Rozwój litologiczny cechsztynu w zachodniej części Niecki Nidziańskiej

Rozwój litologiczny cechsztynu

w zachodniej części Niecki Nidziańskiei

Pra-ce badawc'ze jp'l'Iowadzone przez. itn.StytutGeologiCŻIly na .obszarze centralnej częścil_lN~edki Nidziańskiej dostarczają nowych danych dOity.,.

czą-cy-ch nie tylko ['\ozpoztlania' .ogólnej ibudowy g·eologicznej tej jednostki i jej podłoża, ale pozwalają ~ na wyjaśnianie wiel-g !Zagadnień :związa.­

nych z Tozwojem !facjalnym poszczególnych .ogniw litostratygraf:icznych i ich !l"oopI'zestrzenileniem. Jedlnym z tych zagadnień jest rozwój ooo'hs2Jty-

iIlIU, 8twieMwn~o wierc,eniami poło~onymi nieco na 'zach'ód od iPilicy w okolicach iPąg.owa i Milianowa oraz na półnoonyzachód od Jędrzejowa

(fig. 1).

rw

ter-Ber:nburga (191500, bil, !który jest stosowany :również .obecnie w!i?.oIsce (J. POiborski, 1¹960, 19614 i in.)

Przy ustalaniu pirofilów Utologicznyclb. wykorzystano niektóre

wynM

badań geofizyki wiertniczej {!fig. 2), ^~ającej szczegó1nie dobre ^usługi dla inlt-erpretacji utworów solO1llJOŚinycll d 'ilnJterwałów nie rdzeniowanyclh ..

Niżej przedstawiono Ilromple!ksowe op'isy cechsżtynu odpowiadające

ogólnym wydzieleniom l:i!tologicmym na fig. 2. .

O'lJWóR wtrmTNIC21Y iP ĄGOw

Głębolrośc 'W m Opis IUolQfliczny

2472,(}+2492,5 fMWow1ce brunamnowlś:niJOwe, miejscami łupIrowaJte, przewarstwi.aJne piasiloow<lllml drobnoziamirstymi i() spoiwie li[aJSto--'WIapnistym.

2400,5+'2512,0 lPia,slk::owce drdmozi'a:mIme, mułoWce i irowIoe wo8lPn~, grudJk:()WlaU>

Kwarta:lnl'k Geologiem,.. t. 14, nr .t. l1r10 IL'.

gO

2512,0+252'1,0

:2'527,0-7'2008,0 '21538,0+215/47,2

2547,2+200~,();

25.612,0+2566,5 2566,5+.2587,0 2J58'7,.o+20014,4 2604,0+261'7,t)

2&5'7,0+2600,0

10013,0+1636,2 18316,2+ 18417.,9

1847,9+11649,3 1849,0+'1853,0

1861,3+i1868¹,0

1868,.0+ 118811,5 188[;,5+1899,0

HlI99 ,0+ 10012,0 10012,0+11940,0

. 19ro,O+1.943,9

Henryk Jurkiewicz

21api'as~czone, rzadko z wpry\Śnięctamilub lkirysztabmli.. białego gip- su w doln-ej paIr'tii.

Mułowce lbrunatruO'W,i~niowe i ,szarozieLone, wapn'iste, z przew.ar,stwlie- mami łupkÓW Itej :samej Ibarwy, ·zaW!ierają.cych nieliczne doobn·e sku- pienLa gLpsu i anhydrytu. Upad m·cło 6,t...,lOo. . Aillhydry!; szaraxier10nikiawy [lub ni'ebieskawy Q ItekstUil"ze masywnej:

LuPki szaTlObrWllame z Igniazdami i ^drobnymi n~eregu>];arn.ymi wkł.ad­

'karn.i ialIl'hyJd:ry,tu. Upad warstw 151-8°.

Alnhyd'I"y!; Iszary ·luJb ·nielbieSk·awohiaqy, drobnozfa:r:msty, gI"UJboitawi- cawy :O teiksltJur2le masY'WlIlej'.

[ły S'21ar'e 'z ig1Iliazdami i wpry\Śnięcimni haJlitu . Sole szare {haliij;)~uookry,s.taliozne.

I!borwce !1UJb ~i 's2lare i brunlaJtIllOwiśn~owe 'z pr.zewaI\stwieniami an- hydry.tu i 'WlPryśndęciamisoli lkamien!llej"czaseni rÓ'iXlwo :zaba:rwio'Illej.

AIIl:hydrY't szarry, śxedn],ooawlioowy z (P!I.'21ewaJrstwielniami łupkÓW Sim- . xy,ch i ,CJ1emrlO!S2I!l['IO-zi,elOlIlyoh, ~a'WI~erający,ch kTyształkli ,oohYdrytu.

