funkcj szczególnego rodzaju przewodnika po gdaskiej Bazylice Mariackiej: poprowadzi zwiedzajcego nietypowym dla przecitnego turysty szlakiem licznych aciskich inskrypcji i epita-fiów wmurowanych w ciany tej monumentalnej budowli.

Sami autorzy w krótkiej przedmowie-przesaniu do czytelników – zarówno gda-szczan, jak i przybyszów – okrelaj swoj publikacj jako „niewielk ksi eczk” (w tym miejscu, by mo e nieprzypadkowo, przychodzi na myl lepidus novus

libel-lus z utworu dedykacyjnego Katullibel-lusa) i wyranie opisuj jej cel: wzbogacenie

wie-dzy o historii Gdaska poprzez pochylenie si nad informacjami o indywidualnych losach kilkunastu jego mieszkaców, zawartymi w lapidarnych tekstach epitafiów. „Przeczytawszy je wszystkie, a dziki tej ksi eczce mo ecie to uczyni, zdziwicie si, ile osób o tak odmiennych losach ycia i ró nych profesjach przyczynio si do wielkoci tego miasta” – pisz autorzy, zapraszajc do spaceru po wityni, którego