Mikrofauna margli globigerynowych z rejonu fałdu Podzamcza

Jadwiga BLAICHER

Mikrofauna margli globigerynowych z rejonu fałdu Podzamcza

WSTĘP

Opracowanie mikrofauny mar,gli globigerynowych z rejonu fałdu Pod- zamcza w .okolicy Jasła opiera się, w ramach prac KaiI"paCkiej Sitacj:i Tere- n.oweJ I.G., nBl. badaniach geologicznych prowadzonych w tym terenie

przez J. Jasionowicza.

Próbki zostały pobrane z czterech wy'branych niezaburzonych profili.

Z północnego skrzydła fałdu Podzamcza pochodzą profile z KoŁaczyc

i Lubli, a z południowego s~rzydł.a - profile z Warzyc i Bier6wkP.

Z ka:iJdoego profilu pobrał J. Jasionowicz po jednej próbce z zielonych

łupków podściełających maorgle globigerynowe i jedną próbkę z wkładki

zielonych łupków w Profilu Lubli. Poza tym wszystkie próbki pochodzą

rz margli globigerynowych, pobrane mniej więcej w odstępach jednego metra (fig. 1). Wszystkie są próbkami punktowymi (do 10 <;ID miąższości

profilu) i pobrane zostały planowo w stosunku do różnic litologicznych w marglach i w stosunku do stropu i spągu tego sedymentu w celu umoż­

liwienia korelacji zespołów mikrofauny.

CHARAKTERYSTYKA ZESPOLOW MIKROFAUNY

Margle globigerynowe z rejonu fałdu Podzamcza, we wszystkich opra- cowanych profilach zawierają mikrofaunę zróżnieow.aną w profilu pio- nowym. Zróżnicowanie to ujawnia się w zmiennym stosunku ilościowym

form wapiennych do aglutynujących, różnorodności gatunków ora,z w du- żych różnicach ilościowych niektórych gatunków.

Uderzającą cechą wszystkich próbek jest duże bogactwo mikrofauny,

przejaowiające się· w ilości ga.tunków, a jeszcze 'bardziej w masowym wy-

stępowaniu osobników. W celu graficznego ujęcia zespołów przyjęto

1 Profile są opisane w pracy J. Je.s1onowic.za (1981). ~ Margle globigerynowe z rejonu

::fałdu Podzamcza.. Kwart. geol.. 5, p. 631-345, nr 3. Warsza.wa.

Mi.!krotauna margli globige1."yn~h z rejonu :faddu Podz.azIllCZa ·603

liczbę 100 dla występowania- masowego, a liC7!bę 50 dla występowania

bardzo licznego. Inne dane opa,rte są na dokladnym wyliczeniu składni­

ków w zespoŁach mikr,oiauny. Na. figurze 2 przedstawione są skrócone profile mikropaleontologiczne, oparte na wybranych ga.tunkach; chara,k- terystycznych dla mikrofauny margli 10m

globigerynowych. Figura 3 ilustruje KołrzozrJoe Lu6Ja Warzyc. Bi .. TÓwka

procentowe zesta.wien:ie mlkrofwny w zespola.ch. Uwidoczniony jest na niej stosuneJk ga,tunków aglutynują- 5 cy~h do wapiennych, bentonicznych do planktonicznych oraz procent drobnych globigeryn.

c ,

..

8 d c

A <I b

,. a-f ^:!A

c i;

h

B 9 F

b A a

Próbld pOIbrane z zi'elonych łup-[o ków pod marglami globigerynowymi, oznaczone literą ,,a" na profilach ma.rgli i na wykresach mikropaleonto- logicznych (należy tutaj równl€'Z próbka c z Lubli, pobrana

z

faunę aglutynującą, jednak występu-

Fig. 1. Profile margli globigerynowych Sections of Globigerina marls ją jUJŻ w tych zespoładh nieliczne glo-

bigeryny. Z gatunków aglutynujących

na.jliczniejsze są Rhabdammina dis- creta B T a d y i Reophax pilulifera

1 - symbole próbek; 2 - łupki zie- lone; 3 - IIl8ol'gle globigerynowe; 4 - warstwy podragowoowe

l - slgnes ot sampIes; 2 - green shales;3 - Globigerina marla; 4 - Bubs1lex stra.ta

B ,r ta d y, poza tym Hemie reprezentowana jest rodz:jna Ammodiscidae.

W skład zespołów z zielonych łupków wchodzą następujące g~tunki:

Rhabdammina discreta B r a d y Reophax pilulifera B r a d y Reophax subnodulosa G r z y b.

Nodellum velascoense (C u s h.) Ammodiscus polygyrus (R e u s s) Ammodiscus umbonatus (G r z y b.) Glomospira charoides (J o n. et P a r k.) Glomospira irregularis ^(G r z ^{y b.)}

Lituotuba lata (G r z y b.) Lituotuba lituiformis B r a d y

Haplophragmoides walteri (G r z yb.) Trochamminoides irregularis (W h i t e) Trochamminoides proteus (K a r re r) RecuTVoides dirvers. sp.

Arenobulimina sp.