Dolomiit 821arry średni,oIkrysta[lLczny, 'zbity, z 'WIPryśnięciami bia~ego gipsu lub Iszar.ozielo~aweglo anhy.drytu.

W,apień sza:robrązO'Wy, dTlO'bnolk:rY'SrtaJic2lllY, bitumiczny!' spękany li sJm- wer:noWJalIly.

Lupki demn-DIszmE! 'z .przewar.S1tJwieniami lS,z!l['IozLellolIllkawego piaskow- ca W'spą;gu. Upad WIm"IS-tw oik,oło SO.

OTWóR W1IlEm'IW!llCEY J.VDIIIJIANOW

Zl1epienieczłoiJony z okr:uchów piaSkowca, łupków li ,białych Ik'wiar-

ICÓW, '8,poj1onylch lepi:s~czem :iJ];as'to'-Wlapnistym.

'iM'ułoOwcelJiI'un,altlIlowMmowez :wJP'l."yŚiniięciami lbiMor6żowego gipsu lub Lall:ninowane S2latrym 'aIIlhydTy.tem.

An'hydxylt szary dl"lobn.okry,staUczny, Is:z;arozie!looikawy 1.

Mułowce hrunatnowtilŚo:u.'owe, r:21a~o ;z wpryśnięciami gipsu lub an- hy,drytu.

DoLomity :S~21arrobeż.owe ;z przewal1stwieniami ~UlPk6'w 'brunafmlo~iś­

.niowy·ch i1.uJb 'SZIaryc!h, zawięrają,cych ikryszta'llkli anhydrY'tu.

iMu~ow.ce !lub łupki brun.a'tnowiśniowe w:apniste,z'~udlk·ami gipsu 'i. d[1dbnymi 1W'Jtq;aJdk;ami biarozie1onJkawy,eh wapieni i dolomitów. Upad 'WIIU"stw 6-9,0.

An!hydxY'tsz.arry średIlJiolzi'a:r:IlJiSlty ^IQ i'teikstu:r2Je masywnej.

Mui!;olWoo cioemnoQs·:z;aro"'W&śni,O'WIe oz niex-egu.1amymi· p·rzew:arsrŁ'wi:enia­

. mi .dOliom~tów i białego anhy,dry:tJu, o ,teikstuT2Je rawl!l!oległe'j [ub 1ia- ilistej.

·DoJ.omiltpriawie biały droblIloita:r:nisty lub jasnoszary dwbnolkawer- rnsty :Z WlPTyiśnięciami białeg,ogipsu i 's.zaro~elonkawego ialIlhyd!l"Y'tu.

Wlapieńszarobrą2Jowy, bitu~ic2lllY, 'zawierają'cy wpryśDięlda anhy- dryltu, il"2Jadziej ll1~ałeg;o gip:su, a taUde WIkladk:i wapieni JdoLomity1Cz-

ny!ch n'ieoo 'jaśaJ.'iejszy:ch. •

Lu,'Pki. s:21arro:zli.e1oIlliroaJWie Z tHczn.ym muSkowitem i z WlkŁadlkam!i pi,as- iIDowca drobo:w~arnisi'teg;o w n:ajniżs:zej ,części. UlPąd 'WIail"'stw.okolo 10°.

1 Ustalony wyłąezttl4e na pod&tawie próbek obudllOwycih i ~aro,taz6w.

81

WaTstwy cecihsztynu w wierceniach Pągów i iMilianów kontalktują

w stl"oplJe ·z doLnym !pstrym piaSkowcem, a 'leżą iIlJa dolnym IkarbOlnie, 'zaU- czonym przez H. Zalkową i iH.J!UJl'Ikiewicza 1(19618) do g.ómego wti:zen'U.

Za1.Nllrcie o

0.0 ••• S! •... tO .15 20k~

Fig. 1. Zasięg 'Utwor-ów'cechSZJtynu lIla obszarze centralnej ezęi§ci iNiecki iNidziań­

skiej

Extent of, ~echstein ~ormati:OIIls with'in thece.n1Ir.a.l pall't of Ithe Nida Trough 1 - gr.am.ca zasięgu ceohs$ynui 12 - rz:aSięg fac:li ch.1oriJoowej Ibez soli Mg 1 Ki 3 - za-

sięg Ifaqjl węgJano()lWo-eJ,a,~ i 4 - gt'aIllIlice geo.Logic:msi II - d~k-a.cje stwłer­

d20ine; 6 - dyslOikaClje przypuSIZC2lII~e [ub, częściowo stwierdzOine; 7 - 'OItw·oryW'iel"lt- nicze; P€' - ~ekambr; Cm - lI:8IIJlIbr., S + ^{10 - sy'lJuir .i or.}do!w4k; 101 - dewon d.OI!ny, lO. - dewon środkowy, 103 - dewon górny, CdIk - kBllibon doliny .

