nej przenikaniem przez badane lamprofiry niskotermal-nych roztworow (hipergeniczniskotermal-nych), zasobniskotermal-nych w. wapti, ktory ~owo moZe pochodzie z wyJugowania ze skal otaczaj~ch.
LITERATURA
1. H e f1 i kW.,
.s
I i w i ti ski S. - Rudy i metale nieZelame, 1989 nr 2 s. 36-40.2. H e f I i kW., M 0 r y c W. - Rocz. Pol Tow.
Geol. 1977 nr 2 s. 265-277.
3. H e f I i kW., M u s z y Ii ski M., Pie c z-k a A. - Kwart. Geol., 1985 nr 3-4 s. 529-550. 4. H e f I i kW., M 0 r y c W. - Lamprofirz
Ja-chowki kolo Suchej Beskidzkiej. Rocz. Pol Tow. Geol. (w druku~
SUMMAR Y
Article presents geological-petr9graphic characteri-stic of severa11amprophyre dikes found within carbonate deposits of Devonian (Givetian) age in Milianow 2 bore
hole, at depth of 3920 -4128 m. This bore hole is located about 30 km toward ENE from C~tochowa. . .
Petrographic investigations contain macroscopic and microscopic observations, RTG, chemical and thermic differential analysis. They argued these studied almpro-phyres belong to nephelline minette.
PE310ME
B craTLe IIpe,nCT8BJIem.I IIeTpOI'pacPH'lecuJI
xapu:-TepHCTIIE&, a Tante reoJIoI1Aecme YCJIOBHJI BaXOlK,Zl;e-BIIJI HecIOJILDX )l[IIJI JIaMIIPOcl)lIPOB, Ha6ypeBllhlX B
npe-,Zl;eJI8.X up60HaTHIdX OTJIOIeHHi ~Boaa (mmeT) B coa·
)OBe MwmaayB 2 Ha rny6HHe 3920-4128 M, pacnOJIO-]l[emmA Ha paccrOmmH OJ[OJlO 30 KM J: BOCTOK)' (BCB) OT ropo,D;a qeRCTOXOBW.
Bueyporpacl>H'lecICHX HCCJIe,D;OBaHHJIX npHMeIDlJlHCI> MaJ:pOCJ:OUH'lecIHe H MHKpOCJ:OUH'lecme Ha6mo,Zl;eHWI, a T8DJ[e peHTteRorpacl>H'lecJ:Jdt, XBMII'Iecoii H TepMB-'1ecndi: .D:Hcl>cl>epe~am.m.rli aH8..JIH3L1. Ha OCHOBaIDDI·
3THX HCCJIe,D;OBamdt onpe,Zl;eJIeRO, 'lT0 3TH .JI8.MIIlX>cl>apw npHHa,Zl;JIe]l[aT J[ Hecl>enHHOBOi MHHeTTe.
MALGORZATA ZIOLKOWSKA
·Zaklad Geologii Uniwersytetu Mikolaja Kopernika
GLAUKONIT Z OSAOOW GORNEJ KREDY NIECKI SRODSUDECKIEJ
Probki wybrane do badaD. pochodzci z dw6ch rejonow niecki srOdsudeckiej, tj. niecki Krzeszowa stanowi4cej NW jej ~sc oraz· niecki Batorowa (Gory Stolowe) w ~ SE (5, 6, 18).
W niecce Krzeszowa badano glaukonit poch~ .
z poziomu glaukonitowego zaznaczaj~ si\j. w gezach gomego cenomanu. Jest to staly poziom na tym obszam; wyroZniony juZ przez Berga. (fide 6). Wystwuje on w doJnej ~ poziomu gez ok. 3 m powyZej. kontaktu z piaskowcami wapnistymi i mulowcami gomego ceno-manu.
MiIlZazosc
jego wynosi ok. 20 cm. Dodatkowo ~Jjzie mikroskopowej poddano glaukonit z wapieni pelitycznych, wystW.uj~chjako wkladki w gomej ~Sci poziomugez (6, 19~W niecce Batorowa zw{Ocono uwag(: na glaukonit z dw6ch poziomow (7, 8, 18): Inoceramuslabiatus (turon doJny~ i lnoceramus lamarcki (turon Srodkowy). Glauko-nit z pierwszego poziomu pochodzil gl6wnie z mulowc6w o spoiwie krzemioilkowym, wzbogaconych w glaukonit, a z drugiego z margli krzemionkowych (7, 10. 14).
