Administracja państwowa w znaczeniu ścisłym (państwo)Dalej: <APń>

Prawo adm R 1

1. Administracja jako organizacja złożona z organów i j. org. utworzonych w celu wykonywania zadań publicznych w sposób określony przez Prawo.

2. Administracja jako działalność

Administracja publiczna (APbl)

Akty woli i akty zewn. są

regulowane przez Prawo.

Działalność ma zawsze na celu

interes publiczny

Administracja państwowa w znaczeniu ścisłym

(państwo) Dalej: <APń>

Administracja prywatna (podmioty, które nie mają na celu

realizacji zadań publicznych wyznaczonych przez prawo)

Adm. a sądownictwo: 1. Adm. może działać z własnej inicjatywy, 2. Adm nie rozstrzyga sporów (chyba że z upoważnienia lub w spr. wewn.-organizacyjnych)

Istota obecnego rozumienia Adm.:

 zjawisko należące do sfery organizacji, prawa i kultury

 część aparatu państwowego

 powołana do realizacji zadań publicznych, określonych w ustawach i innych aktach

 prowadzona jest przez podmioty państwowe, samorządowe i prywatne

 działania są zdeterminowane przez prawo (podmiot i przedmiot, podstawa, zasięg, moc wiążąca, tryb podejmowania i inne określające ważność i skuteczność)

Legalizm = zasada praworządności = organy władzy publ. działają na podstawie i w granicach prawa, a jego przestrzeganie jest obowiązkiem organów państwa i obywateli.

Działalność administracji:

 zewnętrzna

o wykonywanie ustaw za pomocą aktów konkretyzujących i skierowanych do osób fizycznych, ich organizacji i innych podmiotów spoza aparatu państwowego = niezależne służbowo i organizacyjnie.

(zmieniają sytuację prawną adresata)

 wewnętrzna

o plany i programy działania, o analizy i sprawozdania

o pozyskiwanie środków materialnych o utrzymanie urządzeń technicznych

o organizacja pracy urzędów, podmiotów gospodarki narodowej o kontrola, kierownictwo, ustalanie

o jednostki pomocnicze

o struktura podległych jednostek o regulaminy i statuty

o władztwo organizacyjne:

 nominacja, umowa o pracę, porozumienie adm,

 hierarchia stanowisk Rodzaje działań Adm.:

 o ch. Faktycznym

o oparte na podstawie prawnej, normie kompetencyjnej

 o ch. Prawnym – zmieniające syt. pr. Adresata

o oparte na podstawie prawa materialnego i formalnego (ustrojowe i proceduralne).

o dokładny opis dopuszczalności, mocy pr. i skutków Formy działań Adm.:

 akty administracyjne (indywidualne)

 akty normatywne (ogólne)

 w ramach procedur regulujących wykonywanie i lub kontrola ich przestrzegania ??

 materialno-techniczne: (gromadzenie informacji, analizowanie, zarządzanie)

 społeczno-organizatorskie (porozumiewanie się, apelowanie)

Podstawa prawna = przepis ustawy oraz przepis aktu wydanego na pdst. Ustawy i celem jej wykonania, upoważniający do określonego działania.

 Administracja nie może działać bez ustawowej podstawy pr, gdy w wyniku jej działania uległaby zmianie sytuacja pr podmiotu organizacyjnie z nią niezwiązanego. Jednakże w innych przypadkach legalizm nie ma zastosowania niewzruszalnego!

Prawo adm. w znaczeniu szerokim = normy prawne regulujące:

 organizację i zachowanie się APń jako aparatu państwowego, a także

 zachowanie się osób fizycznych i innych podmiotów

 w zakresie nieunormowanym przez przepisy należące do innych gałęzi prawa.

1. prawo o ustroju APń (organizacja i zasady funkcjonowania aparatu państwowego pow. do wyk zadań w okr.

formach)

o podmioty APń, ich struktura org i zakres działania

o struktura systemu podmiotów APń, jego procesy: kierowania, nadzoru, kontroli, koordynacji, informacji itp.

o zadania organów APń-> system, formy i metody wyk.

o Podział terytorialny kraju na potrzeby Apń

2. prawo materialne (wzajemne uprawnienia i obowiązki organów APń oraz podmiotów z zewnątrz APń) o każdemu uprawnieniu odpowiada obowiązek

3. prawo proceduralne (postępowanie mające na celu wykonanie norm prawa ustrojowego i materialnego o konkretyzacja i powiązania z indywidualnymi podmiotami

o doprowadzenie do wykonania obowiązków wynikających bezp. z przepisów Pr albo z D lub Postanowień adm.

o kontrola przestrzegania przepisów pr o nadzór nad aktami stanowienia Pr

o orzekanie o sankcjach za naruszenie zakazów/nakazów zawartych w przepisach regulujących działalność Adm (np. policja)

Rodzaje Pr proceduralnego: akapit 15 Podr. str. 17

Prawo adm w znaczeniu wąskim = normy dwustronnie wiążące,

 ustanawiające bezp. lub przez odpowiednie akty pr

 określone uprawnienia i obowiązki

 organów AP oraz podmiotów niepodporządkowanych im organizacyjnie.

1. Uprawnienia i obowiązki każdego, kto znajdzie się w danej sytuacji pr

2. kompetencje organów APń do nałożenia okr obowiązków na podmioty spoza APń, przy zachowaniu okr formy

3. prawa podmiotów spoza APń do spełnienia okr świadczeń/ wydania pozwolenia/ przekroczenie granicy/

udostępnienia dóbr

Przedmiot nauki Pr adm = normy + rozumienie tych norm Typy norm w Pr adm

1. ustrojowe

o określające właściwość (czas i miejsce działania, rodzaj spraw, status prawny przedmiotu, jego strukturę org, obsadę personalną itp.)

o ustanawiające zadania (kierunki działania i wartości Adm)

o regulujące prawne formy działania (umożliwiienie podmiotom Adm podjęcie działania w sposób określony prawem i z wynikającymi z prawa konsekwencjami)

o i wskazujące na kompetencje (realizacja norm materialnych, ustrojowych lub proceduralnych) o regulujące organizację Administracji (wyznaczenie stosunku zależności między organami lub

organami a j. Org., podział czynności między organami, określenie przedmiotu i trybu porozumiewania się organów oraz zasad ich współdziałania)

2. materialne

o merytoryczne (nakaz lub zakaz okr zachowania w okr okolicznościach okr podmiotowi. Organy APbl nie mają możliwości wyboru)

o blankietowe (przeciwieństwo merytorycznych. Wskazują sposób wykonania czynności, a nie jej treść.

Ważna rola → organ uwzględnia wartości i interesy niezdefiniowane w przepisach pr) o generalne (nie mają indywidualnie wyznaczonego adresata)

o abstrakcyjne (nie mają konkretnie określonych okoliczności) 3. proceduralne → normy postępowania:

o administracyjnego (określają czynności podmiotów post.: organu i uczestników (str., podmioty na prawach str., skarżący itp.)

Postępowanie ogólne – bezpośredni związek z Pr Mat/Ustr.

 ma na celu rozstrzygnięcie indywidualnej spr. z zakresu APbl Decyzją adm.)

 wszczyna się ze względu na potrzebę urzeczywistnienia norm mat-pr

 po osiągnięciu tego celu post. ogólne kończy się

 w jego wyniku następuje zmiana sytuacji prawnej stron.

o Skargowo-wnioskowego (cel: urzędowa ocena stanu faktycznego wskazanego w skardze/wniosku i skonfrontowanie go z aktualnym stanem prawnym oraz określenie załatwienia merytorycznego (sposobu urzeczywistnienia) sprawy będącej przedmiotem skargi/wniosku.

Nie ma bezp. powiązania z Pr Mat/Ustr.

o Kontrolnego (określenie zachowania się podmiotu uprawnionego do kontroli oraz praw i obowiązków kontrolowanych.

Pośrednie powiązanie z Pr Mat/Ustr. tylko gdy wniosek pokontrolny stanie się przyczyną zmiany mat- pr sytuacji kontrolowanego)

o sądowoadministracyjnego (weryfikacja zachowania się organu Adm. publicznej ze względu na obowiązujące prawo – normy określające prawa i obowiązki stron i organu uczestniczących w procesie. Sąd dokonuje prawnie wiążącej kwalifikacji zaskarżonych aktów/czynności, co do zasady nie nakłada praw/obowiązków na strony post.)

4. sankcjonujące

5. o ch. Społecznym (moralność) i technicznym (wymogi jakości) Stosunek adm-pr (zależność między podmiotami)

1. materialnoprawny

o określa wzajemne prawa i obowiązki 2 lub więcej podmiotów, o zawarte są one w normach Pr adm.

o zawsze 1 z podmiotów jest organ APń lub podmiot, któremu ustawa wprost lub za pośrednictwem tego organu powierza pełnienie Apbl. (wtedy podmiot wykonuje funkcje zlecone Apbl.)

o prosty układ zależności = okr prawo odpowiada okr obowiązkowi i odwrotnie

o złożony układ zależności = okr prawu odpowiada okr obowiązek, który tworzy prawo do żądania wykonania innego obowiązku itd.

o stosunek płaski = między 2 podmiotami

o stosunek spiętrzony = między 2 podmiotami a innymi 2. ustrojowy

o wszystkie podmioty są organami Apń lub jej j.org.,

o regulowane są przepisami ustawowymi (=ustawy i rozporządzenia) oraz aktami normatywnymi wewnętrznymi.

