Miesięcznik Stowar^zenia Bibliotekąl^ P isk ich
ssresi^on^ia
, powsta- '/tuką I rze- 'jta , pokrywa
li dzisiejszych uru. Był to dar
\'M i nastąpr^ie lat na placów*
I asja kolekcjo- dość niezwyk-
i Wschód, jak
|jzem to. pod Wawrzyniaka,
g le b e s ), BaH
wystawy odbywały eią zresztą za granicy; to etnograficzne] do indft jeden z nrzejawów rozległej współpracy Mu
zeum Azji I Hacyfiku z pokrewnymi placówkami prawie na całym świecie. Jeśli chodzi o ściślejsze powiązania, m u''~*'" umowy o stałej współpracy z Pa aum Sztuki Na
rodów Wschodt ■ Muzeum Wiet
namskim w l-lanc H niu są podobne um ow yzbratnin ■ ^ Indii i Mongolii.
1982/83 roku było m.in. p rR ukazującej sztuką Orissy. 2 l przedsięwziąć wynikło m.in. w graniami ludowej muzyki azjat Podstawowym kłopotem Muza jest brak pomieszczeń. odpo\ | miarów i wartości jego zbioró\A w zakresie Nusantary zajmuj.ąi
książka
nącą Biblioteką Azjatycką, która liczy obecnie no wystaw ponad 4 tysiące tomóv3^, kjlkaset mjkrofiIrDÓjw » rska, tej w I kilkadziesiąt wydawnictw ciągłych. Wielu ztyćK nej placóM
1 biblioteka
AJkov liczni
mMi
ionych dla kultury, nauki i gospodarki bądzle już niedługo oddany do
informacja
łualnych; oko- ników i naukowców, a tematyka siąga od moty-
\'.łru jawajskie- wu złotej rybki w sztuce chińskiej aż po socjalizm
;k ; ponad 300 birmański. Takich spotkań było już około 130 kolekcja I odbywają sią co miesiąc.
•• nłńw« Znane wi z wvROkieno noziomu nublikarietowa-
warunków do naleiyta] ekspc form działalności. T e staną sł' dopiero po zrealizowaniu dn*
wy. Bądzie nim główny r i Pacyfiku ktńn/ o o ł«r»^
CZASOPISMO WYDAWANE PRZEZ STOWARZYSZENIE BIBLIOTEKARZY POLSKICH ORAZ BIBLIOTEKĘ PUBLICZNĄ
M. ST. WARSZAWY
B IB L IO T E K A N A R O D O W A W B U D O W IE
p r o j e k t o k ła d k i: T a d e u s z D O N A R S K I
S t a n is ła w BADOIY (r e d . n a c z .), K r y s t y n a B U B A C Z (a ek r. r e d .) J a n u s z D E M B S K I, B o le s ła w H O W O R K A , M ir o sła w N A W R O T (r e d . te c łm .), F r a n c is z e k Ł O -
Z O W S K I, J a n S O J K A , Z d z isła w S Z K U T N IK , M a ria n W A L C Z A K
r r a S f e k B IL I Ń S K I. G r z e g o r z C H M IE L E W S K I.
K R Z Y W IC K I K U B O W (p r z e w o d n ic z ą c y ), S t a n is ła w
K R Z Y W IC K I, X U b le ta S K I B IŃ S K A , M a ria n W A L C Z A K , J a n W O Ł O SZ , S ta n is ła w W R Z ESZC Z
B I B L I O T E K A R Z
CZASOPISMO POŚWIĘCONE SPRAWOM BIBLIOTEK I CZYTELNICTWA
Nr 6 POZNAN ROK LV
S P IS T R E Ś C I
I r e n a B o re c k a ; C z y te ln ic tw o li te r a tu r y p o p u la r n o n a u k o w e j w o ls z ty ń sk ic h szk o łach ś re d n ic h ...
J ó z e f S zocki: N ie liczm y n a a u to m a ty z m , ale n a c o d zie n n y w ła s n y w ys.iłek Z ofia S o k ó ł: Losy w o je n n e b ib lio te k p o lsk ich . Cz. 2 ...
W ie s ła w a D z iech cio w sk a: Z b io ry m u zy cz n e w b ib lio te k a c h p u b lic z n y c h . D ie te r S c h m id m a ie r: C el i d z ia ła ln o ś ć M ięd zy n a ro d o w e g o S to w a rz y s z e n ia Bi
b lio te k U czelni T e c h n ic z n y c h ( l A T U L ) ...
L e i i a P e r e r a P in e r a : W yższy I n s ty tu t P o lite c h n ic z n y w H a w a n ie . U n iw e rs y te ty ś w ia ta . ...
Jó z e f P o d g ó re c z n y : K a le n d a r iu m b ib lio te k i k się g o z b io ró w B ydgoszczy . S B P w d z i a ł a n i u ...
P rz e g lą d p i ś m i e n n i c t w a ...
Z ż a ło b n e j k a r t y ...
C O N T E N T S
I r e n a B o re c k a : P o p u la r sc ie n c e l i te r a tu r e re a d in g in th e h ig h schools of O lsz ty n ...
J ó z e f S zo ck i: W e do n o t c o u n t on m a c h in e s b u t on o u r d a ily e ff o rts . Z ofia S o k ó ł: P o lish lib r a r ie s d u rin g th e W ar (p a r t 2 ) ...
W ie sła w a D z iech cio w sk a: M u sical c o lle c tio n s in p u b lic lib ra rie s .
D ie te r S c h m id m a ie r: T h e aim s a n d a c tiv itie s o f th e I n te r n a tio n a l A sso c ia tio n of T e c h n ic a l U n iv e rs ity L ib ra r ie s ( l A T U L ) ...
L e id a P e r e r a P in e r a : T h e H ig h e r P o ly te c h n ic a l I n s tit u te in H a v a n a . U n iv e rs itie s of th e W o r l d ...
Jó z e f P o d g ó re c z n y : T h e B ydgoszcz lib r a r ie s a n d b o o k c o lle c tio n s c a le n d a r S B P in a c t i o n ...
R e v ie w of w r i t i n g ...
O b itu a r ie s ...
3 9 11 14 18 21 22 23 27 28 30
3 9 11 14 18 21 22 23 27 28 30
CO A EP2K A H M E
M p u a a Bopei^Ka: HxeHMe HayHHO-nonyjinpHOft jiM T eparypsi b ojibrnxMHCKHx lUKOJiax ... . 3 MosecJ) U Ioukm: H e mojkho nojioraxbCH tojilko a a aeTOMaTbi, a n a HauiM co5-
C T B C H H b ie e j K e f l n e B H f a i e y c M J i M H ... &
CocJjHH CoKOJi: BoeHHfaie cyflb6fai nojibCKMx 6M6jinoTeK. H acTb 2. . . . 11 B e c jia e a flaexi^MxoBCKa: <J30Hflbi M ysbm ajibHbix npOMSeefleHMM b ny5jiMHHbix
6n6jiMOTeKax ... 14 J];eTep CxMMflMaep: Ujejib m fleHTCJibHOCTb MeHCflynapoflHoro 0 6 m e c x B a Bm-
6jiM0TeK TexHMHecKMx A K a z i e M M ^ ... 18 JlewAa I le p e p a nw H epa: BbiciiiMM nojinxexHHHecKHJMi MacTHTyT b F a s a a e . 21 yHMBepCMTeTbl M M p a ... 22 Mo3C(J) ^o;^^ypeHHbI; K a jie a ^ a p b 6n6jiMOTeK m KHMHcabix <J)0afl0B B b iflro m n 23 O IIB B fleW CTBMM...27 JlMTepaxypHbiM o 6 3 o p ... 28 M3 TpaypHOM C T p a a i m b i ...3ft
BIBLIOTEKI I CZYTELNICTWO
IRENA BORECKA Olsztyn
CZYTELNICTWO LITERATURY POPULARNONAUKOWEJ
W OLSZTYŃSKICH SZKOŁACH ŚREDNICH
R o k 1985, o g łoszony ro k ie m m ło d zieży , b y ł o k re s e m w zm o żo n eg o z a in te re s o w a n ia p ro b le m a m i m ło d zieży n a c a ły m św iecie. I n s ty tu t B a d a ń P ro b le m ó w M łodzieży ogło
sił r a p o r t: Pol k a m ło d z ie ż 1984, w k tó ry m p r z e d s ta w ił m. in. m ie jsc e m ło d zieży w s t r u k tu r z e d e m o g ra fic z n e j sp o łe c z e ń stw a , je j p o zy cję p ra w n ą , św iad o m o ść sp o łe c z n ą i a k ty w n o ś ć za w o d o w ą o ra z w a r u n k i z a tr u d n ie n ia , p ra c y i u c z e s tn ic tw a w k u ltu rz e . Z a jm o w a n o się ta k ż e z ja w is k a m i p a to lo g ii sp o łeczn ej i p ro b le m a m i m ło d e j ro d z in y . S tw ie rd z o n o , że w postaw acła m łodzieży, je j przeżyciachi i z m a r tw ie n ia c h s k u p ia się ja k w soczew ce o b ra z w sp ó łc z e s n e j p o ls k ie j sp o łeczn o ści.
W sk a z y w a n o n a to, że n a s tą p iła d e w a lu a c ja sło w a, a n ie idei, ja k to p ró b o w a n o w ie lo k r o tn ie p o w ta rz a ć w o b iegow ycłi o p in iacłi. W o d c z u c iu m ło d zieży sło w a p rz e s ta ły by ć rz e te ln e , w ie rn ie o d d a ją c e rz e c z y w is to ść
M n ie in te re s o w a ł g łó w n ie p ro b le m , n a ile i czy fa k ty c z n ie to z a c h w ia n ie z a u fa n ia do sło w a o b n iży ło a k ty w n o ść c z y te ln ic z ą m łodzieży. D o ty ch czas w iele m ie js c a p o św ię c a n o b a d a n io m c z y te ln i
c tw a m ło d zieży . N a sile n ie b a d a ń p rz y p a d a ło n a la ta sze ść d z ie sią te . W k o le j
n y m d ziesięcio leciu z a in te re s o w a n ie ty m p ro b le m e m nieco zm alało , a w la ta c h o sie m d z ie sią ty c h ju ż ty lk o sp o ra d y c z n ie w ra c a n o do tego te m a tu i z a jm o w a n o się c z y te ln ic tw e m m ło d zieży szkół śre d n ic h
J e s t to o k re s w życiu czło w ie k a, k ie dy d o ty c h c z a so w e z a in te re s o w a n ia u le g a ją z m ian o m , ró ż n ic u ją się i p o g łę b ia ją. M łodzież o sc y lu je w ó w czas w sw y ch z a in te re s o w a n ia c h p o m ięd zy ty m co s ta no w i tr e ś ć je j c o d zie n n o ści, a ty m co m oże p rz y n ie ść przy szło ść.