Globigerina indef.²

Globigerina yeguaensis We i n z i e r l et A p P 1 i n

Globigerina (Catapsydrax) unicava (B o 11 i, . L o e b l i c h, T a. p p a n)

2 przez oznaczen1e Globigerina indet. rozumiane SIl osobniki n1lltypowe lub n1eoznaczalne wskutek złego wyizolowanIa, 25glliecen1a. lub połaman1a.

604 ^{Jadwiga· Bl~cl:ter}

Globigerina (Catapsydrax) dissimiZis C u S h. et B e r m ud. 3

Globigerina bulloides d'O rb.

Próbki z dolnej części kompleksu margli globigerynowych (Kołaczy­

ce - próbka 'b, Lulbla - próbki b, d, Warzyce - próbki b, c, d, Bie- rówka - próbka b) zawieraoją zespoły mikrofauny, w których zae:nac.za

się jeszcze 'Przewaga ilościowa gatunków aglutynujących. Podobnie jak w próbkach z zielonych łupków, masowo reprezentowane są tUltaj gatunki Rhabdammin.a discreta B ra d y i Reophax pilulifera B r a d y, poza tym

występuje licznie rodzaj Recurvoidesd1vers. sp. Liczniej niż w zespołach

z zielonych !łupków występują w próbkach z dolnej części margli gatunki z rodziny Ammodiscidae. Charakterystyczną cechą omawianych zespołów

jest występowanie bentonicznych wapiennych gatunków. Do nich należy

przede wszystkim Eponides pyg1YUJieUS (H a n t ok.), nie spotkany dotych- czas w górnej części margli globigerynowych, poza tym pojedyncze ga-:

tunki z rodziny Lagenidae i Rotalidae. Występują tutaj również wapienne bentoniczne formy chalI"akterystyczne w ogólnOści dl8J ,zespołów mar- gli globigerynowych: Quinquelocul'ina sp. i Gyroidinoides gyrardanus (R e U s s). Z mikrofauny wapiennej planktonicznej znajdują się już

w tych zespołach prawie wszystkie gatunki oznaczone w próbkach z mar'- gli globigerynowych, jednak reprezentowane są one przez niewielką ilość

osobników. W próbce d z Lubli i prObce d z Worurzyc, pobranych pra.wie

już z środkO'Wej części kompleksu margli .globigerynowych, występuje

jeszcze duży procent form ;:t.glutynujących (Lubl8J 85%, Warzyce 81%, lig. 3), obok zaznaczonej już niedużej ilości drobnych globigeryn (fig. 3).

Wymienione próbki zostały pobrane tuż przy wkładce zielonych łupków, skąd w osadzie marglistym znajdował się jeszcze materiał do budowy

aglutynujących skorupek.

Zespól mikrofauny z próbki c z Warrzyc może być przykładem dla omówionego typu zespołów margli globigerynnwych.

Rhabda.mmina discreta B r a d y Saccamina placenta (G r z y b.) Reophax subnodulosa G r z y b.

Reophax pilulifera B r a d y

Ammodiscus tenuissimus G r z y'b.

Ammodiscus polygyrus ^(R e u s s)

Glomospira charoides ^(J o no et P a r k.)

Glomospira cho:roides (J o n. et P a' r k) v. corona C u s h.

Glomospira irregularis (G r z y b.) Glomospira glomerata (G r z y b.) Haplophragmoides sp.

Haplophragmoides scitulus B r a d y

A4

R R A R R C R R R R R

3 Rodzaj Catapslldrax jest podany w nawIasie przy gatunku Globigerina dlssimiZlB w celu specjalnego podkreślenia na początkU pracy cechy tego gatunku zawartej w nazwie rodzajowej ustalonej przez autorów A. R. Loebl1OOa l In. (1957), polegającej na WYI!t®OWan1u u tego gatunku kanocy umbonalnej "bulla" prz;ykry'Wają,cej ujśc1e. Oznaozen1e tego gatunku w ^całej pra.cy ^wyłącza formy z naJ młodszą komorą ostatnIego zwoju, wykazującą dąl!mość do zakrycia Zagłęb1enia umbonalnego oraz farmy o malej szczątkowej komorze wYStępującej obok ujścla.

4 W celu określenia częstoścl wyatępowanla osobników w ,poszczególnyCh gatUnkaCh PrZY-

jęto schemat M. Gle.essner& (1948):,R (rare) = 3-5, F (fev) = 6--JI0, C (COIIIIDml) = 10-25,

A (abundant) = ponad 25. ., .. , '.'

Bierówka

!olD-l() letl Cll 1-;"1

I-' I-'

>-~

I I g:~

I-' I-' '":'$ Q,

c c ~ 8

0 0

~ @ ... ::::l

~~

<t> o _{(]) 'O}

ag

S ....

S §:

(I) Pi' (j o- ...

S~ ~ ~ ::1

~

r", r", g, ^i::!.

I I ~

er

I-' I-' § o

o o ~ br

w o ~

~

'O 1)) t/:J :=;

~ g. ^{CD ....,.}

... I:! ('J Ul

g

S

~ ~' ~ r:3

.. ..

