INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH INFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS Nr 1/II/2012, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddziaá w Krakowie, s. 15–26
Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi
Anita Kwartnik-Pruc, Paweá Hanus, Tomasz Owerko
WYKAZ SYNCHRONIZACYJNY
JAKO PODSTAWOWY DOKUMENT REGULACJI
STANU PRAWNEGO NIERUCHOMOĝCI
____________
SYNCHRONIZATION LIST AS THE BASIC DOCUMENT
REGULATING LEGAL STATUS OF REAL PROPERTY
Streszczenie
Stan prawny nieruchomoĞci ujawniany w ksiĊgach wieczystych z zaáoĪenia powinien byü zgodny z rzeczywistym stanem prawnym. Niestety historyczne uwa-runkowania związane zarówno z zakáadaniem obecnej ewidencji gruntów jak i systemu ksiąg wieczystych, w szczególnoĞci w Polsce poáudniowo wschodniej powodują, Īe czĊsto zgodnoĞü ta nie wystĊpuje. Zmiana oznaczeĔ nieruchomoĞci związana z przejĞciem z parcel katastralnych na dziaáki ewidencyjne w trakcie za-káadania ewidencji w latach siedemdziesiątych XX wieku, oraz pozostawienie w zasadzie bez zmian oznaczeĔ w ksiĊgach wieczystych powodowaáy i nadal po-wodują spore zamieszanie przy zakáadaniu ksiĊgi wieczystej w obecnym ksztaácie, czy przy regulacji stanu prawnego nieruchomoĞci. Dodatkowo proces ten utrudnia uwáaszczenie sporej czĊĞci gruntów na mocy ustawy z roku 1971 o uregulowaniu wáasnoĞci gospodarstw rolnych.
W artykule przedstawiono gáówne problemy techniczne i prawne związane ze sporządzeniem wykazów synchronizacyjnych, jako dokumentów niezbĊdnych do dokonania wpisów w ksiĊgach wieczystych, czy regulacji stanów prawnych nieruchomoĞci. Artykuá przedstawia sposoby rozwiązania tych problemów jedno-czeĞnie wskazując braki w obecnych uregulowaniach prawnych w tym zakresie.
Sáowa kluczowe: wykaz synchronizacyjny, regulacja stanu prawnego, ksiĊgi
Summary
Legal status of a property disclosed in land and mortgage registers should, by definition, be consistent with the actual legal status. Unfortunately, the histori-cal factors associated both with the foundation of the present land registry as well as the land and mortgage registry system, particularly in south-eastern Poland, often result in the absence of this conformity. Changing the real estate designation associated with the transition from cadastral parcels into record parcels during the establishment of records in the seventies of the twentieth century, and leaving, with essentially no change, designations in land registers have caused, and still continue to cause, a considerable confusion when setting land and mortgage register in its present form, or during regulation of the legal status of a property. Additionally, this process is made difficult by enfranchisement of a large part of the land under the 1971 Act on the regulation of farm ownership.
The article presents the main legal and technical issues related to the preparation of synchronization lists, as the documents necessary to make entries in land and mortgage registers, or to regulate legal status of a property. The article introduces ways to solve these problems, at the same time indicating shortcomings of the current legal regulations in this respect.
Key words: synchronization list, regulation of legal status, land and mortgage
registers
WSTĉP
Stan prawny nieruchomoĞci ujawniany w ksiĊgach wieczystych z zaáoĪe-nia powinien byü zgodny z rzeczywistym stanem prawnym. Niestety historyczne uwarunkowania związane zarówno z zakáadaniem obecnej ewidencji gruntów jak i systemu ksiąg wieczystych, w szczególnoĞci w Polsce poáudniowo wschodniej powodują, Īe czĊsto zgodnoĞü ta nie wystĊpuje. Zmiana oznaczeĔ nieruchomoĞci związana z przejĞciem z parcel katastralnych na dziaáki ewiden-cyjne w trakcie zakáadania ewidencji w latach siedemdziesiątych XX wieku oraz pozostawienie w zasadzie bez zmian oznaczeĔ w ksiĊgach wieczystych powo-dowaáy i nadal powodują problemy przy zakáadaniu ksiĊgi wieczystej w obec-nym ksztaácie, czy przy regulacji stanu prawnego nieruchomoĞci [Hanus 2007]. Dokumentem, czĊsto niezbĊdnym w takim przypadku do ujawnienia rzeczywi-stego stanu prawnego w ksiĊdze wieczystej jest wykaz synchronizacyjny.
Ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne [Ustawa 1989] nakáadaáa na geodetĊ wykonującego prace geodezyjne i kartograficzne konieczne do doko-nywania wpisów w ksiĊgach wieczystych obowiązek posiadania uprawnieĔ za-wodowych z zakresu drugiego - rozgraniczanie i podziaáy nieruchomoĞci (gruntów) oraz sporządzanie dokumentacji do celów prawnych. Jednak ani ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne ani rozporządzenia wykonawcze do niej nie wymieniają takiej dokumentacji w katalogu prac wymagających zgáo-szenia. Z tego teĪ powodu wykazy synchronizacyjne nie byáy zgáaszane do
oĞrodków dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, a co za tym idzie nie podlegaáy kontroli przed wáączeniem do paĔstwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. Do momentu przejĊcia prowadzenia ewidencji gruntów przez starostwa, wykazy sporządzane byáy jako dokumenty stanowiące podstawĊ zmian w ewidencji gruntów i zatwierdzane przez gminy prowadzące ewidencjĊ do roku 1999. Mimo, iĪ geodeta wykonujący samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii jest obowiązany wykonywaü swoje zadania z naleĪytą starannoĞcią, zgodnie z zasadami wspóáczesnej wiedzy technicznej i obowiązu-jącymi przepisami prawa [Ustawa 1989], w praktyce spotykamy siĊ z czĊstymi przypadkami wykazów sporządzonych niedbale, czy nieprawidáowo.
Wynika to w duĪej mierze z braków przepisów regulujących ten proces oraz do niedawna z braku kontroli wykazów przez oĞrodki dokumentacji geode-zyjnej i kartograficznej, jako prac niewymagających zgáaszania. Nie ma Īadnych wytycznych wskazujących na dopuszczalne róĪnice w powierzchni dziaáek ewi-dencyjnych i odpowiadających im parcel katastralnych, czy róĪnicy w przebiegu granic. Jedynie ustawa o gospodarce nieruchomoĞciami [Ustawa 1997] wskazuje na dokument opracowywany przy okazji podziaáu nieruchomoĞci nazwany wy-kazem synchronizacyjnym, którego celem jest ujawnienie w dziale I ksiĊgi wie-czystej danych zgodnych z operatem ewidencji gruntów i budynków w miejsce nieaktualnych wpisów. Wzór takiego uproszczonego wykazu synchronizacyjne-go zawiera zaáącznik nr 40 do Instrukcji G-5 [Wytyczne, 2003]. Jednak w prak-tyce to sądy wieczystoksiĊgowe wraz z oĞrodkami dokumentacji decydują o ksztaácie i treĞci tego dokumentu.
SYSTEM KSIAG WIECZYSTYCH W POLSCE PO ROKU 1945
System ksiąg wieczystych obecnie obowiązujący w Polsce przechodziá przez ostatnie 100 lat wiele zmian. Przed odzyskaniem przez PolskĊ niepodle-gáoĞci obowiązywaáy ksiĊgi gruntowe paĔstw zaborczych, austriackie, pruskie i rosyjskie. W ksiĊgach tych grunty oznaczano wedáug systemów katastralnych tych paĔstw. Taki stan przetrwaá równieĪ przez okres miĊdzywojenny.