J e d n ą z fo rm re a liz a c ji ty c h z a in te re s o w a ń je s t c z y te ln ic tw o . N ależy, ja k p ro p o n o w a ła A n n a P rz e c ła w s k a tr a k to w ać bad a n ia c z y te ln ic tw a ja k o je d n ą z m e to d d ia g n o z y sp o łe c zn e j, ro z u m ie ją c p rz e z te n te r m in próbą o k re ś le n ia s y tu a c ji sp o łe c zn e j, k u ltu r a ln e j d a n e j g r u p y z p u n k tu w id z e n ia je j te n d e n c ji ro z w o jo w y c h *.
Z a jm o w a ła m się c z y te ln ic tw e e m li te
r a t u r y p o p u la r n o n a u k o w e j u p a tr u ją c w n ie j ź ró d ła in f o rm a c ji n a u k o w e j, sp o łecz
n e j i p o lity c z n e j. B a d a n ia m i o b ję to m ło dzież ś re d n ic h szkół z aw o d o w y ch : Z esp o łu S zkół C h em iczn y ch , Z esp o łu S zk ó ł E le k tro n ic z n y c h i L ic e u m Z aw o d o w eg o . U z y sk a n e w y n ik i u z u p e łn io n o b a d a n ia m i u czn ió w z trz e c h liceó w o g ó ln o k s z ta łc ą c y c h . U zy sk an o 654 a n k ie ty , w ty m 365 od u czn ió w szkół z a w o d o w y ch i 269 od u czniów liceów o g ó ln o k s z ta ł
cący ch . W p ie rw s z y m e ta p ie b a d a ń z a n k ie to w a n o 228 d z ie w c z ą t i 157 c h ło p ców. W szyscy b a d a n i s tw ie rd z a li, że z r o k u n a ro k m a ją m n ie j w oln eg o cza
su. T en , k tó r y m d y sp o n u ją , p rz e z n a c z a ją n a :
— c z y ta n ie k sią ż e k — 67,6®/o
— c z y ta n ie c zaso p ism — 56.65*/«
— s łu c h a n ie m u zy k i — 55,4.3®/o
— o g lą d a n ie te le w iz ji — 52,03®/o
— ch o d zen ie do k in a — 41,70®/o
— s p o tk a n ia to w a rz y s k ie — 31,13®/o
— u p ra w ia n ie s p o r tu — 26,03®/o
— s łu c h a n ie a u d y c ji ra d io w y c h — 9,3®/*
N ie w ie lk ą p o p u la rn o ś c ią cieszyło się ch o d zen ie do t e a t r u i n a w ycieczki. N ik t z a n k ie to w a n y c h nie ch cia ł sp ęd zać w o l
n ego czasu n a p ra c y sp o łe c z n e j i n a
d zia ła ln o śc i w o rg a n iz a c ja c h m ło d zieżo w y ch . W y n ik a ło to nie ty le z b r a k u za
in te re s o w a n ia m ło d zieży , co ra c z e j m ia ło zw iązek z o g ra n ic z e n ia m i w y p ły w a ją c y m i z d o ja z d ó w do szkoły. T ra c o n o n a n ie p rz e c ię tn ie od 40 do 85 m in u t, w je d n ą s tro n ę .
N a c z y ta n ie k s ią ż e k p rz e z n a c z a n o od 5 do 8 go d zin ty g o d n io w o , w y k o rz y s tu ją c ta k ż e czas o c z e k iw a n ia n a ś r o d k i lo k o m ocji.
— 49,35«/o b a d a n y c h c z y ta ło od 3 do 5 k s ią ż e k m ie się c z n ie
— 30,15»/o od 1 do 3
— 20,5®/o p o w y żej 5 k s ią ż e k m ie się c z n ie , m o ty w u ją c ty m , że k sią ż k i:
— d a ją ro z ry w k ę — 47,36®/#
— ro z s z e rz a ją w ia d o m o ś c i z ró ż n y c h d z ie d z in w ie d z y ■— 46,7®/o
— p o z w a la ją o d e rw a ć się od rz e c z y w i
sto ści — 4 3,230/0
— p o m a g a ją w n a u c e — 24,46®/o
— w y m a g a teg o p r o g r a m n a u c z a n ia — 19,5«/8
— p o m a g a ją w ż y c iu c o d z ie n n y m — 0,23“/o
— uczą p o p ra w n e j p o lszczy zn y — 0,23®/*
N a jw ię k s z a g r u p a w id z ia ła w k sią ż k a c h je d y n ie ro z ry w k ę , co n ie znaczy, że n ie d o c e n ia ła p o z n a w c z e j fu n k c ji k sią ż k i. Z n a c z n a część r e s p o n d e n tó w u m ia ła p ra c o w a ć z k sią ż k ą , t r a k t u j ą c ją ja k o n ie z b ę d n ą po m o c w s a m o k s z ta łc e n iu . U czn io w ie k la s s ta rs z y c h d o b rz e p o słu g iw a li się a p a r a t e m p o m o cn iczy m k sią ż e k w celu szy b k ieg o k la s y fik o w a n ia ich p rz y d a tn o ś c i w n a u c e . B y li je d n a k i tacy , k tó rz y c z y ta li je d y n ie pod p re s ją , bo w y m a g a ł tego p ro g r a m szk o ln y . W te j g ru p ie z n ale źli się c z y te ln ic y o g ra n ic z a ją c y sw ój k o n ta k t z k s :ą ż k ą do le k tu r y sz k o ln e j i le k tu r y s e n s a c y jn o -k r y m in a l- n e j. N ie byli to je d n a k c z y te ln ic y c a ł
k o w icie b ie rn i. O c e n ia li c z y ta n e k sią ż k i.
S zczeg ó ln ie k ry ty c z n ie o d n o sz ą c się do le k tu ro w e g o p rz y m u s u .
N ie p o k o ją c e w y d a ły m i się d e k la r a c je u ciec zk i w k sią ż k ę p rz e d rz e c z y w isto śc ią . O k azało się, że m łodzież je s t n ie ty lk o z m ęc zo n a k ło p o ta m i w y n ik a ją c y m i z a k tu a ln e j s y tu a c ji k r a ju , ale n ie je s t ta k ż e zad o w o lo n a ze w sp ó łc z e sn y c h sto su n k ó w m ię d z y lu d z k ic h . U ciek a w ięc do le k tu r y w p o s z u k iw a n iu in n y c h w zo rcó w z a c h o w a ń i m o d e li o so b o w o ścio w y ch . C h ce w n ic h o d n a jd y w a ć ciepło i liry zm , k tó re g o n ie z n a jd u je w ż y c iu c o d z ie n nym .
P r e f e r u je p rz e d e w s z y s tk im k s ią ż k i m ło d zieżo w e — 64,56®/o
— 50.36®/o — w y b ie ra k s ią ż k i o te m a ty ce m iło sn e j
— 67,73*/o — k s ią ż k i s e n s a c y jn o -k r y m i- n a ln e
— 36,8*/* — k s ią ż k i o te m a ty c e h is to ry c z n e j
— 33,8®/o — o te m a ty c e f a n ta s ty c z n o - -n a u k o w e j
— 27,8®/o — k s ią ż k i p o p u la r n o n a u k o w e
— 27,l®/o — k sią ż k i p o d ró ż n ic z e
N a d a lszy ch m ie js c a c h z n a la z ły się k s ią ż k i w o je n n e , p sy c h o lo g ic z n o -o b y c z a - jo w e, p o e z ja i k sią ż k i n a u k o w e . N a j
m n ie j z w o le n n ik ó w m ia ły b io g ra fie , w s p o m n ie n ia i p a m ię tn ik i. U p la s o w a n ie się k sią ż e k h is to ry c z n y c h n a 4 m ie j
scu w śró d u lu b io n e j te m a ty k i z d a je się w s k a z y w a ć n a p o w o ln e s ta b iliz o w a n ie się s to s u n k u m ło d zieży do h is to rii ja k o p rz e d m io tu n a u c z a n ia i ź ró d ła k s z ta łto w a n ia p o s ta w id e o w o -p o lity c z n y c h , m o c
no z a c h w ia n y c h w la ta c h o sie m d z ie sią ty c h .
In f o r m a c ji o c ie k a w y c h k s ią ż k a c h i n o w o śc ia c h w y d a w n ic z y c h m ło d zież p o s z u k iw a ła :
— u k o leg ó w — 74,4®/o
— w r e c e n z ja c h — 28,9®/o
— u n a u c z y c ie li i b ib lio te k a rz y — 28,3®/o
— w p ro g r a m a c h ra d io w y c h lu b te le w i- 'z y jn y c h — 15,23®/(i
N ie k tó rz y k o rz y s ta li z p o ra d ro d z ic ó w (0,23®/o). Ż a d e n z re s p o n d e n tó w nie u d a ł się je d n a k w ty m c elu do k a ta lo g ó w b i
b lio te c z n y c h . J e s t to z ja w is k o n ie p o k o jące , g dyż z a ró w n o w b ib lio te k a c h sz k o l
n y c h ja k i b ib lio te k a c h p u b lic z n y c h są p ra w id ło w o sp o rz ą d z o n e k a ta lo g i a lf a b e ty c z n e i rzeczow e. P o tw ie r d z a to o b ie g o w ą o p in ię o n ie c h ę c i m ło d zieży do p o słu g iw a n ia się tego ty p u ź ró d ła m i in f o r
m a c ji. Ś w iad czy je d n o c z e śn ie o u tr z y m u ją c y m się ju ż od dłu ższeg o czasu a u to r y te c ie g ru p y ró w ie ś n ic z e j. M łodzież chce b y ć sa m o d z ie ln a w sw o ich d e c y z ja c h . N ie je s t to ty lk o , ja k się n ie k ie d y u w aża, b r a k z a u fa n ia do n a u c z y c ie li.
W o d czu ciu m ło d zieży sa m o d z ie ln y w y b ó r le k tu r y to sz a n s a sa m o o cen y i sa m o k o n tr o li. D lateg o p rz y w o ln y m d o stę p ie do p ó łek w y b ie ra k sią ż k i na p o d s ta w ie p o b ieżn e g o w e rto w a n ia lu b sp isu tre śc i.
