Dr inż. Marek Rybakowski
---
Materiały dydaktyczne dla studentów kierunku studiówBezpieczeństwo i higiena pracy – St. stacjonarne/niestacjonarne
Przedmiot:
Zadania i metody pracy służby BHP
MODUŁ 1.Spis treści
1. SŁUŻBY BHP
2. ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW Z DNIA 2 WRZEŚNIA 1997R. W SPRAWIE SŁUŻBY BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY
3. ZADANIE 8 – PRZEDSTAWIENIE PRACODAWCY WNIOSKÓW DOTYCZĄCYCH ZACHOWANIA WYMAGAŃ ERGONOMII NA STANOWISKACH PRACY
4. AKTY PRAWNE BIBLIOGRAFIA
1. Służby BHP
Wyodrębnione komórki organizacyjne jednoosobowe lub wieloosobowe stanowią służbę bhp zwaną dalej służbą bezpieczeństwa i higieny pracy. W oparciu o zapis prawny KP liczbę pracowników służby bhp ustala pracodawca, który bierze pod uwagę: stan zatrudnienia, występujące w zakładzie warunki pracy oraz związane z nimi zagrożenia zawodowe, a także uciążliwość pracy.
Stworzenie wieloosobowej lub jednoosobowej komórki bądź zatrudnienie w tej komórce pracownika służby bhp w niepełnym wymiarze czasu pracy należy do obowiązku pracodawcy, który zatrudnia od 100 do 600 pracowników.
Zatrudnienie pracownika służby bhp w pełnym wymiarze jest wymagane, gdy pracodawca zatrudnia ponad 600 osób. Na jednego pracownika służby bhp przypada 600 pracowników. Służba bhp podlega w sposób bezpośredni pracodawcy.
Wymagane kwalifikacje, zadania i uprawnienia służby bhp zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 1997 Nr 109, poz. 704) ze zm. (Dz.U. 2004 Nr 246, poz. 2468) (Dz.U. 2005 Nr 117, poz. 986). Rozporządzenie to jest jednym z ważniejszych elementów polityki krajowej w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy [1].
2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r.
w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy
Wyżej wymienione Rozporządzenie określa wymagania i przepisy jakie mają obowiązek spełniać służby bezpieczeństwa i higieny pracy. W treści rozporządzenia wymienione zostały zadania służby bhp. Zaliczane do nich są:
1) przeprowadzenie kontroli warunków pracy oraz przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych, wraz z wnioskami zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń,
3) sporządzenie i przedstawienie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu bezpieczeństwa i higieny pracy zawierających propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia pracowników oraz poprawę warunków pracy,
4) udział w opracowaniu planów modernizacji i rozwoju zakładu pracy oraz przedstawienie propozycji dotyczących uwzględnienia w tych planach rozwiązań techniczno-organizacyjnych zapewniających poprawę stanu bezpieczeństwa i higieny pracy,
5) udział w ocenie założeń i dokumentacji dotyczących modernizacji zakładu pracy albo jego części, a także nowych inwestycji, oraz zgłaszanie wniosków dotyczących uwzględniania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy w tych założeniach i dokumentacji,
6) udział w przekazywaniu do użytkowania nowo budowanych lub przebudowywanych obiektów budowlanych albo ich części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, urządzeń produkcyjnych oraz innych urządzeń mających wpływ na warunki pracy i bezpieczeństwo pracowników,
7) zgłaszanie wniosków dotyczących wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy w stosowanych oraz nowo wprowadzanych procesach produkcyjnych,
8) przedstawienie pracodawcy wniosków dotyczących wymagań zachowania wymagań ergonomii na stanowiskach pracy,
9) udział w opracowaniu zakładowych układów zbiorowych pracy, wewnętrznych zarządzeń, regulaminów i instrukcji ogólnych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w ustaleniu zadań osób kierujących pracownikami w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
10) opiniowanie szczegółowych instrukcji dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na poszczególnych stanowiskach pracy,
11) udział w ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz w opracowaniu wniosków wynikających z badania przyczyn i okoliczności tych wypadków oraz zachorowań na choroby zawodowe, a także kontrola realizacji tych wniosków,
12) prowadzenie rejestrów, kompletowanie i przechowywani dokumentów dotyczących wypadków przy pracy, stwierdzonych chorób zawodowych i podejrzeń o takie choroby, a także przechowywanie wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy,
13) doradztwo w zakresie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
14) udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które wiąże się z wykonywaną pracą, 15) doradztwo w zakresie organizacji i metod pracy na stanowiskach pracy, na których występują czynniki niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe, oraz doboru najwłaściwszych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,
16) współpraca z właściwymi komórkami organizacyjnymi lub osobami, w szczególności w zakresie organizowania i zapewnienia odpowiedniego poziomu szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zapewnienia właściwej adaptacji zawodowej nowo zatrudnionych pracowników,
17) współpraca z laboratoriami upoważnionymi, zgodnie z odrębnymi przepisami, do dokonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych, występujących w środowisku pracy, w zakresie organizowania tych badań i pomiarów oraz sposobów ochrony pracowników przed tymi czynnikami lub warunkami, 18) współpraca z laboratoriami i innymi jednostkami zajmującymi się pomiarami stanu środowiska naturalnego, działającymi w systemie państwowego monitoringu środowiska, określonego w odrębnych przepisach,
19) współdziałanie z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, a w szczególności przy organizowaniu okresowych badań lekarskich pracowników,
20) współdziałanie ze społeczną inspekcją pracy oraz z zakładowymi organizacjami związkowymi przy:
a) podejmowaniu przez nie działań mających na celu przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, w trybie i w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach,
b) podejmowanych przez pracodawcę przedsięwzięciach mających na celu poprawę warunków pracy,
21) uczestniczenie w pracach, powołanej przez pracodawcę, komisji bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w innych zakładowych komisjach zajmujących się problematyką bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym zapobieganiem chorobom zawodowym i wypadkom przy pracy,
22) inicjowanie i rozwijanie na terenie zakładu pracy różnych form popularyzacji problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii.