Ww o

I I

:S

gl. '(Jl (p ~

aq'<l ero.

l:l S et=

~~~

Sl o'

o<e

g (p' o g

g.

!ll ~ ~ cm'

~ ~

a

'O (I) ~ ~ (p' Pi' I;l :3

Ul S ^Ó

P' ~

~ '<:i

... ('J

"'"

Ul ::r'

Warzyee Lub/a

I o I ~··I· () I et I CI) I --" I <Q I ~ I -. I <--. I ! oltr·l() let!CllI---1

I I

~ ^~

~ I , ^I I ~I

~ I ~

~~

::::::

Kołaezyee lo! D- ICll I et I <Q I~ -,

Wljbrane gatunki mikrofauny

I ~

l

U G/omospira eharoides (Jon, et Park) Reeurvoides divers. sp.

~

, G/obigerina indef.

Quinque/oeu/ina sp.

Lagenidae

Eponides pygmaeus (Hanłk)

Gyroidinoides g!:Jrardanus (Reuss) G/obigerina venezuelana Hedb.

G/obigerina ef. bu/loides d'Orb.

G/obigerina ef. offieina/is Subbotina Globigerina postcretacea Mjat.

Globigerina dissimi/is (Cush. et Bermud.) Globigerinoides conglobatus Brady

T urborota/ia centra/is (Cush. et Bermud) Glob;gerina yeguaensis Weinzierl et App/in Gumbe/ina cr. eu6ensis Pa/mer

Eponides umbonatus (Reuss)

~

inf/aća

.--_~ _ _ _ ---, Bo/ivina sp,

-- I :::::: I

/0%

Miikrofau:na mai'gli globigerynowych z rejonu fal;du Podzamcza 605 Kofaczyce

f 0%

Worzyce

e

--- 2

Llibla

10%

a

... 3

Bierówka

c

e

Fig. 3. Procentowe Zestawienie mikrofauny w zespołaclJ.

Tabulation bype:reentages of microfauna occuJ."ring in assembliages

1 _ mikrofa.una W<lllPienna; 2 - .mikrOfauna. planktoniczna; 3 - drobne globigeryny;

4 - symbOle próbek . .

1 ~ calca.nlOWI microfaWla; 2 - planktonie mlcrofaUllA. 3 - si:nal.l GZobige1"ina,,;

4 - slgnes ot sampIes

606: Jadwiga Bllaieher

Trochamminoides irregularis (W h i t e) R

RecuTVoides divers sp. A

Arenobulimminasp. C

Quinąueloculina sp. R

Robulus indef. R

Nodosaria ci. longiscata d'O rb. F

Discorbis sp. R

Rotalia ol. stellata R e u s s R

Gyroidinoides gyrardanus (R e u s s) F

Eponides pygmaeus (H a n. t k.) F

Cassidulina indef. R

Pullenia sp. R

Globigerina indef. C

Globigerina yeguaensis W e i n z i er 1 et A p P l i n F

Globigerina Zinaperta F i n l a y R

GZobigerina dissimilis Cu s h. et B e r m u d. F Globigerina (Catapsydrax) unicava (B o 11 i, L o eb l i c h,

Tappa~

R

Globigerina venezuelana H e d' b e r g R

Globigerina eocaena G ii m 'b e 1 R

Globigerina inflata d'O r b. F

Globigerinoides mexicanus (C UB h.) 5 R

Cibicides d. pseudoungerianus d'O r b. R

Zęby ryb R

Próbki z górnej części kompleksu margli globigerynowych wszystkich czt,eTech profili zawierają zespoły mikrofauny prawie w całości plankto- niczne (fig. 3, Kolaczyce - pr,6bki c, d, e, f, Lubla - próbk:i e, f, Wa- rzyce- próbki e, f, g, h, i, j, Bierówka - próbki c, d, e, f). Domieszka form wapiennych bentonicznych i aglutynujących jest w masie globigeryn pra- wie niedostrzegalna. Jedynie w próbce e z Bierówki i próbce e z Warzyc, pobranych między ^o dwoma wkładkami zielonych łupków, występuje nieco

więkĘ.zy procent form aglutynujących.

W zespołach z g6rnej części kompleksu margli globigeryoowych z aglutynujących gatunków znaJjdują się nielicznie reprezentowane:

Ammodiscus tenuissimus G r z y b., A. polygyrus R e u s s, Glomospira charoides ^(J o ^[[1. et P a r k.) i RecuTVoides divers. sp. (fig. 2).

Z mikrofauny wapiennej bentonicznej powtarzają się gatunki po- wszechne w marglach globigerynOwych: Quinqueloculina sp. i Gyroidi- noides gyrardanus (R e u s s). Poza tym występuje w tych zespołach

gatunek Eponides umbonatus (R e u s s) i ^o ślady rodzaju Bolivina w trzech próbkach: próbce ,g z Warzyc i próbkech e, f z Bier6wki (fig. 2).

Mikrofaunę .planktoniczną w zespołach z górnej części kompleksu moogli globigerynowych tworzą przede wszystkim globigeryny. Masowo wystę­