3. proceduralny

o konstruowane na podstawie KPA

o łączą organ prowadzący postępowanie, stronę oraz pozostałych uczestników post.

o Określa ich wzajemne prawa i obowiązki

o postępowanie judykacyjne = ma na celu rozstrzygnięcie sprawy z zakresu APń Decyzją adm.

o Powiązanie z Pr Mat.:

 post judykacyjne

 wszczęcie: potrzeba skonkretyzowania pr/obow z Pr Mat

 zakończenie: akt przypisujący pr/obow osobie będącej podmiotem stosunku mat-pr.

 post egzekucyjne → brak.

 post skargowo-wnioskowe → brak.

4. sądowo-procesowy = sporno-adm

o zdeterminowany strukturą, przedmiotem i funkcją Post. Sądowo-Adm.

o wiąże sąd, skarżącego i skarżony organ.

Rozdział II KRAJOWE ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO 1. Źródło prawa:

 Czynniki wpływające na treść prawa (wola narodu, prawodawcy, stan świadomości prawnej, stosunki społ-ekon.)

 Formy przekazu norm prawnych (ustanowione, bądź uznane – dokumenty, teksty)

 Źródła prawa w znaczeniu

Szerokim – każdy fakt mający prawotwórczą moc. (Orzeczenie, doktryna, zwyczaj, ustawa)

Szczególnym – jeden z czynników wpływających na treść prawa (np. akty wykonawcze podporządkowane ustawie) 2. Źródła prawa powszechnie obowiązującego:

a. Konstytucja – stosuje się bezpośrednio (chyba, że sama stanowi inaczej – art8) z K. muszą być zgodne wszystkie pozostałe źr. pr. powszechnego i wewnętrz.

Zmiana:

 Ustawa uchwalona w jednakowym brzmieniu przez Sejm i Senat. Inicjatywa: 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat, Prezent RP. Uchwala Sejm ⅔ przy kworum, Senat bezwzględną przy min połowie ustawowej liczby.

 Dot. I/II/XII Ci co mają inicjatywę mogą w 45 dni żądać referendum – z wnioskiem do Marszałka (60 dni od wniosku). Wtedy jeśli większość na ‘tak’ uchwalona. Przedstawienie jej przez Marszałka – Prezydentowi RP (do podpisu). Określa: zasady funkcjonowania państwa, katalog źródeł, wolności i prawa człowieka, wł.

Ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza, organy kontroli, zasady działania w zagrożeniach: wyjątkowy, wojenny, klęski żywiołowy

b. Ustawy

 inicjatywa: 100tys obywateli (pełna zdolność do czynności prawnej) – tryb określa ustawa -> określenie podm. inicjującego, 15 posłów – tryb Regulamin Sejmu, Senat, Prezydent, Rada Min. – reguluje K. i ich ustawy.

Tylko RM – ustawa budżetowa, prowizorium, ustawa o zaciągnięciu dł. publ., ustawa o udzieleniu gwarancji finans.

 Uchwalanie ustaw – Sejm – 3 czytania, poprawki (wnioskodawca, posłowie, RM); wycofanie projektu do zakończenia 2-giego czytania. Sejm – zwykła większość przy kworum. Senat – 30 dni; bez zmian, poprawki, odrzucenie. Sejm – może odrzucić poprawkę, lub odrzucenie – bezwzględną większością przy kworum.

Prezydent RP – 21 dni podpisanie i zarządzenie do Dziennika Ustaw, lub TK lub do Sejmu – większość 3/5 przy kworum; Prezydent 7 dni.;

Projekt pilny – R.M. (tylko nie -podatkowa, dot. wyboru prezydenta, sejmu, senatu, samorządu teryt., regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, dot. Kodeksów) – Senat 14 dni, Prezydent 7 dni.

Ustawa budżetowa – RM wniesienie projektu 3 mc przed początkiem roku, Senat – 20 dni, Prezydent - 7 dni; nie może oddać do sejmu; TK ma 2 miesiące; tak samo prowizorium budżetowe (dochody i wydatki budżetu państwa na krócej niż rok)

 Nieograniczoność przedmiotowa ustawy; ale nie powinna regulować spraw określonych w K. np.

uzupełnienie zadań organów; nie może być sprzeczna z: K., ustawą o zmianie K., umową międzynarodową ratyfikowaną za uprzednią zgodą Sejmu, z prawem stanowionym przez org. międzyn. (Ukonstytuowana na podst. ratyf. Umowy), z prawem ustanowionym przez org. międz. (gdy polska przekazała kompetencje)

 Warunek wejścia –ogłoszenie; na podstawie ustawy 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. W Dzienniku ustaw RP

b. Ratyfikowane urody międzynarodowe – zawiera Rada Ministrów; ratyfikacja i jej wypowiadanie należą do Prezydenta, ale musi zawiadomić Sejm i Senat;

o Ratyfikacja niektórych umów oraz wypowiadanie wymagają uprzedniej zgody wyrażanej w ustawie. Dot.:

a. Pokoju, sojuszy, układów politycznych lub wojskowych b. Wolności, praw lub obowiązków obywatelskich z K.

c. Członkowstwa polski w org. międzyn.

d. Znacznego obciążenia państwa pod wzgl. finansowym

e. Spraw uregulowanych w ustawie lub, w których K wymaga ustawy

f. Przekazania org. międzyn. lub organowi miedzyn. kompetencji organów władzy państwowych w niektórych sprawach

o Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację - Sejm oraz Senat oba: 2/3 głosów przy kworum; może być też referendum. Uchwałę w sprawie wyboru trybu podejmuje sejm bezwzględną większością głosów przy kworum.

o Przez ratyfikację, ogólnie należy rozumieć – swoisty akt, w którym organ upoważniony do reprezentowania państwa w stosunkach międzynarodowych wyraża wolę związania państwa treścią umowy międzynarodowej zawartej przez inny organ (lub swojego pełnomocnika).

o Wg Konwencji Wiedeńskiej wymaga ratyfikacji: traktat postanawia o tym, państwa ustaliły, że ratyfikacja będzie wymagana, zamiar państwa wynika z pełnomocnictw lub jego przedstawiciela, lub został wyrażony w trakcie rokowań.

o Ogłasza się w dzienniku ustaw- część krajowego porządku, stosowana bezpośrednio;.

d. Rozporządzenia

 Prawo do wydawania mają: Prezydent, RM, KRRiT, wchodzący w skład RM przewodniczący określonego w ustawie komitetu, Minister kierujący działem admin rządowej.

 Rozporządzenia tylko w celu wykonania ustawy i na podst. upoważnienia zawartego w ustawie; (rozwinięcie spraw, którym poświęcona jest ustawa)

 Rozporządzenie z mocą ustawy oraz o wprowadzenie stanu wojennego, wyjątkowego lub klęski żywiołowej.

 Rozporządzenie z mocą ustawy – wydaje Prezydent na wniosek RM; tylko w czasie stanu wojennego i tylko gdy Sejm nie może zebrać się na posiedzenie (zatwierdzenie na najbliższym posiedzeniu); przedmiotem art.

228 ust. 3i4K.

 Zasady działania organów oraz zakres w jakim mogą być ograniczone wolności oraz prawa człowieka i obywatela.

 Podstawy, zakres oraz tryb wyrównania strat majątkowych wynikających z ograniczenia wolności oraz praw człowieka i obywatela.

 Także rozporządzenia wprowadzające stany nadzwyczajne są wydawane w trybie i okolicznościach z Konstytucji

 Rozporządzenie wprowadzające stan wojenny – wydawane TYLKO w razie zewnętrznego zagrożenia państwa, napaści lub gdy wynika to z umowy do wspólnej obrony przeciwko agresji. Wydaje Prezydent na wniosek RM; obowiązek przedstawienia go Sejmowi w 48h od podpisania; sejm albo przyjmuje do wiadomości albo uchyla.

 Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej – wydawane TYLKO w celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych; wydaje Rada ministrów;

 Oba stany można wprowadzić na części lub całości terytorium; na czas oznaczony; odpowiednio 90 i 30 dni;

Przedłużenie za zgodą sejmu (stan wyjątkowy –tylko raz nie dłuższy niż 60 dni)

 Ogłoszenie w dzienniku ustaw; tylko rozporządzenia wprowadzające stan nadzwyczajny podlegają podaniu do wiadomości publicznej

d. Akty prawa miejscowego

o zakres obowiązywania tych aktów jest ograniczony do obszaru działania organu, który ustanowił niż akt. Ustanowienie takich aktów: organy admin rządowej ogólnej i specjalnej oraz organy

samorządu terytorialnego. Jeśli mają mieć moc powszechnie obowiązującą – wydane na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawach

o wojewoda i organy administracji niezespolonej stanowią akty pr miejscowego na obszarze województwa lub jego części; w zakresie nieuregulowanym w ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących wojewoda może wydać rozporządzenie porządkowe (jeśli jest to niezbędne do ochrony życia itd.; mogą nakładać kary grzywny za naruszenie)

o sejmik województwa – akty prawa miejscowego, reguluje się:

 ustrój samorządu wojewódzkiego

 zasady gospodarowania mieniem

 zasady i tryb korzystania z obiektów i urządzeń użyteczności publ

 zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami

 zasady, tryb, harmonogram opracowania strategii rozwoju i programów

 rada powiatu stanowi akty pr miejscowego na obszarze powiatu, przedmiotem:

 sprawy wymagające uregulowania w statucie

 przepisy porządkowe

 szczególny tryb zarządzania mieniem

 zasady i tryb korzystania z obiektów i urządzeń użyteczności publ

 forma uchwały; wydaje przepisy porządkowe –niezbędne dla ochrony życia, zdrowia… -> wymagania:

przyczyna więcej niż 1 gmina, przypadek poważny ‘szczególnie uzasadniony’, sytuacja brak przepisów powszechnie Obow.

 W przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe wydaje także zarząd. Zatwierdza rada na najbliższej sesji.

 Gmina:

a. Stanowi przepisy powszechnie obowiązujących na podst. upoważnień z ustaw

b. Wydaje na podst. ustawy o sam gmin. Akty w zakresie, ustroju wewnętrznego gminy, organizacji urzędów, zarządu mieniem, itd. – są to Normy prawa ustrojowego!

c. Wydaje przepisy PORZĄDKOWE w sprawach nieuregulowanych (wójt gminy TYLKO w przypadku niecierpiącym zwłoki) Przepisy porządkowe Rada w drodze uchwały, wójt –zarządzenia.

 Akty prawa miejscowego są objęte obowiązkiem niezwłocznego ogłoszenia w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Wyłączenie tylko gdy nie są powszechnie obowiązujące. Przepisy porządkowe są najpierw ogłaszane w drodze obwieszczenia. Po ogłoszeniu 14 dni vacatio legis; przepisy porządkowe – 3 dni.

3. Akty stanowienia prawa o charakterze wewnętrznym

 Wiążą jednostki podległe organowi wydającemu je

 Należą:

a. Uchwały sejmu, senatu, RM

 Np. Uchwała z 30 lipca 1992r -regulamin Sejmu RP

 Mogą mieć charakter nienormatywny: sprawy o indywidualno-konkretnym charakterze np. uchwała o wyborze marszałka

 Pod uchwała mogą się kryć akty normatywne lub nienormatywne, ogólne, indywidualne, oświadczenia, deklaracje, porady, wskazówki itp.

b. Zarządzenie Prezydenta, Prezesa RM oraz ministrów

 Charakter normatywny lub nienormatywny; nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec obywateli;

c. Akty prawa miejscowego o charakterze wewnętrznym

 Organy ST mogą także ustanawiać akty normatywne wewnętrzne, tj. takie, które są skierowane do podległych jednostek organizacyjnych i mają ogólny charakter (np. budżet)

d. Nieratyfikowane umowy międzynarodowe

 Zawierają centralne i terenowe organy państwowe i publiczne; Mogą być wszystkie wymienione wyżej organy oprócz RM; (przede wszystkim: ministrowie, urzędy centralne, organy ST)

4. Problem ważności aktów normatywnych wydanych przed wejściem w życie Konstytucji

 K.z 1997 nie pozbawiła a priori mocy aktów nieodpowiadających wymogom konstytucyjnym. Przyjęto iż w ciągu 2 lat RM ustali które z uchwał RM i innych wymaga zastąpienia przez rozporządzenie na podstawie upoważnienia ustaw albo które staną się uchwałami albo zarządzeniami w rozumieniu K.

 W wykonaniu postanowień w 2000r została uchwalona ustawa o zmianie niektórych upoważnień ustawowych di wydania aktów normatywnych oraz i zmianie niektórych ustaw. Dostosowano nią

upoważnienia do wydawania aktów normatywnych zawartych w ustawach wymogów K oraz przyjęto iż z dniem wejścia w życie jej:

 Tracą moc uchwały RM i zarządzenia Prezydenta i innych organów jeżeli zostały podjęte bez upoważnienia ustawowego

 Tracą moc inne niż wymienione wyżej akty jeżeli zawierają normy o charakterze powszechnie obowiązującym lub wewnętrznym z wyjątkiem rozporządzeń

 Tracą moc rozporządzenia wydane przez organy inne niż wskazane w konstytucji 5. Procedura i technika prawodawcza

 Ustawa

 Proces zaczyna się złożeniem przez uprawniony podmiot projektu do Marszałka Sejmu wraz z pismem wskazującym przedstawiciela upoważnionego do reprezentowania podmiotu w pracach nad projektem.

 Postępowanie w sejmie -> Regulamin Sejmu RP 30 lipca 1992

 Postępowanie w senacie -> Regulamin Senatu RP 23 listopada 1990r.

 Posłowie przy opracowaniu mogą korzystać z Biura Legislacyjnego oraz Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu

 Procedurę opracowywania projektów ustaw oraz innych aktów normatywnych przez organy admin. rządowej oraz ST określa rozporządzenie Prezesa RM z 20 czerwca 2002 w sprawie ‘zasad techniki prawodawczej’

 Przyjęte zasady techniki prawodawczej nie wiążą prawnie ani Sejmu i Senatu, ani Prezydenta.

 Omawiane zasady techniki mają zapewnić poprawną i jednolitą redakcję tekstów, a w konsekwencji umożliwić ich odczytanie przez osoby nieprzygotowane zawodowo do interpretacji przepisów. Szczególny nacisk: struktura i forma, język, sposób i oznaczenia ustawy, znaczenie terminów i pojęć, itd.

 Zasady te zawierają dyrektywy aby przyczynić się do spójności i niesprzeczności norm np. poprzez vacatio legis

 Organizację prac oraz post. w spr. związanych z opracowywaniem, uzgadnianiem i rozpatrywaniem projektów aktów normatywnych kancelarii Prezesa RM u ministerstwach reguluje uchwała nr 49 – z 2002r regulamin pracy RM

 Szczegółowy tryb opracowania i rozpatrywania projektów aktów prawa miejscowego może być uregulowany w statutach gminnych i powiatowych oraz uchwałach sejmików.

R V Pojęcia teoretyczne 1.

Aparat administracyjny = wszystkie jednostki wykonujące funkcje APbl (państwowe, samorządowe i prywatne)

 organy Adm rządowej,

 organy samorządowe,

 zakłady użyteczności publ.

 podmioty wykonujące funkcje APbl na podstawie upoważnień (fundacje, spółki handlowe) Przyczyny podziału zadań:

 funkcjonalne: różnorodność potrzebnych kwalifikacji

 terytorialne: sprawy lokalne i o większym zasięgu

 organizacyjne: bliżej społeczności (gospodarka komunalna) lub zarządzanie centralne (obrona narodowa) lub niezależność (organy kontrolne)

 finansowe: minimalizacja kosztów utrzymania aparatu adm.: koncentracja kompetencji / powierzenie ich organom prywatnym

2.

Kontrola:

 funkcja organu polegająca wyłącznie na sprawdzaniu działalności innych jednostek, bez stałych możliwości wpływania na działalność jednostek kontrolowanych (nie można wydawać nakazów/poleceń)

 organ wydaje zalecenia oraz przedstawia wyniki kontroli + wnioski

 wyjątkowo, w celu uniknięcia strat organ może wydawać tzw. zarządzenia doraźne natychmiastowego usunięcia nieprawidłowości

 czasami kontrola = lustracja = wizytacja = inspekcja = rewizja

 odpowiedzialność wyłącznie za prawidłowość kontroli Nadzór

 = kontrola + wiążące wpływanie na na organy/instytucje nadzorowane

 organ jest wyposażony w środki oddziaływania na postępowanie organów/jednostek nadzorowanych, nie może jednak wyręczać tych organów w ich działalności

 środki nadzoru (muszą być wyrażone expressis verbis, nie wystarczy zapis „organ nadzoruje” → konieczne określenie konkretnych środków. Inaczej → tylko środki niewładcze.)

o środki oddziaływania merytorycznego np. zawieszanie/uchylanie rozstrzygnięć (uchwał, zarządzeń) jednostek nadzorowanych

o środki oddziaływania personalnego np. zawieszanie w czynnościach członków kierownictwa nadzorowanej jednostki

 odpowiedzialność w zakresie nadzorowanych spraw Koordynacja

 uprawnienia wykonywane przez organ w stosunku do organów/instytucji, które nie są mu bezpośrednio podporządkowane organizacyjnie

 cel : zharmonizowanie działalności jednostek.