Po II wojnie Ğwiatowej zgodnie z artykuáem LIV § 1 dekretu z dnia 11 paĨdziernika 1946 r. Przepisy wprowadzające Prawo rzeczowe i Prawo o ksiĊ-gach wieczystych [Dekret, 1946b], ksiĊgi hipoteczne (gruntowe, wieczyste), istniejące w chwili wejĞcia w Īycie dekretu Prawo o ksiĊgach wieczystych [De-kret 1946a] tj. 1 stycznia 1947 roku stawaáy siĊ z tą chwilą ksiĊgami wieczysty-mi w rozuwieczysty-mieniu tego prawa. Natowieczysty-miast na mocy § 4 rozporządzenia Ministra SprawiedliwoĞci z dnia 29 listopada 1946 r. o prowadzeniu dotychczasowych ksiąg hipotecznych (gruntowych, wieczystych) po dniu 31 grudnia 1946 r. [Rozporządzenie 1946b] dla kaĪdego wykazu hipotecznego (wykazu ksiĊgi gruntowej, wieczystej) naleĪaáo urządziü, przy pierwszym wpisie dokonanym po dniu 31 grudnia 1946 r., dalszy tom w postaci ksiĊgi wieczystej odpowiadającej
aktualnym ówczeĞnie przepisom. Oznaczenie nieruchomoĞci ujawnianej w no-wej ksiĊdze wieczystej miaáo byü zgodne z § 6 rozporządzenia Ministra Spra-wiedliwoĞci z dnia 26 listopada 1946 r. o urządzeniu i prowadzeniu ksiąg wie-czystych [Rozporządzenie 1946a] i obejmowaáo: wymienienie jej poáoĪenia, opis (wypis z rejestru gruntów) i mapĊ, oraz okreĞlenie sposobu korzystania i obszaru.
Dekret Prawo o ksiĊgach wieczystych obowiązywaá od 1 stycznia 1947 roku do wejĞcia w Īycie 1 stycznia 1983 roku ustawy o ksiĊgach wieczystych i hipotece [Ustawa 1982]. RównieĪ i ta ustawa, zgodnie z artykuáem 114, pozo-stawiáa ksiĊgom wieczystym istniejącym w dniu jej wejĞcia w Īycie rangĊ ksiąg wieczystych w rozumieniu tej ustawy. Na mocy przepisów wykonawczych, w szczególnoĞci rozporządzenia Ministra SprawiedliwoĞci z dnia 14 lipca 1986 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych zaáoĪonych przed dniem 1 stycznia 1947 r. oraz utraty mocy prawnej niektórych takich ksiąg [Rozporządzenie 1986], z dniem 1 stycznia 1989 r. utraciáy moc prawną i podlegają zamkniĊciu z urzĊdu ksiĊgi dawne niezawierające w dziaáach odpowiadających dziaáowi drugiemu, trzeciemu i czwartemu obecnej ksiĊgi wieczystej wpisów dokonanych po dniu 31 grudnia 1946 r. KsiĊgi dawne to zgodnie z tym rozporządzeniem ksiĊgi wieczyste zaáoĪone przed dniem 1 stycznia 1947 r., czyli przed wejĞciem w Īycie dekretu Prawo o ksiĊgach wieczystych. KsiĊgi dawne, które ulegáy za-mkniĊciu zachowują znaczenie dokumentów, stanowią materiaáy archiwalne i podlegają przekazaniu do wáaĞciwych archiwów paĔstwowych. Zakáadanie nowych ksiąg wieczystych dla nieruchomoĞci, których ksiĊgi wieczyste utraciáy moc prawną nastĊpuje wedáug przepisów dotyczących zakáadania ksiąg wieczy-stych dla nieruchomoĞci, których ksiĊgi zaginĊáy i jest wolne od opáat sądowych. Natomiast dla nieruchomoĞci objĊtej ksiĊgą dawną, która nie utraciáa mocy prawnej naleĪy urządziü, przy pierwszym wpisie po dniu wejĞcia w Īycie tego rozporządzenia (1 wrzeĞnia 1986 r.) nową ksiĊgĊ wieczystą. Do nowej ksiĊgi przenosi siĊ wpisy z ksiĊgi dawnej, a nastĊpnie zamyka siĊ ksiĊgĊ dawną. Pod-stawą wpisów w dziale I nowej ksiĊgi wieczystej jest mapa ewidencyjna i rejestr gruntów.