l - boundary ot ~stelll ~,ma,tI.ons; 2 - extent -ar chl<ll1'ide faclies wolthout Mg and K saDts; 3 - -ex:tent .ot ca.I'bonate-sU!llPhate fac.ies; 4 - geoJ.ogical bolmd.ar1ies; II _ asoertainedd1sLocatiJOns; 6 -6upposed disLocaltlOllS or lPal11lLy ascertained ddsl'llClrtiOllls;

.7 - Ibore boles; IP'€ - pre-Cam'brialll, Om - oambrl~ S + O - Sil'lIIrla.n + Ordovicdam,

D1 - Lower Dev<mdao., DJ - MiddJ.e Devontan, Da - lUIPIPer Devonlia·n, Cdk - Lowet' Cartxm1ferous

stratygrafię cechsztynu ustalono na. podstawie cech litologicznych do-

wiązując ją w miocęmoźliwości do .!:itosowanego obecnie w Polsce podziału

oparteg:o na pTopozycji G. Rrohte~BernlbuTga (1'9¹5i5a, b). W tym ujęciu można było wyróżmić w iPągowie jeden klasycznie wykształcony cylklotem

KwartsO,n1k Geologiczny - 6

82 ^Henryk' iJurkiewicz

r-eprezentowany w dole ,przez szarobrązowe wapienie i szare dolomity z :wtrące.niami siarozarn6w, lPodścielone lParometvową warstwą demnych

łuplków 'ilastyc!h z wlkł.adJkami drobnioiiamistych piaskowców przy spągu.

Poziom podstaJwowych u1tworów węg1aJnowycl1 maW omaw.ia!nym Wierce-

ni~ miąższość tOkoło 31_9;0 m. [Na nich spoczywają anhydryty 'z drobnymi przewarstwieniami łuplków ciemn.oszaro-zielonyc!h. Wyżej są iłowce i!

rup-

~i szare 'lu'b, ibnma'b1owiSniowe z przewarstwieniami anhydrytu i wpryś..:

!Ilięciami soli kami€!l1!Ilej. 'Waxstwy anhydrytowe łącznie 'z serią Uasto-mu-

~'owcową-a!Il!hydlrytową mają okoŁo 30,0. m miąższości. IReprezentują OiIle

dolny an!hydryt Werra. '

Wyżej wyr6im.iOlloO sole szare (oIkoło 20~5' m)', IPIl"zykryte 4,5-metrowym

iłmmpleksem ilów solOIliOŚinych. (WarstWy te łącmie ze solami należą do poziomu soli najstaa:-szych. Powyższe osady Ikry je anhydryt strOjpowy Werrao mJiąższości oIkoł9 1:5 m. ' ,

, Przedstawiany wyżej układ waTBtw wskazuje jednl{)lCZeŚnie, że trepre-

~enltują <me lIlajniższy lP,ełnycylklotem Wer.ra z wapileiI1iem podstawoWym

~ spągu· ' , , ' ,

, utwory zwiercenia lPą.gów leżące pomiędzy cyiklotemem Wer:ra a ty- powymlPstrym piaSkowcem reprezentują (zdaniem K. iPawłówskiej i moim) prawdopodObnie trzy wyższe cylklotemy oechS2l:tynu. Nie ma j.ed!Ilalk możli-' wościustalenia dolkładIniejs'zych granilc lPomiędzy tymi cylkloOtemami, !PO-

nieważ ibralk ,tu jest węglaarowydh członów !k:orela.cY'jlnych. Po IPrzeanaili- oowamu materiaługeologkmego i wyniIków :badań geofizycznych można

z pewnym prawdopodobieństwem uStalić miąższości cyklo'temów wyższych,

a tym samym wymaczyć taikże IPrzypuszczallne gran'ilce ich ,głębokościo-

wych: za~ów. ' '

, ',Cylklotem Stassfu~t ma Oikolo 19',2 m miążs7JOŚci (f~g. 2). Jest on repre- 'zentowari.y u podstawy przez warstwy ilasto-mułowcowe z wkładlkami

i wpryśnięciami gipsu i anhydrytu, a w stropie przez warstwęaiI1hydrytu

Około tO,Q ni miąższości. ' " ,

D.o cylklotemu LeiJn,ezaliczono około 314,15 m serię piaskowców, mułow­

ców i iłowców pstry'C'h wapnistych z p1"zewa'l"stwielIliami łuplków, a w gór- p.ej partii grudlkowato 'zapiaszczonych. iW ile skały ~tyka się rozrzuoone, byszta1!ki gipsu, Tzadlko druozy alIlihydryfu.