pują wśród nich gatunki: Globigerina dissimilis C u s 'h. et B e r m u d., Globigerina venezuelana H ,e d ,b e r g, Globigerina yeguaensis We i n- zi.erl et A p P l i n i Globigerina inf1,ata d'Orb. -W-próbkach pobra- nych najwYżej liczniej występują-'gatunki: Globigerina dissimilis, G. ve-

, II GZolrigerł1!,ołde8 mu:ioanus (O u 8 h.) - GZolńgerinołdes oongZo~"tuB B r _ d Y (8 u b b o- t 1 n B, 1953) - PorHcula8phaera me.ticana oB o li1, L

o

Milk!rofu.una Itlail'gli globigerynowych z rejonu fałdu Podzamcza 60T nezuelana i G. inflata, większym skupieniem zaznacza się natomiast bliżej środkowej części kompleksu gatunek Globigerina yeguaensis. W niektó- rych próbkach ba.rdzo nJelicznie, zaledwie kilkoma osobrrikami reprezen- towany jest szczególnie duży gatunek Globigerina eocaena Gil m b e L W próbkach z twardych margli najbliższych środkowych części kom- pleksów znajdują się zespoły, w których .obok dużych globigeryn wystę­

pują masowo ma1e gatunki globigeryn: Globigerina d. officinalis- S u b b. 6, Globigerina d. bulloides d'O r b. 7 i Globigerina p08tcretacea.

Mj at. .

Dwie pierwsze formy występują masowo lub ~dm licznie w kilku próbkach począwszy od środkowej części kompleksu margli globigery- nowych, Globigerina postcretacea natomiast w niektórych próbkach za- znacza się zaledwie śladem, a, w trzech zespołach: Kolaczyce ~ próbka d, Lubla - próbka e, Warzyce - próbka f występuje masowo. Wprawdzie w próbkach z Bierówki występuje za,ledwie kilka osobników tego ga- tunku, prawdopodobne jest jednak, że ta właśnie forma, mogłaby wyzna-

czać korelacyjny poziom w środkowej części margJi globigerynowych.

W profilach margli globigerynowych z Kolaczyc, Lubli i Warzy c nad próbkami z masowym występowaniem. galtun.k.u Globigerina postcretacea.

M jat. znajdują się próbki z licznie· reprezentowan.ym. ,gatunkiem Giim- belina ci. c!ubensis P a l m e r vi zespołach: Kołaczyce - próbka e, Lubla - próbka f, Warzyce - próbka h. W próbce e z Bierówki, wpraw- dzie tylko kilkoma okazami, zaznaczony jest jednak poziom tej· plankto- nicznej formy. Gatunek Globigerinoides mexicanus (C u s h.) występuje

pra,wie we wszystkich zespołach, ale w jednej tylko próbce e z Bierówki masowo (profil mikrofaunistyczny na figurze 2 ilustruje opisa,ne roz- mieszczenie gatunków).

W wyniJruomówienia mikrofauny margli globigerynowych można wy-

r6żn!ić we wszystkich opracowanych profilach dwa opisane typy zespołów.

Jeden - to zespoły aglutynująco-wapienne dolnej części margli glQibi~

gerynowych (fig,. 2, typ 1; fig. 3) i drugi ~ to zespoły planktoniczne górnej części tego kompleksu warstw (fig. 2, typ 2; fig. 3).

W IDaJrglach globigerynowych rejon.u fałdu Podzamcza z okolic Brzyszczek i Bieździedzy powtarzają się typy zespołów mikrOfauny

z opracowanych profilów 8. .

Typy zespołów mik:rofaunistycznych powtaJrza.jąoo się

w.

w ,pojedynczych próbkach z innych części Karpat.

Próbki z warstw podrogowoowych wszystkich opracowanych pf9fiiÓw

zawierają prawie wyłącznie zęby ryb. W jednej tylko próbce Lubla 132

znąjdują się także nieliczne globigeryny skarlałe i nadżarte. W zespole tym, z zastrzeżeniem, można by wyróżnić z małych gatunków globigeryn formy podobne do Globigerina d. officinalis S u b b .

• Globigenna c!. otjicinaZf8 odpoWiada bardziej rycinie 7 a, b, c w pracy N. N. SUbbOt!ny (1953) lilii opisoWi tego gatunku.

1 GZobłgeńna c!. btdZolde8 jest fon:D1l małą, i . zaWiera również odm1any tego gatunku o lD&łych l'OZID.l8l'acb. wyróżnione przez N N. Subbotlnę (1953).

8 )[grS. GerochOwl wYrafam. podziOkowanie za udostoPnlenie materiałów z okolic dwóCh.