Jak widaü zarówno dekret z 1947 r. wraz z przepisami wykonawczymi, jak i ustawa o ksiĊgach wieczystych i hipotece ze stosownymi rozporządzeniami, wskazują na koniecznoĞü oznaczania nieruchomoĞci ujawnianych w ksiĊgach wieczystych wedáug danych ujawnionych w ewidencji gruntów i budynków. PodkreĞlona teĪ zostaáa ciągáoĞü ksiąg wieczystych, poprzez regulacje nadające tzw. „ksiĊgom dawnym” charakter ksiąg wieczystych. Te dwa aspekty spowo-dowaáy koniecznoĞü opracowywania przez geodetów dokumentów do celów prawnych, mających stanowiü podstawĊ ujawnienia nowego oznaczenia nieru-chomoĞci w ksiĊdze wieczystej – wykazów synchronizacyjnych. Warto w tym miejscu dodaü, Īe nie naáoĪono obowiązku doprowadzania do zgodnoĞci ozna-czenia nieruchomoĞci w ewidencji gruntów i w ksiĊgach wieczystych, w razie jej
braku. Jest to niezrozumiaáe, zwáaszcza biorąc pod uwagĊ fakt, iĪ w momencie wejĞcia w Īycie ustawy z 7 lipca 1982 o ksiĊgach wieczystych i hipotece, ewi-dencja gruntów byáa juĪ w zasadzie zaáoĪona, a dla wielu rejonów kraju wiązaáo siĊ to ze zmianą oznaczeĔ gruntu. Dodatkowo na mocy ustawy z 26 paĨdziernika 1971 roku o uregulowaniu wáasnoĞci gospodarstw rolnych [Ustawa 1971], obo-wiązującej do 26 marca 1982 roku, dokonano wielu uwáaszczeĔ zarówno w oparciu o oznaczenia gruntów wedáug nowej ewidencji, jak i w oparciu o wczeĞniejsze oznaczenia np. parcele gruntowe i budynkowe.
Wykazy synchronizacyjne muszą byü zatem sporządzane w nastĊpujących przypadkach:
– nieruchomoĞü nie ma zaáoĪonej ksiĊgi wieczystej w rozumieniu aktual-nej ustawy [Ustawa 1982] a dokumentem potwierdzającym stan prawny jest Akt WáasnoĞci Ziemi - dotyczy to przypadku, gdy zmieniáo siĊ oznaczanie gruntów w ewidencji, przy czym nie ma znaczenia czy w AWZ jest oznaczenie nieru-chomoĞci wedáug „nowej” czy „starej” ewidencji,
– nieruchomoĞü nie ma zaáoĪonej ksiĊgi wieczystej, a grunt jest w posia-daniu samoistnym - wykaz jest potrzebny w przypadku gdy nastąpiáa zmiana oznaczenia gruntów, do okreĞlenia wczeĞniejszych wáaĞcicieli wedáug dawnych ksiąg gruntowych, jako element procesu regulacji stanu prawnego,
– nieruchomoĞü ma zaáoĪoną KW natomiast z róĪnych wzglĊdów ozna-czenie nieruchomoĞci (numer dziaáki, powierzchnia, poáoĪenie) w KW jest od-mienne od oznaczenia w ewidencji.
PRZEDMIOT BADAē
Przedmiotem badaĔ byáy dziaáki drogowe bĊdące w posiadaniu samoist-nym Skarbu PaĔstwa, we wáadaniu gminy Iwkowa, poáoĪone w piĊciu obrĊbach: Iwkowa, Kąty, Poáom Maáy, Porąbka Iwkowska, Wojakowa. Dla obszaru gminy Iwkowa istnieją ksiĊgi katastralne. Natomiast w wiĊkszoĞci przypadków wáaĞci-ciele gruntów swoje prawo wáasnoĞci opierają na Aktach WáasnoĞci Ziemi, w których wskazane są juĪ dziaáki ewidencyjne jako przedmioty ich wáasnoĞci. W ksiĊgach wieczystych istnieje duĪa liczba ujawnionych, w oparciu o wykazy synchronizacyjne, dziaáek ewidencyjnych.
Analiza wykazów synchronizacyjnych wykonanych przez geodetów na badanym terenie wskazuje, iĪ praktycznie wcale nie brali oni pod uwagĊ istnie-nia ujawnionych w ewidencji gruntów dziaáek drogowych. Natomiast w opra-cowywanych wykazach synchronizacyjnych nawiązywali do struktury prawa wáasnoĞci ujawnionego w Aktach WáasnoĞci Ziemi, nie zawsze biorąc pod uwa-gĊ faktyczne poáoĪenie parcel wykorzystywanych przy opracowywanych wyka-zach.
