Udziały majątkowe wspólników w procesach przekształcania spółek

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr. 776. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. 2008. Jan Lic Katedra Prawa. Udziały majątkowe wspólników w procesach przekształcania spółek 1. Wprowadzenie W przekształceniach spółek przyjęta została zasada kontynuacji. Oznacza to, że spółce przekształconej przysługują wszystkie prawa i obowiązki spółki przekształcanej i spółka ta pozostaje podmiotem zezwoleń, koncesji i ulg przyznanych jej przed przekształceniem. Ponadto wspólnicy spółki przekształcanej stają się z dniem przekształcenia wspólnikami spółki przekształconej (art. 553 k.s.h.)1. Zasada ta odnosi się wprost tylko do praw i obowiązków spółki oraz do wspólnictwa w spółce. Powstaje zatem pytanie, na jakiej zasadzie opiera się przeniesienie praw i obowiązków wspólników spółki przekształcanej na wspólników spółki przekształconej. Zrozumiałe jest, że jeżeli wspólnicy spółki przekształcanej stają się wspólnikami spółki przekształconej, to zarazem powinni zachowywać te prawa, które mieli w spółce przed przekształceniem. Prawa te określa się mianem praw udziałowych. Mają one w przeważającej mierze charakter majątkowy. Z prawami majątkowymi łączą się uprawnienia organizacyjne wspólnika w istocie służące realizacji praw majątkowych. Problem z zachowaniem przez wspólnika praw majątkowych, które miał w spółce przed przekształceniem polega na tym, że prawa te są ukształtowane w każdej spółce w diametralnie odmienny sposób. Kontynuacja wspólnictwa w spółce po przekształceniu jest możliwa, ale prosta kontynuacja praw majątkowych w spółce przekształconej jest wykluczona. Oczywiste jest więc, że prawa te muszą podlegać odpowiedniej transformacji w dostosowaniu do tej formy spółki, w którą nastąpiło przekształcenie.. Ustawa z dnia 15 września 2000 r., Kodeks spółek handlowych, (Dz.U. nr 94, poz. 1037, ze zm.). 1.

(2) Jan Lic. 16. Określenie zasad, na których opiera się przeniesienie praw majątkowych wspólnika, natrafia na wiele trudności. Przede wszystkim brakuje w k.s.h. uregulowania tych zasad. Konieczne jest więc zastosowanie ogólnych reguł prawa, a nawet nieskodyfikowanych reguł sprawiedliwości, skoro brak innych przesłanek normatywnych. W szczególności brakuje też normatywnego wyróżnienia kategorii zbiorczej jaką mógłby być udział wspólnika w majątku spółki. Prawo do udziału w majątku spółki, gdyby było explicite przyznane wspólnikom, mogłoby być kategorią uniwersalną, odpowiednią do każdego typu spółki i podlegającą kontynuacji w każdej formie spółki przekształconej. Zakres praw udziałowych w poszczególnych spółkach służyłby tylko określeniu nadrzędnego udziału w majątku spółki. Brak prawnego wyodrębnienia tej zbiorczej kategorii wynika z trudności pogodzenia konstrukcji udziału wspólnika w majątku spółki z konstrukcją własności majątku spółki, która przysługuje samej spółce, z wyjątkiem tylko spółki cywilnej. Brak ten stanowi lukę prawną, której nie wypełnia obecnie żadna regulacja. W tej sytuacji konieczne jest szczegółowe określenie treści praw majątkowych wspólników w spółce cywilnej i w spółkach handlowych oraz wskazanie najbardziej adekwatnych zasad kontynuacji tych praw w spółkach przekształconych. 2. Udziały majątkowe w spółkach przekształcanych 2.1. Udziały majątkowe w spółce cywilnej. Udziały w majątku wspólnym wspólników są nieoznaczone. Dopóki trwa spółka, nie ma powodu do oznaczenia udziału wspólnika. Nawet rozporządzenie udziałem przez wspólnika nie wymaga oznaczenia wielkości tego udziału wobec spółki2. Potrzeba taka zachodzi dopiero w razie wystąpienia wspólnika ze spółki bądź rozwiązania spółki. Na mocy szczególnych przepisów kodeksu cywilnego3 nieoznaczone w czasie trwania spółki udziały wspólników stają się wówczas oznaczone w sposób wskazany w tych przepisach (art. 871 i art. 875 k.c.). W obydwu sytuacjach wspólnikowi występującemu ze spółki zwraca się w pieniądzu wartość wkładu oznaczoną w umowie spółki, a w braku takiego oznaczenia – wartość jaką wkład ten miał w chwili wniesienia. Ponadto wspólnikowi występującemu wypłaca się w pieniądzu taką wartość wspólnego majątku pozostałego po odli2 Rozporządzanie udziałem przez wspólnika jest sprawą sporną w doktrynie. Zdaniem większości jest to jednak możliwe za zgodą wszystkich wspólników. Zamiast wielu zob. S. Grzybowski, System prawa cywilnego, t. III, cz.2, Prawo zobowiązań, część szczegółowa, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1977, s. 806–807.. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93, ze zm.), cyt. jako k.c. 3.

