Zagrożenia związane
ze składowaniem
materiałów
Podstawa
prawna
Dyrektywa 99/92/EC Parlamentu Europejskiego i Rady (dyrektywa
Atex 137) z 16 grudnia 1999 roku w sprawie minimalnych wymagań mających na celu poprawę stanu bezpieczeństwa i ochrony
zdrowia pracowników potencjalnie narażonych na ryzyko spowodowane atmosferami wybuchowymi
Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (t.j.
Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380).
Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia
7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2010 r. Nr 109, poz. 719),
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie
minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz. U. z 2010 r. Nr 138, poz. 931)
Polska Norma PN PN-EN 1127-1:2011 „Atmosfery wybuchowe.
Podstawa prawna
Polska Norma PN-IEC 60300-3-9:1999 Analiza ryzyka w
systemach technicznych. Zarządzanie niezawodnością. Przewodnik zastosowań,
Polska Norma PN–EN 60079-10:2003 Urządzenia elektryczne w
przestrzeniach zagrożonych wybuchem Część 10: Klasyfikacja przestrzeni zagrożonych wybuchem,
„Ochrona stanowisk pracy przed wybuchem i pożarem”, Izba
Rzeczoznawców Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Pożarnictwa – Delegatura Poznań, marzec 2006 r.
„Explosion Protection Dokument” for the storage and use of
Liquid Petroleum Gas (LPG) In the manufacture of
Polyethylene Foam NOVOSTRAT, Limerick Ireland opracowany przez Kieran Lynch – wrzesień 2010 r.
Projekt budowlany zmiany sposobu użytkowania opracowany
przez arch. mgr inż. Dorotę Dutka – Hutnik Studio D5 Dutka – maj 2010 r.
Zabezpieczenia przed
wybuchem
Ochrona przed wybuchami jest rzeczą szczególnie ważną dla
bezpieczeństwa ludzi, mienia i środowiska. Wybuchy narażają życie i zdrowie pracowników lub innych osób znajdujących się w miejscu wybuchu lub w jego otoczeniu. Narażenie następuje w wyniku niekontrolowanego działania ognia i ciśnienia oraz występowania produktów wywołujących szkodliwe reakcje i pochłanianie otaczającego powietrza, niezbędnego do oddychania.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w
sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w
miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz. U. z 2010 r. Nr 138, poz. 931), wprowadzające w Polsce Dyrektywę ATEX 137, zobowiązuje pracodawcę do opracowania „Dokumentu
zabezpieczenia przed wybuchem” na stanowiskach pracy, na których mogą występować atmosfery wybuchowe.
Zabezpieczenia przed wybuchem
Celem opracowania dokumentu zabezpieczenia przed
wybuchem jest wypełnienie postanowień § 5 ww.
rozporządzenia, w którym zawarto:
- informację o identyfikacji atmosfer wybuchowych i
ocenę ryzyka wystąpienia wybuchu,
- informację o podjętych odpowiednich środkach
zapobiegających wystąpieniu zagrożeń wybuchem,
sporządzone w formie zestawień,
- wykaz miejsc pracy zagrożonych wybuchem wraz z ich
klasyfikacją,
- deklaracje, że stanowiska pracy i narzędzia pracy, a
także urządzenia zabezpieczające i alarmujące są
zaprojektowane, używane i konserwowane z
Zabezpieczenia przed wybuchem
Celem oceny zagrożenia wybuchem pomieszczeń oraz
przestrzeni zewnętrznych obejmuje wskazanie
pomieszczeń zagrożonych wybuchem, a także
wyznaczenie w pomieszczeniach i przestrzeniach
zewnętrznych odpowiednich stref zagrożenia
wybuchem.
Dokonując oceny zagrożenia wybuchem ustalono, czy
w przestrzeni poddawanej ocenie (pomieszczenie
w którym stosuje się substancje mogące tworzyć
mieszaniny wybuchowe, strefa wokół urządzenia
zawierającego substancje niebezpieczne,) mogą
wystąpić gazy, pary, mgły lub pyły w ilościach
zdolnych do wytworzenia mieszaniny wybuchowej.
Klasyfikacja stref
wybuchowych
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z
dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych
wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny
pracy, związanych z możliwością wystąpienia w
miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz. U. z 2010
r. Nr 138, poz. 931) oraz Polską Normą PN PN-EN
1127-1:2001 Zapobieganie wybuchowi i ochrona
przed wybuchem: występują następujące kategorie
stref zagrożenia wybuchem:
Klasyfikacja stref
wybuchowych
Strefa 0: przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa
zawierająca mieszaninę substancji palnych w
postaci gazu, pary albo mgły z powietrzem
Klasyfikacja stref
wybuchowych
Strefa 1: przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa
zawierająca mieszaninę substancji palnych w
postaci gazu, pary albo mgły z powietrzem może
czasami wystąpić w trakcie normalnego działania.