Analizowane dziaáki objĊáy swoim obszarem w caáoĞci lub czĊĞci 55 parcel katastralnych. Zbadano stan prawny kaĪdej z parcel katastralnych. DziewiĊü
parcel byáo ujawnionych w ksiĊgach byáego katastru austriackiego – tak zwane LWH (liczba wykazu hipotecznego), dwie w zamkniĊtej ksiĊdze tabularnej (LWH tabularne), jedna zostaáa umieszczona na koĔcu pierwszego tomu LWH w spisie dróg stanowiących dobro publiczne i naleĪących do tychĪe nierucho-moĞci, natomiast pozostaáe w ksiĊgach wieczystych prowadzonych wedáug aktu-alnie obowiązujących przepisów. TrzydzieĞci szeĞü z tych ostatnich weszáo w skáad dziaáek ewidencyjnych ujawnionych w ksiĊgach wieczystych na pod-stawie wykazów synchronizacyjnych opracowanych nieprawidáowo przez geo-detów. Dla analizowanych dziaáek ewidencyjnych równieĪ opracowano wykazy synchronizacyjne, które mają stanowiü podstawĊ do ustalenia stanu prawnego gruntów zajĊtych pod drogi i w efekcie podjĊcia decyzji, w jakim trybie naleĪy uzyskaü do nich prawo wáasnoĞci. Przeprowadzone badania pozwoliáy na wska-zanie problemów wystĊpujących w praktyce, z którymi spotykają siĊ geodeci opracowujący wykazy synchronizacyjne.
PARCELE KATASTRALNE WàĄCZONE BàĉDNIE W CAàOĝCI DO DZIAàEK EWIDENCYJNYCH
Pierwszy problem, jaki wystąpiá na badanym terenie to báĊdne wáączanie parcel gruntowych, zajĊtych aktualnie pod drogi, do dziaáek ewidencyjnych. Przypadki takie miaáy miejsce w obrĊbach Iwkowa (rys. 1) oraz Kąty.
ħródáo: opracowanie wáasne
Rysunek 1. Przykáad wáączenia parceli zajĊtej pod istniejącą drogĊ
do dziaáki ewidencyjnej
Figure 1. Example of the inclusion of a parcel occupied under the existing road
Parcele wyodrĊbnione na mapie katastralnej, odpowiadające istniejącej w terenie drodze, bĊdącej zgodnie z wypisem z rejestru gruntów we wáadaniu gminy Iwkowa, zostaáy wáączone do dziaáki ewidencyjnej stanowiącej wedáug ksiĊgi wieczystej wáasnoĞü osoby fizycznej. Na rysunku 1 przedstawiono frag-ment obszaru, na którym wystąpiá omawiany problem w obrĊbie Iwkowa.
Parcele 2713 i 2714 (numery wskazane kolorem Īóátym na ilustracji), sta-nowiáy wáasnoĞü jednej osoby fizycznej. Obydwie parcele podzielono na trzy czĊĞci w celu sprzedaĪy prawa wáasnoĞci. Interesujące nas parcele 2714/1 i 2714/2 odpowiadające istniejącej drodze, są ujawnione pod tymi oznaczeniami w ksiĊgach wieczystych wáaĞcicieli. Natomiast parcela 2714/3 zostaáa báĊdnie wáączona wraz z parcelą 2713/3 do dziaáki 1533 ujawnionej w ksiĊdze wieczy-stej na podstawie wykazu synchronizacyjnego opracowanego w 2006 roku (ob-szar wskazany kolorem czerwonym).
W takim przypadku, regulacja stanu prawnego gruntu pod drogą gminną bĊdzie wymagaáa skorygowania ujawnionych w ksiĊdze wieczystej wykazów synchronizacyjnych.
SPORZĄDZANIE WYKAZÓW SYNCHRONIZACYJNYCH NIEUWZGLĉDNIAJĄCYCH ISTNIEJĄCEJ DZIAàKI DROGOWEJ
Drugi z napotkanych problemów dotyczy sytuacji, w której geodeci uprawnieni wykonujący wykazy synchronizacyjne nie uwzglĊdniali faktu istnie-nia w ewidencji gruntów i budynków dziaáki ewidencyjnej stanowiącej drogĊ. Przypadki takie wystąpiáy w obrĊbach Poáom Maáy oraz Porąbka Iwkowska. Szczególnie skomplikowanym przypadkiem byáa dziaáka ewidencyjna nr 75 poáoĪona w Porąbce Iwkowskiej (rys. 2).