'Najwyższy cykldtem - ,MLer - jeżeli lwystępuje, ;to jest r'ePrezento- wany przez olkołó 2ó,5-metrowy kompleks złożony 'z lPiaSkowców, mułow­

ców brulIlatnowiśn'ilowych, miejscami łuplkowatych, wapnistyoh. 'Brak tu jest śladów siarezrunów.

W wieroeriliJu Pągów niestwierdwno też twowego poziomu ciemnych

łupków ikruszoonOOnych araz białego spągowca wdo1lIlej części cylklotemu Werra. !PrawdOlpOdoblIlie wa:rStwy te sązastą:piane C'ilemnoOSZarymi łuPkami.

z wikładkami p'j)aSkowców szarych, leżącycih z, :nieznacmą dySkol'd.ancją Ikątową na utworach wiZ€lIllU. '

W wierceniu Mi1ianów utwory ~u zaczynają się cienlkim po:.- ziomem piaswzysto-iIlastym, podScielającym dobrze rozwinięty tu podsta- wowy człolIl węglanowy cylkLqtem'U 'Werra. Te dwa rodzaje warstw - wę­

glanowe i, detrytyczne -- są jedynymi, iktóre mOŻlIla jednoznaćznie kote-

iowaćzcec'hsmy.nem wiercenia lPągów.Utworyznajdujące się ponad wa'"

pieniempoclstawowym mają iImy rozwój facjalny lIlilż opisaJIle z Pągowa:'

PĄGÓW IG -4.

1aooo n III

Fig. 2. PIrzy1;liżooa ^korelacja Cemsztyn~ ^w otw<n"aeh wle1"~i.czych Pągów lG-1 l Mllianów m-l Approximate °.correlatlori. ol lZechstein in boreboles iPąg6w .1I:G:'"1 oand Millan6w IG-l

\

\

\

I

,

,

495 mm

\

I I 1 / I I 11 0 1 / I / I / I I I I I I / I I I I I . /

1SO!Jm

I - wykres· IprołUowanla gamma w ,lmpulsadl na mln.; II - wykres pro~Uowania neutron pmma w qulsach na mln., Ul - kawernogram w mm; l - .zlepie6ce; S - piaskowce; 3 - mułQWce; 4 - łupki; II - wapienie; II - dOIomit;y; '1 - anhydr;yty; 8 - gipsy; 9 - sole (halllt); 10 - oWpryłnIęeIa anhydrytu; 11 - wprymIęcla g~; 12 - druzy anh;ydry.tui 13 - ctruzy gipsu; H -

.l:nterwały rdzenIowane . . . o o .

I - diagram (}f gamma loggmg In lmpulses oper mln.; 'lI - diagram ol neutron cammaologgmg In Impulsea per min.; III - caver-

·n~ram ln. mm: 1 -conglomerates; 2 - sandstones; 3 - sJltstolu:s; .4 - shales; II - lImestc>nall; 6 - 401om1tes; '1 - anbydriteS; 8 -

oIlYPSUms; e - salta (hallte); 10 - anhydrlte d.nsets; 11 - iYoPSu.m Jnllets: .12 - anhydrlte druses; 13 - il'\PSuom druses; Ił - cared Jn-

WV(ŃB o o o . o o

. MILIANÓW 111.-4

II II

min.

[:.';:o:~ ^c·:oo;] 1

[ :.<iio\ A

1 4+;$}

al.;

~8 GJ·~ ^~10

!' " ''' In

[!J13 _~

RMWój'Mtologicz.ny cecłle7Jtynu 83

Na -głębok.Qści 100l",5+1889',O'm leżą niułowCe ciemnoszare i 'brunatno-'

wiśniowe wapniste 'z wkładkami 'Ciemnego dolomitu i,anhydrytu.' Warstwy te zastępują 'tu praiWdqpodobnie dolny anhydl'Y't Wena i facjęchlorikową tegoż cylkldtem'li.Wyżej ~ują anhydryty ó teksturze' masywnej

imią~zoSciooało 1!3',15m, ikt6re mogą odpoWiadać anhydrytowi stropo- , wemu IC?), zamykającemu rozwój: cyklotemu Werra.

