Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu – CCCLXXXIII (2007)
Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 615-618
© Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN 0137-1738
MAREK SIWULSKI, KRZYSZTOF SOBIERALSKI, DELAIR MIRAN
WPŁYW WILGOTNOŚCI PODŁOŻA
NA PLONOWANIE DWÓCH ODMIAN BOCZNIAKA
Z Katedry Warzywnictwa
Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu
ABSTRACT.The effect of moisture of the substrate from rye straw on yielding of two oyster mush- room strains was investigated. The substrates of moisture of 60, 65, 70, 75 and 80% were used. It was found that the optimum substrate moisture was 75%.
Key words: Pleurotus, yield, moisture, substrate, strains
Wstęp
Wielkość i jakość plonu boczniaka zależą w dużym stopniu od odmian, użytych w produkcji, oraz od rodzaju podłoża, które jest źródłem substancji pokarmowych i wody (Ziombra 1996). Prawidłowy rozwój grzybni boczniaka zależy przede wszystkim od temperatury oraz odczynu i wilgotności podłoża (Lelley 1991). Zadrazil i Brunnert (1981) podali, że stopień rozkładu podłoża przez grzybnię zależy od jego wilgotności, co bezpośrednio wpływa na dostępność składników pokarmowych i wielkość plonu.
Celem badań było porównanie plonowania dwóch odmian boczniaka na podłożu o różnej wilgotności.
Materiał i metody
Badania wykonano w gospodarstwie rolnym w Łobzie koło Jarocina, w pomiesz- czeniach przystosowanych do intensywnej uprawy boczniaka wiosną 2006 roku.
Przedmiotem badań były dwie odmiany boczniaka, powszechnie uprawiane w na- szym kraju, tj. ‘HK-35’ i ‘K-22’. Odmiana ‘HK-35’ jest mieszańcem, jak podaje jej producent, firma KORONA z Węgier. Natomiast odmiana ‘K-22’ należy do gatunku Pleurotus precoce (Fr.) Quel.
M. Siwulski, K. Sobieralski, D. Miran 616
Podłoże stanowiła słoma żytnia, która jest powszechnie używana w uprawie wielko- towarowej boczniaka. Słomę pocięto na sieczkę długości 3-5 cm, a następnie poddano pasteryzacji parą wodną przez 1,5 godziny w temperaturze 95°C. Po pasteryzacji podło- że nawilżano wodą wodociągową do wilgotności: 60, 65, 70, 75 i 80%. Nawilżone podłoże szczepiono grzybnią ziarnistą w ilości 3% masy podłoża. Tak przygotowaną mieszaniną napełniono worki z folii perforowanej, stosując urządzenie formujące pod- łoże w bloki o wymiarach 55 × 30 × 25 cm. Inkubację prowadzono w temperaturze 24°C i wilgotności względnej powietrza 80-85% przez 16 dni. Po zakończeniu inkuba- cji worki z podłożem przeniesiono do komory uprawowej. Uprawę prowadzono przez okres 1,5 miesiąca. Zebrano dwa rzuty owocników.
Doświadczenie założono w układzie losowym w 10 powtórzeniach.
Ocenie poddano plon ogólny oraz handlowy owocników. Plon ogólny stanowiły ca- łe owocniki, a plon handlowy tylko kapelusze owocników z trzonem długości około 1 cm. Określono także udział owocników zdeformowanych w plonie ogólnym.
Wyniki i dyskusja
Badania wykazały, że wilgotność podłoża uprawowego istotnie wpływała na wiel- kość plonu niezależnie od odmiany boczniaka.
Plon ogólny owocników mieścił się w szerokim zakresie 271-890 g·kg-1 suchej masy (s.m.) podłoża. Największy plon ogólny uzyskano na podłożu o wilgotności 75%.
Stwierdzono, że wraz ze zmniejszającą się wilgotnością podłoża, tj. 70, 65 i 60%
zmniejszał się również plon ogólny. Natomiast w przypadku wilgotności podłoża 80%
uzyskany plon był mniejszy od plonu na podłożach o wilgotności 75 i 70%, ale większy od plonu na podłożach o wilgotności 65 i 60%. Reakcja odmian na wilgotność podłoża była podobna (ryc. 1).