Analiza ksiąg wieczystych wykazaáa, iĪ wszystkie 12 parcel, przez które przechodzi ta droga zostaáo wáączone do dziaáek ewidencyjnych ujawnionych w ksiĊgach wieczystych w oparciu o wykazy synchronizacyjne sporządzone bez wydzielenia gruntu pod drogĊ. W efekcie konieczne byáo sporządzenie wykazu synchronizacyjnego korygującego wszystkie dwanaĞcie ujawnionych w ksiĊgach wieczystych wykazów z wczeĞniejszym wykonaniem podziaáu parcel katastral-nych zgodnie z granicami dziaáki pod drogą.
Dodatkowy problem, który wystĊpuje w takich przypadkach, to koniecz-noĞü podjĊcia decyzji którĊdy taka droga ma przebiegaü: po lewej czy prawej stronie granicy wskazanej na mapie katastralnej. DokáadnoĞü wpasowania mapy katastralnej jest na tyle maáa, Īe w wielu przypadkach poáoĪenie gruntu pod droga jest równie prawdopodobne w obu przypadkach.
ħródáo: opracowanie wáasne.
Rysunek 2. Fragment istniejącej dziaáki 75, która nie ma swojego odzwierciedlenia
na mapie katastralnej
Figure 2. Fragment of an existing parcel no.75 which is not reflected
in the cadastral map
ODMIENNY PRZEBIEG GRANIC PARCELI KATASTRALNEJ OD GRANIC DZIAàKI EWIDENCYJNEJ
Kolejny analizowany przypadek dotyczy fragmentu drogi w obrĊbie KĊty, której przebieg na mapie katastralnej odbiega od przebiegu rzeczywistego ujaw-nionego w ewidencji gruntów (rys.3). Dziaáka drogowa na 131 przebiega w kie-runku póánocno-zachodnim, natomiast parcela 618/5 stanowiąca drogĊ na mapie katastralnej w kierunku póánocno-wschodnim.
Ta sytuacja wymagaáa dokonania bardzo szczegóáowej analizy stanu prawnego gruntów poáoĪonych wzdáuĪ parceli 618/5 stanowiącej drogĊ na mapie katastralnej oraz wzdáuĪ dziaáki 131, dla której opracowywano wykaz synchro-nizacyjny.
PodjĊto decyzjĊ, Īe parcela 618/5 zostanie wykorzystana w wykazie syn-chronizacyjnym opracowanym dla dziaáki ewidencyjnej nr 131. Decyzja ta wy-nikaáa z faktu, iĪ nowy przebieg drogi ujawniony na mapie ewidencyjnej nie zmieniá stosunków wáasnoĞciowych po obu stronach drogi. WáaĞcicielem parceli 618/14 i poáoĪonej po drugiej stronie drogi parceli 618/3 byáa ta sama osoba.
Podobnie jest w aktualnym stanie prawnym. WáaĞciciel dziaáki 127 jest równo-czeĞnie wáaĞcicielem dziaáki 132 poáoĪonej po drugiej stronie drogi. OczywiĞcie na pierwszy rzut oka widaü róĪnicĊ w powierzchni parceli 618/3 i dziaáki 132. Trzeba jednak pamiĊtaü, Īe podstawą okreĞlenia zakresu prawa wáasnoĞci są w tym wypadku Akty WáasnoĞci Ziemi wydane „na parcele” a nie „na dziaáki ewidencyjne”. Dlatego uznano, iĪ nieuzasadnione jest ingerowanie w parcele 604 i 611/2, które utworzyáy dziaákĊ 133 i mają zupeánie innego wáaĞciciela.
ħródáo: opracowanie wáasne.