 Odpowiedzialność w zakresie koordynowanych spraw Kierownictwo

 wszelkie środki w celu oddziaływania na postępowanie organów kierowanych (o ile prawo nie zakazuje)

 instrumenty kierowania

o wytyczne = instrukcje i inne wewn. akty normatywne o polecenia służbowe

 Pełna odpowiedzialność za postępowanie instytucji/organów kierowanych Kryterium sprawowania kontroli / nadzoru / koordynacji:

legalność = zgodność z prawem, celowość, rzetelność, gospodarność Uwaga!

 Zazwyczaj jeśli przyznana jest np. koordynacja to oznacza to i nadzór i kontrolę.

 Niezależnie od tego, przepis musi określić konkretne środki, jakimi może posługiwać się organ.

 Przyznanie mu środków ostrzejszych nie oznacza możliwości stosowania środków łagodniejszych.

 Jeśli brak oznaczenia środków (tylko określenie „koordynacja”) to organ nie może stosować środków władczych, ale jednostka kontrolowana nie powinna (!) utrudniać sprawowania koordynacji, np. nie dostarczać dokumentów.

3.

Decentralizacja = sposób organizacji aparatu administracyjnego, w którym organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia

 faktyczna samodzielność (głównie finansowa: własne źródła dochodów i decyzje o wydatkowaniu) o samodzielność: organizacyjna = statutowa i majątkowa

 obsadzanie stanowisk w drodze wyborów / przez inny zdecentralizowany organ

 wyposażenie we własne kompetencje

 dopuszczalny nadzór weryfikacyjny (zakres określony przez Prawo) Hierarchiczne podporządkowanie = zależność organu niższego od wyższego, w której organ wyższy ma prawo kierowania pracą organu niższego

za pomocą poleceń oraz decyduje o jego obsadzie personalnej.

Decentralizacja a autonomia

 Autonomia = kompetencja organów zarządzających częścią terytorium państwa do stanowienia przepisów prawa rangi ustawowej, w szerokim zakresie spraw, bez ingerencji władz centralnych państwa.

 Decentralizacja dotyczy wykonywania prawa, a nie stanowienia.

Rodzaje decentralizacji:

 terytorialna = wyposażenie organów Adm zarządzających j. Podziału adm w taki stopnień samorządności wobec organów nadrzędnych, aby można je było uznać za zdecentralizowane. Np. Samorząd terytorialny

 rzeczowa = powierzenie samodzielnym organom/organizacjom zarządzania okr rodzajami spraw. Np.

samorząd zawodowy: adwokatów, lekarzy. Np. zadania naukowe: PAN (poprzez ustawę).

Centralizacja = sposób organizacji aparatu państwowego, w którym organy niższego stopnia są hierarchicznie podporządkowane organom stopnia wyższego.

 Ścisłe uzależnienie, brak samodzielności

 nie musi oznaczać skupienia kompetencji w organach centralnych

 nominacje kierowników

 polecenia, instrukcje, wytyczne: kierowanie.

Koncentracja = skupienie kompetencji w rękach nielicznej grupy organów.

Dekoncentracja = rozproszenie kompetencji na większą liczbę organów.

4.

Samorząd = jedna z form decentralizacji Administracji.

= Administracja sprawowana przez korporacje

Korporacja = zrzeszenie społeczności lokalnej wyposażone w osobowość prawną (też: = związek publ-pr)

 zazwyczaj przymusowe członkostwo, które następuje automatycznie

 wyposażenie we władztwo publ. (imperium) i kompetencje władcze (których nie ma organizacja prywatna) o kompetencje wynikają z K i ustaw

o kompetencje głównie względem swoich członków, ale także innych np. przyjezdnych Samorząd wobec państwa:

 działa pod nadzorem organów państwa

o promocja interesu publicznego wobec interesu lokalnego o gwarancja przestrzegania prawa

 może zaskarżać do sądu adm. dotyczące go D organów państwa

 w stosunkach cyw-pr z państwem -> droga sądowa ( bo 1. ma osobowość pr i 2. nie jest organem państwa) Rodzaje samorządu:

1. terytorialny = komunalny = powszechny 2. specjalny:

o wyznaniowy o narodowościowy

o gospodarczy np. izby rolnicze, izby gospodarcze (dobrowolne zrzeszenia bez ustawowych uprawnień) o zawodowy np. adwokacki → szerokie uprawnienia nadane ustawowo

 obowiązkowa przynależność

 wpływ na dopuszczanie chętnych do wykonywania zawodu

 nadzór nad wykonywaniem zawodu → uprawnienia dyscyplinarne (samorządowe sądy dysc.) o użytkowników zakładów użyteczności publicznej np. studencki (U z 7.09.1991 o systemie oświaty) Inne rozumienia samorządu: Podr. Str. 95 akapit 148

5.

A. Organ państwowy i organy APń Każda osoba prawna działa przez swoje organy.

 Organ = wewn. j. org. danego podmiotu prawa, która wyposażona jest w uprawnienie do wyrażania woli tego podmiotu. (Podstawa = prawo, nie pełnomocnictwo).

 Wyrażanie woli = tu: wykaz zadań i kompetencji

Organ państwa = każda j.org. Państwa mająca uprawnienie do wyrażania woli państwa, czego wyrazem jest przyznanie danej j.org. określonych kompetencji.

B. Organ Adm

Organ APń = organ państwa zajmujący się bezp. wykonywaniem funkcji adm. państwa. → zajmuje się wykonywaniem Pr (bez organów ustawodawczych i sądów), zawsze musi otrzymać kompetencje od państwa.

C. Rodzaje organów Adm.

I.) Podział ze względu na strukturę:

1. Zdecentralizowane (organy Adm samorządowej) o terytorialnego

 1. Rada G, 2. wójt/burmistrz/prezydent miasta

 1. Rada P, 2. Zarząd P ze starostą jako przewodniczącym

 1. Sejmik W z przewodniczącym, 2. Zarząd W z marszałkiem jako przewodniczącym o zawodowego

o gospodarczego

1. Scentralizowanie (organy Adm rządowej) = organy podporządkowane RM o w tym na obszarze W:

 wojewoda

 organy rządowej Adm zespolonej w W (np. kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży)

 organy Adm niezespolonej (np. dyr. izb celnych, naczelnicy Urz celnych, dyr. Urz morskich/statystycznych)

 j.s.t. i ich związki, jeżeli wykonują zadania Adm rządowej (z U/ porozumienia)

 starosta, jeśli wykonuje zadania Adm rządowej (z osobnych U)

 inne podmioty, jeśli wykonują zadania Adm rządowej (z osobnych U) II.) Podział ze wzgl. na stopień organu (Adm. rządowa)

1. organy centralne (najwyższy szczebel + obszar całego państwa (wyjątek: np. Minister Ziem Odzyskanych) a. organy naczelne : Adm: RM, Prezes RM, ministrowie, KRRiT, inne z U,

b. urzędy centralne = organy centralne, które nie są organami naczelnymi, np. Urząd Ochrony Konkurencji (praktyka: jego prezes)

2. organy terenowe (tylko część terytorium państwa + niższy szczebel struktury zarządzania) a. organy Adm. rządowej, np. wojewoda

b. organy samorządu terytorialnego (organy W, P i G)

a. organy Adm zespolonej , np. organy Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Inspekcji Handlowej/Weterynaryjnej, Państwowej Służby Ochrony Zabytków;

b. organy Adm niezespolonej , np. dyrektorzy urzędów morskich/ żeglugi śródlądowej, dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej

III.) Podział ze wzgl. na funkcje:

1. organy decydujące, mają prawo władczego rozstrzygania spraw w drodze D wiążących inne podmioty 2. organy pomocnicze = doradcze; mają prawo badania spraw i wyrażania opinii (U przypisuje)

IV.) Podział ze wzgl. na skład organów:

1. jednoosobowe (np. Prezes RM, dyrektor Urzędu np. Patentowego → a nie cały Urząd)

o zalety : duża operatywność (szybkość, na bieżąco, wiele D), wyraźna odpowiedzialność, niskie koszty utrzymania organu,

o bieżące operatywne zarządzanie (stąd na niższym szczeblu i nadanie im kompetencji do wyd. D adm.) 2. kolegialne (np. RM, SKO)

o zalety : 1 organ = osoby z różnych środowisk o różnych interesach i zasobie wiedzy, powszechne odczucie obiektywności

o wady : powolność działania, trudność określenia odpowiedzialności, większe koszty utrzymania organu, niemożliwość podejmowania większej liczby decyzji

o zastosowanie: D skomplikowane i strategiczne, wytyczanie kierunków działania, założenia polityki itp.