GIaukonity poddano analizie mikroskopowej, rent-genowskiej i chemicznej. An~ mikroskopowlI zarowno w mikroskopie polaryzacyjnymjak i skaningowym wyko-nano na glaukonitach ze wszystkich wyZej wymienionych osadow. 'b wzgJ.~u na trudnoSci z uzyskaniem od-powiedniej iloScl czystej pr6by do anaIizy rentgenowskiej i chemicznej wzi(:to jedynie glaukonit z gez i mulowcow, wydzielonych uprzednio magnetycznie ze skaly. Dodat-kowo wykonano an~ mikroson~ glaukonitu z mu-10Wc6W i margli krzemionkowych.
UWAGI OGOLNE 0 GLAUKONICIE WedJug nomenklatury AIPEA Nomenclature Com-mittee (1978) glaukonitjest bogalll w Zelazo
dioktaedrycz-mm 549.623.5:551.763.31(234.57)
na mikll (12). OgoJny wzor glaukonitu mow przedstawie nast(:pujllCO:K(Rt"33R~:'67) (Si3.67AlO.33)010(OH)2 Fe3+ ::8> AI, Mg> Fe2+ Na podst!l~e badati RTG wyroZnia si(: (2, 3, 12):
1) glaUkonit upo~owany - charakteryzuJ~y ~ obecno~ ~niZej 10% pakietow p()CZIliejllC}'ch, wysokq,
. zawartoSciq, potasu oraz sekwencjll IM (wg 15, typ uporzq,dkowania IMll),
2) gIaukonit nieuporzq,dkowany - maj~ 10%-20% pakietow ~ej~ych, znacznie mniej potasu niZ poprzedni, struktu~ IMd (wg 15, typ uporzq,dIcowania allevardytu),
3) glaukonit mieszanopakietowy - zawicraj~ 20%-60% pakieto.w ~zniejq,cych, niewielkie ilo~ci potasu (wg 11, dolna gianica wynosi 5%), struktur(: bardzo nieupo-f'"~owanll (IMd lub < 1 Md), poniewa,i warstwy glau-konitu i Smektytu ~ zwykle przypadkowo przewar-stwione.
Najpowszechniejszll fonnll glaukonitu Sll owalne agregaty (peloidy). Poza tym moZe wystwowaC w formie powlok na innych mineralach blldi jako warstwy w ich ob~bie oraz jako pseudomorfozy po innych mineralach np. biotycie, skaleniach (4, 12).
G.S. Odin i A. Matter (11) wyr6Znili dwa typy inorfologiczne glaukonitu: ziama, kt6re mogll bye re-prezentowane przez wypelnienia muszli, zas~powanie pellet6w fekalnych, zast(:powanie biogenicznych, wC2g-lanowych SZCZtltk6w organicznych, ziam mineralnych, fragmentow skal oraz pow)oki (film).
Triplehorn (fuJe 12) wyr62:nil nast(:pujq,ce fonny glau-konitu· bez.l¥~gl~u na genezC2: jajowate 19b sferoidalne, platkowe, Plytkowe lub dyskoida1ne, elipsoidalne, ro-baczkowe,mieszane, odle"wy skamienialoSci, odciski lub zastepowanie SZCZlItkow organicznych.
80yer et al. (fide 12) wyroznia natomiast cztery formy
glaukonitu: jajowate, harmonijkowe, gronowate i
/ysz-czykowe.
Glaukonityzacja'jest procesem ewolucyjnym tzn.
po-cz<!tkuj~cy mineral glaukonit jest mieszanopakietowym
glaukonitem - mektytem, ktory z czasem i wzrostem
zawarto 'ci relaza i potasu rozwija i~ do nieupor~d
kowanego IMd glaukonitu a na t~pnie
uPorzlldkowane-go 1M glaukonitu. przy zmianie fizykochemicznych
czynnikow proce ten, moze bye zatrzymany blloi utwo
-rzenie glaukonitu 1 M moze bye bardzo gwahowne.
Proce glaukonityzacji zawsze wymaga rozpuszczenia
poprzednika (materialu pierwotnego) i nast~pnie jego
trllcenia (2, 4, 12 16).