Rysunek 3. RozbieĪnoĞü w przebiegu parceli i dziaáki ewidencyjnej stanowiącej drogĊ Figure 3. The discrepancy in the boundary line of a parcel
and a record parcel constituting the road
WYKAZ SYNCHRONIZACYJNY KORYGUJĄCY A WYKAZ PRZYPISUJĄCY DZIAàKOM PARCELE POàOĩONE OBOK
W analizowanych wykazach synchronizacyjnych zaliczanie poszczegól-nych parcel do dziaáek ewidencyjposzczegól-nych odbywaáo siĊ czĊsto w taki sposób, by wskazaü w wykazie synchronizacyjnym wszystkie parcele ujawnione w dawnej ksiĊdze wieczystej i móc ksiĊgĊ zamknąü. Jest to zasadne w sytuacji, gdy dziaáki dla których wykonywany jest wykaz synchronizacyjny i parcele katastralne wy-korzystywane do ich utworzenia stanowią grunt odpowiadający jednej nieru-chomoĞci. Niestety w konsekwencji takiego dziaáania, nie zawsze obszar parcel katastralnych wskazanych w wykazie synchronizacyjnym odpowiadaá umiej-scowieniu dziaáek ewidencyjnych. RóĪnice te wynikają równieĪ z realizacji ustawy z 1971 roku o uregulowaniu wáasnoĞci gospodarstw rolnych, która m.in.
sankcjonowaáa nieformalne umowy przenoszące wáasnoĞü zawarte przed dniem 4 listopada 1971 r. oraz uwáaszczaáa posiadaczy samoistnych zmieniając tym samym istniejącą w dokumentach strukturĊ wáasnoĞci. Olbrzymim báĊdem przy wykonywaniu przepisów tej ustawy byáo zakoĔczenie jej realizacji na etapie wydawania Aktów WáasnoĞci Ziemi [Kwartnik 2003]. Ich ujawnienie w ksiĊ-gach wieczystych pozostawiono rolnikom.
Analizowania dziaáka drogowa nr 448 wedáug aktualnego przebiegu prze-chodzi przez parcelĊ 704/3 (rys. 4). Parcela ta wedáug wykazu synchronizacyj-nego z 2005 r. zostaáa wáączona do dziaáki ewidencyjnej nr 505 nieobejmującej fizycznie tej czĊĞci parceli 704/3. Stan taki zostaá ujawniony w ksiĊdze wieczy-stej.
ħródáo: opracowanie wáasne
Rysunek 4. Przykáad zaliczenia do dziaáki ewidencyjnej czĊĞci parceli poáoĪonej obok Figure 4. Example of inclusion of a part of a parcel located nearby to a record parcel
Opracowany dla dziaáki drogowej 448 wykaz synchronizacyjny wskazuje tylko fragment parceli 704/3 zajĊty pod drogĊ, nie ingerując w pozostaáe zapisy. Trudno jest natomiast w takiej sytuacji powiedzieü jednoznacznie, kogo gmina powinna wskazaü jako wáaĞciciela tego fragmentu gruntu, chcąc uregulowaü stan prawny drogi.
WNIOSKI
Wszystkie akty normatywne regulujące prowadzenie ksiąg wieczystych od 1947 roku nakáadają obowiązek zachowania ciągáoĞci ksiąg wieczystych - daw-nych oraz prowadzodaw-nych wedáug ich przepisów. W konsekwencji niezbĊdne jest przygotowywanie przez geodetów dokumentacji, której celem jest ujawnienie w dziale pierwszym ksiĊgi wieczystej nowego oznaczenia nieruchomoĞci. Do-kumentacja ta, poza wskazanym w ustawie Prawo geodezyjne i kartograficzne,
warunkiem posiadania przez geodetĊ, który ją wykonuje odpowiednich upraw-nieĔ zawodowych nie ma okreĞlonych zasad opracowywania. Jej treĞü, zakres, sposób opracowania nie zostaáy uregulowanie w Īadnych przepisach wykonaw-czych, instrukcjach technicznych, czy wytycznych technicznych. Dlatego wy-daje siĊ jak najbardziej uzasadniony postulat przygotowania odpowiednich w tym zakresie unormowaĔ prawnych i wáączenia ich do aktualnie opracowy-wanych przez Gáówny Urząd Geodezji i Kartografii standardów technicznych w dziedzinie geodezji i kartografii.