Przykład: bezpośrednie otoczenie strefy 0, miejsc
zasilania surowcem, miejsc napełniania i
opróżniania, wrażliwych na uszkodzenia urządzeń,
systemów ochronnych, części i podzespołów
wykonanych ze szkła, ceramiki i tym podobnych
materiałów, nieodpowiednio zabezpieczonych
uszczelnień pomp, zaworów, połączeń
Klasyfikacja stref
wybuchowych
Strefa 2: przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa
zawierająca mieszaninę substancji palnych w
postaci gazu, pary albo mgły z powietrzem nie
występuję w trakcie normalnego działania, a w
przypadku wystąpienia trwa krótko.
Przykład: przestrzeń w bezpośrednim sąsiedztwie
Klasyfikacja stref
wybuchowych
Strefa 20: przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa
w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu
występuje stale lub przez długie okresy lub często.
Przykład: strefa wewnątrz pojemników, rurociągów i
zbiorników, silosów, cyklonów, filtrów, systemów
transportowych pyłów, suszarni. Na zewnątrz
urządzeń i instalacji w obszarze pyłów osiadłych o
niekontrolowanych grubościach.
Klasyfikacja stref
wybuchowych
Strefa 21: przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa w
postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu może
czasami wystąpić w trakcie normalnego działania.
Przykład: miejsca w bezpośrednim otoczeniu punktów
nasypywania i wysypywania pyłu i gdzie występują
warstwy pyłu zdolne w trakcie normalnego działania
tworzy mieszaninę pyłu z powietrzem w zakresie stężeń
wybuchowych, przestrzenie na zewnątrz wyposażenia
technologicznego i w okolicach otworów włazowych,
pokryw często otwieranych, stanowiska wyładowcze
samochodów i wagonów, które nie są wyposażone w
środki zapobiegające tworzeniu się mieszaniny
Klasyfikacja stref
wybuchowych
Strefa 22: przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa w
postaci palnego pyłu w powietrzu nie występuje w
trakcie normalnego działania, a w przypadku
wystąpienia trwa krótko.
Przykład: wyloty odpowietrzenia filtrów workowych,
przestrzenie sklasyfikowane, jako 21 gdy zastosowano
środki zapobiegające powstawaniu mieszanin
wybuchowych ( np. wentylację odciągową),
połączenia elastyczne, które mogą być uszkodzone,
miejsca w pobliżu instalacji, które musza być czasami
otwarte, miejsca w bezpośrednim otoczeniu urządzeń,
systemów ochronnych, części i podzespołów
zawierających pył, z których może dojść do uwolnienia
i gromadzenia się pyłu (galerie nawęglania)
Klasyfikacja stref
wybuchowych
Na wielkość strefy zagrożenia wybuchem mają wpływ:
- względna gęstość par cieczy i gazów palnych w stosunku do powietrza, (za wyjątkiem acetylenu, etylenu, amoniaku,
cyjanowodoru, tlenku węgla, metanu i wodoru pozostałe gazy i pary są cięższe od powietrza). Gazy lżejsze od powietrza
unoszą się ku górze mieszając się przy tym z powietrzem, - wielkość źródeł wydzielania substancji palnych do otoczenia,
ilość wydzielonej do otoczenia substancji decyduje o rozmiarach powstającej strefy zagrożenia,
- czas wydzielania i utrzymywania się mieszaniny wybuchowej, - temperatura zapłonu cieczy palnych,
- dolne granice wybuchowości par cieczy i gazów palnych, - stosowane zabezpieczenia techniczne.
Określenie możliwych skutków wybuchu
Poziom ryzyka:
A – akceptowalny, nie wymaga się wprowadzania
żadnych dodatkowych środków bezpieczeństwa i
ochrony;
TA – dopuszczalny, należy rozważyć wprowadzenie
dodatkowych środków bezpieczeństwa i ochrony, jeśli
są one praktycznie uzasadnione;
TNA – tolerowany, należy wprowadzić dodatkowe
środki bezpieczeństwa i ochrony;
N – nieakceptowany, należy zatrzymać instalację i
natychmiast wprowadzić dodatkowe środki
bezpieczeństwa i ochrony.
Ocena zagrożenia wybuchem
Ocena zagrożenia wybuchem pomieszczeń oraz
przestrzeni zewnętrznych obejmuje wskazanie
pomieszczeń zagrożonych wybuchem, a także
wyznaczenie w pomieszczeniach i przestrzeniach
zewnętrznych odpowiednich stref zagrożenia
wybuchem. Za dokonanie tej oceny, są
odpowiedzialni:
- inwestor,
- jednostka projektowania lub użytkownik
Ocena zagrożenia wybuchem
Dokonując oceny zagrożenia wybuchem należy
ustalić czy w przestrzeni poddawanej ocenie
(pomieszczenie w którym stosuje się substancje
mogące tworzyć mieszaniny wybuchowe, strefa
wokół urządzenia zawierającego substancje
niebezpieczne,) mogą wystąpić gazy, pary, mgły
lub pyły w ilościach zdolnych do wytworzenia
mieszaniny wybuchowej.