Wcdlug K. Smulikowskiego (13) natomiast ze wzro
-tern zawarto 'ci Fe3+ i K zacbodzi na t~pujllca sekwencja
mineralna ilIit - folidoid - glaukonit glinowy - glaukonit
typowy.
CHARAKTERYSTYKA PETROGRAFICZNA
OSAo6w G6RNEJ KREOY
W niecce Krze zowa gezy wzbogacone w glaukonit Sll
ciemnoszare, slapo porowate, silnie zaburzone przez
dzialalno 'e organizmow (bioturbacja) (6 19). Na
powierz-chni gez II widoczne makro kopowo ziarna glaukonitu.
W kanalach i:erowiskowych glaukonit nie jest widoczny.
Natomiast cz~ to gromadzi i~ w wi~kszych iJo' ciach
wokol nich. W klad gez wchodzi: krzemionka
pochodze-nia organicznego, krzemionkowe sZCZlltki organiczne
(igly gllbek, pojedyncze radiolarie), kwarc detrytyczny,
fragmenty kat, kalenie, /yszczyki, glaukonit, mineraty
ilaste (19).
Wapienie pelityczne wyst~pujllce jako wkladki w
ge-zach SI! kalami ciemnoszarymi, slabo zaburzonymi przez
dzialalnosc organizmow. Dominuj~cym kladnikiem jest
w~glan wapnia (kalcyt). W mniejszych ilosciach wyst~puje
krzemionka niedetrytyczna, rninera/y ilaste, kwarc
de-trytyczny, kalenie, fragmenty skal, Iy zczyki, glaukonit,
mineraly ci~zkie, krzemionkowe igly gllbek, otwornice
(19).
Mulowce poziomu Inoceramus labiatus niecki
Batoro-wa II kalami i:6hoszarymi, nielaminowanymi, miejscami
silnie zaburzonymi przez zwierz~ta mulozerne (8). Na
powierzchni ska/y SI! widoczne makroskopowo drobne
ziarna glaukonitu. Nie ob erwowano glaukonitu w
ob-r~bie slad6w i:erowania. W klad mulowc6w wchodzi:
kwarc detrytyczny, skalenie, fragmenty skal, Iyszczyki,
glaukonit, fo forany, minera/y ilaste, minera/y ci~i:kie,
krzemionkowe igly gllbek. otwornice. Spoiwo jest
krze-mionkowe.
Margle krzemionkowe poziomu Inoceramu lamarcki
II ciemnoszarymi, nielaminowaDymi skalami, cza em
ilnie zaburzonymi (bioturbacje). W skladzie tych skal
wyr6i:niono: w~glan wapnia (kaJcyt), mineraly· ilaste,
Diedetrytyczna krzemionka, kwarc detrytyczny, skalenie,
fragmenty skal, /y zczyki, glaukonit, mineraly ci~i:kie, krzemionkowe i w~glanowe igly gllbek i skorupki
otwor-Dic (8, 10).
A'NALIZA M KROSKOPOWA GLAUKONITU
We wszystkich badanych skalach wyr6zruono na
-st~pujllce formy glaukonitu:
1. Owalne czasem lekko wydluzone ziarna (peloidy)
o zabarwieniu
bladozielonym-trawiastozielonym-zielo-nobrunatnym, bardzo labym pleochroiZmie. Cz~'e tych
ziarn zawiera szczeliny kontrakcyjne.
2. Ziarna glaukonitu powstale w wymku
glaukonity-zacji biotytu. SI! one zielone, z wyrainym pleochroizmem,
z widocznymi sladami lupliwo 'ci. Czasem w ich obr~bie
Sll widoczne relikty biotytu. Proce glaukonityzacji (3, 10)
biotytu przebiega od zewn~trznej cz{ci blaszki ku jej
'rodkowi oraz wzdlui pia zczyzn lupliwo 'ci (ryc. 1).