wY2JI1en.lonych mieJscowości. .

608 Jadwiga Blaieher

ZNACZENIE STRATYGRAFICZNE MIKROFAUNY MARGLI GLOBIGERYNOWYCH

Spośród gatunków wchodzących w skład margli globigerynowych z rejonu faŁdu Podzamcza jedynie planktoniczne formy mogą mieć znoa- ezenie stra,tygra.ficzne. Gatunki aglutynujące i przeważna część form wapiennych bentonicznych są formami długowiecznymi: Wśród globige-

ryn znajduje się również jeden gatunek Globigerina linaperta F i n l a y,

·0 dużym zasięgu wiekowym od paleocenu do górnego eocenu (H. J. Fin- lay, 1939; H. D. Hornibrook, 1958). W środkowym i górnym eocenie żyją

gatunki Globigerina eocaena G ii ID:b e l (C. W. Giimbel, 1868; H. Hagn, 1956), Globigerina yeguaensis We i ,n c i e r l et A P'P l i '11 (H. Hagn, 1956; A. R. Loeblich i in., 1957), Globigerinoides mexicanus (C u s h.) {N. N. SUlbbotina, 1953; E. Hanzlikowoa, 1959; A. R. Loeblich i in., 1957) i Turborotalia oentralis (C u s h. et B e r ID u d., 1937, 1949). Globige-

rina dissimilis ^C u s h.

et

kluczają gatunki, których zasięg wiekowy rozpoczy.na się od górnego eocenu. Na!leżą tutaj Globigerina injlata d'O r 'b., według wielu autorów, oraz Globigerina postcretacea M jat. i Globigerina officinalis S u b b.

według autorów czeskich i radzieckich. Z form bentonicznych można

by podkreślić jako formę górnoeoce.ńską jedynie gatunek Eponides pygmaeus (H a U' t k.) 9.

Omówione .zazębienie się wiekowych zasięgów wymienionych ga,tun- ków w naszych zespołach wskazuje na, górnoeoceński wiek rna!l'gli gldbi~

gerynowych.

Zasięg wiekowy gatunków Globigerina dissimilis C u s h. et B e r-

ID u d., G. venezuelana H e d b., G. inflata d'O iT !b., G. posteretacea M jat. i G. officinalis S u 'b b. obejmuje również oligocen, a. rraowet miooen 10. Dloatego należy zaznaczyć, że w zespołach margli globigeryno- wych brak. ~tunków wyłącznie górnoeooeńskich 'lub oligoceńskich. Dla

określenia, wieku margli globigery.nowych mogą mieć znaczenie jedynie drobne gatunki globigeryiiGlobigerina postcretaeea M jat. i G. officina- lis S u b b., których początek występowani.a dotychczas notowany jest z górnej części górnego eocenu.

. Drobne globigeryny i giimbeliny występujące w drugim typie margli globigerynowych z ręjoJ;lU fałdu Podzamcza notowane są u radzieckich i czeskich autorów z naj;vyiszej ,części górnego eooenu i z oligocenu.

E. W. Mj~tluk (1950) podaje drobne glObigeryny i gi1mbeliny z "środko­

wego? - górnego oligocenu". Według N. N. Stibbotiny (1953) drobne globigeryny, tzn. GlobigeTina officinalis i G. postcretacea, występują

9 Eponides pygmaeua (H Ił n t k.), oznaczony po raz piel'Wl!ZY oz górnej części warstw oz OlavuUna Szaboi ("K1e1ll2leller Tegel") z ollgocenu według H~ Bagna (1956) me.dko spotykany jest w górnym eocenie. Autorzy N. l. Masłakowa (1955) i W. P. WasUenko (1954) podają rótn1ce w budoWie -pomiędzy ol1goceńskl.m1 a eoceńakimi formami tego gatunku.

10 Pra.wdopod.obne jest, .te Globigertna postcretacea M j .& t. jest młodszym synonimem -satunku Globtgerina wbcretacea Ł o m n., który w latach 1899 1 1901 notowany Jest z miocenu

Kołomyi i Wieliczki. -

Mikrofauna mar-gli globig&y,nQIWY'Ch z rejon,u fal:du Podzamcza 609

w ,,s.tvefie Bolivina", czyli W górnej części górnego eocenu i w oligocenie.

E. Hanzlikowa (1959) notuje drobne globigeryny, bez precy.zowania ga- tun:ków, "zgodnie ze stratygrafią kaukaską z najwy:iszej części górnego eocenu". Drobne globigeryny i gi.imbeliny z margli globigerynowych rejonu fałdu Podzamcza występują razem z dua:ymi gcvtunkami glomgeryn i z gatunkiem Globigerinoides mexicanus (C u s h.). W zespołach tych rodzaj Bolivina ^występuje baiI'dzo rzadko. Jeżeli zespoły drobnych gatun- ków globigeryn Karpat Wschodnich i Kaukazu me zawierają dużych