V.) Podział ze wzgl. na sposób ustalania obsady personalnej: organy wybieralne i organy obsadzane w drodze nominacji = mianowanie

E. Zakres działania i właściwość Zakres działania organu = wyliczenie spraw, którymi organ się zajmuje

Kompetencja = właściwość = wskazanie, w jakiej formie prawnej organ może działać w powierzonej mu sprawie

 miejscowa = terytorialna = określenie, jaki organ terenowy ma kompetencję do rozstrzygnięcia danej sprawy z punktu widzenia terytorialnego zasięgu działania

 rzeczowa = prawo do rozstrzygania okr kategorii spraw

 funkcjonalna = instancyjna = wskazanie instancji właściwej do rozstrzygnięcia sprawy art. 19 KPA → organy APbl przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej art. 156 § 1 KPA → nieważność D, która została wydana z naruszeniem przepisów o właściwość Spory o właściwość (miejscową)

 negatywne (żaden organ nie uważa się za właściwy)

 pozytywne (kilka organów uważa się za właściwy)

Przeniesienie kompetencji: kompetencje do załatwienia pewnego rodzaju spraw zostały przeniesione na inny organ.

 Zasada: nieprzenoszalność. Wyjątków nie interpretować rozszerzająco.

 pk musi mieć wyraźną podstawę prawną ustawową (nawet w scentralizowanej strukturze: kierowanie ≠ przejmowanie)

 delegacja = wyższy → niższy

 dewolucja = niższy → wyższy. Np. przy wyłączeniu organu

 wykonanie przeniesionych kompetencji na własną odpowiedzialność i we własnym imieniu Upoważnienie do wykonywania kompetencji = pełnomocnictwo administracyjne

 jednostka nie przejmuje kompetencji, tylko je wykonuje w imieniu i na odpowiedzialność organu

 pracownik/podmiot nie staje się organem poprzez upoważnienie do wykonywania kompetencji

 przekroczenie zakresu upoważnienia powoduje nieważność

 pracownikowi aparatu pomocniczego (np. burmistrz → pracownik UM)

o nie wymaga szczególnej podstawy pr (w regulaminie, w obowiązkach stanowisk, w poleceniach przełożonego)

o tylko na podstawie art. 268a KPA nie można upoważnić do wydawania aktów normatywnych itd.

 innemu organowi Adm. (np. organ miasta A → organ miasta B)

o dokonywanie czynności procesowych w post. Wyjaśniającym (podstawa art. 52 KPA: wezwanie osób z innej właściwości miejscowej do udzielenia wyjaśnień/innych czynności procesowych)

 innemu podmiotowi (np. starosta → dyrektor gimnazjum) o wymaga wyraźnej podstawy prawnej

o organom wykonawczym sołectw, dzielnic i osiedli o organom przedsiębiorstw utworzonych przez gminę

o gminie na podstawie porozumień zadań z zakresu Adm rządowej F. Zakład adm. = zakład użyteczności publ.

= względnie samodzielna j. org., wyposażona trwale w środki rzeczowe i osobowe, której podstawowym celem jest ciągłe, bezpośrednie świadczenie usług socjalno-kulturalnych o szczególnym znaczeniu społecznym.

Cechy większości zakładów adm:

 zakład jest jednostką budżetową (rozliczanie brutto + wysokość wpływów nie zależy od dochodów)

o rzadko zakład jest zakładem budżetowym (rozliczanie netto = koszty są pokrywane z dochodów własnych)

 wewnętrzne

 zewnętrzne

 stosunek adm-pr między zakładem a usługobiorcą (podporządkowanie kierownikowi, władztwo zakładowe: jego granice określają cele zakładu)

 np. muzea, biblioteki, szkoły, przychodnie, szpitale, zakłady karne

 przeciwieństwo zakładu = przedsiębiorstwo (spółka zoo / SA: różne cele)

 kierownik + organ kolegialny nie są organami APń, tylko organami zakładu, mimo to w zakresie wykonywania Adm stosuje się do nich KPA

 jeśli akty nie wywołują skutków pr poza stosunkiem zakład-usługobiorca, np. promocja na wyższy r. studiów, to KPA nie stosuje się prócz skarg i wniosków. Jeśli akty wywołują zewn. Skutki pr, to są to Decyzje adm. Np. D o zwolnieniu

G. Inne jedn. Org. w systemie APbl – nietypowe podmioty administrujące

 Fundacje

 Osoby prawne w postaci korporacji (spółek handlowych)

 NBP (cechy naczelnego organu administracji jak i podmiotu gospodarczego)

 Państwowe przedsiębiorstwa użyteczności publ. np. Poczta Polska

 Fundacje prawa publicznego (tworzone w drodze U, dostają środki z BP, są nadzorowane przez Premiera/wł.

ministra) np. CBOS, Zakład Narodowy im. Ossolińskich

 Fundusze, mają status państwowych funduszy celowych,

np. F. Pracy, Bankowy F. Gwarancyjny, F. Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

 Agencje, np. A. Mienia Wojskowego, Polska A. Rozwoju Przedsiębiorczości, Państwowa A. Atomistyki

1. Ich szefowie mają pozycję prawną centralnych organów Adm. Rządowej (np. ABW). Wtedy agencja

= urząd i nie jest to nietypowy podmiot administrujący

2. Podmioty o ch. Spółek handlowych, podporządkowane prawu prywatnemu, wykonują zadania zlecone, zawsze są nietypowymi podmiotami Adm.

3. Państwowe osoby prawne (najliczniejsza grupa, niejednolitość zadań)

 Państwowe osoby prawne w postaci korporacji (spółek handlowych) np. GPW w W-wie S.A.

Instrumenty reglamentacji: nakaz/zakaz/pozwolenie.

Podmiot wyk. Zadanie zlecone zachowuje się jak organ APbl. Tylko w zakresie wyk. Zadania.

H. Funkcje zlecone APbl

Def. Forma: jak zlecić? Przedmiot: co i jak? Podmiot: komu?

Zlecenie funkcji Adm

= zlecenie realizacji

zadania APbl

1. Zlecenie w samej Ustawie 2. Wyraźne upoważnienie w U

do przekazania

kompetencji (wojewoda)

kompetencje do stosowania jednostronnych rozstrzygnięć

w formach wł. dla organów Adm. (aktów adm.

i aktów normatywnych)

Organom spoza aparatu państwowego

 organizacjom pożytku publicznego

 organom samorządu zawodowego

 zakładom adm.

 innym niepaństwowym

 Nawet jeśli podmiot, który wydał dany akt, ulegnie likwidacji, akt ten zachowuje moc obowiązującą.

 Do aktów, który wywołują skutki prawne na zewnątrz, stosuje się KPA.

Wykonywanie zadań Adm. = wykonywanie działań, które powinny obciążać APbl. W formie niewładczej.

6. Władztwo adm = imperium

= szczególna postać władztwa państwowego. Polega na uprawnieniu organu APbl. do 1-stronnego kształtowania sytuacji prawnej podmiotu administrowanego poprzez wydawanie aktów pr oraz do stosowania przymusu w celu ich zrealizowania.

Cechy władztwa:

 ch. instrumentalny (zostało stworzone przez naukę prawa adm dla opisu zjawisk już istniejących)

 stopniowalność (podlegają mu wszyscy/niektóre podmioty)

 jest konieczne w stosunku adm-pr

 jest elementem niektórych form działania Adm

 jest koniecznym uprawnieniem organu APbl Przymus państwowy:

1. PRZYMUS EGZEKUCYJNY

 funkcja: aby zrealizowano polecenie organu Adm.

 dopełnienie polecenia zatrzymuje możliwość stosowania przymusu 2. KARA administracyjna/kryminalna/sankcja nieważności

Osoby Prawa publ, odrębne od państwa podmioty Adm, wyk. zadania publ. na własną odp. i we własnym im.

 funkcja: wyrządzenie osobie ukaranej określonych dolegliwości z powodu niezastosowania się do nakazu/zakazu

 późniejsze dopełnienie polecenia nie zwalnia z wykonania/nałożenia kary

 osobie ukaranej mandatem karnym przysługuje odwołanie do sądu (a nie do organu wyższego stopnia)

Kara administracyjna = forma represji wymierzanej w ramach stosunku adm-pr w związku z naruszeniem obowiązków adm.

→ k.a. sensu stricto = kara pieniężna wynikająca z Pr Mat. Dotyczy podmiotów administrowanych.

→ kara porządkowa = wynikająca ze stosunków procesowych (w ramach policji sesyjnej)

→ kara dyscyplinarna = wynikająca ze stosunków wewn. Adm. Dotyczy funkcjonariuszy Adm, członków samorządów specjalnych, użytkowników zakładów adm.

Władztwo zakładowe = częściowo władztwo adm., (stosunki adm-pr) a częściowo organizacyjne (stosunki cyw-pr).

Dotyczy zakładów adm.

7. Publiczne prawa podmiotowe Triada Bernatzika

1. Interes faktyczny (gdy osoba odniesie bezpośrednią korzyść na skutek działań/zaniechań organu Adm.) Nie jest prawnie chroniony, nieuwzględnienie go jest prawnie dopuszczalne, ale może powodować sankcje społeczne.

2. Interes prawny = kwalifikowany interes faktyczny (przepisy nakazują organowi APbl rozpatrzenie interesu prawnego obywatela i uwzględnienie go w miarę możliwości. Odmowa jest dopuszczalna, jeśli organ wskaże okoliczności uzasadniające odmowę.