Rye. 1. Relikllyszezyka 1\1 glaukonieie,( R); bez analizalora, pow. J75x
Fig. 1. Mica remain in glaueonile (R i; analyser absent. 175 x
Rye. 2. IJrobne pellety glaukonilu w kanale ierOlViskowym; bez
analizalora, pow. 204 x
Fig. 2. Fine glauconite pelloids in Fondiehnia channel: analyser absent, 204 x
Rye. 3. OlVallle pellety glaukonitu z brllllatnq obw6dkq (0); bez
allaUzalora, pow. 117 x
Fig. 3. Oval glallconite pelloids with brown/ringes (0); analyser absent, 117 x
Jedynie w gezaeh i muloweaeh dolnego turonu zaob-erwowano nast~pujllce typy glaukonitu:
1. Jasnozielony glaukonit wypelniajlley kanaliki igieJ
gllbek i skorupki otwornie (rye, 5, 6).
2. Jasnozielony glaukonit 0 zarysie ziarn
detrytycz-Rye. 4. Pellety gLaukonitu zawierajqee "zanieezyszezenia (Z).
Glaukonit 0 zarysie detrytyeznyeh ziarn, np. kwareu, skalenia
(D); bez analizatora, pow. J 34 x
Fig. 4. Glaueonile pelloids with "Impurities" (Z). Glaueonite with shape of detrital grains as quartz. felspar (D); analyser absent.
/34 x
Rye. 5. Wypelniony glaukonitem kanalik igly gqbki (I); bez
analizatora. pow. 204 x
Fig. 5. Sponge spine channel (/). glaueonite infilled; analyser absent. 204 x
Rye. 6. Wypelniona glaukonitem skorupa o/Worniey (F); bez analizatora. pow. 175 x
Fig. 6. Forams valve (F). glaueonite infilled; analyser absent,
J75x
nyeh np. kwareu, skaleni. Powstal on prawdopodobnie w wyniku glaukonityzaeji tych ziarn (4). Wnio ek ten zdaje si~ potwierdzae ob erwaeja zielonego zabarwienia na zewn~trznej ~. ci ziarn kwareu i skaleni. Poza tym
zielone zabarwienie jest widoezne w obr~bie ~kan
i plaszczyzn lupliwosei w skaleniaeh (rye. 4).
3. Bardzo drobne, pojedyncze ziarna zielonego
glau-konitu w obr~bie kanaJow ierowiskowych (ryc. 2).
Charakterystycznymi typami glaukonitu dla obszaru
niecki Batorowa Sll:
1. Wyst~pujllce w mulowcaeh:
a) owalne zielone-zielonobrunatne ziarna z brunatnll obwodkll 0 millZszo ·ci 0,02 mm- O,Q3 mm. Powstanie
tych obwodek jest ~tym zjawiskiem w glaukonitacb
(16) i polega na wtornym wytr~ceniu Fe3
+ jako getytu
w postaci powlok na powierzchni ziarna (ryc. 3),
b) owalne ziarna zawierajllce niewielkie il0 'ci de-trytycznych zanieczyszczen, glownie ziarn kwarcu oraz proinie 0 ostrokraw~dzistych zarysach (ryc. 4). Sll to prawdopodobnie tzw. "pre-pel1etowe detrytyczne inklu -zje" (pre-pelletal detrital inclusions) (16). Ob'ok ziam
kwarcu obserwowanych w badanych preparatach,
za-nieczyszczenia te mogll stanowie wszystkie rodzaje mi-neralow i.elaza, ly zczyki, apatyt. Glaukonity bogate w te "inkluzje" charakteryzujll si~ ni k~ iawarto 'ci'l pota u. Nazywa si~ je "niedojrzalymi peLletami" (im-mature pellets). Obecno~ tych zanieczyszczen moie bye efektem niecaJkowitego rozpu zczenia materialu pierwot-nego. przyczYny tego mogll bye roine np. zmiana
warun-kow srodowiska podczas glaukonityzacji. Ostrokraw~
dziste proinie s'l przypuszczalnie efektem rozpuszczania
w~glanow.
2. Spotykane w marglacb krzemionkowych owalne,
jasnozielone ziarna, na powierzchni w ktorycb wyst~puj'l
czarne, nieprzeuoczyste ziarna mineralow rudnych (Pi-ryt?). Sll to " ynpelletowe inkluzje" (synpelletal inclu-sions), tworZllce si~ z nadwyZki ielaza podczas bardzo wczesnego etapu djagenezy (13).