(3) Udziały majątkowe wspólników…. 17. czeniu wkładów wszystkich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w którym występujący wspólnik uczestniczył w zyskach spółki. W razie rozwiązania spółki, po spłacie długów i zwrocie wartości wkładów, nadwyżkę wspólnego majątku dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spółki. Na tak określone udziały w majątku wspólnym wspólników składają się ich wkłady oraz uczestnictwo w pozostałej części majątku wspólnego w stopniu uzależnionym od udziału w zyskach. Udziały te są oznaczone, w przeciwieństwie do nieoznaczonych udziałów przysługujących wspólnikowi w czasie trwania spółki. Pomimo podobnego sposobu obliczania udziału wspólnika występującego i udziału po rozwiązaniu spółki, udziały te różnią się w istotny sposób. Udział w majątku likwidacyjnym ma charakter prawny udziału we współwłasności w częściach ułamkowych, podczas gdy oznaczenie udziału w majątku wspólnym ustępującego wspólnika nie powoduje zastosowania do tego majątku przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych. Majątek ten pozostaje nadal współwłasnością łączną, z której wyodrębniono z mocy szczególnych przepisów udział majątkowy ustępującego wspólnika. Można zatem wyróżnić w ramach prawnej regulacji spółki cywilnej co najmniej trzy znaczenia pojęcia udziału w majątku wspólnym wspólników: Po pierwsze nieoznaczony udział przysługujący wspólnikowi we współwłasności łącznej w czasie trwania spółki, po drugie oznaczony udział we współwłasności łącznej obliczany na wypadek wystąpienia wspólnika ze spółki, po trzecie udział we współwłasności w częściach ułamkowych4 przypadający wspólnikowi w razie rozwiązania spółki. Przepisy regulujące spółkę cywilną mają w większości charakter dyspozytywny. W szczególności wspólnicy mogą więc wprowadzić umownie udziały kapitałowe i określić proporcje tych udziałów w powiązaniu z wielkością wnoszonych wkładów lub nawet bez tego powiązania, jako udziały kapitałowe czysto umowne. Od udziałów kapitałowych mogą z kolei uzależnić wielkość swoich udziałów w zyskach. W takim razie, z mocy przepisów kodeksu cywilnego (art. 871 i art. 875), również ich udziały w majątku wspólnym będą oznaczone ułamkowo lub procentowo i w takich proporcjach zostaną wypłacone w razie wystąpienia wspólnika lub w razie rozwiązania spółki5. W rezultacie możliwe jest uzależnie-. 4 Kodeks cywilny nakazuje do majątku wspólnego wspólników po rozwiązaniu spółki stosować odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych (art. 875 § 1 k.c.). Nie jest to już współwłasność łączna, a więc zgodnie z art. 196 § 1 k.c. może to być tylko współwłasność w częściach ułamkowych.. 5 Por. W. Pyzioł [w:] W. Pyzioł, A. Szumański, I. Weiss, Prawo spółek, Bydgoszcz – Kraków 2002, s. 78. Zob. też bliżej na ten temat: J. Lic, Problem współwłasności łącznej w spółkach osobowych [w:] Nowe prawo spółek, red. J. Kufel, Bydgoszcz–Poznań 2003, s. 47..

(4) Jan Lic. 18. nie udziału wspólników w majątku wspólnym od udziałów kapitałowych, chociaż kodeks cywilny takich udziałów w spółce cywilnej nie przewiduje. Regulacja prawna spółki cywilnej posługuje się też pojęciem udziału w zysku (art. 867 k.c.). Udział w zysku jest w spółce cywilnej składnikiem udziału w majątku wspólnym wspólników, ponieważ zysk jest częścią tego majątku. Jego znaczenie polega na tym, że stanowić może kryterium udziału wspólnika w majątku wspólnym wspólników. Rola tego kryterium ujawnia się w przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki lub w razie rozwiązania spółki. 2.2. Udziały majątkowe w spółce jawnej. Pojęcie udziału występuje w przepisach kodeksu spółek handlowych o spółce jawnej w kilku miejscach. Przede wszystkim kodeks wprowadza w ramach prawnej regulacji spółki jawnej pojęcie udziału kapitałowego i stanowi, że jest on równy wartości wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki (art. 50 k.s.h.). Wynika stąd, że udział kapitałowy nie jest udziałem w całym majątku spółki, a jedynie w tej jego części, która pochodzi z wkładów wspólników (wąskie pojęcie udziału kapitałowego). Pomimo braku normatywnego wprowadzenia pojęcia majątku spółki, uzasadnione jest posługiwanie się tą kategorią w sensie ekonomicznym. Pojęcie udziału w majątku spółki uzyskuje sens normatywny w chwili wystąpienia wspólnika ze spółki lub w przypadku rozwiązania spółki (tzw. majątek likwidacyjny). W doktrynie można zetknąć się z poglądem, że udział kapitałowy jest udziałem zmiennym, przyrastającym lub malejącym, zależnie od zysków lub strat wykazanych w sporządzanym rokrocznie bilansie6. Udział kapitałowy w takim przyrastającym wskutek zysków lub malejącym wskutek strat kapitale własnym byłby wówczas tożsamy z udziałem w majątku spółki (szerokie pojecie udziału kapitałowego). Pojęcie majątku spółki może być też rozumiane wąsko, jako wszelkie mienie wniesione lub nabyte do spółki (art. 28 k.s.h.) lub szeroko, jako suma praw oraz innych składników majątkowych spółki, posiadających określoną wartość ekonomiczną, np. tajemnic produkcyjno-handlowych (know-how), renomy (goodwill) spółki etc7. Może być rzeczą sporną, czy udział kapitałowy, nawet szeroko. 6 A. Szajkowski, Prawo spółek handlowych, Warszawa 2000, s. 197; K. Kruczalak, Spółki handlowe, Warszawa 1998, s. 57; J. Mojak [w:] Zarys prawa spółek, red. R. Skubisz, Lublin 1994, s. 61–62. Podobnie, już na gruncie k.s.h., T. Siemiątkowski i R. Potrzeszcz, Konsekwencje wprowadzenia do kodeksu spółek handlowych pojęcia udziału kapitałowego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2001, nr 4, s. 3 i s. 10.; M. Litwińska, Kodeks spółek handlowych, Komentarz, Warszawa 2002, notka 2 do art. 50 k.s.h., s. 225.. A. Szajkowski, Prawo spółek…, s. 269.. 7.