gatunków globigeryn, to na,leżałobyprzyjąć, że na naszych terenach drobne globigeryny pojawiadą się wcześniej. W ostatnich jednak pracach z Karpat słowackich (R. Marschalko, O. Samuel, 1960) notowane są drobne globigeryny razem z dużymi gatunkami z górnej części górnego eocenu (Globigerina officinalis S u b b., G. apertura C u s h. i G. eocaena.

G fi m b.). Na podstawie zasięgu wiekowego gatunków Globigerina post- cretacea M j a t., G. offiCinalis S u b b. i występowahia zaspołów drob- nych globigeryn w południowej i wschodniej części. Karpat oraz na, Kau- ka.zie można by przypuszczać, że bardzo wolna sedymentacja margli glo- bigerynowych sięgnęła do górnej części górnego eocenu.

Aglutynująco-wapienne zespoły występujące w górnym eocenie serii magurskiej (J. Bla.icher, 1961) prawdopodobnie odpowiadają dolnej części

margli globigerynowych.

UWAGI EKOLOGICZNE

Mikrofauna margli glObigerynowych potwierdza znane spostrzeżenie, że granice litologiczne nie stanowią granicy dla życia gatunków czy rodzajów. Pomiędzy marglami globigerynowymi a zielonymi lupkami widoczna jest różnica w całych zespołach mikrofauny, ale poszczególne gatunki mikrofauny przenika'ją poprzez granice sedymentów. W zielonych

łupkach pod ma'l'glami globigerynowymi występują już globigeryny, a w marglach globigerynowych znajdują się wśród fauny wapiennej ga- tunki aglutynujące.

W zespołach aglutynująco-wapiennych margli globigerynowych wystę­

pują przeważnie gatunki aglutynujące, gruboz:i.rurnis,te, natomiast w zespo-

łach planktonicznych, a,ż do najwyższych poziomów margli glolbigeryno- wych, trwają gatunki o skorupach krzemionkowych: Ammodiscus divers.

sp., Glomospira charoides (Jon. et Park). Asymetryczne gatunki

aglutynujące występują liczniej w marglach, w środowisku niedogodnym dla mikrofauny aglutynującej niż w zielonych łUlpkach. Nawet w niemal

wylącznie planktonicznych zespołach zjawiają się nieliczne asymetryczne formy.

Szczególnie niekorzystne warunki życia dla mikrofauny w warstwach podrogowcowych zaznaczają się już w najwyższych próbkach profilów margli globigerynowych. Duże globigeryny kaiTleją zwłaszcza w Warzy- cach, a we wszystkich profilach maleje procent drobnych globigeryn (fig. 2).

Nadżarte globigeryny z w.arstw podrogowcowych (Lubla 132) dają podstawę do przypuszczenia, że planktoniczna mikrof.auna, która jeszcze

była w basenie morskim, w czasie osadzania, się warstwpodrogowcowych

została rozpuszczona.

KwlllI'talnlk Geologiczny - 8

---_._-- - - -- --_ ^.•

_-_

_

610 Jadwiga Blaicher

UWAGI KOŃCOWE

Z całości pracy na podkr€Ślende zasługują następujące wyniki:

1. Mikrofauna margli glolbigerynowych jest zróżnicowana.; w profilu pionowym i we wszystkich czterech opracowanych profilach występują odpowiad/lljące sobie ^zespoły.

2. Wśród zespołów nUkrof/llunistycznych można wyróżnić dwa typy o charakterze korelacyjnym: aglutynująco-wapienny i 'Planktoniczny.

W zespołach plalnktonicznych drobne globigeryny z gatunkiem Globigerina postcretacea M jat. wyznaczają środek kompleksu ma\t"gli globigeryno- wych (najtwardsza ^część m/llrgli), a rodzaj GUmbelina jego górną część.

3. Ślady wymienionych dwóch typów zes'połów mikrofauny stwier- dzono ^także w zielonych lupkach, pod marglami globigerynowymi ora.z w watl'Stwach podrogowcowych.

4. Na. podstawie ^zasięgu wiekowego drobnych globigeryn i porówna- nia z mikrofauną innych części Karpatt i Kaukazu można ustalić, że przy- puszczalny koniec wolnej sedymentacji margli globigerynowych ^przypadł na górną część górnego eocenu.