W ziarnach glaukonitow z wapieni i margli krzemion-kowych ob erwuje i~ proces rekrystalizacji w~glanow. W glaukonitach z gez i mulowcow widoezny jest proces sylifikacji. Glaukonit ma wtedy nieregularne zarysy i zmniejsza si~ w ~Sci obj~tej tym proce em, intensyw-nose zielonego zabarwienia.
W gezach dominujllcym typem glaukonitu s'l owalne
ziarna (peloidy). W mulowcach i marglach krzemion-kowych udzial ziarn z "inkluzjami" i bez ,inkluzji" jest
podobny. Natomiast glaukonity z brunatnymi
obwod-kami wyst~puj'l w podrz~dnych ilosciach. Porownuj'lc wielkose ziarn glaukonitu z wieLko Ci'l skladnik6w de-trytycznych glownie ziarn kwarcu widae,
re
ziama glau-konitu sll ponad dwa razy wi~ksze. Taki to unek wskazy-waemoze na autigeniczne pochodzenie glaukonitu (9,10).Badama w mikroskopie skaningowym wykazaly, ie
analizowane glaukonity maj~ struktur{: bezladn~. S'l to agregaty zbudowane z bardzo drobnych luseczek. Ziarna
w formie blaszek majl! zachowanll struktur~ blaszkowll,
z wyramie widocznymi powierzchniami'tupliwoSci.
ANALIZA RENTGENOWSKA
Wykonano analiz~ proszkow'l glaukonitu na aparacie
DRON-2, promieniowanie CuKa . Identyfikowano na
podsta'Yie kartoteki ASTM-kartoteka 9.439. Analizie poddano glaukonit z gez niecki Krzeszowa oraz
mulow-cow dolnego turonu mecki Batorowa (tab. I).
TabeIa I ANALIZA RENTOENOWSKA OLAUKONITU Olaukonit z ~nomanu Olaukonit z mulowcOw d. turonu
niecka wa niecka Batorowa
d hkl d hkl 10,4 001 10,1 001 4,53 020 4,53 020 4,26
III
4,35 uT 3,34- 003,022 3,65 11~ 3,09 112 3,34 003,022 2,68 023 3,09 112 2,586 no, 13T, 200 2,69 ~23 2,27 040,221 2,58 130,131,200 1,99 005 2,399 132, 201 1,82 224 2,265· O4O,22T 1,67 240, 312,310
2,21 220, 041 241 1,51 O6O,33I . 1,98 005 1,494 330 1,816 224 1,68 240, 312, 310 241 podobne. Refleksy SIl rozmazane, poszeIZOn~ slabo od-roZniajllCJe si~ od tIa. Wskazywaloby to, re badany glaukonit ~t slaho wykrystalizowany. Refteksy 3,09 A (112) i 3,63 A (112) sit- bardzo slaho rozwini~te, a w probce z nieeki K.rzeszowa 3,63 Ajest nieobecny. Refteksy 10,1 A (001), 4,53 A (020), 3,3 A (003, 022) sit- bardzo slaho zaznaczone, niesymetryczne. WyZej wymienione cechy wskazUjll. :le badany glaukonit moma zaliczyc do nieupo-rqdkowanycb 0 strukturze 1Md (9, 12). Z dyfrakto-gramow uzyskanycb po nasyceniu glikolem wynika, :le badane glaukonity zawierajlt- powy:iej 10% pakietow ~ejIlCYcb, co rowniez wskazuje na moZliwosc zalicza-nia icb do glaukonitow nieupofZlldkowanycb.ANALIZA CHEMICZNA
~ cbemicZD/l wykonano na probkacb glaukoni-tOw z gez i mulowc6w (tab. ll). Glaukonitow z margli krzemionkowycb nie poddano analizie re wzgl~u na trudnoSci z uzys.k:aniem odPOWledniej iloSci. czystej proby. W celu zaobserwowania zroZnicowania w skladzie chemi-cznym w ob~bie pojedynczego ~ glaukoni!D ~ko nano an~ mikrosondll glaukomtu z mulowcow 1 mar-.gli knemionkowycb. Z porow~ sldadu cbemicznego
glaukonitow wynika:
Tab.cIa 11 ANALIZA CHEMICZNA OLAUKONITU
Glauk. GIauk. Glauk. z margla Sklad z gezy g.
tz
mulowca p. krzem. p.cenomanu L.labiatus I.