' WyżejwysttWUją w Milianoiwie mułowce lub łupki bruIi.a:bnowiśiiiowe

waipIrliste, 'z grudkami gdjpBU idroiJ:my.mi wlkłaidlkaini 'Wajptieni i ddloOIll±tów, których udział lIru 'gór2Je wzrasta. Utwory te ^Q mi.ążS~ olroło 115,0 ID 'l'epreze.n1ru:ją' !prawdopodobnie węg'lanowy człon podstawowy' cyk1dtemu Stassul"t. [Nad ltymi,uiw.ommi ł'ózwija się (,Okok> , 4 ni) poziom muł.owoowo­

-łu:plkowyo 'brunalfm.ow'iśniowym i szaroiilffioinkaWyni '~barwieniu, spo- radyc2lllie z ,grud!kanii dolomitów i airihymytu,częstó ;też są rozproszone

Ilm'yształ1kigipsu. Panadopisanymi utw.orami występuje' okoł.o'l,;5msża­

TegO anhydrytu. Opisane warstwy łącznie z anhydrytem odpowiadają

IPrawrlopodObrrle g.ómej, silrrrle zredulkowanej części cy1klotemuStas9.furt,

wykształc()[lej ltu 'w facji ila~mułowoowo-anihydrytowej, podobnie jalk to ma miejsce

na

'iI w nieccie lPółn.ocnosudOOkiej I(J. !Ka'aisoń, 196i4}. ' , Dwa młodszecylkldtemy, ollew .ogóle występują, ,lrepre:rentowane są przez warstwy rwys1;ępującę na g1ębdlrości 00'1-8133 d.o 184'7,9 m. Są to mu-

łowcę brwnatnowlśniowe; wapniste,si..ltnie zapiaszczon,e, ,'~ wpryśnięciami

gipsu (\1006,,i2+'18t4'7,9 m) .oraz .zlepience 2JłOixme z dk:ruohówpiask.owc6w,

mułowc6w, toczeńców, łuplkóworaz' ZiJaren !białeg.o kwarcu, spojonych obfitym lepiszc'zem iiasto-wapn:iS1:ym ~181313,O+11i83J6,'2m:). Zlepieńce ,te

Ot.o~ /prawdopodobnie osady C€Chs2Jtynu w"wierceniu MUian-ów, 'ja!kr,6w~

nież mogą stanowić początek rozwoju sedvmen:tacji triasu (pstreg.o pilas-

kowcat). ' "

UW.NGJ PIL\l.;EOGEOIG!RJAif[OZINE

Podło'Że t~ansgxesji cechsztyńSkiej na oIbszarze zaciłlodniej części Nieclki

NidziańSkiej~wOl'.zyłygłóWlIlie utwory d.olnegolkaI1bonu ibldkciwo :żr6źm­

oowane, aleóCzęśc1owo w ąo1nym permie erozyjme zrównane.

rw

sedymen'tacji g,6rnoperros1kiej

w

'-'illasto-siaTczaiIlowe, odpOWiadające prawrlopooobnie wyższym cy1klote-

mom: Mleri Leine? (!fig. 2). " '

!Najstarsżymi iiltworarrli 'za1i~'ronymi na omawiatn.ym .obszarze d.o ce<:h-

s2Jtjrnu,są par.omewowej miązszości warstwypiaszczysto-mułowcowate, na

~tóryCh l€żą ,demine łupki Haste, !będące pra.wdqpodOlłm:ie odpowiedJn.illcilem

'łll!Pków miediionOśnyoh,stwierdzon.yĆ'hna innYch obSzarach P.olski. Brak utworów grulbolklastycŻIlYch u pOdstawy ćYik.lotemu Werra'świad;c'zy o bar- dzoszyókiej :~ansgresji,poStępu:jącejO<i zacllodu,lub p6hiOOne.go zachodu' i 'zaiLewając,ej,obnj.żone -obs~aryl'Iieciki NidziąńSkiej. Duża., zawartość zwę­

~'Priej ,flQry' • W' iutw~raOh :illastychśWiadczy 'o ich jpł~ómQrskitp 'pOOho-

d~u. Po iki'61ikatrwałej' sedymenrtacj~ piaszczysto-ilasi:el.doohod.zi, do WY-

84 Henryk Jurkiewicz

rówrnama. waTUalków baJtymetryoznych i wł.asnoSci chemicznyoh wód,

następstwem czego ,jest powstaJI1:OO utworów węglanowych, a później ewa- poratów.

Poziom wapienia [pddsta'WlOwego w obu otworach ma 'ZJbliŻOlIlą miąższość

(411,0 i 3;9,0 ro). W wiJercenu iPąg,6w pr~echodzi ilru stropowi całkowicie

w dO'lomit z licznymi druzami i wpryśnięciami .gipsu, czasem anhy;d!rytll.

Gipswypełmia 'także wszystkie pustlki poorgariiczne, główrn'ie pOOtwornioo- oyve.