3. Publiczne prawo podmiotowe (organ APbl jest prawnie zobowiązany do postąpienia zgodnie z treścią tego prawa. Obywatel może żądać określonego działania, a gdy odmowa -> możliwość skargi do sądu adm.

a. Pozytywne (żądanie, aby Adm. Podjęła pewne czynności lub przyznała okr. prawa) -> katalog str. 124 P b. Negatywne (żądanie, aby Adm. Nie ingerowała w pewne sprawy)

Nie każda norma prawna jest prawem podmiotowym Prawa człowieka ≠ prawa podmiotowe

8. Ciężary publ

Szerokie znaczenie: = wszelkie obciążenia nakładane na j. dla osiągnięcia celów realizowanych przez APbl. (także podatki)

Węższe znaczenie: = nałożony na j. obowiązek świadczenia o ch. Innym niż pieniężny w celu realizacji okr. celów publ.

Art. 84 K -> „Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publ., w tym podatków, okr. w Ustawie”

Świadczenia: ch. Osobisty / ch. Rzeczowy (dostarczenie rzeczy niezbędnych Adm. do osiągnięcia wskazanego w U celu.)

Ciężary publ: ch. Powszechny (do wszystkich/szeroki krąg adresatów) / ch. Szczegółowy (do osób korzystających z okr.

budynku/urządzenia). Mogą być nakładane w wyniku potrzeby niezwłocznych działań Adm.

Publicznoprawne ograniczenia własności = obowiązek znoszenia pewnych stanów powodujących ograniczenie korzystania z własności

Różnica: obowiązek będący istotą ciężaru publ. wynika z mocy prawa, a np. wywłaszczenie: z D konstytutywnej.

9. Rzeczy publ Dyskusyjne rozumienie rzeczy/własności publ.

Def. S. Kasznicy: = wszystkie rzeczy, którymi państwo i inne związki publ-pr posługują się dla wykonania swych zadań.

Kategorie rzeczy publ:

 Majątek skarbowy = rzeczy, które służą celom adm. pośrednio przez dostarczenie potrzebnych do tego środków fin. (pieniądze, papiery wartościowe, ziemia i lasy państwowe, przedsiębiorstwa). Podlega gł. prawu prywatnemu.

 Majątek adm. = środki rzeczowe potrzebne do prowadzenie działalności, które Adm wykorzystuje bezp. do wyk.

zadań publ. (budynki: urzędy, szkoły, zakłady publ, szpitale ; ruchomości biurowe). Podlega gł. prawu publ.

 Dobra publ. = rzeczy służące do użytku powszechnego, bez wymaganego pozwolenia. (drogi, place, mosty, plaże).

Podlegają gł. prawu publ. Rodzajem dobra publ. jest dobro komunalne.

Rozdział VI ADMINISTRACJA CENTRALNA 1. Zagadnienia ogólne

 Administracja centralna oznacza złożony układ organizacyjno-funkcjonalny, który tworzą organy, urzędy i inne podmioty o różnym statusie prawnym (agencje rządowe, fundusze celowe) powołane do realizacji zadań administracji publicznej w ramach ich właściwości obejmującej skalę całego państwa.

 Prócz konstytucji szczególne znaczenie ustawy z 8 sierpnia 1996 o RM oraz ustawy z 4 września 1997 o działach admin. rządowej

 władza ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza (na szczeblu centralnym władzę wykonawczą tworzą prezydent oraz system admin centralnej)

 centralne organy administracyjne:

 organy naczelne- podgrupa w ramach organów centralnych wyróżniona na gruncie zasięgu właściwości oraz innych przesłanek;

o węzłowa pozycja przejawia się tym, że organy są włączone w sferę kształtowania polityki państwa oraz że w strukturze admin zajmują nadrzędne miejsce w stosunku do innych organów administracji centralnej

 organy centralne (‘urzędy centralne’) – zbiór szerszy, oparty na kryterium zasięgu teryt właściwości organów (cały kraj)

 w ramach układu admin centralnej są dwa zasadnicze segmenty: polityczno-rządowy (nim powiązane organy naczelne) oraz segment administracyjno-wykonawczy (powiązane pozostałe organy.

2. Prezydent RP

 Pozycja prawna prezydenta jest swoista i z różni się od pozycji organów administracji. (to, że jest we władzy wykonawczej nie zalicza go od razu do admin) K powierza mu funkcję strażnika przestrzegania K.

 Funkcje reprezentanta państwa w stosunkach zewnętrznych (ratyfikacja, mianowanie przedstawicieli RP, przyjmowanie listów uwierzytelniających)

 W zakresie polityki zagranicznej prezydent współdziała z Prezesem RM i właściwym ministrem

 Funkcja dot. ochrony zewnętrznego bezpieczeństwa państwa (zwierzchnik sił zbrojnych, mianowanie szefa sztabu generalnego, na czas wojny mianowanie (na wniosek Premiera) Naczelnego dowódcy sił zbrojnych, zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie sił zbrojnych,)

 Funkcje w dziedzinie wewnętrznego bezpieczeństwa państwa (wprowadzenie stanu wojennego – rozporządzenie prezydenta; 48h na przedstawienie sejmowi; <może uchylić bezwgl. Większością przy kworum>)

 Rada bezpieczeństwa narodowego – organ doradczy, wspiera prezydenta w spawach dot. zewnętrznego i wew.

bezpieczeństwa państwa. Aparatem pomocniczym Biuro Bezpieczeństwa Narodowego

 Kompetencje dot. powoływania rządu i na wniosek Premiera dokonywania zmian na stanowiskach ministrów. Ma prawo zwołać w szczególnej wagi sprawach radę gabinetową

 Funkcja prawodawcza (inicjatywa, wydaje rozporządzenia i zarządzenia, czasem rozporządzenia z mocą ustawy postanowienia (gdy ustawowe uprawnienia))

 Funkcja związana z obsadami personalnymi na ważne wysokie stanowiska w państwie (desygnowanie Prezesa RM, dwie osoby do KRRiT, Pierwszego prezesa SN, Prezesa TK itd.)

 Kompetencje w sprawach indywidualnych (nadawanie odznaczeń, tytułów) – nie jako zadania admin lecz jako prerogatywy

 Aparatem pomocniczym – Kancelaria Prezydenta RP z Szefem Kancelarii 3. RM

 W ustawie o Radzie Ministrów RM= rząd; - w znaczeniu wąskim

 „rząd” w szerokim znaczeniu – obejmuje RM, Premiera, i ministrów (w takim pojmowaniu rząd to nie tylko organy naczelne ale również inne podmioty np. pełnomocników czy wojewodów)

A. Skład RM

 Art. 147 K. Prezes RM oraz ministrowie; w skład RM mogą być powołani wiceprezesi – zarówno prezes jak i oni mogą być ministrami; ponadto do składu mogą być powołani przewodniczący komitetów określonych w ustawach (np. Komitet Integracji Europejskiej)

 Nie ma obowiązku powoływania wiceministrów ( obowiązki prezesa pełni jeden z ministrów) B. Funkcje i kompetencje RM

 Ciężar wykonywania polityki państwa i kierunkowania władzy wykonawczej (warstwa polityczna)

 RM prowadzi politykę wewnętrzna i zagraniczną RP i należą do niej wszystkie sprawy polityki państwa, których ustawa konstytucyjna lub inna nie zastrzegły dla innego organu bądź samorządu – domniemanie kompetencji

 Rada ministrów zajmuje wobec całej administracji pozycję nadrzędną i kierowniczą; łączy ogniwa całego aparatu; f. kierownicze, nadzorcze, kontrolne, koordynacyjne RM w stosunku do ministrów i innych podległych organów (te następnie dalej)

 Zadania RM to np. zapewnienie wykonania ustaw, wydanie rozporządzeń, chronienie interesu Skarbu Pń, uchwalanie projektu budżetowego (wykonanie itd.), utrzymanie stosunków i zawieranie umów z rządami innych państw, zapewnienie bezpieczeństwa wew. państwa określenie organizacji i trybu swojej pracy

 Koordynowanie i kontrolowanie prac organów administracji rządowej – ostatni najwyższy organ w systemie zamakając układ funkcjonalny całej administracji rządowej (Ne tylko aparatu centralnego)

 Admin rządowa zaliczamy wszystkie organy urzędu i podmioty realizujące f. admin. rozlokowane na różnych szczeblach zarządzania, połączone ze sobą różnorakimi więzami i tworzące przez to pewien całościowy układ organizacyjny, wobec którego zwierzchnie kierownictwo ma RM (inne to administracja samorządowa lub państwowa nierządowi – np. Państwowa inspekcja pracy)

 Funkcje i kompetencje w zakresie prawodawstwa RM inicjatywa ustawodawcza, rozporządzenia i uchwały mające charakter wewnętrzny!