M łodzież c z y ta w ięc k s ią ż k i pożyczone z:
— b ib lio te k i p u b lic z n e j — 59.2®/o
— b ib lio te k i sz k o ln e j — 49,7°/o
— od k o leg ó w — 39,4®/o
„ K u p n o ” i „ W ła sn a b ib lio te k a ” s ta n o w iły w a ż n e źró d ło d o s tę p u do k sią ż k i d la 53,06°/o re s p o n d e n tó w . C zęsto n o w o ści w y d a w n ic z e t r a f ia ją do b ib lio te k z b y t późno i m ło d zież s t a r a się k u p o w a ć k sią ż k i n a jb a r d z ie j ją in te r e s u ją c e lu b n a jb a r d z ie j p o trz e b n e .
K się g o z b io ry d o m o w e p o s ia d a ła w ię k szość u czn ió w . J e d y n ie w ro d z in a c h 3,5®/o re s p o n d e n tó w n ie g ro m a d z o n o k sią ż e k . W te j liczb ie z n a le ź li się p rz e w a ż n ie u c z n io w ie m ie s z k a ją c y w in t e r n a t a c h i n a s ta n c ja c h . T ra d y c je g ro m a d z e n ia k s ią ż e k p rzez m ło d zież są w n a sz y m k r a j u sto su n k o w o m ło d e. Je s z c z e w 1958
r o k u 20,4*/o m ło d zieży n ie p o sia d a ło k s ię g o zb io ró w *.
M łodzież o ls z ty ń sk a , m ó w ią c o w ła s - n y cłi k się g o z b io ra c łi, m ia ła n a m y śli k się g o z b io ry do m o w e, u w z g lę d n ia ją c e z a in te re s o w a n ia i p o trz e b y w sz y stk ic li czło n k ó w ro d z in y . W ielk o ść ty c h k się g o z b io ró w k s z ta łto w a ła się n a s tę p u ją c o : do 50 to m ó w — 30,23®/o
od 51 to m ó w do 100 — 30,05®/o od 101 to m ó w do 200 — 23,87‘>/o od 201 to m ó w do 500 — 9.82®/o p o w y ż e j 500 to m ó w — 2,25%
P rz e w a ż a ły k się g o z b io ry m ałe. N a j
m n ie js z e k się g o z b io ry p o s ia d a ła m łodzież d o je ż d ż a ją c a , w y w o d z ą c a się z ro d z in w ie js k ic łi. N ie w ie lk ie k się g o z b io ry m ieli u c z n io w ie ze śro d o w is k a ro b o tn iczeg o , z a ró w n o z O lsz ty n a ja k i okolic. W e w s z y s tk ic h p rz y p a d k a c h ro d z ic e m ie li n ie w ie lk i w p ły w n a w ie lk o ś ć i s t r u k t u r ę zb io ró w . W y b ó r k sią ż e k p o z o sta w ili dzieciom , ja k o b a rd z ie j z a in te re s o w a n y m . M łodzież k u p o w a ła w ięc k sią ż k i za p ie n ią d z e o tr z y m y w a n e od ro d z ic ó w ty lk o n a te n cel, z w łasn eg o k ieszo n k o w eg o , ze s ty p e n d iu m lu b za p ie n ią d z e o trz y m a n e od in n y c h c z ło n k ó w ro d zin y . K u p o w a n o g łó w n ie z m y ś lą o n a u c e i ro z ry w c e . K sią ż k i w y d a n e ła d n ie (alb u m y ) b y ły k u p o w a n e o k a z jo n a ln ie . T ra fia ły ta m j a ko p re z e n ty lu b n a g ro d y . J e d y n ie w r o d z in a c h in te lig e n c k ic h , w k tó r y c h k s ię g o zb io ry b y ły o w ie le w ięk sze, ro d zice d e c y d o w a li o p ro f ilu d o m o w y ch z b io ró w . G ro m a d z o n o :
— s ło w n ik i i e n c y k lo p e d ie — 56,5®/o b a d a n y c h
— le k tu r y szk o ln e — 41,8®/o
— k la s y c z n ą li te r a tu r ę p ię k n ą — 41,3%
— b e le tr y s ty k ę w sp ó łc z e sn ą — 32,3®/o
— k sią ż k i p o p u la r n o n a u k o w e — 37,03%
— p o d rę c z n ik i — 27,36%
N ie u d a ło m i się je d n a k u z y sk a ć p e ł
n ego ro z e z n a n ia co do liczb y poszczegól
n y c h w y d a w n ic tw w ty c h k sięg o zb io ra c h . O c e n ia ją c sw o je z b io ry pod w z g lę d em p rz y d a tn o śc i, ty lk o 6,5% b a d a n y c h u z n a ło je za p o d sta w o w y w a r s z ta t p r a cy. P o z o sta li p rz y g o to w u ją c się do le k cji k o rz y s ta li ra c z e j z in n y c h k sięg o zb io ró w . G łó w n ie b y li c z y te ln ik a m i b ib lio te k i p u b lic z n e j i sz k o ln e j. P o ży czali od sw o ich k o leg ó w te k sią ż k i, k tó r y c h n ie m ogli o trz y m a ć w b ib lio te k a c h .
Ze sp o so b e m p rz y g o to w a n ia się do le k c ji w ią z a ło się z a in te re s o w a n ie p o szczeg ó ln y m i p rz e d m io ta m i n a u c z a n ia . M ożna było się sp o d ziew ać, że w sz k o ła c h o p ro f ilu z a w o d o w y m p rz e w a ż a ć b ę d ą w śró d u lu b io n y c h p rz e d m io ty z a w odow e. P o tw ie rd z iło się to je d y n ie w dw ó ch szk o łach . N a to m ia s t .w L ic e u m Z a w o d o w y m p rz e d m io ty z aw o d o w e n ie b u d z iły w ięk szeg o e n tu z ja z m u b a d a n y c h , co m oże su g e ro w a ć , że w y b ra n y k ie r u
n e k n a u k i n ie z o sta ł d o b rze p rz e m y śla n y . B io rą c pod u w a g ę d e k la r a c je ca łe j b a d a n e j zb io ro w o ści o k azało się, że n a jb a r d ziej u lu b io n y m sz k o ln y m p rz e d m io te m je s t:
— h is to r ia — 23,33%
— ję z y k p o ls k i — 20,53%
— c h e m ia — 16,5%
— m a te m a ty k a — 13,53%
— fiz y k a — 9,56%
— e le k tr o n ik a — 6,93
— ję z y k ro s y js k i — 4,06%
— w y c h o w a n ie fizy czn e — 3,0%
— g e o g ra fia — 2,5%
— b io lo g ia — 1,86%
B yli i ta c y u czn io w ie , d la k tó ry c h ż a d e n ze sz k o ln y c h p rz e d m io tó w n ie za
s łu g iw a ł n a m ia n o u lu b io n e g o (2,13%).
S ta r a n o się z a o b se rw o w a ć czy d e k la ro w a n e z a in te re s o w a n ie p o szczeg ó ln y m i p rz e d m io ta m i m iało o d z w ie rc ie d le n ie w o tr z y m y w a n y c h o c e n a c h i czy p rz y c z y n ia się -do teg o p o z a p o d rę c z n ik o w a le k tu r a .
Z u lu b io n y c h p rz e d m io tó w 25,1% b a d a n y c h o trz y m y w a ło oceny b a rd z o do
b re , 48,56% — d o b re, 21,04% d o sta te c z ne, a 5,ć% n ie u d zieliło odpow iedzi.
L ite r a tu r ę p o p u la r n o n a u k o w ą c zy ta ło 69,53%. C zęściej ch ło p cy niż dziew częta.
P re f e ro w a n o te m a ty k ę d o ty c z ą c ą :
— fiz y k i — 30,33%
— te c h n ik i — 25,36%
— h is to r ii — 22,86%
— c h e m ii — 22,7%
— a s tro n o m ii — 12,4%
— g e o g ra fii — 9,9%
— m e d y c y n y — 9,8%
— p sy c h o lo g ii — 9,0%
— a s tr o n a u ty k i ■— 9,2%
— sz tu k i — 6,9%
— m a te ’Tnatyki — 6,73%
— filo zo fii — 5,5?%
— p o lity k i — 3,8%
— b io lo g ii — 3,76%
J a k w id a ć z p ow yższego z e sta w ie n ia , lis ta u lu b io n y c h p rz e d m io tó w n ie z u p e ł
n ie p o k ry w a ła się z p re f e ro w a n ą t e m a ty k ą c z y ty w a n e j li te r a tu r y p o p u la r n o n a u k o w e j. C zy tan o ją g łó w n ie z p o tr z e b y u z u p e łn ia n ia w ied zy p o d rę c z n ik o w e j bez w z g lę d u n a to, czy doty czy ło to b a rd z ie j czy m n ie j u lu b io n e g o p rz e d m io tu (fizyka, a s tro n o m ia , h is to ria , g e o g ra fia). W li te r a tu r z e p o p u la r n o n a u k o w e j u c z n io w ie u p a tr y w a li ta k ż e re a liz a c je sw o ich p o z a szk o ln y ch z a in te re s o w a ń .
P o ró w n u ją c o trz y m a n e w y n ik i z b a d a n ia m i z la t sz e ś ć d z ie sią ty c h k ie d y to p rz e w a ż a ło z a in te re s o w a n ie li te r a tu r ą g e o g ra fic z n ą , h is to r ią i b io lo g ią, s tw ie r dzić m o żn a o b ecn ie m o c n ’e jsze p o w ią z a n ie z k ie r u n k ie m k sz ta łc e n ia z aw o d o w e
go. M a to o d b icie w z a in te re s o w a n ia c h szero k o p o ję tą te c h n ik ą . Z n a c z n a część
d ziałaln o ści w o rg a n iz a c ja c h m ło d zieżo w y ch . W y n ik a ło to nie ty le z b r a k u za
in te re s o w a n ia m ło d zieży , co ra c z e j m ia ło zw iązek z o g ra n ic z e n ia m i w y p ły w a ją c y m i z d o ja z d ó w do szkoły. T ra c o n o n a nie p rz e c ię tn ie od 40 do 85 m in u t, w je d n ą s tro n ę .
N a c z y ta n ie k s ią ż e k p rz e z n a c z a n o od 5 do 8 go d zin ty g o d n io w o , w y k o rz y s tu ją c ta k ż e czas o c z e k iw a n ia n a ś r o d k i lo k o m ocji.