W

węglanowym, cO' mO'że wskazywać, że strefa ,MiliaJIlO'wa była bardziej peryferyczna, a woda morska ba~dzilej lIlasyoona siarczanami niż strefa

PągO'wa. !Po:twieni'reruem mO'gą ,być, IPowstając'e w późniejszych etapach sedymentacji, osady siarczanO'we i c!hlO'IIkO'we w iPągO'wie. W MilianDwie u'twory te 'zastąpiO'ne sąza.pewne warstwami ilas1io-mułowoowymiJ z wikład­

kami lub wtrąceniami siarczanów (fig. 2). .

W dbszarze Pągowa ponad facją chlonkową i w !MilianO'wie !PO serii ilasto-siJarczanowej powstaj-e ,gruby Ikompleks masywnych ,anhydrytów, które na pewnO' w Oibydwóch otworach ikonczą cylldO'i-em 'Werra. !Po .asa.,.

dzeniti 'się tego poziomu następuje w rejonie tpągowa systematyczne spły- ' canie ~iO'rrrika i w młodszych cylklotemaoh powstają wwal'lUiIlJkach lagu- nowych jpStre warstwy .z droblIlymi' 'wtrąceniami . lub przewarstwieniami siiarczanów. Ku stropowi coraz wyrr-aŹIliejzaznacza się de1ty'tycmy cha- raMer sedymentacji cechsztyDSkiej, przy równoczesnym zaniku wapnis-

tości

osaq.'ll.

n<>wa,oo świadczy o mriiejsrej ilości, dos:tarcronegO' materiałU detrytycż­

nago, a następnie .obserwuje sięsżybkie spłyca;niie 'zbiornika, 00 jest 00- 'zwierciedlone początkowo w pówstawaru:u warstw ilasto-mułO'woowo-siar­

cZaIlowycih, a następnie mułowoowo..;piaszczystych, przydm'ytyc:h zlępien~

cami. 'Z1~ieńce .. te 'zamylkają prawdopodobniesedymenJtacje cechsztynu w 'dbszarze MiłiWllOWa, bądź ,też, 00 jest r-ÓWIIlież prawdopodObne, stanowią podstawę nowego triasowegO' cyarIu sedymentacji ,

W, okresie sedymen'tac ji chIlorłkowej następuje na ooszarze iPągO'wa'

prawdopodOibnie powolne zapadanie dna morskiegO' wzdłuż O'becnej mezo;..

zoicznej osi iNiedlq !NidziańSkiej. MO'rze cechsztynsk:ile wkracza w formie

wąSkiej ,zatoki lkuwschodO'Wi wypełniając Oibniżenia. W związku

'z

. trdkrawędzistych okrucihów wapieni, dolO'mitów i kwarców spojÓllyoh le- piszczem ilasto-węglanowym) luJb piaszczy-sto-zlepienoowate, jalk to ma miejsce w Węgleszyrnie.

W .O'tworze wier1tnic-zym Jędrzejów ponad :zl~ieneem ,leżą utwoLry mu-

łO'wrowo-ila'ste łuib dO'lomitycZlIle barwy pstrej ~brunatoow1śniowej i

:me-

lanJk:awej) 'Z liemymi wpryśrlilęciami i gnia'zdami różowego gijpsu i anhy- drytu. WWęgleszynie natomiast w utworach cechsZJtyńSkich podobnego- typu stwierdrono rozproszone si~czany tylkO' w dO'lnejczęści warstw dl"O'brlolklastycmych. ZarrÓW!no na obsza:rze ,J ędT.z~jowa, jalk i W ęg'leszy;na sedymentację ceohsztYlIlu ·ikonczą zlepi,enee drolbnoziam!iste z dużą ilością t6żnobarwnyc'h !kwarców oraz drobnych dkruohów kwarcytów (Węgleszyn)

i Skał 'WęglanoWych. Sedymen.'tacja warstw eeohsmy.n.u w, Secemi!nie ogra- niczona jest wyłącmiedo zlepień.ców. Ogólna miątszość utworów zali- czonych do eecihs~u w omawianych utwO'rachmieści się w,granicach

Rozwój litologiczny cech97Jtyn~ 85

od Około 310 m w Seceminie do d1roło i510 m w Jędrzejowie iW ęgleszynie~

Reasumując powyższe można stwierdzić, że:

1. Granica zasięgu. facji chlo:r!kowej bez soli magnezu i potasu przebie- ga nieco da[ej w ikierunlku połudJniiowo-wschodnim (!fig. 1) niż podawano

dotąd w ltteraJtwr,:lJe (J. ezarnoc!k!i, 19151'; J. Poborski, 19¹60, 1'964). Taikile. stwierdzenie dokumentuje wiercenie iPągów. -

2. Granica zaSięgu facji węglaJnowo-sia!I"czanowej cechsztynu na <fu- szarzecentralnej części IN"iiedki Nidziańskiej ~ pomiędzy Pińcwwem a Na-

głowicanri - przebiega bardziej na północ w stosunku do ustalonej. przez J. PolborSkieg,o (119610, 19614), czego dowodzą wiercenia w IPotolku !Małyttn

i w Jaronowicach, gdzie osadów c,echslltynu nie stwierdzono. ..