(5) Udziały majątkowe wspólników…. 19. rozumiany, obejmuje szeroko pojęty majątek spółki czy tylko wyznacza stosunek, w jakim uczestniczy w nim wspólnik8. Wąskie znaczenie udziału kapitałowego funkcjonuje w kilku regulacjach zawartych w kodeksie. Po pierwsze, zmniejszenie udziału kapitałowego wymaga zgody pozostałych wspólników (art. 54 § 1 k.s.h.). Po drugie, jeżeli udział kapitałowy wspólnika został uszczuplony wskutek poniesionej przez spółkę straty, zysk przeznacza się w pierwszej kolejności na uzupełnienie udziału wspólnika (art. 52 § 2 k.s.h.). Po trzecie, wspólnik ma prawo żądać corocznie odsetek w wysokości 5% od swego udziału kapitałowego, nawet gdy spółka poniosła stratę (art. 53 k.s.h.). Przepisy te mają na celu stworzenie prawnej i ekonomicznej ochrony wartości udziałów kapitałowych, a pośrednio również wkładów wnoszonych przez wspólników do spółki. Wspólnicy mogą ustalić w umowie wartość swych udziałów kapitałowych i to zarówno w większej, jak i w mniejszej wysokości niż wartość ich wkładów określonych w umowie spółki. Zezwala na to dyspozytywny charakter przepisów regulujących stosunki wewnętrzne spółki (art. 37 § 1 k.s.h.). Możliwość ta może budzić wątpliwości, gdyż byłyby to udziały kapitałowe bez kapitału, wyrażone w jakiejś abstrakcyjnej sumie nie mającej żadnego związku z wnoszonymi wkładami, a więc i z kapitałem. Kodeks spółek handlowych nie posługuje się jednak pojęciem kapitału spółki osobowej, które byłoby analogiczne do pojęcia kapitału zakładowego w spółkach kapitałowych. Suma wniesionych czy też umówionych wkładów nie stanowi więc żadnego kapitału spółki osobowej, który mógłby się dzielić na udziały kapitałowe, o jakich mowa w art. 50 k.s.h., dlatego też w obecnym stanie prawnym trudno jest znaleźć argumenty formalne za zakazem ustalania udziałów kapitałowych w innej wysokości niż wynikałoby to z sumy wniesionych czy umówionych wkładów. Pojęcie udziału kapitałowego pojawia się także wśród przepisów regulujących skutki wystąpienia wspólnika ze spółki. Przepisy te stanowią, że w przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki wartość jego udziału kapitałowego oznacza się na podstawie osobnego bilansu uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki. Tak obliczony udział kapitałowy powinien być wypłacony w pieniądzu. Jeżeli wykazuje on wartość ujemną, to wspólnik lub spadkobierca są obowiązani wyrównać spółce przypadającą na niego brakującą wartość (art. 65 § 1, § 3 i § 4 k.s.h.). Z przepisów tych wynika, że udział kapitałowy wspólnika w czasie trwania spółki jest inny niż udział kapitałowy wspólnika ustępującego ze spółki (art. 58 pkt 4 i 5 k.s.h.). Pierwsze pojęcie udziału kapitałowego obejmuje tylko wartość wkładu zadeklarowanego w umowie spółki lub inną wartość oznaczoną w umowie, podczas gdy drugie pojęcie udziału kapitałowego obejmuje część wartości rynkowej 8. Zob. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Konsekwencje…, s. 15..

(6) Jan Lic. 20. majątku spółki, jaka przypada na wspólnika9. O zakresie udziału wspólnika w tej wartości rynkowej majątku spółki decyduje wielkość jego udziału kapitałowego a nie jego udział w zyskach10. W ramach prawnej regulacji spółki jawnej pojawia się też pojęcie udziału bez dodatkowego określenia, czy chodzi o udział kapitałowy w rozumieniu art. 50 k.s.h., czy o pełny udział w majątku spółki. Pojęcie to występuje wśród przepisów o likwidacji spółki. Zgodnie z art. 82 § 2 k.s.h. majątek pozostały po spłacie wierzycieli i pozostawieniu odpowiednich kwot na pokrycie zobowiązań niewymagalnych lub spornych dzieli się pomiędzy wspólników stosownie do postanowień umowy spółki. W przypadku braku stosownych postanowień umowy spłaca się wspólnikom udziały. W doktrynie udziały te określa się czasem mianem udziałów likwidacyjnych, co jednak nie wyjaśnia stosunku, w jakim to pojęcie udziału pozostaje do pojęcia udziału kapitałowego w wąskim lub szerokim sensie11. Użycie sformułowania „spłaca się wspólnikom udziały” zakłada, że udziały te są spółce znane i ustalone. Takie cechy mają tylko udziały kapitałowe, które są znane od początku istnienia spółki, gdyż są równe wartości wkładów, albo są określone w innej wysokości w umowie spółki12. Wynika stąd, że ustawodawca użył tu w istocie pojęcia udziału kapitałowego, z niejasnych powodów nie nazywając tego „udziałem kapitałowym” tylko „udziałem”13. Jeżeli po zwrocie udziałów pozostaje jakaś nadwyżka, to dzieli się ją między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczą oni w zysku. Jak można zauważyć, w przypadku likwidacji spółki o zakresie udziału wspólnika w majątku spółki decyduje jego udział w zysku, a nie wielkość jego udziału kapitałowego. Ratio legis takiego rozwiązania jest niezrozumiała. Należy postulować, aby ustawodawca zdecydował się na tą samą miarę udziału wspólnika w majątku spółki, a nie jak obecnie, jedną miarę, gdy wspólnik występuje A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych, Komentarz, Warszawa 2001, s. 107–108. Autor krytykuje niejednolite i niekonsekwentne używanie pojęcia „udział kapitałowy”, inne w art. 65 niż w art. 50 k.s.h. 9. S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. I, Komentarz do artykułów 1–150, Warszawa 2001, s. 326; J.A. Strzępka, W. Popiołek, A. Witosz, E. Zielińska, Kodeks spółek handlowych, Komentarz z orzecznictwem, Warszawa 2001, notka 1 do art. 65, s. 118, W. Pyzioł, Prawo spółek…, s. 116. 10. 11 S. Sołtysiński, Kodeks spółek…, notka 11 do art. 50, s. 327; J.P. Naworski, K. Strzelczyk, T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Komentarz do kodeksu spółek handlowych, Spółki osobowe, Warszawa 2001, notka 3 do art. 50, s. 162 i notka 2 i 5 do art. 82 s. 217–218 używają tu pojęcia udziału w kwocie likwidacyjnej.. Podobnie T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Komentarz…, notka 2 do art. 82, s. 217.. 12. Zamiast wielu zob. W. Pyzioł, Prawo spółek…, s. 137. Odmiennie jak się wydaje S. Sołtysiński, Kodeks spółek…, notka 10 do art. 82, s. 418. 13.