Karpacka Stacja 1.0.

Nadesłano dnia 11 paźdzlernika 1960 r.

PIŚMIENNICTWO

BLAIOHE.R J. (10(1) - Poziom wapiennej mi'kl"ofauny w górnym eocenie serii ma- gurskiej (w druku).

CUSHMAN J. A., BEBJMUDEZP. {1937) - Furlher new species of Foraminifera from rthe Eocene of Cuba. Contr. Cushm. LaJb.Foram. Res .. Sharon., 13, cz.. 1, p. 1-29. Massaclu.tsetf&

CUSHMAN J. A., BERMUDEZ P. (1949) - Some Cuban species ^of GlobarotlaJ.iia.

OoIl1tr. Cushm. Lab. Foram. Res. Sharon., 25, cz. 2, ;p. 2&-47. Massa- chusetts.

FINLAY H. l. (11939) - New Zeeland .lFo·ramilIlifera key species in stratigraphy.

'Th'll11'lsats. Boy. New. Zeel., 69. Wellington.

GUiMBEL C. W. (18168) - Bei1lrii.ge zur Foramruniferenfauna der Nordalpiillen aIteren Eodin Gebilde oder der Kresseniberger Nummuilitenschichłen. Abh Bayer. Akad. WiBs., J!l,· [C L], 10, p. 582-{169. Miin·chen,

HAGN H. C!95I6) - Geologische und Pa'leonil:ologische Untersucl:tungen im Tertiiir des Monte Briooe und seiner UmgełmtDg.. Sonder-.Abdlruck aus Paliiont.

BeiJtr. ZUT Naltur. Vorz., 107, p. 00-210. stuttgart.

HAN'N{EN M. (1875) - Die Fauna der C}av'Ua.Lna Sza:bo.L Scbidhrten. Mi1it. Jb.

Koo.-

-Ungar. Gro!., 4, nr 1, p. 1-93. BudapesZt.

HAN~IK ID. (}l957) - Mitkrobiostrat;lg;ra.ficke pomery CeI"hovskYcll 'hoc a Z81pŚdrni

Bardejovske ~ti Ondrawk~ vIihov:lny. Zpravy o grol. vfsk., p. 7-66.

Prana.

611

HEiDBERG H. D. fjl913'7) - ForamilIlifera of the Middle Ter.tiary Carapita Foxmation of Norlheasłern Venezuela. J. paleon<t., 2, niT 8', lP. 6tm-a9I1. Menasha.

HORNIBROOK H. D. (1958) - New Zeeland \JiPPe'l' CretaceOus and Tertiary Fora- :miJniferal Zones and some OVersea Co'rrela.'bions. Micropaleolllt., 4, nr 1, p. 251--00. Vellington.

LOEBLICH A~ R i :in. (195'7) - Studies :in Foramimfera. Smith. IlIlst. Bull. 215, p. 1-323. WaSihingt()ll1.

LOMNIOKI J. L. M. (1800) - Przyczynek do znajomości łaUlIlY otworlIlic miocenu Wieli,czki,. Kosmos, 24, p. 200-228. Lwów.

LOMNICKI J. L. M. ~1001) - Einige Bemertkunlgen :rum Aufsatze: me Forami,niferen dn der Umgeboog van Ki()lomea~ NaItur'., 39, Bm.o.

MA.RSCHALKO R, SAMUEL O. (11900) - Pfedbema 7jp'1"Ś!Va o nalezech oligocenu v paloogene Centralnych KarpaJt. Grol. Pr. Zpr., IB, p. 89--108.

MHTJIłOK E. B. (1950) - CTpaTMrpaqm:g <pJUfWeBblx OCa.llKOB cesepHblx KapnaT B cBeTe .IIaHHbIX <paYHbI <popaMmłH<pep. MHKPo<PaYHa CCCP, 4, CTp. 225-287. JIeHHHrpa,Il;, MQCKBa.

C'YBBOTHHA H. H. (1953) - rJI06HrepHHH.I\l>I, raHTKeHH.IIbI, rJI060pOTaJIHAbl. HCKO- naeMble <popaMHHH<pepbI CCCP, 76, JIeHHHrpaA, MocKBa.

BACHJIEHKO B.

n.

JIemfHrpa,Il;.

H,lI,BHra BJIHnXEP

MHKPOtltAYHA rJIOBHI'EPHHOBblX MEPI'EJIER 113 pAROBA CKJlA)(KH DO~3AM'IE

(KAPDATLI)

Pe3IOMe

BnepBble ,ollHcaHHaH MHKpo<paYHa KOppeJIHqJ1QHłIOrO npeAMeHHJIHTQBQrO rQPH - 30HTa rJI06i:frepHHoBbIX MepreJIeH npOHBJIHeT CJIe.llYIOLqI<le xapaKTepHble CBQHCTBa. Bo Bcex H3yqeHHblx pa3pe3ax MHKPo<PaYHa ,Il;HQ;>Q;>epeHqHpoBaHa oAHHaKoro. B CHHTe- TM'JeCKOM nQHHMaHI1H MQJKHO BbI,l\eJIHTb ,lIBa THna KOMnJIeKCOB <paYHbI 60raTblx

B~aMH· H KOJIH'JecTBOM SK3eMIlJIHPOB. O~~H TKIT STO KOMlIJJIeKCbI arrJIIO'l"HHIJ1PYlO- lQe-H3BecTKoBble nOHBJIruo~ecH B HH:lKHeH'JaCTH rJI06nrepHHoBbIX MepreJIe1ł.

B HMX npeo6JIa1(,aeT arrJlIO':l'HlmPYIOIqaH MHKpoQ.:>aY\Ha H MaJIO'JHCJI9HHble ~l rJIO- ooepJm (<tmr. 2, 'rmI I, <pw. 3). BTOPOH '!'mI STO llJI81HKTOHiHble KOMlIJIeKCbI nOHBJIH- IOIqJ1eCf.! B BepXHeH 'łaCTH rJI06HrepHHOBbIX MepreJIeH c nOJlHbIM npe06JIa,l\aHHeM rJI06HrepHH (Q;>Hr. 2, THn II, Q;>nr. 3). CpeAHIOIO 'łaCTb TOJIIqH MepreJIeH onpe,l\eJIruoT MaCOOBO nOHBJISIOU(HecH TaM MeJIKHe rJI06nrepJ1lHbI (Globigertna postcretacea M j a t.)