— 49,35®/o b a d a n y c h cz y ta ło od 3 do 5 k s ią ż e k m ie się c z n ie
— 30,15«/o od 1 do 3
— 20,5% p o w y żej 5 k s ią ż e k m ie sięczn ie, m o ty w u ją c ty m , że k sią ż k i;
— d a ją ro z ry w k ę — 47,36®/#
— ro z s z e rz a ją w ia d o m o ś c i z ró ż n y c h d z ie d z in w ie d z y •— 46,7®/o
— p o z w a la ją o d e rw a ć się od rz e c z y w i
sto ści — 43,23®/o
— p o m a g a ją w n a u c e — 24,46®/o
— w y m a g a teg o p ro g r a m n a u c z a n ia — 19,5«/8
— p o m a g a ją w ży c iu c o d z ie n n y m — 0,23»/o
— uczą p o p ra w n e j p o lszczy zn y — 0,23®/*
N a jw ię k s z a g ru p a w id z ia ła w k sią ż k a c h je d y n ie ro z ry w k ę , co n ie zn aczy, że n ie d o c e n ia ła p o z n a w c z e j fu n k c ji k sią ż k i. Z n a c z n a część re s p o n d e n tó w u m ia ła p ra c o w a ć z k sią ż k ą , t r a k tu j ą c ją ja k o n ie z b ę d n ą pom o c w sa m o k s z ta łc e n iu . U czn io w ie k la s sta rs z y c h d o b rz e p o s łu g iw a li się a p a r a te m p o m o cn iczy m k sią ż e k w celu szy b k ieg o k la s y fik o w a n ia ich p rz y d a tn o ś c i w n a u c e . B y li je d n a k i tacy , k tó rz y cz y ta li je d y n ie pod p re s ją , bo w y m a g a ł tego p ro g r a m szk o ln y . W te j g ru p ie z n ale źli się c z y te ln ic y o g ra n ic z a ją c y sw ó j k o n ta k t z k sią ż k ą do le k tu r y sz k o ln e j i le k tu r y s e n s a c y jn o -k r y m in a l- n e j. N ie byli to je d n a k c z y te ln ic y c a ł
k o w icie b ie rn i. O c e n ia li c z y ta n e k sią ż k i.
S zczeg ó ln ie k ry ty c z n ie o d n o sząc się do le k tu ro w e g o p rz y m u su .
N ie p o k o ją c e w y d a ły m i się d e k la r a c je u ciec zk i w k sią ż k ę p rzed rz e c z y w isto śc ią . O k azało się, że m łodzież je s t n ie ty lk o zm ęc zo n a k ło p o ta m i w y n ik a ją c y m i z a k tu a ln e j s y tu a c ji k r a ju , ale n ie je s t ta k ż e z ad o w o lo n a ze w sp ó łc z e sn y c h sto su n k ó w m ię d z y lu d z k ic h . U ciek a w ięc do le k tu r y w p o s z u k iw a n iu in n y c h w zo rcó w z a c h o w a ń i m o d e li o so b o w o ścio w y ch . C h ce w n ic h o d n a jd y w a ć ciepło i liry zm , k tó re g o n ie z n a jd u je w ży c iu c o d z ie n nym .
P r e f e r u je p rz e d e w s z y s tk im k s ią ż k i m ło d zieżo w e — 64,56®/o
— 50,36*/o — w y b ie r a k s ią ż k i o te m a ty ce m iło sn e j
— 67,73®/o — k s ią ż k i s e n s a c y jn o -k r y m i- n a ln e
— 36,B*/» — k s ią ż k i o te m a ty c e h is to ry c z n e j
—: 33,8®/o — o te m a ty c e f a n ta s ty c z n o - -n a u k o w e j
— 27,8®/o — k s ią ż k i p o p u la r n o n a u k o w e
— 27,l®/o — k s ią ż k i p o d ró żn icze
N a d alszy ch m ie js c a c h z n a la z ły się k s ią ż k i w o je n n e , p sy c h o lo g ic z n o -o b y c z a - jo w e, p o e z ja i k s ią ż k i n a u k o w e . N a j
m n ie j z w o le n n ik ó w m ia ły b io g ra fie , w s p o m n ie n ia i p a m ię tn ik i. U p la s o w a n ie się k sią ż e k h is to ry c z n y c h n a 4 m ie j
scu w śró d u lu b io n e j te m a ty k i z d a je się w s k a z y w a ć n a p o w o ln e sta b iliz o w a n ie się s to s u n k u m ło d zieży do h is to rii ja k o p r z e d m io tu n a u c z a n ia i ź ró d ła k s z ta łto w a n ia p o s ta w id e o w o -p o lity c z n y c h , m oc
no z a c h w ia n y c h w la ta c h o s ie m d z ie sią ty c h .
I n f o r m a c ji o c ie k a w y c h k s ią ż k a c h i n o w o śc ia c h w y d a w n ic z y c h m ło d zież p o s z u k iw a ła :
— u k o leg ó w — 74,4®/o
— w re c e n z ja c h — 28,9®/o
— u n a u c z y c ie li i b ib lio te k a rz y — 28,3®/o
— w p ro g r a m a c h ra d io w y c h lu b te le w i- 'z y jn y c h — 15,23®/o
N ie k tó rz y k o rz y s ta li z p o ra d ro d z ic ó w (0,23®/o). Ż a d e n z re s p o n d e n tó w nie u d a ł się je d n a k w ty m c elu do k a ta lo g ó w b i
b lio te c z n y c h . J e s t to z ja w is k o n ie p o k o jące , g dyż z a ró w n o w b ib lio te k a c h sz k o l
n y c h ja k i b ib lio te k a c h p u b lic z n y c h są p ra w id ło w o sp o rz ą d z o n e k a ta lo g i a lf a b e ty czn e i rzeczow e. P o tw ie rd z a to o b ie g o w ą o p in ię o n iech ę ci m ło d zieży do p o s łu g iw a n ia się tego ty p u ź ró d ła m i in f o r
m a c ji. Ś w ia d c z y je d n o c z e śn ie o u tr z y m u ją c y m się ju ż od dłuższego cz a su a u to r y te c ie g ru p y ró w ie ś n ic z e j. M łodzież chce być s a m o d z ie ln a w sw o ich d e c y z ja c h . N ie je s t to ty lk o , ja k się n ie k ie d y u w aża, b r a k z a u fa n ia do n a u c z y c ie li.
W o d czu ciu m ło d zieży sa m o d z ie ln y w y b ó r le k tu r y to sz a n s a sam o o cen y i sa m o k o n tr o li. D lateg o p rz y w o ln y m d o stę p ie do p ó łek w y b ie ra k sią ż k i na p o d sta w ie p o b ieżn e g o w e rto w a n ia lu b sp isu tre śc i.
M łodzież c z y ta w ięc k s ią ż k i pożyczone z:
— b ib lio te k i p u b lic z n e j — 59.2®/o
— b ib lio te k i sz k o ln e j — 49,7®/o
— od k o leg ó w — 39,4®/o
„ K u p n o ” i „W ła sn a b ib lio te k a ” s ta n o w iły w a ż n e źró d ło d o stę p u do k sią ż k i d la 53,06°/o re s p o n d e n tó w . C zęsto n o w o ści w y d a w n ic z e tr a f i a j ą do b ib lio te k z b y t p óźno i m ło d zież s ta r a się k u p o w a ć k sią ż k i n a jb a r d z ie j ją in te r e s u ją c e lu b n a jb a r d z ie j p o trz e b n e .
K się g o z b io ry d o m o w e p o sia d a ła w ię k szość u czn ió w . J e d y n ie w ro d z in a c h 3,.5®/o re s p o n d e n tó w n ie g ro m a d z o n o k sią ż e k . W te j liczb ie z n a le ź li się p rz e w a ż n ie u c z n io w ie m ie s z k a ją c y w in t e r n a t a c h
i
n a s ta n c ja c h . T ra d y c je g ro m a d z e n ia k s ią ż e k p rzez m ło d zież są w n a sz y m k r a j u s to su n k o w o m ło d e. Jesz c z e w 1958r o k u 20,4*/o m ło d zieży n ie p o sia d a ło k s ię g o zb io ró w *.
M łodzież o ls z ty ń sk a , m ó w ią c o w ła s n y c h księgozbioracta, m ia ła n a m y śli k się g o z b io ry d om ow e, u w z g lę d n ia ją c e z a in te re s o w a n ia i p o trz e b y w s z y stk ic h czło n k ó w ro d z in y . W ielk o ść ty c h k się g o z b io ró w k s z ta łto w a ła się n a s tę p u ją c o ; do 50 to m ó w — 30,23®/o
od 51 to m ó w do 100 — 30,05“/o od 101 to m ó w do 200 — 23,87®/o od 201 to m ó w do 500 — 9.82®/o p o w y ż e j 500 to m ó w — 2,25®/o
P rz e w a ż a ły k się g o z b io ry m ałe. N a j
m n ie js z e k się g o z b io ry p o s ia d a ła m ło d zież d o je ż d ż a ją c a , w y w o d z ą c a się z ro d z in w ie js k ic h . N ie w ie lk ie k się g o z b io ry m ieli u c z n io w ie ze śro d o w is k a ro b o tn iczeg o , z a ró w n o z O lsz ty n a ja k i okolic. W e w sz y s tk ic h p rz y p a d k a c h ro d z ic e m ie li n ie w ie lk i w p ły w n a w ie lk o ś ć i s t r u k t u r ę z b io ró w . W y b ó r k sią ż e k p o z o sta w ili dzieciom , ja k o b a rd z ie j z a in te re s o w a n y m . M łodzież k u p o w a ła w ięc k sią ż k i za p ie n ią d z e o trz y m y w a n e od ro d z ic ó w ty lk o n a te n cel, z w ła sn e g o k ieszo n k o w eg o , ze s ty p e n d iu m lu b za p ie n ią d z e o trz y m a n e od in n y c h c z ło n k ó w ro d zin y . K u p o w a n o g łó w n ie z m y ś lą o n a u c e i ro z ry w c e . K sią ż k i w y d a n e ła d n ie (alb u m y ) b y ły k u p o w a n e o k a z jo n a ln ie . T ra fia ły ta m j a ko p re z e n ty lu b n a g ro d y . J e d y n ie w r o d z in a c h in te lig e n c k ic h , w k tó ry c h k s ię g o z b io ry b y ły o w ie le w ięk sze, ro d zice d e c y d o w a li o p ro f ilu d o m o w y ch z b io ró w . G ro m a d z o n o :
— sło w n ik i i e n c y k lo p e d ie — 56,5®/o b a d a n y c h
— le k t u r y szk o ln e — 41,8®/o
— k la s y c z n ą li te r a tu r ę p ię k n ą ■— 41,3°/o
— b e le tr y s ty k ę w sp ó łc z e sn ą — 32,3®/o
— k sią ż k i p o p u la r n o n a u k o w e — 37,03®/o
— p o d rę c z n ik i — 27,36®/o
N ie u d a ło m i się je d n a k u z y sk a ć p e ł
n eg o ro z e z n a n ia co do liczb y poszczegól
n y c h w y d a w n ic tw w ty c h k sięg o zb io ra c h . O c e n ia ją c sw o je zb io ry pod w z g lę d em p rz y d a tn o śc i, ty lk o 6,5®/o b a d a n y c h u z n a ło je za p o d sta w o w y w a r s z ta t p r a cy. P o z o sta li p rz y g o to w u ją c się do le k cji k o rz y s ta li ra c z e j z in n y c h k sięg o zb io ró w . G łó w n ie b y li c z y te ln ik a m i b ib lio te k i p u b lic z n e j i sz k o ln e j. P o ży czali od sw o ich k o leg ó w te k sią ż k i, k tó r y c h n ie m o g li o trz y m a ć w b ib lio te k a c h .