(7) Udziały majątkowe wspólników…. 21. ze spółki, a inną, gdy spółka ulega rozwiązaniu. Miarą tą powinien być udział w zysku wspólników ze względu na to, że spółka jawna jest modelową spółką osobową, a nie spółką kapitałową, a więc o udziałach wspólników w majątku spółki powinien decydować ich stopień przyczynienia się do powstania zysku, a nie ich udziały kapitałowe. Z omówionych wyżej regulacji prawnych wynika, że w czasie trwania spółki wspólnicy posiadają udziały w jej majątku, pomimo że żadne przepisy o spółce jawnej tego wyraźnie nie statuują. Fakt istnienia tych udziałów ujawnia się w momencie wystąpienia wspólnika ze spółki, a także w momencie jej likwidacji, gdy zachodzą przyczyny rozwiązania spółki. W przypadku dozwolonego przed przepisy k.s.h. przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę (art. 10 k.s.h.), przeniesieniu podlega także udział wspólnika w majątku spółki. W doktrynie wyróżnia się więc czasem pojęcie udziału spółkowego lub udziału w spółce, jako udziału obejmującego ogół jego praw i obowiązków w spółce, zarówno majątkowych, jak i niemajątkowych14. 2.3. Udziały majątkowe w spółce partnerskiej. Stosunki majątkowe w spółce partnerskiej są takie same, jak w spółce jawnej, gdy chodzi o majątek spółki i prawa udziałowe partnerów. Do spółki partnerskiej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej (art. 89 k.s.h.). W szczególności odnosi się to do pojęcia udziałów kapitałowych partnerów (art. 50 k.s.h.) oraz prawnej regulacji stosunków majątkowych w przypadku wystąpienia partnera (art. 65 k.s.h.) i w razie likwidacji spółki partnerskiej (art. 82 k.s.h.). Podobnie więc jak w spółce jawnej, w spółce partnerskiej konkurencyjnymi kryteriami udziału partnera w majątku spółki jest kryterium jego udziału w zysku spółki i kryterium jego udziału kapitałowego. 2.4. Udziały majątkowe w spółce komandytowej. W spółce komandytowej wspólnikami są komplementariusze i komandytariusze. Co do komplementariuszy, to ich sytuacja majątkowa nie różni się od sytuacji majątkowej wspólników spółki jawnej. Podobnie jak w spółce partnerskiej, w zakresie spraw nieuregulowanych, odpowiednie zastosowanie mają przepisy o spółce jawnej (art. 103 k.s.h.). W szczególności dotyczy to pojęcia udziałów kapitałowych komplementariuszy (art. 50 k.s.h.) oraz prawnej regulacji stosun-. 14 S. Sołtysiński, Kodeks spółek…, notka 4 do art. 10, s. 122 i notka 8 do art. 50, s. 327; W. Pyzioł, Prawo spółek…, s. 116; T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Komentarz…, notka 3 do art. 50, s. 162..

(8) Jan Lic. 22. ków majątkowych w przypadku wystąpienia komplementariusza (art. 65 k.s.h.) i w razie likwidacji spółki komandytowej (art. 82 k.s.h.). W odniesieniu do komandytariuszy sytuacja jest bardziej skomplikowana. Komandytariusz wnosi do spółki wkład, który powinien być w zasadzie pieniężny lub aportowy. Dopiero jeżeli wartość jego wkładu jest równa lub wyższa od sumy komandytowej, komandytariusz może wnieść do spółki wkład w postaci pracy lub świadczenia usług albo w postaci wynagrodzenia za usługi świadczone przy powstaniu spółki (art. 107 § 2 k.s.h.). Ponadto komandytariusz ustala w umowie spółki kwotę do jakiej godzi się ponosić osobistą odpowiedzialność za zobowiązania spółki, czyli tzw. sumę komandytową. Znaczenie prawne wkładu komandytariusza jest inne niż wkładu komplementariusza i wspólnika spółki jawnej. Przede wszystkim udział komandytariusza w zyskach jest proporcjonalny do jego wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki, chyba że wspólnicy inaczej postanowili (art. 123 § 2 k.s.h.). Ponadto komandytariusz jest wolny od osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki w granicach wniesionego wkładu (art. 112 § 1 k.s.h.). Miarodajna jest tu realna (rynkowa) wartość wkładu w momencie jego wniesienia do spółki, przy czym chodzi o wkład rzeczywiście wniesiony, a nie tylko umówiony15. W przypadku zwrotu wkładu w całości albo w części, odpowiedzialność komandytariusza zostaje przywrócona w wysokości równej wartości dokonanego zwrotu (art. 112 § 2 k.s.h.). Znaczenie rzeczywistego wniesienia wkładu jest podkreślone przez przepis, który nakazuje przeznaczenie zysku przypadającego na komandytariuszy za dany rok obrotowy w pierwszej kolejności na uzupełnienie wkładu rzeczywiście wniesionego do wartości wkładu umówionego (art. 123 § 2 k.s.h.). Powstaje pytanie, czy wkład komandytariusza nie pełni w istocie funkcji udziału kapitałowego i czy wobec tego udział kapitałowy w rozumieniu art. 50 k.s.h. odgrywa jeszcze jakąś rolę w kształtowaniu praw i obowiązków komandytariusza. Pytanie to jest tym bardziej aktualne, że przepisy k.s.h. nakazują uzupełnienie wkładu, gdy majątek spółki został uszczuplony wskutek straty (art. 112 § 3 k.s.h.), podczas gdy przepisy o spółce jawnej nakazują w przypadku straty uzupełnienie udziału kapitałowego wspólnika (art. 52 § 2 k.s.h.), a więc w spółce komandytowej ochrona dotyczy wkładu, a nie udziału kapitałowego komandytariusza. Regulacja przyjęta w odniesieniu do komandytariuszy w spółce komandytowej sprawia wrażenie, że ustawodawca odrzucił tu kategorię udziału kapitałowego. Na powyższe pytanie należy odpowiedzieć przecząco. Zgodnie z art. 103 k.s.h. w zakresie spraw nieuregulowanych mają odpowiednie zastosowanie przepisy o spółce jawnej. Nie można zatem twierdzić, że przepisy o wkładzie komandy J. Szwaja [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. I, Komentarz do artykułów 1–150, Warszawa 2001, notka 21 do art. 112, s. 576. 15.