C. Organizacja i tryb działania RM

 Organizacja i tryb nie wymaga regulacji na drodze ustawowej;

 Kolegialny charakter RM i wskazuje, że działa ona kolegialnie!; ale nie tylko posiedzenia formalne, ale też korespondencyjne ustalenie stanowisk – droga obiegowa; główną formą jednak posiedzenia

 Na posiedzeniach zagadnienia o generalnym charakterze i podstawowym znaczeniu (konstytucja i ustawy)

 Tryb obiegowy – do rozwiązania problemów natury bardziej skonkretyzowanej

 Posiedzenia zwołuje prezes, (w szczególnym trybie prezydent); Są niejawne! Nałożenie obowiązku na RM informowania opinii publicznej i przedmiocie posiedzenia oraz podjętych rozstrzygnięciach, z wyłączeniem wszakże spraw, do których premier zarządził tajność obrad

 Przygotowanie posiedzeń i obsługa – sekretarz RM (przyjmowanie projektów dokumentów, opracowanie protokołu ustaleń RM, koordynowanie działalności legislacyjnej. Przygotowanie dokumentów i złożenie do podpisów Prezesowi RM)

D. Reprezentowanie RM oraz ustanawianie pełnomocników rządu

 Reprezentowanie – Prezes RM, lecz ponadto przed sejmem – rząd może być przez upoważnionego przez RM członka RM; Prezes RM może na wniosek Ministra udzielić upoważnienia do reprezentowania rządu przed Sejmem sekretarzowi stanu lub podsekretarzowi stanu w danym ministerstwie, pełnomocnikowi rządu lub kierownikowi urzędu centralnego (na posiedzeniach plenarnych bez składania oświadczeń w imieniu rządu)

 Poza posiedzeniami Prezes na wniosek ministra może wyznaczyć do sejmu każdą inną czynną osobę w danym dziale admin rządowej.

 Pełnomocnik rządu

 Do spraw których przekazanie członkom RM nie jest celowe; może być sekretarz stanu, podsekretarz stanu (a w szczególnie uzasadnionych wypadkach – wojewoda) może też być jednak osoba

niepiastująca żadnego z tych stanowisk

 Może być ustanowiony i działać w strukturze ministerstwa lub innego urzędu admin.

 Ustanowienie w drodze rozporządzenia RM – zakres upoważnień, sposób nadzoru nad jego działalnością, itd.

E. Organy pomocnicze RM i Prezesa RM

 Rola polega na spełnianiu funkcji inicjatorskiej, wnioskodawczej, projektodawczej lub opiniującej; często celem jest powołania jest zapewnienie warunków uzgadniania Stanowisk członków RM oraz koordynacji i spójności działania poszczególnych ogniw RM. Nie mają te organy samoistnych kompetencji, status organów wewnętrznych RM

 Podstawy prawne – tworzy ustawa o RM (cały rozdział 3); z własnej inicjatywy lub na wniosek członka RM tworzy premier w drodze zarządzenia

 Należą: (Premier określa nazwę, skład, zakres działań i tryb postępowania)

 Stały komitet lub komitety RM w celu przygotowywania, inicjowania uzgadniania rozstrzygnięć lub stanowisk w sprawach zadań i kompetencjo

 Komitety do rozpatrywania określonych kategorii spraw lub określonej sprawy (doraźne);

 Rady i zespoły opiniodawcze lub doradcze

a) Komisje kodyfikacyjne- charakter roboczy; cel: opracowanie projektów kodyfikacji dziedzin prawa

b) Komisje wspólne – w uzgodnieniu z zainteresowaną instytucją (środowiskiem społ.) powołać komisję wspólną; cel: wypracowanie wspólnego stanowiska; sposób finansowania RM w drodze rozporządzenia c) Rada legislacyjna – organ ustawowy; rola opiniodawcza i doradcza w zakresie projektów rządowych; 20 osób;

Premier po zasięgnięciu opinii RL w drodze rozporządzenia ustala zasady i Techniki prawodawczej, rejestrowania aktów normatywnych oraz ogłaszania tych aktów;

d) Rządowe centrum legislacji – na czele Prezes; wiceprezesi (powoływani przez premiera na wniosek Prezesa centrum); dyrektorzy komórek organizacyjnych; zadanie: obsługa prawna RM w zakresie legislacji;

opracowanie rządowych projektów; - miejsce tworzenia projektów ustaw (wyjątkiem ustawa budżetowa – min finansów; i kilka innych str. 153); inne zadania opracowanie stanowisk prawno-legisl, analizowania orzeczeń TK SN itd., koordynowanie przebiegu uzgodnień rządowych projektów ustaw; redagowanie i udostępnianie dziennika ustaw i monitora, współdziałanie z Komitetem integracji europejskiej-

dostosowanie prawa polskiego, monitorowanie wydawania przez organy przepisów wykonawczych do U.

4. Prezes RM, wiceprezesi RM oraz Kancelaria Prezesa RM A. Prezes RM

 Dwie funkcje – przewodniczący RM, monokratyczny samodzielny organ administracji rządowej; nie tylko organizatorska funkcja lecz kieruje merytoryczną działalnością RM i jest kierownikiem rządu

odpowiedzialnym za polityczne efekty tego działania

 Premier zapewnia wykonanie polityki RM i określa sposoby jej wyk.; wydaje wiążące wytyczne i polecenia

 Decyduje o kształcie i składzie rządu, kreuje ministrów + ministrów bez teki – nie kierujących działaniami administracyjnymi; określa jakie zadania przypadają na ministra; duża elastyczność;

 Instrumenty prawne służące premierowi to np. ( żądanie informacji, zwoływanie posiedzeń organów pomocniczych, przekazywać z urzędu lub na wniosek sprawy od jednego do drugiego ministra, rozstrzygać spory kompetencyjne między ministrami.

 Zakres zadań i kompetencji jako naczelny organ administracyjny:

 Funkcja prawodawcza – rozporządzenia zarządzenia; wydawanie dziennika ustaw,

 Funkcja personalna - kształtuje skład osobowy RM, obsady personalne na stanowiskach admin państwowej – podsekretarze, wojewodowie; występuje z wnioskami o dokonanie obsad, zwierzchnik służbowy pracowników administracji rządowej (centralnej i terenowej oraz korpusu służby cywilnej);

 Nadzór nad licznymi organami centralnymi –

 Funkcje kierownicze i nadzorcze w stosunku do terenowych organów administracji rządowej

 Cały kompleks spraw z różnych dziedzin administracji ( współdziałanie z NIK) B. Wiceprezes RM

 Może być kilku, wnioskuje Premier, nie jest obligatoryjne, nie jest samodzielnym organem; nie ma własnych kompetencji – wykonuje w zakresie przydzielonym kompetencje Premiera. Rola to pełnienie funkcji stałego pomocnika. Występuje w zastępstwie Premiera zobowiązany jest do reprezentowania stanowiska zgodnego ustaleniami przyjętymi przez RM

C. Kancelaria Prezesa RM

 Charakter prawny aparatu pracy obsługującego RM i jej ogniwa oraz służącego pomocą w Real; zapewnia obsługę merytoryczną, organizacyjno-techniczną i biurową; działa na rzecz całego systemu organizacyjnego (RL; pełnomocników, premiera itd.)

 Zadania: dokonywanie ocen skutków regulacji; opracowywanie analiz, prognoz. Obsługa spraw kadrowych itd.

Katalog otwarty (str159)

 Kieruje szef kancelarii Prezesa RM

5. Minister i ministerstwo A. Pozycja prawna ministra

 Pozycję kształtuje K oraz ustawę o RM i ustawę o admin. rząd.

 Minister jest powołany do kierowania określonym działem administracji rządowej lub do wypełniania zadań wyznaczonych przez Prezesa RM; - wynika, iż są DWA RODZAJE MINISTRÓW (KIERUJĄCY

WYODRĘBNIONYMI DZIAŁAMI ADMINISTRACJI ORAZ MINISTROWIE OD ZADAŃ Z UPOWAŻNIENIA Premiera)

 Pierwsza kategoria – ministrowie resortowi; czasem działowi – kierujące działami administracji;

Resort w znaczeniu szerszym to wyodrębniony pod względem organizacyjnym dział (gałąź) admin., państwowej, grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne, kierowany przez jeden organ centralny

Resort w znaczeniu ścisłym oznaczał wyodrębniony organizacyjnie dział administracji grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne, kierowany ze szczebla centralnego przez organ naczelny tj. ministra lub przewodniczącego komitety będącego naczelnym organem AP.