Ze sp o so b e m p rz y g o to w a n ia się do le k c ji w ią z a ło się z a in te re s o w a n ie p o szczeg ó ln y m i p rz e d m io ta m i n a u c z a n ia . M o żn a było się sp o d ziew ać, że w sz k o ła c h o p ro f ilu z a w o d o w y m p rz e w a ż a ć b ę d ą w śró d u lu b io n y c h p rz e d m io ty z a w odow e. P o tw ie rd z iło się to je d y n ie w dw ó ch szk o łach . N a to m ia s t .w L iceu m Z a w o d o w y m p rz e d m io ty zaw o d o w e n ie b u d z iły w ięk szeg o e n tu z ja z m u b a d a n y c h , co m oże s u g e ro w a ć , że w y b ra n y k ie r u
n e k n a u k i n ie z o sta ł d o b rze p rz e m y śla n y . B io rą c pod u w a g ę d e k la r a c je c a łe j b a d a n e j zb io ro w o ści o k azało się, że n a jb a r d ziej u lu b io n y m s z k o ln y m p rz e d m io te m je s t:
— h is to r ia — 23,33®/o
— języ k p o ls k i — 20,53®/o
— c h e m ia — 16,5®/o
— m a te m a ty k a — 13,53®/o
— fiz y k a — 9,56®/*
— e le k tr o n ik a — 6,93
— ję z y k ro s y js k i — 4,06®/o
— w y c h o w a n ie fizy czn e — 3,0®/o
— g e o g ra fia — 2,5%
— b io lo g ia — l,86®/o
B yli i ta c y u czn io w ie , d la k tó ry c h ż a d e n ze sz k o ln y c h p rz e d m io tó w n ie za
s łu g iw a ł n a m ia n o u lu b io n e g o (2,13®/o).
S ta r a n o się z a o b se rw o w a ć czy d e k la ro w a n e z a in te re s o w a n ie p o szczeg ó ln y m i p rz e d m io ta m i m iało o d z w ie rc ie d le n ie w o trz y m y w a n y c h o c e n a c h i czy p rz y c z y n ia się do teg o p o z a p o d rę c z n ik o w a le k tu r a .
Z u lu b io n y c h p rz e d m io tó w 25,l®/o b a d a n y c h o trz y m y w a ło oceny b a rd z o do
b re , 48,56®/o — d o b re, 21,04% d o s ta te c z ne, a 5,c®/o n ie u d zieliło odp o w ied zi.
L it e r a tu r ę p o p u la r n o n a u k o w ą c zy ta ło 69,5S®/o. C zęściej ch ło p cy niż dziew częta.
P re f e ro w a n o te m a ty k ę d o ty c z ą c ą :
— fiz y k i — 30,33«/o
— te c h n ik i — 25,36®/o
— h is to rii — 22,86®/o
— c h e m ii — 22,7®/o
— a s tro n o m ii ■— 12,4®/»
— g e o g ra fii — 9,9®/o
— m e d y c y n y — 9,8®/o
— p sy c h o lo g ii — 9,G®/o
— a s tr o n a u ty k i — 9,2®/o
— sz tu k i — 6,9®/o
— m a t e ’Toatyki — 6,73®/o
— filo zo fii — 5,5?®/o
— p o lity k i — 3,8®/o
— b io lo g ii — 3,76®/o
J a k w id a ć z p ow yższego z e sta w ie n ia , lis ta u lu b io n y c h p rz e d m io tó w n ie z u p e ł
n ie p o k ry w a ła się z p re f e ro w a n ą t e m a ty k ą c z y ty w a n e j lite r a tu r y p o p u la r n o n a u k o w e j. C zy tan o ją g łó w n ie z p o tr z e b y u z u p e łn ia n ia w ied zy p o d rę c z n ik o w e j bez w zg lęd u n a to, czy doty czy ło to b a rd z ie j czy m n ie j u lu b io n e g o p rz e d m io tu (fizyka, a s tro n o m ia , h is to ria , g e o g ra fia). W li te r a tu r z e p o p u la r n o n a u k o w e j u c z n io w ie u p a tr y w a li ta k ż e re a liz a c je sw o ich p o z a szk o ln y ch z a in te re s o w a ń .
P o ró w n u ją c o trz y m a n e w y n ik i z b a d a n ia m i z la t sz e ść d z ie sią ty c h s, k ie d y to p rz e w a ż a ło z a in te re s o w a n ie li te r a tu r ą g e o g ra fic z n ą , h is to rią i b iologią, s tw ie r dzić m o żn a o b ecn ie m o c n ’ejsz e p o w ią z a n ie z k ie r u n k ie m k sz ta łc e n ia z aw o d o w e
go. M a to o d b icie w z a in te re s o w a n ia c h szero k o p o ję tą te c h n ik ą . Z n a c z n a część
m ło d zieży p rz e z c z y te ln ic tw o ta k ie j li
t e r a t u r y r e a liz u je sw o je h o b b y . W d u ży m s to p n iu li te r a tu r a p o p u la r n o n a u k o w a je s t w y k o rz y s ty w a n a n a z a ję c ia c h k ó łe k z a in te re s o w a ń . M łodzież p o tr a fiła w y m ie n ić te, z k tó r y c h k o rz y s ta ła o s ta t
nio, a le n ie p rz y w ią z y w a ła u w a g i do n a z w is k ich a u to ró w . D ow odzi to tego, że n ie p o s łu g u je się k a ta lo g a m i i b ib lio g r a fia m i, n ie p rz y w ią z u je u w a g i do sp o so b u w y d a n ia k sią ż k i, je j k o m p o zy cji.
N isk i je s t s to p ie ń z a in te re s o w a n ia ży
c iem p o lity c z n y m , p ra c ą w o rg a n iz a c ja c h m ło d zieżo w y ch , co w ią ż e się ze sła b y m c z y te ln ic tw e m l i te r a tu r y sp o łe c z n o -p o li
ty c z n e j. J e d y n ie 3,8®/o c zy ta ło teg o ty p u k sią ż k i. W iększość c z y te ln ik ó w to c h ło p cy. D z iew częta się g a ły po teg o ty p u li te r a t u r ę n a w y ra ź n e z a le c e n ie n a u c z y c ie la . B ra k też w ięk szeg o z a in te re s o w a n ia k s ią ż k ą o te m a ty c e b io lo g iczn ej. N iep o k o i to szczeg ó ln ie o b ecn ie , k ie d y o c łiro n a p rz y ro d y s ta ła się p a lą c ą k o n iecz n o ścią.
K sią ż k i o te j te m a ty c e czy ta ło je d y n ie 4,7®/o. W k la s a c h , w k tó ry c h jeszcze lu b ju ż n ie w y k ła d a n o tego p rz e d m io tu n ik t n ie się g n ą ł po ta k ą lite r a tu r ę .
Z w ró co n o u w a g ę n a c z y te ln ic tw o l i t e r a t u r y k s z ta łtu ją c e j św ia to p o g lą d m ło dzieży. N ie ste ty , te n p ro b le m in te re s o w a ł ty lk o s ta rs z ą m łodzież, k tó r a się g a ła po k s ią ż k i o te m a ty c e filo zo ficzn ej i r e l i
g ijn e j. To o b a la ło o b ieg o w e p o jęcie o s ta ły m w zro ście z a in te re s o w a n ia m ło dzieży p ro b le m a m i relig ii.
P o ró w n u ją c z a in te re s o w a n ia c z y te ln i
cze d z ie w c z ą t i ch ło p có w s tw ie rd z o n o , że d z ie w c z ę ta w y k a z a ły w ię k sz e sk ło n n o ści k u h u m a n is ty c e , bez w z g lę d u n a to do ja k ie j k la s y u częszczały . C h ło p cy p r e f e ro w a li te c h n ik ę . J e d y n ie u c z n io w ie k la s sta rs z y c h s k ła n ia li się k u tre ś c io m h u m a n isty c z n y m , a le to w ią z a ło się z p r z y g o to w y w a n ie m do m a tu ry . P e w n e z b 'e ż - n o ści z a in te re s o w a ń c z y te ln ic z y c h w y stę p o w a ły p o m ię d z y u c z n ia m i poszczeg ó l
n y c h k la s, w o b rę b ie te m a ty k i z w ią z a n e j z p rz e d m io ta m i n a u c z a n ia . T am , gdzie te m a ty k a k sią ż e k p o p u la r n o n a u k o w y c h w ią z a ła się b e z p o śre d n io z n a u k ą , w id a ć b yło w y ra ź n ie ja k z b ie g ie m la t ro z w ija ły się in d y w id u a ln e g u s ta czy te ln ic z e . U czn io w ie m ło d si rz a d z ie j niż ich s ta r s i k o led zy c z y ta li k s ią ż k i p o p u la r y z u ją c e s z tu k ę , filozofię, p sy c h o lo g ię i re lig ię . N a d ro d z e do k sią ż k i m ieli do p o k o n a n ia w ię c e j p rz e sz k ó d . M u sieli n a u c z y ć się o b c o w a n ia z l i t e r a tu r ą p o p u la r n o n a u k o w ą . W ty c h szk o łach , w k tó r y c h b ib lio te k a sz k o ln a b y ła d łu ż e j c z y n n a (do g o d zin y 18), za u w a ż o n o w ię k s z ą zb ieżn o ść z a in te re s o w a ń c z y te l
n ic z y c h u c z n ió w k la s m ło d szy ch i s t a r szy ch . Ich w y b o ry c z y te ln ic z e b y w a ły p o d o b n e. M oże to św ia d c z y ć z a ró w n o o s te ro w a n iu c z y te ln ic tw e m p rz e z b ib lio te
k a rz a ja k i o c z ęstszy ch s p o tk a n ia c h w b ib lio te c e u czn ió w ró ż n y c h k las.