pH~OM c KPYIIHbIMH BH,l\aMH rJI06nrepHH. B 06pa3qax H3 HaHBblclIleH '-IaCTH pa3pe3a nOHBJIHeTCH po~ Gilmbelina. ArrJIIOTHHHpyIOU(e - H3BecTKOBble KOMnJIeKCbI OTMe-

'łaIOTCH yJKe B 3eJIeHbIX CJIaaqax nO~C'l'HJIaIOIqHX rJI06HrepHHOBble MepreJIH, a CJIe- ,l\bl DJIaHKTOHHbIX KOMllJIeKCOB nOHBJISIOTCH eIqe B nO~KPeMHeBblX CJIOHX. 06a THna XOMDJIeKCOB MHKpoQ;>aYHbI nOBTopHIOTCH B pa3HbIX 'JaCTHX KapnaT.

612 Jadwiga Bl.a:icher

H3y'leHMe B03paCllHbIX Il'Pe,l(€JIOB paonpOCTpaHeHM.H MYIKP0<paYHbI M3 paHOHa CKJIa,l(KH TIO,l(3aM'le J1 cpaBHeHJ1e ee c BepXHe90:u;eHOBOH MJ1Kpo<payHOH KaprraT J1 KaBKa3a (E. B. MJiTJIIOK, 1950; H. H. Cy66oTJ1Ha, 1953; E. raH:U;JIHKOBa, 1959;

P. MapllIaJIbKO, O. CaMy:mb, 1960) .n;aeT OCHOBaHJ1e C'IJ1TaTb BpeMJi oca.n;KoHaKOrrJIe- HJ1.H rJIo6J1repJ1HOBbIX MepreJIeH O'leHb ,l(JIMTeJIbHbIM B rrpe.n;eJIax BepXHeH 'ł8CTJ1 BepXHero 30:u;eHa.

Jadwiga BLAICHER

MICROFAUNA OF GLOBIGERINA MARLS FROM REGION OF PODZAMCZE FOLD (CARPATWANS)

Summary

T.he mi'Cl'ofauna of the correlation horizon of Uhe Su:b-Meni1ite GJobigerina :mads which łlas now bean descrli.!bed foc the fLrst time, disok:l5es the foliolwing characleristic featui'es. In a11 the invootigated sections the miJCrofauiIla 15 identically di:flferentiated. In a synthetic oonception, two ty}pes of assemblages ric.h in Sipeoies and number of specimens may be dlstinguished. One of these tYIPes are agglutinat- ing-cakareous assemblages, appearing in the lower part of the Globigerina marls, to whiah belong Uhe major part of agglJutinating miorofauna as well as infrequent Globigerina species (Fig. 2, Type I; Fig. 3). The second tY{Pe is repr.esented by planktonic assemblages, BJppeadng iiIl the UlPper part of the Globigerina marls W1ith a predominaiIlce of Globigerinae (Fig. 2, TyJpe II; FUg. 3). The middle part of the mad oomplex is disti!llguished by abundalllt smalI Globigerinae (Globigerina postcretacea M j a Ł), alongside of large Globigerina species. I·n samples taken from the ihigheslt parta of the sec1lion, genus GiLmbelina aN)ears. Agglutinating-'CB.l-

Cai"eoU6' assemblages are already fOUM in the green shales UlI1darlying the Globigerina marl:s, and traces of planktonie assem!blages still appear in the Su:bsilex beds. Both types- of assernlblages may· also 'be enoountered in other parts of the CarpatiłJJians.

A sUTVey of the age ranges of the micr.ofauna fuCl'IIl Ibhe region of the Podzamoze foki a;nd its comparisoD with U:ru>er Eocene microfau.na !Tom the Ca!1pathiams and the Caucasus (E. W. Mjatlu!k, 1950; N. 1. Subbotina, 1953; E. Hanz1ikowa, 1959;

R. Marscha1ko, O. Samuel, 1960) may serve as baSlis for deno.ting a very slow sedJimenta11ioD of ·uhe Globigerina marls, in the period Qf the Upper Eocene, lasting until the upper part of the UPPe!r Eocene.

TABLICA I Fig. 4. ZeStPól ag~utynująco-wapielllnY

k~lutiinatilllg-calcareous aS4Semblage

Kwart. geol.. nr 3. 1961 r. TABLICA I

Jadwiga BLAICHER - Ml.kTofauna margli globigerynowych z rejonu fałdu podzamcza

l'ABLICA II Fig. 5.- Zespół planktoniczny (drobne globigeryny)

:Planktonie assemblagę (smaIl· Globigerinae)

Kwart. geol.. nr 3. 1961 r. TABLICA II

Jadwiga BLAICHER - Mikrofauna margli globigerynowych z rejonu fałdu Podzamcza

r

'-..

TABLICA III Fig. 6. Zespół planktoniczny (giimbeliny)

PlIaniktonic assembl-age (genus Giimbelina)

Kwart. geol., nr 3, 1961 r. TABLICA III

Jadwl2"a BLAICHER - Mikrofauna margli globigerynowych z rejonu fałdu Podzamcza.