Obecnie używa się terminu dział – to wyznaczony ustawowo krąg spraw z zakresu administracji, poddany

kierownictwu ministra, jak również określone przez ustawę organy i inne podmioty szczebla centralnego, działające w dziedzinach spraw objętych działem, które podporządkowane są temu ministrowi lub poddane jego nadzorowi

 Działy – liczba płynna ok. 30; względnie trwały podział; Premier dokonuje zabiegów koncepcyjno-

organizatorskich, które będą zmierzać do stworzenia układu strukturalno-funkcjonalnego odpowiadającego wizji politycznej. Premier wydaje niezwłocznie po powołaniu RM szczegółowy zakres działania ministra – jeśli powoła ministra w innym czasie – rozporządzenie atrybucyjne; rozporządzenia te wyposażają ministrów w działu, aparat pomocniczy, środki finansowe i wskazują podległe jednostki organizacyjne

Sprzeczność – w K na sferę działania ministra składają się zadania i kompetencje określane w różnorakich przepisach ustaw a nie w rozporządzeniu Premiera

 Rozporządzenie atrybucyjne ustala więc nie zadania lecz właściwości danego ministra, które pokazują mi jakie zadania z których ustaw należą do niego

Premier nie kształtuje działów administracji, lecz dokonuje powierzenia ministrom kierownictwa działami ustalony w drodze ustawowej;

Ministrowie ‘bez teki’- zajmują się sprawami powierzonymi przez Premiera; powołuje ich Prezydent; tak samo – rozporządzenie atrybucyjne – zakres działania wytyczony przez premiera ministrowi ‘ z powierzenia’ obejmuje zadania i kompetencje przypisane prawnie {Prezesowi RM;

Minister: uczestniczy ustalaniu polityki państwa, inicjuje w swoim zakresie politykę rządu; koordynuje wykonanie polityki przez organy mu podległe, Współdziała z członkami R, nadzoruje działalność terenowych organów admin rządowej, występuje do Premiera o powołanie zespołów międzyresortowych, powołuje rady i zespoły jako organy pomocnicze w sprawach należących do zakresu jego działania; obowiązek ministra polegający na identyfikowaniu się z rządem;

 Minister resortowy – rola samodzielnego organu administracji, bez teki – członek RM;

 Minister działowy funkcjonuje w ramach swoich kompetencji we własnym imieniu , podczas gdy minister wykonuje zadania wyznaczone przez premiera działa z upoważnienia Prezesa RM

 Minister kieruje, nadzoruje i kontroluje działalność podporządkowanych organów, urzędów i jednostek organizacyjnych (powołuje kierowników jednostek; organizuje kontrolę sprawności działania itd.); ponad to nadzoruje i kontroluje działalność organów i jednostek w stosunku do których uzyskał uprawnienia nadzorcze

 Minister działowy – kompetencje prawodawcze: ROZPORZĄDZENIA, może tez ZARZĄDZENIA (ch. Wewn.)

 Ministrowie powoływani są w ramach procedury konstytuowania się rządu (prezydent na wniosek premiera, sam może złożyć dymisję)

 Dymisja a ministra wymuszona przez sejm poprzez uchwalenie ministrowi wotum nieufności (bezwzględna większość głosów; wniosek 69 posłów; powtórny wniosek po 3 miesiącach chyba że 115 posłów)

B. Sekretarze i podsekretarze stanu oraz ministerstwo (powołuje Premier na wniosek ministra, odwołuje Premier.)

 Ich czynności ustala minister,

 rola: bezpośredni, polityczni pomocnicy ministra

 funkcje i role są tożsame (nie mają innych funkcji)

 różnicą jest ranga i kolejność w zastępowaniu ministra

 są to stanowiska polityczne = dymisja RM = dymisja sekretarzy/podsekretarzy (3 miesiące od dnia powołania nowej RM

Ministerstwo jest aparatem pracy ministra

 na jego komórki org. I pracowników można scedować realizację kompetencji (w imieniu i na rachunek ministra)

 ministerstwa tworzy/znosi/przekształca RM w drodze rozporządzenia

 struktura organizacyjna (okr. w statucie ministerstw) o departamenty (zadania merytoryczne)

o biura (zadania z zakresu obsługi ministerswtwa)

o sekretariaty (obsługa ministra, komitetów, rad, zespołów)

o wydziały (komórki org. Tworzone w ramach departamentów/biur) o + gabinet polityczny ministra

o stanowisko dyrektora generalnego (bezp. Nadzór nad departamentami/biurami/sekretariatami, zapewnia prawidłowe wykonanie zadań okr. przez ministra, sekretarza stanu, podsekretarza.

 Organy pomocnicze i doradcze przy ministrze o komitet doradczy (powoływany przez RM)

o dodatkowo: komitety powołane przez ministra, w zależności od potrzeb

6. Organy kolegialne o swoistej pozycji prawnej w systemie administracji centralnej o w K istnieją organy w postaci komitetów okr. W ustawach, których przewodniczący wchodz w skłąd RM =

 mogą być tworzone kolegialne organy (wyłącznie w postaci komitetów → nie komisje)

 przewodniczący → pozycja równorzędna z ministrami `

 Komitet Integracji Europejskiej (naczelny organ do spraw koordynowania i programowania polityki związanej z integracją europejską oraz w zakresie otrzymywania pomocy zagranicznej)

 KRRiT (stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publ. w radiofonii i tv)

o istotne kompetencje: rozporządzenia, określa opłaty abonamentowe, koncesje i kontrola nad prywatnymi mediami, rada nadzorcza w spółkach publ. RiTV

o skład KRRiT: 5 członków (Sejm 2, Senat 1, Prezydent 2)

o kadencja 6 lat (odwołuje organ, który powołał danego członka)

o corocznie przedstawia Premierowi sprawozdanie o działalności i podstawowych problemach w RiTV (także Sejmowi i Senatowi: odrzucają/przyjmują sprawozdanie. Odrzucenie = koniec kadencji jeśli w ciągu 14 dni potwierdzone przez prezydenta)

 należy odróżnić organy kolegialne o ch. doradczym i opiniodawczym, występują najczęściej w postaci rad/komisji/komitetów, ale nie mają szczególnej pozycji prawnej, np. Rada Statystyki, Naczelna Rada Zatrudnienia

 kolegium do spraw służb specjalnych: organ opiniodawczo-doraczy w spr. programowania, nadzorowania i koordynowania działań obu agencji (ABW i AWywiadu): służby kontrwywiadu wojskowego i CBA oraz podejmowanie działań służb mundurowych dla ochrony bezpieczeństwa państwa)

o skład: premier = przewodniczęcy + minister spr. wewn., obrony narodowej, MSZ, finansów publ, szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego

o zadania: ocena/opinia na temat np. planó działąnia służb specjalnych, współdziałania z innymi państwami, powowływania/odwoływania szefów ABW, CBA, AW

7. Centralne organy administracji ≠ organy naczelne, ale czasem: = urzędy centralne.

 Prezes GUS

 szef CBA

 Komendant gł. straży pożarnej/policji

 większość: ch. jednoosobowy (najczęściej: kierownicy)

 Urząd patentowy jest organem, nie jego prezes

 podporządkowane są organom rzędowego stopnia (na ogół): ministrom/Prezesowi RM

 większość funkcjonuje w ramach działów

 relacja z organami naczelnymi – nadzór.

A. Zakres i środki nadzoru

 organy nadzorujące centralne organy Adm mają zagwarantowany wpływ na obsadę stanowisk kierowniczych w tych organach, na strukturę ich urzędów oraz kierunki działania.

 Standard nadzoru: U o RM (nie dotyczy Premiera) B. Rola organów (urzędów) centralnych

 zawiadują ze szczebla centralnego realizacją wyznaczonych przez prawo zadań istotnych z punktu stabilnego funkcjonowania państwa (reglamentacyjna, policyjno-ochronne, służby państwowe np. archiwalno-

geologiczne)

 organy mają pozostać stabilne i uniezależnione politycznie

C. Inspekcje specjalne = grupa w miarę jednorodnych, o określonym stopniu, samodzielności (i odrębności

organizacyjnej instytucji) będących istotnym składnikiem całego systemu kontroli w państwie, a także elementem składowym aparatu administracyjnego

 np. państwowa inspekcja sanitarna/weterynaryjna

 podobna rola: instytucje dozorów/nadzorów specjalistycznych (np. Urząd Nadzoru Technicznego)

 traktowana jest zbiorczo jako ogólna instytucja (nie 1 inspektor) powołana do określonych zadań kontrolnych

 centralne organy inspekcji: Główni Inspektorzy = centralne organy Adm rządowej, są podporządkowani MINISTROM

 funkcjonują w ramach zespolonej adm wojewódzkiej lub pod zwierzchnictwem starosty powiatowego

 nie są instytucjami monofunkcyjnymi (nie tylko f. Kontrolne, mogą np. wydawać D adm.) 8. Nietypowe jednostki organizacyjne administracji centralnej

 Agencje = jednostki, która może mieć różny ch. Pr i która została utworzona do wykonywania wydzielonych zadań APbl często o gosp. i fin. naturze, leżących w obszarze zainteresowania rządu.

o dysponują majątkiem państwowym,

o podporządkowane są ministrom lub premierowi

o niekiedy ich sytuacja pr jest podobna do centralnych organów Adm o lub o statusie państwowych osób pr. lub państwowych j. Org.

 Fundusze celowe np. Fundusz Pracy

 Fundacje prawa publ. np. Zakład Narodowy imienia Ossolińskich

 niektóre osoby pr, których organy pełnią funkcję adm. np. Polski Klub Wyścigów Konnych