S tw ie rd z o n o , że w e w sz y stk ic h sz k o ła c h m ło d zież m a n a s z la k u p o s z u k iw a ń in te le k tu a ln y c h n ie w ie lu p rz e w o d n ik ó w . W d a lsz y m cią g u są to g łó w n ie p o lo n iś c i i b ib lio te k a rz e szk o ln i.
P ro w a d z o n e ro k p ó źn iej b a d a n ia w śró d m ło d zieży lic e a ln e j o b ję ły 261 u czn ió w liceó w o g ó ln o k s z ta łc ą c y c h , w ty m 173 d z iew czy n y i 96 ch ło p có w . O k azało się, że m im o iż 6C®/o b a d a n y c h uczęszczało do k la s o p ro filu m a te m a ty c z n o -fiz y c z n y m i b io lo g ic z n o -c h e m ic z n y m , to z a in te r e s o w a n ia w sz y stk ic h b yły z d e c y d o w a n ie h u m a n is ty c z n e .
O ni, ta k ja k ich k o led zy ze szkół te c h n ic z n y c h u s k a r ż a li się n a b ra k czasu.
I on i w o ln y czas sp ęd zali p o d o b n ie. N a c z y ta n ie k sią ż e k p rz e z n a c z a li p rz e c ię t
n ie około 5 - 6 godzin ty g o d n io w o , a czy ta li od 3 do 5 k sią ż e k m iesięczn ie. W le k tu r z e u p a tr y w a li:
— c ie k a w e j tre ś c i — 59,1%
— m o żliw o ści p o g łę b ie n ia w ied zy zd o b y te j w szkole — 29,-.%
— ro z r y w k i — 28,6“/o
— p o m ocy w u z y s k iw a n iu su k c e só w sz k o ln y c h — 3,0“/o
In f o rm a c ji o p o sz u k iw a n y c h k s ią ż k a c h sz u k a ła m łodzież:
— u k o leg ó w
— u b ib lio te k a rz y
— u ro d zicó w
— w p ra s ie
Z a o p a tr y w a ła się w n ie w b ib lio te k a c h p u b lic z n y c h , sz k o ln y c h i k się g o z b io ra c h k o legów . N a rz e k a ła n a n ie n a j
le p ie j fu n k c jo n u ją c e b ib lio te k i szk o ln e.
B yły je j z d a n ie m n ie d o s ta te c z n ie zao p a tr z o n e w le k tu r y szk o ln e i n o w o ści w y d a w n ic z e . G o d zin y ich p ra c y b y ły te ż n ie zaw sze o d p o w ie d n io d o sto so w a n e do le k c ji i cz a su w o ln eg o u czn ió w .
K się g o z b io ry p r y w a tn e b a d a n e j m ło dzieży s k ła d a ły się:
— l i t e r a tu r a p ię k n a (w ty m le k tu r y szkolne) ■— 41,5®/o
— li t e r a t u r a m ło d zieżo w a — 16,7°/o
— k sią ż k i p o p u la r n o n a u k o w e — 8,54%
— e n c y k lo p e d ie , sło w n ik i — 5,7%
— p o d rę c z n ik i szk o ln e — 3,6%
O w iele m n ie j m ie j? c a niż w k się g o z b io ra c h m ło d zieży z te c h n ik u m z a jm o w a ła l i t e r a tu r a p o p u la r n o n a u k o w a . Z w y p o w ie d z i m ło d zieży w y n ik a ło , że u c z n io w ie k la s I - I I I m a ją jeszcze n ie z b y t s p re c y z o w a n e p la n y d a ls z e j e d u k a c ji. N ie k ie d y i u czn io w ie k la s IV po
d a w a li a lte r n a ty w n ie w y b ó r sw o ich s t u diów . N ie w ią z a li z a te m z a o p a trz e n ia w ła s n y c h k się g o z b io ró w z p ro file m p rz y szłej n a u k i. P o d k re ś la li, że k się g o z b ió r p r y w a tn y p o w in ie n im słu ży ć g łó w n ie w c e lu o d p o c z y n k u i ro z ry w k i, a d o p ie ro p ó ź n ie j n a u c e .
N isk i w s k a ź n ik l i t e r a tu r y p o p u la r n o n a u k o w e j w k się g o z b io ra c h p ry w a tn y c h w ią z a ł się z n ie w ie lk im z a in te re s o w a n ie m u c z n ió w teg o ty p u li te r a tu r ą . C z y ta n ie l i te r a tu r y p o p u la r n o n a u k o w e j d e k la r o w a ło je d y n ie 49,59“/o, a le k o n ta k ty te b y ły p rz e w a ż n ie w y m u sz o n e p rz e z n a u czy ciela. N a jw ię k s z ą p o p u la r n o ś c ią cie szy ły się:
— k sią ż k i h is to ry c z n e — 30Vo
— b io lo g iczn e — 16®/o
— d o ty c z ą c e I I w o jn y ś w ia to w e j —
1 1,90/0
— p o p u la r y z u ją c e fiz y k ę — 10,5%
— m a te m a ty k ę — 10,0®/o
— g e o g ra fię — 5,7®/o
— c h e m ię — 5,2%
N a jm n ie js z y m p o w o d z e n ie m cieszy ły się w sp o m n ie n ia , b io g ra fie i p a m ię tn ik i.
N ie w y m ie n ia n o w śró d u lu b io n y c h k s ią żek te m a ty c z n ie z w ią z a n y c h z p o lity k ą i re lig ią .
U lu b io n y m i p rz e d m io ta m i n a u c z a n ia by ły :
— c h e m ia — 42,4%
— ję z y k p o ls k i — 33,6%
— m a te m a ty k a — 27,2%
— fiz y k a — 16%
— ; ję z y k ro s y js k i — 7,2%
— w y c h o w a n ie fizy czn e — 6,4%
— b io lo g ia — 5,6%
— g e o g ra fia — 4,0%
a 6,4% b a d a n y c h n ie m ia ło żad n eg o u lu b io n eg o p rz e d m io tu n a u c z a n ia . O cen y z ty ch p rz e d m io tó w k s z ta łto w a ły się p o d o b n ie ja k w e w cz e śn ie j b a d a n y c h sz k o ła c h . N a jc z ę śc ie j z u lu b io n y c h p rz e d m io tó w u z y sk iw a n o oceny d o b re. U cznio
w ie tw ie rd z ili, że nie uczą się d la oce
n y , ale dla siebie. J e d y n ie u czn io w ie k la s I i IV p rz y w ią z y w a li n ieco w ię c e j u w a g i do w y so k o ści noty.
N a czoło u lu b io n y c h p rz e d m io tó w w y su n ę ła się c h e m ia , ale n ie ^ p o w o d o w a ło to , w b re w o c z e k iw a n io m , z w ię k sz e n ia z a in te re s o w a n ia k s ią ż k a m i p o p u la r n o n a u k o w y m i z te j d zied z in y . W y m a g a ło b y to d o d a tk o w e g o w y ja ś n ie n ia . W ia dom o je d n a k , że ta k ie j li te r a tu r y p o sz u k iw a ły je d y n ie osoby p rz y g o to w u ją c e się do o lim p ia d y c h e m ic z n e j i e g z a m in u d o j
rz a ło śc i z teg o p rz e d m io tu . P rz y w y b o rz e le k tu r y n ie k o rz y s ta n o z k a ta lo g ó w b ib lio te c z n y c h i b ib lio g ra fii. U czniow ie n ie m ieli ta k ic h n a w y k ó w w y n ie sio n y c h ze szkoły p o d s ta w o w e j an i nie w y p r a co w a li ich w tralccie n a u k i w liceu m . K o n ta k t z b ib lio te k ą był sp o ra d y c z n y . Z a in te re s o w a n ie k się g o z b io re m sz k o ln y m w z ra s ta ło w m o m e n c ie w p ro w a d z e n ia n o w eg o te m a tu lu b p rz y d z ie le n ia u czn io m r e f e ra tó w . B ib lio te k a rk i p ro p o n o w a ły , poza k s ią ż k a m i z a le c a n y m i p rz e z n a u czy cieli, in n e o p ra c o w a n ia , ale to n ie p rz e k o n y w a ło c z y te ln ik ó w . B ard zo często w o le li z re z y g n o w a ć z le k tu r y n iż w y
b r a ć In n ą p ro p o z y c ję , n ie zale c o n ą p rz e z n a u c z y c ie la . W iększą sam o d z ie ln o ść p r z e ja w ia li ty lk o w p rz y p a d k u w y p o ż y czeń lite r a tu r y h is to ry c z n e j. In te r e s o w a li się h is to r ią P o ls k i i in n y c h p a ń s tw o ra z h is to rią p o szczeg ó ln y ch d y sc y p lin (h isto rią te c h n ik i, sz tu k i, fo to g ra fii).
M łodzież o c e n ia ła li te r a tu r ę p o p u la r n o n a u k o w ą n e g a ty w n ie . Z g o d n ie tw ie r dzono, że je s t „ p rz e g a d a n a ”, a fa k ty g i
n ą w n u d n y c h w y w o d a c h p ro w a d z o n y c h m ało k o m u n ik a ty w n y m ję zy k iem . K s ią ż ki, je j z d a n ie m , p o p u la r y z u ją c e n a u k i p rz y ro d n ic z e i te c h n ic z n e n ie n a d ą ż a ją za ro z w o je m n a u k i. D lateg o c ie k a w d s te k n a u k o w y c h p o s z u k u je w c z a so p ism a c h
„M łody T e c h n ik ”, „ A u ra ” . Z in n y c h k o rz y s ta w ów czas, gdy n a p o le c e n ie n a u czy ciela m a p rz y g o to w a ć re f e r a t.