IJlmarclr:r-SiO 51-,13 52,11 54,46 Al b
03
8,32 11,37 14,56 Ti 1 0,03 0,03 0,33 FeO 1,63 2,49 10,49 FelOS 19,10 12,14 ·MilO 0,15 0,08 0,03 CaO 0,57 0,55 0,31 MgO ·3,30 3,87 6,10 NabO 0,20 0,15 0,08 Kl 7,45 ·7,63 1,50PlO, Die om Die om
H1O+ COl}
H1O- 7,91 9,69
• u8rednione wyniki analizy mikrosoncil&
1. Ze wzgl~u na zawartosc K20 wg klasyfikacji G.S. Odin i A. Matter (11) badane glaukonity moZQ.a zaliczyc
do rozwini~tycb. .
2. Widoczna jest zalemosc mi~ sJdadem cbemicz-nym glaukonitu a skladem osadu, w ktorym wys~puje (13) tzn.:
a) glaukonity z margli krzemionkowycb cecbujlt- si~ ~ zawartoSci.1l MgO od pozostalycb glaukonitow,
b) im osad bardziej wapnisty tym zawiera mniej Fe3+, awi~ Al.
3. Na uwag~ zasluguje fut, i:e zawartosc Al203 w glaukonitach z nieeki Batorowa jest Zna.cznie wyZsza niZ w ·glaukonitacb z nieeki Krzeszowa. Zbadano jednak . za malll licz~ probek, aby moma wycillgn~ z tego konkretne wnioski doty~ przyczyny takiego zroz-nicowania.
4. Na podstawie wykresu Veldego (frde 17), 0 zalemo-Sci mi~ s~ tlenkow K i Na a iloscill pakietow ~ejllCYcb, okreSlono i:e badane glaukonity zawierajll ponad 10% pakietow ~ejllCYcb.
Z ana1izy mikroson<4. wykonanej na glaukonitacb z mulowc6w i margli krzemionkowycb wynika:
1. Pod wzgl~em sldadu cbemicznego glaukonit z"in-kluzjami", bez "inIduzji", w formie blasrek (bez reliktow biotytu) oraz wypelniajllCY SZCZlitki organiczne jest homo-geniczny. ZroZnicowane pod wzgl~em skladu cbemicz-nego ~ natomiast glaukonity Z obw6dkami oraz te, na ktorych obserwuje si~ proces sy1ifikacji i kalcytyzacji W brunatnycb obwGdka.cb obserwuje si~ wyZs~ zawar-tose Fe3+ niZ w pozostalej ~ ziarna. W ~a,Cb ziarn obj~tych procesem kalcytyzacji i· sy1ifikacji zamacza ~ niZsza zawartosc K i Fe3+ niZ w pozostalej ~.ziarna.
2. Intensywnosc zielonego zabarwienia zalei;y od iloSci Al i Fe, tzn. ziarna 0 przewadre Al nad Fe Sll blOOo zabarwione (13, 17).
3. Nie zaobserwowano niZszej zawartoSci Kw glauko-nitach z ,,ink:luzjami" w porownaniu z glaukonitami bez ,,inkIuzji" (16).
PODSUMOWANIE
1. Badania mikroskopowe glaukonitow z gez i wapieni nieeki Krzeszowa oraz mulowc6w i margli krzemion-kowycb nieeki Batorowa pozwolily na wydzielenie ro:i-nycb typOw glaukonitow. Stwierdzono, :le dominujllCll: formll glaukonitu SIl owalne agregaty zbudowane z bar-dzo drobnycb luseczek (peIoidy), z pojedynczymi szczeli-nami. W niccce Batorowa ~sc tycb ziarn zawiera romego typu zanieczyszczenia (kwarc detrytyczny, piryt).
2. Na podstawie analizy re1itgenowskiej gIaukonity gez i mulowc6w zaliczono do glaukonitow nieupofZlld-kowanycb 1Md, 0 zawartoSci.· ponad 10% pakietow ~ejllCYcb.
