Ewa Głębicka
"Czy rzeczywistość daje się
odczytać?", Zbigniew Bauer, "Ruch
Literacki" nr 6 (1979) : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 23/4 (78), 217
/ I I / BAUER Zbigniew : Czy r z e c z y w i s t o ś ć d a j e s i ę o d czy tać? "Ruch L i t e r a c k i " 1979 n r 6 s . 44 1 -4 4 5 .
P rzy jm u jąc t e z ę o b ra k u świadomości wewnątrzgrupowych w ię z i pokoleniow ych a n a l i z u j e a u t o r mechanizmy powstawania k o l e j nych m odeli tzw . "m łodej p ro z y " (wzorce " n o w o ś c i" ) . O granicza swe ro z w a ż a n ia d o .p o k o l e n i a w yrosłego i tw orzącego po 19^5 r . i p r ó b u je z d e fin io w a ć podstawowe w y z n a c z n ik i p ro z y młodej g e n e ra c j i - w i d o c z n ą zmianę r e l a c j i : ś w ia t p rz e d s ta w io n y - ś w i a t r e a l ny , na r e l a c j ę : ś w ia t r e a l n y - świadomość ś w i a t a . D alsze uwagi d o t y c z ą szczegółow ych problemów i n t e r p r e t a c y j n y c h : o p is u rzeczy w i s t o ś c i r e a l n e j , b o h a t e r a ("u fig u ro w a n a św iadom ość"), f a k t o g r a f izmu i anonimowości o ra z k a t e g o r i i "prawdy" w l i t e r a t u r z e .
BP/78/27 E.G.
/ I I / BEŁKOT J a n : Aspekty p s y c h o lo g ic z n e w "Z a w iś c i" Tadeu sza B rezy . "Acta U n i v e r s i t a t i s N i c o l a i C o p e r n i c i " . ' F i l o l o g i a P o lsk a X /. L i t e r a t u r a . Toruń 1979 s . 7 5 -7 9 .
P ie rw sz a r e d a k c j a wydanej w 1975 roku p o w ie ś c i Tadeusza B rezy "Zaw iść" (z a ty tu ło w a n a " B i a ł a l a s k a " ) p o w s ta ła w 1959 r o ku. O s ta te c z n a , powojenna r e d a k c j a utworu n ie n a r u s z y ł a pierwot nego zamysłu - p ro b le m a ty k a i forma p o w ie ś c i w iąże s i ę z psycho- logizmem l a t t r z y d z i e s t y c h . Genezy n is z c z ą c e g o b o h a t e r a u c z u c ia z a w i ś c i szuka B reza n i e w uwarunkowaniach b i o l o g i c z n y c h i f i z j o l o g i c z n y c h , a l e w d e te r m in a n ta c h sp o łe c z n y c h i p s y c h ic z n y c h odwołując s i ę do k o n c e p c j i p s y c h o l o g i i in d y w id u a ln e j. A n a liz a s t r u k t u r y p o w ie ś c i p o k a z u je , i ż w s z y s tk ie j e j elem en ty s ł u ż ą k o n s t r u k c j i p s y c h o l o g i i b o h a t e r a . Zdaniem a u t o r a , pow ieść Brezy j e s t n a j b a r d z i e j in t e r e s u j ą c y m przykładem i n s p i r a c j i p ro u sto w - s k i e j w p r o z i e l a t t r z y d z i e s t y c h i w yróżnia s i ę p a s j ą poznawczą, poziomem i n t e l e k t u a l n y m i p r e c y z j ą ję z y k a na t l e p o l s k i e j po w i e ś c i p s y c h o lo g i e z n ę j tego o k r e s u .