. 3. Utwory oecIhsztym.u występujące pomiędzy 'Włos:lJCwwąa Mielcem

wykształcone· są w fucj~ .zlepieńoowarto-mułowoowej z d:roIbnymi wtrące­

niami siarczanów i :nie stanowią jednolitego !płaszcza osadów, ale rozmiesż­

czone są w formie płatów. iDowodem tego jest Ibrak osadów tego wieku w' niektórych wierceniach wykonanyoh w strefie "oecthsztyńskiej".

Oddział Sw!ętok,rzYJS'kll.

Il'nstytJUtu Geolog1czmego im,. J. Czar.noakiego

iK!elce; ·ul. zgOlda ~ .

Nadesłano dnia 4 Wtr2leśn4a 1989 11.".

.. PISMIENNICTWO

CZARlNOCKlrJ. (1195'1) -:- ,zZ81ga:dnień pa'Leo'geogr,a:Nicm.y,ch i ':zJroilowych 'cechsztynu w BoJ.slce. !Ptr.lBańSitw. Illnst. Geoil., 7. Wal1s7Jawa.

KRASON J. '(UlW) - Cyik!1e sedymenr1a'cyjne w celchsztynie ddlnośląs'kli!m. 1Prz. gool., 10,p. 111*, ilJJI' 6. Warsmwa

KRAaON J. !(1004) - :Podz!Jał s:tMty,gJrIa.'iliC2l!lY oocbszJtyn-u p6łnocnosudeokiego w św'łe­

tle bi!dań \facjlalny,ch. Gem. :sudetica, 1, lP. 221-255. WarS7laWia.

POBORSKl J. (190o) - 'OechsztyńsikiJe 'zagłębiesolillJe EUIl'opy ŚIlodk:owej na ziemiach lBolski. Pr. at. GeoI, 30, ez. ,2" p. QlI56~7~. 'Wlar.s7JaW'!Ii.

POBORSKlI: J. (l004~ - SItosUlIllki facjlailne w mgłębi'U loodh$zty~im w Polsce. Kw~.

geol., 8, p. 1I1b-ilJl'7, ^D1r' L War~a.·

RilCHTEIR-BElRNl8IUlRG G. (1005kl1} - Stralti'graphische Glid:el'oog des deutscbes ~ch­

stems. Z. de,uitsch. geOll. Ges., 105, lP. ~54, lIlX 4. HaIIln<over.

RIDHTER-fB'ERiN1BIURJG c. '(i~l5l5b) - Uber sa.1inare· Sedi!mentSiUon. z.· deutsch., geoJ., Ges., 105, p. 500I-64I5, m-4i. RaIl/llloVl8I".

ZAlKOWA !H., JutRIKII!EWl~.n. (·19680) - Stratygrąfia utworów karłbonu w· WierCeniu

. iPągbW. AT·eh. r:E. G.·l(m~s.zynopis). !KIiek-e;:

Henryk -JurkieWicz

Xespm IOPKEBH1I.·

·JIH'tOJlOf1.t.liECKOEPA.3BUTHE ~ .

B3AI1A,l(HOR 'lACTH MY~I~I

Pe3JOMe

B CTaTbe B relJtlpaJIH30Ba.mtOJl:· q,opMe rrpe.!:\CT3.BJI~ pa3ptl3LI n;exnrrelbla CKB3JKl!lBLI I1Olr~

I'YP Hr-I B MB1IlIllB:YB Hr-I. B Cll"Bl!~ I1oIO:'YB OTMelJ.eH JCJJaCClI'I(X:J Pa3B:Hn.xa D;BXJIOTeM

. Bsppa; 'B MIDmanOBe :nOT D;HXJIOTeM npe~CT3.BJIeJJ lQlItlC'I'HlIKOBO-CyJlb4iJaTItoJl: q,an;Heit. 0niIca.B:0

TalOIte lieIWlB'I£lOe· Pa3BBTIre D;BXJIOTeMa Craccq,YPT B MJIa,D;nmX D;BXJIOTCMOB Z3B Z4, Blif,lIe-

nemu.xx B pa3pe33.X 3THX 008JlGllt. .