3. Zawartosc K20 w badanycb ziarnacb pozwolila na zaliczenie icb do g1aukonitoW·rozwini~tycb.
4. Obserwuje si~ zalemosc mi~ skladem cbemicz-nym osadu i glaukonitu w Dim wystwujllCJego. Agregaty z osadow wapnistycb cbarakteryzujll si~ ~ zawar-toSci.ll Al niZ Fe3+
LITERATURA
1. B j e r k 1 i K., 0 s t m 0 - S a e t e r J.S .. - Ma-rine Geology, 1973 nr 14 s. 169-178.
2. Bur s t J., F. - Bull. of Americ. Ass. of Petroleum Geol., 1958 vol.-42 nr 2 s. 310-327.
3. How e r J. - The American Mineralogi$t, 1961 vol. 46 s. 313-334.
4. Hug h e s A.D., W hit e h e adD. - Sedimen-tology, 1987 nr 34 s. 825- 835.
.5. J e r z y k i e w i c z T. -: Geol. Sud, 1968 voL 4 s. 409-462. 6. J e r z y k i e w i c z T. - Ibidem. 1971 vol. 5 s. 281-327. 7. J e r z y k i e w i c z T. - PrzewodnikXLVIIZjaz-du PTG-Swidnica, 1975 s. 225-240. 8. J-e r z y k i e w i c z T., Wo j e w 0 d a J. -Shelf Sand and -Sandstone. Canadian Society of Petroleum Geologist, 1986.
9. K 0 hie r E.E., K 0 s t e r H.M. - Geol. Jb.,
1982 D. 52 s. 89 -100.
-10. L ~ c k a B. - Arch. Miner., 1986 nr 1 s. 15-112. 11. 0 din G.S., M a t t erA - Sedimentology,
1981 nr 28 s. 611-641.
12. 0 d 0 m E. - Reviews in Mineralogy, 1985 nr 10 s. 545-572.
13. S m u 1 i k 0 w ski K. - Arch. Miner .. 1954 nr 1 s. 21-120.
14. Szczeg6l0wa Mapa Geologiczna Sudet6w, arkQsz Wambierzyce, Kudowa.
15. T h 0 m p son G.R., How e r J. - Clays and Clay Minerals, 1975 vol. 23 s. 289-300.
16. V a let 0 n J., A b duI - R a z z a k, K 1 u s s-m ann D. - Geol. Jb., 1982 D. 52 s. 5-87. 17. W i e w i 0 r a A, L -Il c koa B. "'- Arch. Miner.,
1980 nr 1 s. 37 -72.
18. W 0 j e w 0 d a J . .,...-IAS 7-th European Regional Meeting. Excursion Guidebook Krak6w, Poland, 1986 s. 31-52.
19 Z i 0 I k 0 W s k a M. - Acta Univer. Wratisla-viensis (w druku).
SUMMARY
Here are presented preliminary reports of investiga-tions on glauconite from the Upper ~taceous deposits of the Inner- Sudetic depression. Studied glauconite come from gaizes and petitic limestones of the Upper Cenoma-nian age from the K.rzeszow depression and from silts-tones of Inoceramus labiatus horizon as well as from siliceous marls of Inoceramus lamarcki, occUrred in the Bator6w -depression. Microscopic, RTG, chemlcal and microsound analyses were done. Dominanat glauconite form from both areas are oval aggregates (pelloids),
composed of very fine fiackes. Typical glauconite forms from the Bator6w depression are oval aggregates, con-taining fine quartz detritical grains or voids of pre-pelletal detrical inclusion type as well as fine grains of ore minerals, mainly pyrite, in shape of synpelloidal in-clusions. Some other' oval grains with brown fringes were also found there. In both areas were distinguished glauco-nite, infilling spine channels of sponges and forams valves and also glauconite, origined due transphormation of biotite and other mineral grains. Data of K20 content· proved itudied glaueonite forms as developed type and contain over 10 percent of heaving 6undles (after Velde graph). According diffraction analysis investigated glau-conite from gaizes and-siltstones are of anordered 1 Md type
PE310ME
B CTaTLe npe.ll;CTaBJIeBLI Dpe.D:B8.plITCJIbmxe pe3YJIL-Ta'IU HCCJIe,D;OBa.mrli rnaYXOBHTaH3 OTJIozemm BePX-aero MeJIa Mex:CY.ll;eTCltoii MYJIL.zn,I.