(9) Udziały majątkowe wspólników…. 23. tariusza wyłączają przepisy o udziale kapitałowym wspólników. Jeżeli umowa spółki nie zawiera odmiennych postanowień, to wartość wkładu komandytariusza wyznaczać będzie jego udział kapitałowy i od tak wyznaczonego udziału przysługiwać będą komandytariuszowi odsetki w wysokości 5%, nawet jeśli spółka poniosła stratę (art. 53 k.s.h.). Ponadto udział kapitałowy będzie miał znaczenie w przypadku wystąpienia wspólnika i likwidacji spółki (art. 65 i 82 k.s.h.). Możliwe jednak będzie również ustalenie w umowie spółki udziałów kapitałowych komandytariuszy w innej wysokości niż wartość ich wkładów, a wówczas wypłata odsetek, a także wypłata udziału w przypadku wystąpienia komandytariusza ze spółki i w przypadku likwidacji spółki, będzie musiała być powiązana z umownie oznaczoną wartością udziału kapitałowego, a nie z wartością udziału równą wartości wkładu komandytariusza. Jak wynika z powyższych uwag, uprawnienia komandytariusza zależą w głównej mierze od kryterium wielkości wkładu wniesionego przez niego do spółki. Wartość udziału kapitałowego stanowić może odrębne kryterium uprawnień komandytariusza tylko w razie, gdy udział ten zostanie oznaczony w umowie spółki w innej wysokości niż równej wartości wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki. Tak określony udział kapitałowy może stanowić kryterium podziału zysku przypadającego na komandytariuszy. Możliwość dyspozytywnego kształtowania wielkości udziałów kapitałowych komandytariuszy należy ocenić negatywnie. Udział kapitałowy komandytariuszy powinien być zawsze równy wartości wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki i ograniczony tylko do wartości wkładów pieniężnych i aportowych. W ten sposób pojęcie udziału kapitałowego byłoby nierozerwalnie związane z kapitałem rzeczywiście wniesionym przez komandytariuszy do spółki, a to byłoby zgodne z ich statusem, jaki mają w spółce. Ostatecznie więc to wkład stanowiłby kryterium rozstrzygające o wszelkich uprawnieniach. Udział w zysku nie stanowi niezależnego miernika uprawnień komandytariusza, gdyż zależy w zasadzie od wielkości wkładu wniesionego do spółki. Podział nadwyżki majątku likwidacyjnego, który zależy od kryterium udziału w zysku (art. 82 § 2 k.s.h.), będzie więc w istocie zależał od wielkości wkładu wspólnika do spółki. Udział w zysku może jednak stanowić odrębne kryterium, jeżeli wspólnicy w umowie spółki postanowią, że udziały komandytariuszy w zyskach będą niezależne od wartości wniesionych przez nich wkładów. Wtedy także podział nadwyżki majątku likwidacyjnego będzie zależał tylko i wyłącznie od udziału wspólnika w zysku. W świetle powyższych ustaleń zaskakuje rozwiązanie, jakie przyjęto w przepisach o łączeniu spółek i o ich przekształceniach. Art. 522 § 3 k.s.h. stanowi, że w przypadku łączenia spółki komandytowej wymagana jest jednomyślność komplementariuszy oraz uchwała komandytariuszy, za którą wypowiedzą się osoby.

(10) Jan Lic. 24. reprezentujące co najmniej trzy czwarte sumy komandytowej. Podobny przepis znalazł się w rozdziale poświęconym przekształceniom spółki osobowej w spółkę kapitałową (art. 571 k.s.h.). Pominąwszy problem błędnego sformułowania przepisów poprzez użycie pojęcia jednej sumy komandytowej16, niewątpliwą intencją ustawodawcy było związanie kwalifikowanej większości głosów z reprezentacją odpowiedniej wysokości sumy sum komandytowych, a nie sumy ich udziałów kapitałowych, czy nawet tylko wkładów rzeczywiście wniesionych do spółki17. Okazuje się więc, że suma komandytowa nie pełni w spółce komandytowej już tylko funkcji ograniczenia odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki, ale pełni dodatkowo funkcję miernika uprawnień komandytariuszy, tym razem do podejmowania decyzji co do transformacji spółki. W ten sposób ustawodawca wprowadza w istocie quasi udział kapitałowy komandytariusza, określony wartością jego sumy komandytowej, a nie wartością jego wkładu do spółki, czy wartością jego udziału kapitałowego w rozumieniu art. 50 k.s.h. 2.5. Udziały majątkowe w spółce komandytowo-akcyjnej. W spółce komandytowo-akcyjnej wspólnikami są komplementariusze i akcjonariusze. Status prawny komplementariuszy w zakresie praw udziałowych różni się od statusu prawnego komplementariuszy w spółce komandytowej. Zgodnie z art. 147 k.s.h. zarówno komplementariusze, jak i akcjonariusze uczestniczą w zysku spółki proporcjonalnie do ich wkładów wniesionych do spółki, chyba że statut stanowi inaczej. Oznacza to, że kryterium ich udziału w majątku spółki jest takie samo, jak w przypadku komandytariuszy w spółce komandytowej. Kryterium tym jest wkład rzeczywisty wniesiony do spółki, a zatem do komplementariuszy w spółce komandytowo-akcyjnej stosują się odpowiednio wszystkie uwagi poczynione w ramach analizy praw udziałowych komandytariuszy w spółce komandytowej. Ponadto komplementariusze w spółce komandytowo-akcyjnej mogą wnosić wkłady do spółki na kapitał zakładowy, a więc obejmować akcje i w ten sposób uzyskać dodatkowo status akcjonariusza. W tym przypadku ich udział w majątku spółki musi być oznaczony przy uwzględnieniu obydwu tych rodzajów wkładów. Akcjonariusze mają prawa udziałowe w spółce komandytowo-akcyjnej wynikające z objętych przez nich akcji. Ponieważ w sprawach związanych z wkładami akcjonariuszy, akcjami i kapitałem zakładowym stosuje się odpowiednio przepisy J. Lic, Pojęcie sumy komandytowej w kodeksie spółek handlowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2002, nr 2, s. 31. 16. 17 A. Szumański [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. IV, Komentarz do artykułów 459–633, Warszawa 2004, notka 21 do art. 522, s. 621 i notka 14 do art. 571, s. 1169..