Z a n a jle p sz y c h p o p u la r y z a to r ó w u z n a no : A le k s a n d r a K ra w c z u k a , P a w ła J a s ie nicę, S te f a n a S ęk o w sk ieg o , A d a m a S ło dow ego. Życzono sobie, ab y i w in n y c h d y sc y p lin a c h p o ja w ili się ta c y p o p u la ry z a to rz y .
D o strz e g a n o zale żn o ść p o m ię d z y czy
te ln ic tw e m li te r a tu r y p o p u la r n o n a u k o w e j a o cen am i z poszczególnych p rz e d m io tó w . P o p rz e c z y ta n iu d o d a tk o w e j le k t u r y o w ie le ła tw ie j p rz y s w a ja li w ied zę z p o d rę c z n ik a , ła tw ie j ro z u m ie li z ale ż
n o ści p o m ię d z y p o szczeg ó ln y m i p a r t ia m i m a te r ia łu n a u c z a n ia . T w ie rd z o n o je d n a k , że w ięk szą p rz y je m n o ść s p r a w ia c z y ta n ie k sią ż e k z w ią z a n y c h z in d y w i
d u a ln y m i z a in te re s o w a n ia m i. M łodzież b y ła k ry ty c z n ie n a s ta w io n a do w sz e lk ic h w y k a z ó w le k tu r . U w ażan o , że p o w in n o się p ro p o n o w a ć je d y n ie p e w n e ra m y te m a ty c z n e i p o z o sta w ia ć u c z n io m d o w o l
n o ść w y b o ru k siążk i.
Z p o w y ższy ch b a d a ń m o ż n a w n io s k o w ać, że: ,
— bez w z g lę d u n a to, do ja k ie j szkoły m ło d zież uczęszcza, m a z b y t m ało w o ln eg o czasu,
— sp ęd za go je d n a k p o d o b n ie, p r e f e r u ją c c z y ta n ie k sią ż e k i p ra sy ,
— w ięk szo ść b a d a n y c h p o sia d a k się g o z b io ry d om ow e, ale są to zb io ry n ie w ie lk ie ,
— p o c h o d z e n ie sp o łeczn e w m n ie js z y m n iż d o ty c h c z a s sto p n iu w p ły w a n a w ie lk o ś ć i s tr u k tu r ę d o m o w y ch b i
b lio te c z e k ; w a ż n y m c z y n n ik ie m w a r u n k u ją c y m je je s t s y tu a c ja m a te ria ln a ro d z in y i tr a d y c je k u ltu r a ln e ,
— u c z n io w ie szkół te c h n ic z n y c h g ro m a dzili k się g o z b io ry p r y w a tn e z m y ślą o p rz y s z łe j p ra c y zaw o d o w ej, ich k o led zy z liceów o g ó ln o k s z ta łc ą c y c h t a k ic h te n d e n c ji n ie p rz e ja w ia li,
— z a in te re s o w a n ia c zy te ln icze w s z y s t
k ic h b a d a n y c h dość m ocno w ią z a ły się z p ro file m k sz ta łc e n ia ,
— p o p rz e z c z y te ln ic tw o li te r a t u r y p o -
m ło d z ie ż y p rz e z c z y te ln ic tw o ta k ie j li
t e r a t u r y re a liz u je sw o je h o b b y . W d u ży m s to p n iu li te r a tu r a p o p u la r n o n a u k o w a je s t w y k o rz y s ty w a n a n a z a ję c ia c h k ó łe k z a in te re s o w a ń . M łodzież p o tr a fiła w y m ie n ić te, z k tó ry c h k o rz y s ta ła o s t a t
nio, ale n ie p rz y w ią z y w a ła u w a g i do n a z w is k ich a u to ró w . D ow odzi to tego, że n ie p o słu g u je się k a ta lo g a m i i b ib lio g r a fia m i, nie p rz y w ią z u je u w a g i do sp o so b u w y d a n ia k sią ż k i, je j k o m p o zy cji.
N isk i je s t s to p ie ń z a in te re s o w a n ia ży
c iem p o lity c z n y m , p ra c ą w o rg a n iz a c ja c h m ło d zieżo w y ch , co w ią ż e się ze sła b y m c z y te ln ic tw e m l i te r a tu r y sp o łe c z n o -p o li
ty c z n e j. J e d y n ie 3,8®/o c zy ta ło teg o ty p u k sią ż k i. W iększość c z y te ln ik ó w to c h ło p cy. D ziew częta się g a ły po tego ty p u li te r a t u r ę n a w y ra ź n e z a le c e n ie n a u c z y c ie la . B ra k też w ięk szeg o z a in te re s o w a n ia k s ią ż k ą o te m a ty c e b io lo g iczn ej. N iepokoi to szczeg ó ln ie o b ecn ie , k ie d y o c h ro n a p rz y r o d y s ta ła się p a lą c ą k o n iecz n o ścią.
K s ią ż k i o te j te m a ty c e czy ta ło je d y n ie 4,7%. W k la s a c h , w k tó ry c h jeszcze lu b ju ż n ie w y k ła d a n o tego p rz e d m io tu n ik t n ie się g n ą ł po ta k ą lite r a tu r ę .
Z w ró co n o u w a g ę n a c z y te ln ic tw o l i t e r a t u r y k s z ta łtu ją c e j św ia to p o g lą d m ło dzieży. N ie ste ty , te n p ro b le m in te re s o w a ł ty lk o s ta rs z ą m łodzież, k tó r a się g a ła po k s ią ż k i o te m a ty c e filo zo ficzn ej i r e li
g ijn e j. To o b a la ło o b ieg o w e p o jęcie o s ta ły m w zro ście z a in te re s o w a n ia m ło dzieży p ro b le m a m i relig ii.
P o ró w n u ją c z a in te re s o w a n ia c z y te ln i
cze d z ie w c z ą t i c h ło p có w s tw ie rd z o n o , że d z ie w c z ę ta w y k a z a ły w ięk sze sk ło n n o ści k u h u m a n is ty c e , bez w z g lę d u n a to do ja k ie j k la s y u częszczały . C h ło p cy p r e f e ro w a li te c h n ik ę . J e d y n ie u c z n io w ie k la s sta rs z y c h s k ła n ia li się k u tre ś c io m h u m a n isty c z n y m , ale to w ią z a ło się z p r z y g o to w y w a n ie m do m a tu ry . P e w n e z b 'e ż - n o ści z a in te re s o w a ń c z y te ln ic z y c h w y stę p o w a ły p o m ię d z y u c z n ia m i poszczeg ó l
n y ch k la s, w o b rę b ie te m a ty k i z w ią z a n e j z p rz e d m io ta m i n a u c z a n ia . T am , gd zie te m a ty k a k sią ż e k p o p u la r n o n a u k o w y c h w ią z a ła się b e z p o śre d n io z n a u k ą , w id a ć b yło w y ra ź n ie ja k z b ie g ie m la t ro z w ija ły się in d y w id u a ln e g u s ta czy te ln ic z e . U czn io w ie m ło d si rz a d z ie j niż ich s ta r s i k o led zy c z y ta li k sią ż k i p o p u la r y z u ją c e s z tu k ę , filozofię, p sy c h o lo g ię i re lig ię . N a d ro d z e do k sią ż k i m ieli do p o k o n a n ia w ię c e j p rz e sz k ó d . M u sieli n a u c z y ć się o b c o w a n ia z l i t e r a tu r ą p o p u la r n o n a u k o w ą . W ty c h szk o łach , w k tó r y c h b ib lio te k a sz k o ln a b y ła d łu ż e j c z y n n a (do g o d zin y 18), z a u w ażo n o w ię k s z ą zb ieżn o ść z a in te re s o w a ń c z y te l
n ic z y c h u c z n ió w k la s m ło d szy ch i s t a r szy ch . Ich w y b o ry c z y te ln ic z e b y w a ły p o d o b n e. M oże to św ia d c z y ć z a ró w n o o s te ro w a n iu c z y te ln ic tw e m p rz e z b ib lio te
k a r z a ja k i o c z ęstszy ch s p o tk a n ia c h w b ib lio te c e u czn ió w ró ż n y c h k las.
S tw ie rd z o n o , że w e w sz y stk ic h szk o łach m ło d zież m a n a s z la k u p o s z u k iw a ń in te le k tu a ln y c h n ie w ie lu p rz e w o d n ik ó w . W d a lsz y m c ią g u są to g łó w n ie p o lo n iś c i i b ib lio te k a rz e szk o ln i.
P ro w a d z o n e ro k p ó źn iej b a d a n ia w śró d m ło d zieży lic e a ln e j o b ję ły 261 u czn ió w liceó w o g ó ln o k s z ta łc ą c y c h , w ty m 173 d z iew czy n y i 96 ch ło p có w . O k azało się, że m im o iż 6C®/o b a d a n y c h uczęszczało do k la s o p ro f ilu m a te m a ty c z n o -fiz y c z n y m i b io lo g ic z n o -c h e m ic z n y m , to z a in te r e s o w a n ia w sz y stk ic h b y ły z d e c y d o w a n ie h u m a n is ty c z n e .
O ni, ta k ja k ich k o led zy ze szkół te c h n ic z n y c h u s k a r ż a li się n a b ra k czasu.
I on i w o ln y czas sp ęd zali p o d o b n ie. N a c z y ta n ie k sią ż e k p rz e z n a c z a li p rz e c ię t
n ie około 5 - 6 go d zin ty g o d n io w o , a czy ta li od 3 do 5 k sią ż e k m iesięczn ie. W le k tu r z e u p a tr y w a li:
— c ie k a w e j tre ś c i — 59,l®/o
— m o żliw o ści p o g łę b ie n ia w ied zy zd o b y te j w szkole — 29,-,®/o
— ro z r y w k i — 28,6“/o
— pom ocy w u z y s k iw a n iu su k c e só w sz k o ln y c h — 3,0%
I n f o rm a c ji o p o sz u k iw a n y c h k s ią ż k a c h s z u k a ła m łodzież:
— u ko leg ó w
— u b ib lio te k a rz y
— u ro d zicó w
— w p ra s ie
Z a o p a tr y w a ła się w n ie w b ib lio te k a c h p u b lic z n y c h , sz k o ln y c h i k się g o z b io ra c h k olegów . N a rz e k a ła n a n ie n a j
le p ie j fu n k c jo n u ją c e b ib lio te k i szk o ln e.