ABaJIr.3y 6YJI no.ll;BepmyT rJIayxoBHT b3 Ii30B H
ne-JIBTOBLIX H3BeCTHJD.:OB Bepmero ceu:OMBJIa MYJIL.D:LI KmemoBa, a T8lOICe B3 aJIeBpoJIBTOB ropH3oHTa
Inocera-muslabiatus H ~MBBCTLIX MepreJIeii.rOPH30HTaInoce-ramus lamarcki MYJIi..D:LI DaTOPOBa. liLVIH DpOBe.ll;em 8B8JI113b1: MHKpOCltoIDl'lCCKBii, peRTreHOBCJtBit H Ha MH-Ep030H,Ae .
.D;oMllHllp}'lOm;ei cl>oPMOit rJIaYX0BHTa 060HX paAo-HOB JIBJDIIOTCJI OBaJILmxe arperaTbl (neJIoH.D:LI), CJIO:l[eH-mxe O'leHb MeJIKIIMB '1emyiixa.MB. XapaxTepRHMII
cl>op-MaMH rJIayxoBHTa H3 MyJIL.D:LI l)aTOP0Ba JIBJ.UUOTCJI QBaJILBLIe arpera'IU co.ll;ep~e MeJl'me 3epHa 06no-MO'IHOrO KBap~, ~ ae60JILmHe OcrpoI'paHHLle iIy-CTOTbl, a T8K:II:e MeJJXHe 3epHa -py~ MHHepaJIOB,
rJIaBHIrIM 06pa30M IIHpHTa. B MYJIL.ll;e BaTOPOBa B
He-6oJILmoM EO.IIII'reCTBC BaXO.zurrcJl TllE)f[e OBaJILHble
3ep-Ha C 6ypWMllEaeMEaMH. .
KpoMe ynoMJIByTLIX /flOpM rnaYXOBDTa B 060HX paitOBaX HaXO)];llTCJl T3lOI:e rJIayEOBHT, m.mOJlHJllOm;aB: Ea.B8JIbo;LI B RI'JIaX ryOOE H CTBOpm cl>opa.MBHll4lep, a T8lOICe rJIaYXOHHT 06Pll30B8.IIRL1it B pe3YJILTare rJIay-EOBHTH3a.QHH 6BOTBT8 H ,lIJ)yrHX MHHepaJILBLIX 3epJ!:.
Ha OCBOBaHIIB co.ll;epruHIIJI K20 HCCJIe.ll;OBaHJllde rJIa)IEoBHTLI OTHeCeHbl E xopomo PIl3BH'IUM. Ha .ll;Ha-rpaMMe Be.m..ll;e BH.l\lIO, 'lT0 OBH CO.D;ep:JEaT CBbmIe 10% Ha6yxa1O~ IIaEeTOB. Amuno .n;H/flparrOI'paMM
noo-38JI, 'lT0 rJIayxoliBTLl B3 Ii30B H aJIeBpoJIHTOB :no HeynopJJ.D:P'IellBLIe rJIayxoBHTLI 1 Md.
HANS JORGEN HANSEN
Geological Institute, University of Copenhagen·
DIACHRONICZNE WYMIERANIE NA GRANICY
KREDA-
TRZECIO~: SCENARlUSZ~ trzy podstawowe mechanizmy, kt6re mogly
mice
wplyw na -og6lny bilans cieplny, a tym samym na temperatur~ na Ziemi, w p6inej kredzie.Pierwszym oczywistym czynnikien:t jest ilosc swiatla slonecznego dochocizllcego na -Ziemi~. Moie si~ ona
zinieniae
wraz ze zmi~ emisji energii slonecznej. Nie• Oster Voldgad& 10, DK - 1350.
UKD 56.017,4:551.763/.781:551.21(540) mamy jednak dowod6w na to, ie emisja Swiatla ze Slonca 65 mllion6w la:t temu r6Zni1a si~ znacznie w por6wnaniu np. z wczesnll kre4 Dmgi ~ to wi~kszy .doplyw ciepla z Wn~trza Ziemi spowodowany radioaktywn~ produkcj~ ciepIa. I znowu nie Ilia dowod6w na to, :le ten poziom byl zasadniczo r6.iny w p6inej kredzie w por6w-naniu z np. wcZesDll kredll. Trzeci ~to podwyi;-szony poziom CO2 w atmosferze (efekt cieplarniany).