(11) Udziały majątkowe wspólników…. 25. o spółce akcyjnej (art. 126 § 1 pkt 2) k.s.h.), szczegółowe omówienie ich praw udziałowych będzie dokonane w ramach analizy udziałów majątkowych w spółce akcyjnej. 2.6. Udziały majątkowe w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Pojęcie udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest zdefiniowane w kodeksie spółek handlowych jako część kapitału zakładowego spółki, przy czym kapitał zakładowy może dzielić się na udziały równej albo nierównej wartości nominalnej (art. 152 k.s.h.). Udziały nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej, a jeżeli są obejmowane po cenie wyższej od wartości nominalnej, nadwyżkę przelewa się do kapitału zapasowego (art. 154 § 3 k.s.h.). Wartość wkładu przewyższająca wartość nominalną udziałów wspólnika nie wpływa na wielkość jego udziału w kapitale zakładowym. Na wielkość tę nie wpływają też inne świadczenia majątkowe wspólnika, takie jak dopłaty (art. 177 k.s.h.), czy wykonanie zobowiązania do powtarzających się świadczeń niepieniężnych (art. 176 k.s.h.). Wysokość kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz suma wartości nominalnej udziałów wspólników w tym kapitale wynika z umowy spółki (art. 157 § 1 k.s.h.), jest to więc wartość umowna. Wkłady na pokrycie całego kapitału zakładowego muszą zostać wniesione, gdyż w przeciwnym wypadku spółka nie zostanie zarejestrowana (art. 163 pkt 2 k.s.h.). Prawa udziałowe wspólnika przepisy wiążą ze stosunkiem, w jakim pozostaje suma jego udziałów w kapitale zakładowym do wysokości tego kapitału. Podział zysku przypadającego wspólnikom następuje w stosunku do udziałów (art. 191 § 3 k.s.h.). Jest to jednak przepis dyspozytywny, a zatem możliwe jest przyjęcie w umowie innego kryterium udziału w zyskach. Z wartością udziałów wspólnika związana jest też siła jego głosu przy podejmowaniu uchwał18. Na każdy udział o równej wartości nominalnej przypada jeden głos, i na każde 10 zł wartości udziału o nierównej wysokości przypada jeden głos (art. 242 k.s.h.). Są to również przepisy dyspozytywne, a zatem wspólnicy mogą uzależnić siłę swoich głosów od wartości wkładów wniesionych do spółki albo nawet postanowić, że każdy ma jeden głos, tak jak w spółkach osobowych. Suma wartości nominalnej udziałów wspólnika ma również decydujące znaczenie dla oznaczenia jego udziału w majątku spółki. Pojęcie udziału w majątku spółki nie jest normatywnie określone, ale podobnie jak w spółkach osobowych. 18 Jest to wprawdzie tzw. prawo korporacyjne, ale jak słusznie podkreśla A. Szajkowski, Prawo spółek…, s. 279, w zasadzie wszystkie uprawnienia wspólnika w spółkach kapitałowych mają charakter majątkowy..

(12) Jan Lic. 26. ma sens ekonomiczny, który powinien być brany pod uwagę19. Konieczność takiego oznaczenia udziału wspólnika zachodzi w kilku przypadkach. W przypadku umorzenia udziału uchwała zgromadzenia wspólników powinna określać wysokość wynagrodzenia za umorzony udział, przy czym wynagrodzenie to nie może być niższe od wartości przypadających na udział aktywów netto wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między wspólników (art. 199 § 2 k.s.h.). Zgodnie jednak z jednokierunkowo względnym obowiązywaniem tego przepisu uchwała wspólników może określić wyższe wynagrodzenie za udział według jego wartości rynkowej. Innym przypadkiem, w którym zachodzi konieczność oznaczenia wielkości udziału wspólnika w majątku spółki jest jego wyłączenie ze spółki. Udziały wspólnika wyłączonego muszą być przejęte przez wspólników lub osoby trzecie. Cenę przejęcia ustala sąd na podstawie rzeczywistej wartości w dniu doręczenia pozwu (art. 266 § 3 k.s.h.). Także w tym przypadku kryterium oznaczenia wielkości udziału wspólnika w majątku spółki jest suma wartości nominalnej jego udziałów. Jest to kryterium bezwzględnie obowiązujące, a zatem sąd nie może oznaczyć wielkości udziału wspólnika w majątku spółki na podstawie kryterium wartości wniesionych przez wspólnika wkładów do spółki lub na podstawie kryterium jego udziału w zyskach. Podobne zasady oznaczenia udziału wspólnika w majątku spółki dotyczą sytuacji, gdy wykupienia udziałów żąda wspólnik spółki przejmowanej przez spółkę przejmującą, która posiada przynajmniej 90% udziałów spółki przejmowanej (art. 516 § 1 i § 3 k.s.h.). W takim przypadku wykupu udziałów dokonuje się po cenie ustalonej przez biegłego wybranego przez zgromadzenie wspólników lub przez sąd rejestrowy, jeżeli zgromadzenie wspólników nie dokonało wyboru (art. 417 § 1 k.s.h. w zw. z art. 516 § 3 k.s.h.). Zasady wyceny udziałów są analogiczne do zasad określonych w ramach regulacji wykupu akcji w razie istotnej zmiany przedmiotu działalności w spółce akcyjnej. Przepisy te nakazują przyjmować wartość rynkową akcji jako podstawę ich wyceny, o czym świadczy zapis, że wykupu dokonuje się po cenie notowanej na rynku regulowanym, jeśli akcje te są tam notowane. Z tego powodu udziały w opisanej wyżej sytuacji powinny być wycenione również według ich wartości rynkowej. Konieczność oznaczenia udziału wspólnika w majątku spółki zachodzi także w przypadku jej likwidacji. Majątek pozostały po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli dzieli się między wspólników w stosunku do ich udziałów (art. 286 § 2 k.s.h.). Jest to podział majątku pozostałego, a więc wartość majątku, jaka przypadnie na poszczególne udziały, jest wartością księgową. Umowa spółki może określać inne zasady podziału majątku (art. 286 § 3 k.s.h.). W szczególności moż Na sens ekonomiczny praw udziałowych w spółkach kapitałowych zwraca uwagę A. Szajkowski, Prawo spółek…, s. 148. 19.