Ryc. 1. Wpływ wilgotności podłoża na plon ogólny dwóch odmian boczniaka Fig. 1. Influence of substrate moisture on total yield of two oyster mushroom strains
0 100 200 300 400 500 600 700 800 900
60 65 70 75 80
HK-35 K-22
NIR 0,05 LSD 0.05 Plon ogólny (g·kg-1 s.m. podłoża) Total yield (g·kg-1 d.m. of substrate)
wilgotność (%) – moisture (%)
Wpływ wilgotności podłoża na plonowanie dwóch odmian boczniaka 617 Plon handlowy mieścił się w granicach 167-623 g·kg-1 s.m. podłoża. Największy plon handlowy u obydwu badanych odmian boczniaka uzyskano na podłożu o wilgot- ności 75%. W zakresie wilgotności podłoża 60-75% zależność plonu halowego od za- wartości w nim wody była podobna, jak w przypadku plonu ogólnego. Im mniejsza była wilgotność podłoża, tym mniejszy uzyskano plon. Przy wilgotności podłoża 80% plon handlowy był porównywalny z plonem uzyskanym przy wilgotności podłoża wynoszą- cej 65%, a spadek wielkości plonu wynosił 410 g·kg-1 s.m. podłoża dla odmiany ‘HK- -35’ i 355 g·kg-1 s.m. podłoża dla odmiany ‘K-22’ (ryc. 2). Dla porównania, spadek plonu ogólnego w przypadku wilgotności podłoża 80% w stosunku do wilgotności 75%
był mniejszy i wynosił dla badanych odmian odpowiednio 369 i 331 g·kg-1 s.m. podłoża.
Ryc. 2. Wpływ wilgotności podłoża na plon handlowy dwóch odmian boczniaka Fig. 2. Influence of substrate moisture on marketable yield of two oyster mushroom strains
Lelley i Schmaus (1976) podali, że wysoka wilgotność podłoża i powietrza podczas plonowania może być przyczyną deformacji owocników. W doświadczeniu własnym autorzy stwierdzili duży udział owocników zdeformowanych w plonie przy wilgotności podłoża 80%. Dla odmiany ‘HK-35’ wynosił on 32%, a dla odmiany ‘K-22’ był nieco mniejszy i wynosił 28% (tab. 1). Powstawanie dużej liczby owocników zdeformowa- nych było przyczyną małego plonu handlowego przy relatywnie dużym plonie ogólnym.
Tabela 1 Wpływ wilgotności podłoża na udział owocników zdeformowanych w plonie ogólnym dwóch
odmian boczniaka
Influence of substrate moisture on percentage of abnormal carpophores of two oyster mushroom strains
Wilgotność (%) – Moisture (%) Odmiana
Strain 60 65 70 75 80
HK-35 < 1 < 1 2 5 32
K-22 < 1 < 1 1 4 28
0 100 200 300 400 500 600 700
60 65 70 75 80
HK-35 K-22
NIR 0,05 LSD 0.05 Plon handlowy (g·kg-1 s.m. podłoża) Marketable yield (g·kg-1 d.m. of substrate)
wilgotność (%) – moisture (%)
M. Siwulski, K. Sobieralski, D. Miran 618
Szabó (1986) podał, że najodpowiedniejszy zakres wilgotności podłoża ze słomy dla wzrostu grzybni boczniaka wynosi 65-75%. Intensywny rozwój grzybni powoduje szybszy rozkład podłoża i zwiększa plon. Może to w części tłumaczyć uzyskanie przez autorów największego plonu ogólnego i handlowego na podłożu o wilgotności 75%.
Wnioski
1. Plon ogólny i handlowy badanych odmian boczniaka zależał od wilgotności pod- łoża.
2. Optymalna wilgotność podłoża dla plonowania badanych odmian boczniaka wy- nosiła 75%.
3. Wilgotność podłoża 80% była przyczyną dużego udziału owocników zdeformo- wanych w plonie ogólnym boczniaka.
Literatura
Lelley J. (1991): Pilzanbau. Biotechnologie der Kulturspeisepilze. Eugen Ulmer Verlag, Stuttgart.
Lelley J., Schmaus F. (1976): Pilzanbau. Eugen Ulmer Verlag, Stuttgart.
Szabó J. (1986): A laskagomba termesztése. Mezögozdasági Kiadó, Budapest.
Zadrazil F., Brunnert M. (1981): Investigation of phisical parameters important for solid state fermentation of straw by white rot fungi. II Ibid. 11: 183-18.
Ziombra M. (1996): Wpływ niektórych czynników na wzrost grzybni i plonowanie boczniaka.
Rocz. AR Pozn. Rozpr. Nauk. 278.
THE EFFECT OF MOISTURE OF THE SUBSTRATE ON YIELDING OF TWO OYSTER MUSHROOM STRAINS
S u m m a r y
The purpose of the studies was to determine the influence of moisture of the substrate from rye straw on Pleurotus yielding. The experiment was conducted in a farm in Łobez near Jarocin.
Two oyster mushroom strains were used in the experiment, i.e. ‘HK-35’ and ‘K-22’. The sub- strate was pasteurised at the temperature of 95°C for 5 hours and then tap water was added to the moisture of 60, 65, 70, 75 and 80%. The total and marketable yields were determined as well as the amount of mis-shaped carpophores.
It was found that the optimum moisture of substrate was 75%, when the total and marketable yields were the biggest. The moisture content of 80% influenced negatively the yielding because of the high share of mis-shaped carpophores.