Analiza badanego obszaru wykazaáa, iĪ brak stosownych regulacji powo-duje w konsekwencji powstanie wielu nieprawidáowych wykazów synchroniza-cyjnych, które są niestety ujawniane w ksiĊgach wieczystych. Wina za taki stan rzeczy nie leĪy tylko po stronie geodetów. Wspomniana juĪ ustawa z 1971 r. o uregulowaniu wáasnoĞci gospodarstw rolnych zostaáa zrealizowana w sposób niepeány, gdyĪ pominiĊto etap ujawniania nowego stanu prawnego w ksiĊgach wieczystych. Wiele obszarów wiejskich byáo obejmowanych tym postĊpowa-niem kompleksowo, wiĊc byáa moĪliwoĞü synchronizacji danych z katastru z nowym stanem prawnym. Opracowywanie przez geodetów wykazów synchro-nizacyjnych dla pojedynczych dziaáek nie pozwala na spojrzenie caáoĞciowe.
Opracowywanie dla dziaáek drogowych dokumentacji dla celów prawnych jest wyjątkowo niewdziĊcznym zadaniem. Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym, w Polsce od 1 stycznia 1999 roku grunty zajĊte pod drogi publiczne nie mogą stanowiü wáasnoĞci innych podmiotów niĪ podmioty publiczne. OczywiĞcie nie wszystkie drogi z analizowanych miaáy status drogi publicznej, jednak wydaje siĊ jak najbardziej uzasadniony kolejny postulat, Īeby w opraco-wywanych geodezyjnych standardach technicznych zawarto obowiązek uwzglĊdniania, przy okazji opracowywania wykazu synchronizacyjnego faktu istnienia dziaáek drogowych i pozostawiania wydzielonych na ten cel parcel w ksiĊdze wieczystej.
Praca zrealizowana w ramach badaĔ statutowych nr 11.11.150.005
BIBLIOGRAFIA
Dekret z dnia 11 paĨdziernika 1946 r. Prawo o ksiĊgach wieczystych (Dz. U. Nr 57, poz. 320 z póĨn. zm.).
Dekret z dnia 11 paĨdziernika 1946 r. Przepisy wprowadzające Prawo rzeczowe i Prawo o
ksiĊ-gach wieczystych (Dz. U. Nr 57, poz. 321 z póĨn. zm.).
Hanus P. Wykorzystanie dokumentacji byáego katastru austriackiego do regulacji stanu prawnego
nieruchomoĞci. Geomatics and Environtmental Engineering vol. 1, no 4, Kraków 2007,
s 127-138.
Kwartnik A. Akt wáasnoĞci ziemi w obrocie nieruchomoĞciami. Geodezja t.9, z.1, Kraków 2003, s 113-122.
Rozporządzenie Ministra SprawiedliwoĞci z dnia 26 listopada 1946 r. o urządzeniu i prowadzeniu
Rozporządzenie Ministra SprawiedliwoĞci z dnia 29 listopada 1946 r. o prowadzeniu
dotychcza-sowych ksiąg hipotecznych (gruntowych, wieczystych) po dniu 31 grudnia 1946 r (Dz. U.
Nr 66, poz. 367 z póĨn. zm.).
Rozporządzenie Ministra SprawiedliwoĞci z dnia 14 lipca 1986 r. w sprawie prowadzenia ksiąg
wieczystych zaáoĪonych przed dniem 1 stycznia 1947 r. oraz utraty mocy prawnej niektó-rych takich ksiąg (Dz. U. Nr 28, poz. 141)
Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z 29 marca 2001 r. w sprawie
ewidencji gruntów i budynków ( Dz. U. Nr. 38, poz. 454).
Ustawa z 26 paĨdziernika 1971 r. o uregulowaniu wáasnoĞci gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250 z póĨn. zm).
Ustawa z dnia 6 lipca 1982 roku o ksiĊgach wieczystych i hipotece (Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 z póĨn. zm.).
Ustawa z dnia 17 maja 1989 roku Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2010 r. Nr 193, poz.1287).
Ustawa z 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomoĞciami (Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z pón. zm.)
Wytyczne techniczne - Instrukcja G-5 Ewidencja gruntów i budynków – GUGiK Warszawa 2003 Dr inĪ. Anita Kwartnik-Pruc
e-mail: akwart@agh.edu.pl tel. 12 617 33 26 Dr. inĪ. Paweá Hanus e-mail: hanus@agh.edu.pl tel. 12 617 22 67 Dr inĪ. Tomasz Owerko e-mail: owerko@agh.edu.pl tel. 12 617 33 26 Wydziaá Geodezji Górniczej i InĪynierii ĝrodowiska Akademia Górniczo-Hutnicza Al. Mickiewicza 30 30-059 Kraków