(13) Udziały majątkowe wspólników…. 27. liwe jest ustalenie w umowie spółki, że wielkość udziału wspólnika w majątku likwidacyjnym będzie oznaczona na podstawie kryterium wartości wniesionych przez wspólnika wkładów do spółki lub na podstawie kryterium jego udziału w zyskach. 2.7. Udziały majątkowe w spółce akcyjnej. Kodeks spółek handlowych określa akcje jako część kapitału zakładowego spółki, przy czym w odróżnieniu od udziałów, akcje muszą być zawsze równej wartości (art. 302 k.s.h.). Akcje, w przeciwieństwie do udziałów, są papierami wartościowymi. Podobnie jak udziały, akcje nie mogą być obejmowane poniżej wartości nominalnej (art. 309 k.s.h.). Jeżeli akcje obejmowane są po cenie wyższej od wartości nominalnej, nadwyżkę przelewa się do kapitału zapasowego po pokryciu kosztów emisji akcji (art. 396 § 2 k.s.h.). Wynika stąd, że, tak jak i w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, wartość wkładu wniesionego do spółki nie ma znaczenia dla określenia wartości nominalnej akcji. Na wartość nominalną akcji nie mają też wpływu inne świadczenia majątkowe akcjonariusza na rzecz spółki. Prawa udziałowe akcjonariusza związane są ze stosunkiem, w jakim pozostaje liczba jego akcji do wysokości kapitału zakładowego. Podział zysku przypadającego akcjonariuszom następuje w stosunku do liczby objętych przez nich akcji. Jeżeli jednak akcje nie są całkowicie pokryte, zysk dzieli się w stosunku do wpłat dokonanych na akcje (art. 347 § 2 k.s.h.). Wynika to z prawnej dopuszczalności utworzenia spółki, której kapitał nie został w pełni pokryty (art. 306 pkt 2) w zw. z art. 309 § 3 i § 4 k.s.h.). Możliwość ta nie występuje w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, gdyż w spółce tej wymagane jest pełne pokrycie udziałów przed rejestracją (art. 163 pkt 2 k.s.h.). Zasady podziału zysku w spółce akcyjnej regulowane są przepisami dyspozytywnymi, a zatem możliwe jest przyjęcie w statucie innych zasad. Akcjonariusze mogą uzależnić podział zysku od liczby objętych przez nich akcji, bez względu na stopień ich pokrycia. Wydaje się też możliwe ustalenie zasady podziału zysku w oderwaniu od liczby posiadanych akcji, jeśli przykładowo akcjonariusze postanowili, by rozdzielać zysk w równej wysokości na każdego akcjonariusza. Prowadziłoby to wprawdzie do znacznej deprecjacji znaczenia akcji w spółce akcyjnej, ale ich znaczenie pozostałoby nienaruszone co do innych praw majątkowych akcjonariusza niż prawo do dywidendy. Jak wynika z powyższych uwag, prawo majątkowe akcjonariusza do zysku w spółce akcyjnej w mniejszym stopniu zależy od liczby akcji niż prawo do zysku udziałowca w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością od sumy jego udziałów. W zasadzie o udziale w zysku decyduje bowiem wartość wkładów wniesionych na pokrycie akcji, chyba że statut stanowi inaczej. Z liczbą akcji związana jest siła głosu akcjonariusza przy podejmowaniu uchwał walnego zgromadzenia. Akcja daje prawo jednego głosu, jakkolwiek prawo.

(14) 28. Jan Lic. to przysługuje dopiero od dnia pełnego pokrycia akcji. Statut może stanowić, że dopuszczone będą do głosowania akcje nie w pełni pokryte (art. 411 § 1 i § 3 k.s.h.). Pomimo uzależnienia prawa do głosowania z akcji od pełnego ich pokrycia, nie można powiedzieć, aby prawo głosu było uzależnione od wartości wniesionych wkładów. Wniesienie wkładów w pełnej wysokości jest tylko koniecznym warunkiem (o ile statut nie stanowi inaczej), ale siła głosu zależy od liczby akcji, a nie wartości wniesionych wkładów. Liczba akcji ma także znaczenie dla oznaczenia udziału akcjonariusza w majątku spółki. Podobnie, jak w innych spółkach, można tu mówić tylko o udziale w majątku spółki w sensie ekonomicznym, a nie prawnym. Jeżeli wszystkie akcje akcjonariusza byłyby umorzone, to zgodnie z art. 359 § 2 k.s.h., wartość wynagrodzenia za umorzone akcje nie może być niższa od wartości przypadających na akcję aktywów netto wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między akcjonariuszy. Z istoty umorzenia akcji wynika, że suma umorzonych akcji jest jedynym kryterium udziału akcjonariusza w majątku spółki, jeżeli wskutek umorzenia wszystkich jego akcji występuje on ze spółki. Innym przypadkiem, w którym zachodzi konieczność oznaczenia wielkości udziału akcjonariusza w majątku spółki jest wykup akcji akcjonariuszy mniejszościowych, w razie istotnej zmiany przedmiotu działalności spółki. Skuteczność uchwały walnego zgromadzenia zależy od wykupienia akcji tych akcjonariuszy, którzy nie zgadzają się na zmianę (art. 416 § 4 k.s.h.). Wykupu akcji dokonuje się po cenie notowanej na rynku regulowanym, a gdy akcje nie są notowane na rynku regulowanym, po cenie ustalonej przez biegłego wybranego przez walne zgromadzenie lub przez sąd rejestrowy, jeżeli walne zgromadzenie nie dokonało wyboru (art. 417 § 1 k.s.h.). Podobnie jak w przypadku umorzenia akcji, jedynym kryterium udziału akcjonariusza w majątku spółki jest liczba posiadanych przez niego akcji. Te same reguły dotyczą też przymusowego wykupu akcji akcjonariuszy mniejszościowych. Co do ceny wykupu stosuje się odpowiednio przepisy o cenie wykupu w przypadku wykupu akcji akcjonariuszy mniejszościowych, w razie istotnej zmiany przedmiotu działalności spółki (art. 418 § 3 w zw. z art. 417 § 1–3 k.s.h.). W konsekwencji również i w tym przypadku wykup następuje po cenie rynkowej, przy czym liczba akcji posiadanych przez akcjonariusza jest jedynym kryterium udziału akcjonariusza w majątku spółki, nawet jeżeli akcje nie zostały w pełni pokryte. Do oznaczenia udziału akcjonariusza w majątku spółki dochodzi także w przypadku likwidacji spółki. Majątek pozostały po zaspokojeniu i zabezpieczeniu wierzycieli dzieli się między akcjonariuszy w stosunku do wpłat na kapitał zakładowy dokonanych przez każdego z nich. Przepisy regulujące podział majątku.