B y ły je j z d a n ie m n ie d o s ta te c z n ie zao p a tr z o n e w le k t u r y szk o ln e i n o w o ści w y d a w n ic z e . G o d zin y ich p ra c y b y ły te ż n ie zaw sze o d p o w ie d n io d o sto so w a n e do le k c ji i cz a su w o ln eg o u czn ió w .
K się g o z b io ry p r y w a tn e b a d a n e j m ło dzieży s k ła d a ły się:
— l i t e r a tu r a p ię k n a (w ty m le k tu r y szkolne) ■— 41,5%
— li t e r a t u r a m ło d zieżo w a — 16,7%
— k sią ż k i p o p u la r n o n a u k o w e — 8,54%
— e n c y k lo p e d ie , sło w n ik i — 5,7%
— p o d rę c z n ik i szk o ln e — 3,6%
O w ie le m n ie j m ie js c a niż w k się g o z b io ra c h m ło d zieży z te c h n ik u m z a jm o w a ła l i t e r a tu r a p o p u la r n o n a u k o w a , Z w y p o w ie d z i m ło d zieży w y n ik a ło , że u c z n io w ie k la s I - I I I m a ją jeszcze n ie z b y t s p re c y z o w a n e p la n y d a ls z e j e d u k a c ji. N ie k ie d y i u czn io w ie k la s IV po
d a w a li a lte r n a ty w n ie w y b ó r sw o ich s t u diów . N ie w ią z a li z a te m z a o p a trz e n ia w ła s n y c h k się g o z b io ró w z p ro file m p rz y szłej n a u k i. P o d k re ś la li, że k się g o z b ió r p r y w a tn y p o w in ie n im słu ży ć g łó w n ie w c e lu o d p o c z y n k u i ro z ry w k i, a d o p ie ro p ó ź n ie j n a u c e .
6
N isk i w s k a ź n ik l i te r a t u r y p o p u la r n o n a u k o w e j w k się g o z b io ra c h p ry w a tn y c h w ią z a ł się z n ie w ie lk im z a in te re s o w a n ie m u c z n ió w teg o ty p u lite r a tu r ą . C z y ta n ie l i te r a tu r y p o p u la r n o n a u k o w e j d e k la r o w a ło je d y n ie 49,59®/o, a le k o n ta k ty te b y ły p rz e w a ż n ie w y m u sz o n e p rz e z n a u czy ciela. N a jw ię k s z ą p o p u la r n o ś c ią c ie szy ły się:
--- k sią ż k i h is to ry c z n e — 30Vo
— b io lo g iczn e — 16®/o
— d o ty c z ą c e I I w o jn y ś w ia to w e j —
1 1,90/0
— p o p u la r y z u ją c e fiz y k ę — 10,5%
— m a te m a ty k ę — 10,0®/o
— g e o g ra fię — 5,7®/o
— c h e m ię — 5,2®/o
N a jm n ie js z y m p o w o d z e n ie m cieszy ły się w sp o m n ie n ia , b io g ra fie i p a m ię tn ik i.
N ie w y m ie n ia n o w śró d u lu b io n y c h k s ią żek te m a ty c z n ie z w ią z a n y c h z p o lity k ą i re lig ią .
U lu b io n y m i p rz e d m io ta m i n a u c z a n ia b y ły :
— c h e m ia — 42,4®/o
— języ k p o ls k i — 33,6®/o
— m a te m a ty k a — 27,2®/o
— fiz y k a — 16°/o
— [ję z y k ro s y js k i — 7,2®/o
— w y c h o w a n ie fizy czn e — 6,4®/o
— b io lo g ia — 5,6®/o
— g e o g ra fia — 4,0“/o
a 6,4®/o b a d a n y c h n ie m ia ło żad n eg o u lu b io n eg o p rz e d m io tu n a u c z a n ia . O ceny z ty ch p rz e d m io tó w k s z ta łto w a ły się p o d o b n ie ja k w e w cz e śn ie j b a d a n y c h sz k o ła c h . N a jc z ę śc ie j z u lu b io n y c h p rz e d m io tó w u z y s k iw a n o oceny d o b re. U cznio
w ie tw ie rd z ili, że nie uczą się d la o ce
ny, ale dla siebie. J e d y n ie u czn io w ie k la s I i IV p rz y w ią z y w a li n ieco w ię c e j u w a g i do w y so k o ści n o ty .
N a czoło u lu b io n y c h p rz e d m io tó w w y s u n ę ła się c h e m ia , ale n ie ^ p o w o d o w a ło to , w b re w o c z e k iw a n io m , z w ię k sz e n ia z a in te re s o w a n ia k s ią ż k a m i p o p u la r n o n a u k o w y m i z te j d zied z in y . W y m a g a ło b y to d o d a tk o w e g o w y ja ś n ie n ia . W ia dom o je d n a k , że ta k ie j l i te r a tu r y p o sz u k iw a ły je d y n ie osoby p rz y g o to w u ją c e się do o lim p ia d y c h e m ic z n e j i e g z a m in u d o j
rz a ło śc i z teg o p rz e d m io tu . P rz y w y b o rz e le k tu r y n ie k o rz y s ta n o z k a ta lo g ó w b ib lio te c z n y c h i b ib lio g ra fii. U czniow ie n ie m ieli ta k ic h n a w y k ó w w y n ie sio n y c h ze szkoły p o d s ta w o w e j an i nie w y p r a c o w ali ich w tr a k c ie n a u k i w liceu m . K o n ta k t z b ib lio te k ą był sp o ra d y c z n y . Z a in te re s o w a n ie k się g o z b io re m sz k o ln y m w z ra s ta ło w m o m e n c ie w p ro w a d z e n ia n o w eg o te m a tu lu b p rz y d z ie le n ia u czn io m re f e ra tó w . B ib lio te k a rk i p ro p o n o w a ły , p o za k s ią ż k a m i z a le c a n y m i p rz e z n a u czy cieli, in n e o p ra c o w a n ia , a le to n ie p rz e k o n y w a ło c z y te ln ik ó w . B ard zo często w o le li z re z y g n o w a ć z le k t u r y n iż w y
b r a ć in n ą p ro p o z y c ję , n ie zale c o n ą p rz e z n a u c z y c ie la . M 'iększą sam o d z ie ln o ść p r z e ja w ia li ty lk o w p rz y p a d k u w y p o ż y czeń lite r a tu r y h is to ry c z n e j. In te r e s o w a li się h is to r ią P o ls k i i in n y c h p a ń s tw o ra z h is to rią p o szczeg ó ln y ch d y sc y p lin (h isto rią te c lin ik i, sz tu k i, fo to g ra fii).
M łodzież o c e n ia ła li te r a tu r ę p o p u la r n o n a u k o w ą n e g a ty w n ie . Z g o d n ie tw ie r dzono, że je s t „ p rz e g a d a n a ”, a fa k ty g i
n ą w n u d n y c h w y w o d a c h p ro w a d z o n y c h m ało k o m u n ik a ty w n y m ję zy k iem . K s ią ż ki, je j z d a n ie m , p o p u la r y z u ją c e n a u k i p rz y ro d n ic z e i te c h n ic z n e n ie n a d ą ż a ją za ro z w o je m n a u k i. D lateg o c ie k a w o s te k n a u k o w y c h p o s z u k u je w c z a so p ism a c h
„M łody T e c h n ik ”, „ A u ra ” . Z in n y c h k o rz y s ta w ów czas, gd y n a p o le c e n ie n a u c zy ciela m a p rz y g o to w a ć re f e r a t.
Za n a jle p s z y c h p o p u la r y z a to r ó w u z n a no: A le k s a n d r a K ra w c z u k a , P a w ła J a s ie nicę, S te f a n a S ęk o w sk ieg o , A d a m a S ło dow ego. Życzono sobie, ab y i w in n y c h d y sc y p lin a c h p o ja w ili się ta c y p o p u la ry z a to rz y .
D o strz e g a n o zale żn o ść p o m ię d z y czy
te ln ic tw e m li te r a tu r y p o p u la r n o n a u k o w e j a^ o cen am i z p o szczególnych p rz e d m io tó w . P o p rz e c z y ta n iu d o d a tk o w e j le k t u r y o w ie le ła tw ie j p rz y s w a ja li w ied zę z p o d rę c z n ik a , ła tw ie j ro z u m ie li z a le ż n o ści p o m ięd zy p o szczeg ó ln y m i p a r t i a m i m a te r ia łu n a u c z a n ia . T w ie rd z o n o je d n a k , że w ięk szą p rz y je m n o ść s p r a w ia c z y ta n ie k sią ż e k zw ią z a n y c h z in d y w i
d u a ln y m i z a in te re s o w a n ia m i. M łodzież b y ła k ry ty c z n ie n a s ta w io n a do w sz e lk ic h w y k a z ó w le k tu r . U w ażan o , że p o w in n o się p ro p o n o w a ć je d y n ie p e w n e ra m y t e m a ty c z n e i p o z o sta w ia ć u czn io m d o w o l
n o ść w y b o ru k siążk i.
Z p o w y ższy ch b a d a ń m o żn a w n io s k o w ać, że: ,
— bez w z g lę d u n a to, do ja k ie j szkoły m ło d zież uczęszcza, m a z b y t m ało w o ln eg o czasu,
— sp ęd za go je d n a k p o d o b n ie, p r e f e r u ją c c z y ta n ie k sią ż e k i p ra sy ,
— w ięk szo ść b a d a n y c h p o sia d a k się g o z b io ry d om ow e, ale są to zb io ry n ie w ie lk ie ,
— p o c h o d z e n ie sp o łeczn e w m n ie js z y m n iż d o ty c h c z a s sto p n iu w p ły w a n a w ie lk o ś ć i s tr u k tu r ę d o m o w y ch b i
b lio te c z e k ; w a ż n y m c z y n n ik ie m w a ru n k u ją c y m je je s t s y tu a c ja m a te ria ln a ro d z in y i tr a d y c je k u ltu r a ln e ,
— u c z n io w ie szkół te c h n ic z n y c h g ro m a dzili k się g o z b io ry p ry w a tn e z m y ś lą o p rz y s z łe j p ra c y zaw o d o w ej, ich k o led zy z liceó w o g ó ln o k s z ta łc ą c y c h t a k ic h te n d e n c ji n ie p rz e ja w ia li,
— z a in te re s o w a n ia cz y te ln ic z e w s z y s t
k ich b a d a n y c h dość m ocno w ią z a ły się z p ro file m k s z ta łc e n ia ,
— p o p rz e z c z y te ln ic tw o l i te r a tu r y p o -