Rozporządzenie wylicza także uprawnienia jakie posiada służba bhp, wymagania kwalifikacyjne pracowników służby bhp, warunek zatrudnienia.
3. Zadanie 8 – przedstawienie pracodawcy wniosków dotyczących
zachowania wymagań ergonomii na stanowiskach pracy
Ergonomia - nauka o pracy, czyli dyscyplina naukowa zajmująca się dostosowaniem pracy do możliwości psychofizycznych człowieka. Ma na celu humanizowanie pracy poprzez taką organizację układu: człowiek - maszyna - warunki otoczenia, aby wykonywana ona była przy możliwie niskim koszcie biologicznym i najbardziej efektywnie, co uzyskuje się m.in. poprzez eliminację źródeł chorób zawodowych. Ergonomia jest nauką interdyscyplinarną. Korzysta z dorobku takich nauk lub dziedzin naukowych jak: psychologia pracy, socjologia pracy, fizjologia pracy, higiena, medycyna pracy, organizacja pracy, antropometria oraz nauk technicznych, np. budowy maszyn.
Stanowisko pracy jak i również osprzęt, sprzęt, przyrządy do pracy, maszyny i urządzenia powinny spełniać wymagania ergonomiczne stanowisk pracy.
Ergonomia jest dziedziną teoretyczną i stosowaną, w której wykorzystuje się wiedzę o możliwościach psychofizycznych człowieka do projektowania nowego stanowiska pracy lub do korygowania już istniejącego. W związku z tym można dokonać podziału ergonomii na ergonomię koncepcyjną i ergonomię korekcyjną.
Ergonomia koncepcyjna – już często na etapie projektu ogranicza się lub likwiduje występujące zagrożenia środowiskowe z powodu nieodpowiednich warunków pracy, a także dostosowuje do możliwości psychofizycznych pracownika kształtu i wymiarów maszyn, urządzeń oraz elementów kontrolno-sterujących.
Ergonomia korekcyjna – prowadzi się analizę istniejących struktur technicznych m.in. stanowisk pracy i organizacyjnych oraz ogranicza lub likwiduje występujące zagrożenia środowiskowe w procesie pracy.
Ergonomia wymaga dobrego projektowania maszyn i urządzeń oraz stanowisk pracy, a także diagnozowania stanu istniejącego.
Pamiętajmy, że w praktyce podejściem korekcyjnym z zakładzie pracy zajmują się, oprócz lekarza higienisty, najczęściej pracownicy służby bhp. Do pracowników służby bhp należy nadzorowanie warunków pracy na danym stanowisku, typowanie braków lub błędnych działań na stanowisku oraz formułowanie odpowiednich zaleceń dla pracodawcy. Można tu mówić np. o poprawie parametrów materialnego środowiska pracy, a także eliminowaniu nadmiernych obciążeń psychofizycznych. Podejściem koncepcyjnym zajmują się często projektanci danych wyrobów, maszyn lub urządzeń. Na etapie badań i projektu są wychwytywane ewentualne niedociągnięcia w zakresie ergonomii i na bieżąco korygowane. Korekta na etapie projektu jest
łatwiejsza i tańsza niż korekta np. stanowiska pracy, maszyny lub urządzenia już istniejącego. Dlatego ważna jest funkcja doradcza pracownika służby bhp w zakresie ergonomii. Pracownik może doradzać np. zakup danej maszyny lub urządzenia, bądź zastosowanie procesu technologicznego spełniającego wymagania ergonomii niż tych maszyn i urządzeń, bądź procesów, na których w przyszłości trzeba będzie dokonywać korekty, aby spełnione były wymagania ergonomii.
Popularny wśród ergonomii jest atlas antropometryczny inaczej zwany atlasem miar człowieka. Znajdują się w nim dane do projektowania i oceny ergonomicznej. Został on stworzony przez CIOP (Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa, 2011), Gedliczka Adam. Atlas przedstawia nam średnie wymiary wybranej: płci, wieku itp. Dzięki tym danym można zaprojektować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomicznymi.
4. Akty prawne
Przykładowe akty prawe, które służba bhp powinna wykorzystać w kontroli i doradztwie z zakresu wymagań ergonomicznych na stanowisku pracy.
1) Ustawa Kodeks Pracy.
2) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. (Dz. U. z dnia 10 grudnia 1998 r.).
3) Ustawa z 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz. U. Nr 35, poz. 183 z późn. zm.).
4) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz.1650 z późn. zm.).
5) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. z 2003 r. Nr 47, poz. 401). 6) Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 60, poz. 332 z późn. zm.).
7) Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 z późn. zm.).
8) Rozporządzenie z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz.U. Nr 200, poz. 2047).
Bibliografia
[1] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy.
[2] http://www.biurobezpieczenstwapracy.pl/sluzba_bhp.html (01.05.2019) [3] Gedliczka A.: Atlas antropometryczny, Warszawa, CIOP, 2011.