Ha OCHoBaJiHH MarepBaJIon; non:y'le:HHLlx B3. CKBa.lKHIt, ycnuiOB)IeHaCTpaTHrPalPBll n;ex- . ~ Onpe,I(eJIeHO, 'l'I'0:

1. I'p1llmD;3. pacIIpocTPaJlemm XJIOPH)1l[o:itq,an;mr .6e3 COlm Ma.l'IIWI B .EaJl1Ill pacuOJIO:lKeBa

~ee x JOro-BOCTOXY, 'IeM OTMe'illJIOCL B JIBrepaType ~o CBX nop (10. I1060pCKH, 1960, 1964, JI.qapBoD;KB, 1951). 31'0 nOATBCP1K,l(llereJl CXBaJKBJIoJl: I10:mYB.·

2.I'p8l:iWJ;a pacI1pOCTpaHeHWI n;exnrrelbIa·.B. ~p6oliaTHo-CynLq,aTHOJl: q,au,mr, JIBTOpaJILHoil.

aa reppmopBH n;eHTPaJILHo:it 'IaCTB MYJJb~ lI:HALr, Me:JK,l(y :r:rmI'l}'BOM B HarJIO~ npo- XO~ IOlKJlee, 1J:eM npBBHMaJIOCL ,0;0 CBX 1l0P (10. I1060PCKH, 1960, 1964), 'iTO 1l0~rnep:lK,D;aeTCJI CKBll"JII"IIIWMB B I10TOXY Mam.IM B JIPOHOmm;ax, B XOTOPIolX Jre OTMe'reHO OTJIO:lKeHHit n;exn:rreiIBa.

3. OTJIO:lKeHlm n;exnrre.itHa, 3amll'arounw Me~ BJIO~OBO:it B Me.m.n;CM, 66pa3oll8llbI XOH- rJIoMepaTo~o aJIeBPOJIBTOBOJl: q,an;He:iI: C Me.nmMB: BXJIJO'ieHW!MH cyJlb4iJaTpB B He COCTa.BJDJlOT :senpepldBlioro 1l0XPOM, a pacuOJIal'aJOl'CJI ~ BHJJ;e 06lllBPHLIX lIJITeJL AOXa3aTem.cTBOM :noTO JIBmrel'CJI oTcyTCTBBe OTJIO:lKeJJBiI. u;exwreibnl B BClCOTOP:&lX cmamm:ax, npo6ypmria,vt B ,~~

Jll'IeiI:HOBOJl:" 30He.

L1TBOLOGIC DEVELOPMENT OF ZECHSTEIN DEPOSITS IN THE wEsTERN PART OF THE NIDA TROUGH

Summall"Y

'rhe artide dea!ls wiUb /the z.ecnste1n !SeCtions exani1ned in ·bore Mles ~6w m-l and iMiUoan(iw ro-il. In the !bore hole lP~g(iw a cla<S&ica!lly d~eloped' W~ra eyoClotbem has been ,ascertained. A:t 1Mi[~a:nbw this ,eyc101!hem ^OCCUI'iS in ~he ;calca'l"oous-su\!.phate f·acies. IIIn I!lid'dilf;iOlIl, the al1tic1e IPresents an untypioall. develQPIDen·i IOf the StassfuXlt cy><llothem, ,and of the younger lCyc10thems lZaend Z" distinguished in :the area of thelbore .ooles considered.

T.he materia1lS <>btained !f.rotm these bore holes ,aiHowed theauthOir .fp, elS1tablish :the foLlowlj.ng sti'atignapby of the ZeclEtein formation.

!I.. The boundary of the a.:ange df 'dhlaride ;fades, with.O'ut magnesium and potas-

sWim salif;s, Il'uns to the south-east ICFig. 1) someWhlilt fartthe:r -than ii has so :liar

streszczenie 87

been presented in the llierarture ~J. IPoborSki [900, il964; J. Czamoold 1951). Su<:h a sugge6tion is IPf'O'Wd by bOre 001e 'Pll'g6w.

~. The boundary df the range 01: IHttoral ca:rtbcmate-sul(phate !fades in the ce:ntooll parl of ~he Nida i'rOUlgh, between i1?iln'cz6w and N.a~OWIice. roos more to the IIWr1ft1 . than so :liar laccepted I~. PIoiborski 11960, '1964). Tbls is proved !by Ibhe bore holes made at Potok lMialy ami JaJroIlOWWe, where "the :zecbstein deposits have been enoountered.

Cl. Zechsteial formations that occur in the area lbetw:een· WloSzemwa and Mie- lee are dewloped iri the co.n:g[omerate-siltstane facies, with filne ingroW'tihsot sulphatel:!, do lOot mallre any unilllterl'U(pted mantle, but occur in 1lhe form of disse- minated patches. Tbiis' lis ,evidenced !by a !laCk: of iZeCfustejn depOlSits in the area, where some dxilJ1n.gs have been made in the ,;Zechs;tein 2lon'e".