(15) Udziały majątkowe wspólników…. 29. likwidacyjnego są względnie obowiązujące, dlatego statut może określać inne zasady podziału (art. 474 § 3 k.s.h.). W szczególności akcjonariusze mogą ustalić w statucie, że podział majątku nastąpi w stosunku do liczby akcji posiadanych przez akcjonariusza, bez względu na ich pokrycie. Jeżeli statut nie zawiera takich postanowień, to mamy do czynienia z sytuacją odmienną od tej, która ma miejsce w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w razie jej likwidacji. O udziale akcjonariusza w majątku likwidacyjnym spółki decyduje w zasadzie wartość wniesionych wkładów, a nie liczba posiadanych akcji. 3. Udziały majątkowe w spółkach przekształconych Proporcja udziału wspólników w majątku spółki przekształcanej powinna zostać zachowana w spółce przekształconej. Reguła ta nie wynika bezpośrednio z żadnych przepisów kodeksu spółek handlowych, ale wynika z zasady kontynuacji. Zasada ta jest wyrażona w art. 553 k.s.h. i dotyczy nie tylko praw i obowiązków cywilnoprawnych oraz praw administracyjnych (koncesje, zezwolenia, ulgi), ale również samych wspólników i oznacza, że wspólnicy spółki przekształcanej uczestniczący w przekształceniu stają się z dniem przekształcenia wspólnikami spółki przekształconej (art. 553 § 3 k.s.h.). Jest oczywiste, że nie chodzi tylko o samo członkostwo w spółce, ale również o zachowanie przez wspólnika praw majątkowych, które posiadał przed przekształceniem 20. Odmienne stanowisko byłoby sprzeczne z elementarnym poczuciem sprawiedliwości, a więc i z naczelnymi zasadami prawa cywilnego, które zakazują czynić ze swego prawa użytek, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa lub z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.). Reguła nakazująca zachowanie proporcji udziału wspólników w majątku spółki wynika też pośrednio z art. 558 § 1 i art. 565 § 1 k.s.h. Przepisy te ustanawiają obowiązek określenia wartości udziałów lub akcji w kapitałowej spółce przekształcanej oraz uprawniają wspólnika nieuczestniczącego w przekształceniu do roszczenia o wypłatę kwoty odpowiadającej wartości jego udziałów albo akcji w spółce przekształcanej. Konieczność określenia wartości udziałów lub akcji wskazuje na domniemany cel tej czynności, jakim jest właśnie zachowanie proporcji udziału wspólnika w majątku spółki przekształcanej w przypadku przekształcenia jej w inną spółkę. Jak wynika z omówienia zawartego w rozdziale drugim, w niektórych typach spółek (jak np. w spółce jawnej) przed przekształceniem mogą funkcjonować różne kryteria oznaczenia udziału wspólnika w majątku spółki. Jedno kryterium może służyć oznaczeniu udziału wspólnika w majątku likwidacyjnym, a inne w majątku 20. Por. A. Szumański, Kodeks spółek…, notka 22 do art. 553, s. 1036..

(16) 30. Jan Lic. spółki w razie wystąpienia wspólnika. Z tego względu zachodzi konieczność ustalenia w spółce przekształcanej jedynego kryterium, według którego określany byłby udział wspólnika w majątku tej spółki w związku z jej przekształceniem. Byłaby to pierwsza reguła pomocnicza dla nadrzędnej reguły zachowania proporcji udziału w majątku spółki. W spółkach osobowych tym kryterium powinien być udział w zysku, z wyjątkiem gdy chodzi o komandytariuszy i komplementariuszy w spółce komandytowo-akcyjnej, co do których decydująca powinna być wielkość wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki. W spółkach kapitałowych, a także w spółce komandytwo-akcyjnej (co do akcjonariuszy) decydujący powinien być udział wspólników w kapitale zakładowym. W spółkach przekształconych udział wspólników w majątku tych spółek może być oznaczony na podstawie jednego lub więcej kryteriów, zgodnie z przepisami regulującymi ich ustrój. Można to traktować jako drugą regułę pomocniczą służącą realizacji reguły zachowania proporcji w majątku spółki. Przykładowo, jeżeli spółką przekształconą jest spółka jawna, to proporcje udziału wspólników w majątku spółki wyrażone są poprzez odpowiednie oznaczenie ich udziałów w zyskach i oznaczenie ich udziałów kapitałowych. Proporcje te powinny być takie same jak proporcje, w jakich wspólnicy mieli udziały w majątku spółki przekształcanej. Może się zdarzyć, że w procesie przekształceń wspólnicy nie będą mogli dojść do porozumienia, albo wola większości (tam gdzie decyduje większość – art. 571, art. 575, art. 577 § 1 pkt 1 k.s.h.) będzie krzywdząca dla wspólnika. Jeżeli wspólnicy nie mogą dojść do porozumienia, to wskazane reguły mogą być zastosowane pomocniczo. Jeżeli zdecydowała wola większości z pokrzywdzeniem wspólnika, to reguły te mogą być pomocne dla sądu orzekającego w sprawie roszczeń pokrzywdzonego wspólnika, gdyż przepisy k.s.h. nie ustanawiają żadnych zasad przeliczania praw udziałowych wspólników w procesie przekształceń spółek. Na możliwość wniesienia powództwa w spółkach kapitałowych, gdy decyduje wola większości, wskazuje art. 566 k.s.h. Uchwały podjęte w spółce komandytowo-akcyjnej podlegają zaskarżeniu przez odpowiednie zastosowanie art. 422 § 1 k.s.h. w zw. z art. 126 § 1 pkt 2 k.s.h. Partners’ Property Shares in Transformation Procedures of Partnerships and Companies The regulation of transformations of the partnerships and companies in the Code of Commercial Partnerships and Companies (CCPC) is based on the principle of the continuation of rights and obligations of partnerships and companies. The CCPC has not established any rules regarding the transfer of property shares from companies before the transformation to the companies after transformation. The rights incorporated in shares are different for different types of companies. Their final legal shape is established by the.

(17) Udziały majątkowe wspólników…. 31. partners. Lack of rules regarding the transfer of property shares may cause problems in their appropriate legal character in the company after the transformation. One of the most useful notions here is that of property shares, which has not been regulated by statutory law, but makes great economic sense..

(18)