p o s i a d a j a k ą ś w a r t o ś ć . B łą d w ty m , że b ę d ą c w ró b le m u d a j e s o k o ł a . S z k o d a , m óg łb y t e g o u n i k n ą ć , g d y b y z a c z ą ł od n a u k i b e n e d y k t y ń s k i e j p o k o r y , a n i e od p i s a n i a o n i e j .
k s . F r a n c i s z e k D rą c z k o w s k i
4 . ALBUM 0 ŚWIĘTYM BENEDYKCIE
W a l t e r N ig g , D e n e d ik t v o n N u r s i a . D er Y a te r d e s a b e n d l 3 n d i s c h e n M C nchtum s. M it 50 F a r b b i l d e r n v o n H e lm u th N i l s L o o s e . F r e i b u r g 1 9 7 9 , H e r d e r , s . 1 1 6 . N ie j e s t t o p o z y c j a n a u k o w a , a l e k s i ą ż k a - a l b u m , p r z y g o to w a n a z o k a z j i 1 5 0 0 - l e c i a u r o d z i n św . B e n e d y k t a , w c e l u p rz y p o m n ie n i a i z a i n t e r e s o w a n i a w s p ó łc z e s n e g o c z y t e l n i k a p o s t a c i ą O jc a mo- n a s ty c y z m u z a c h o d n i e g o . Może s i ę t o w ydaw ać d z i w n e , że j e j a u to r b ę d ą c p r o t e s t a n t e m , p a s t o r e m i p r o f e s o r e m h i s t o r i i K o ś c i o ł a na W y d z ia le T e o l o g i i K a l w i ń s k i e j w Z u ry c h u , u c h o d z i d z i ś z a j e d n e go z n a j w y b i t n i e j s z y c h w s p ó łc z e s n y c h h a g i o g r a f ó w . Ś w i ę ty c h - wy b i t n y c h b o h a te r ó w c h r z e ś c i j a ń s t w a - c h a r a k t e r y z u j e N ig g w sposób b u d z ą c y z a i n t e r e s o w a n i e , w o p a r c i u o ź r ó d ł a , l e c z j ę z y k i e m d z ie n - n i k a r s k o - r e p o r t e r s k i m , n a j c z ę ś c i e j w p o ł ą c z e n i u z j a k i m ś albumem. S pod j e g o p i ó r a w y s z ły m . i n . b i o g r a f i e , j a k : D er Mann a u s A s s l s i , - F r a n c i s k u s und s e i n e W e lt / F r e i b u r g 1 9 7 6 , tł u m , n a j ę z y k p o ls k i 0 . K a j e t a n A m b r o ż k ie w ic z , w: J . L o r t z , W .N ig g , Ś w i ę ty z A s y ż u , War s z a w a 1 9 7 9 , s . 7 1 - 1 0 9 / ; Thom as M orus - H e i l i g e d e s G e w ls s e n s / F r e i b u r g 1 9 7 7 /; M a r t i n vo n T o u r s - L e b e n u n d B e d e u tu n g d e s w u n d e rtA - t i g e n B i s c h o f s und m u ti g e n B e k e n n e r s / F r e i b u r g 1 9 7 8 /; E l i s a b e t h
von ThH ringen - D ie M utter der Armen /F r e ib u r g 1 9 7 9 /; M axim ll- ia n K olbe - Der M artyrer von A u ssc h w itz /F r e ib u r g 1 9 8 0 / i in n e , a p rzed e w szy stk im o b a z e r n a , m ająca j u ż 8 wydań h a g io g r a f ia p t . Groaae H e i l i g e / S t u t t g a r t 1966, a . 5 1 0 /, c h a r a k te r y z u ją c a 11 wy b itn y c h p o a t a c i c h r z e ś c ij a ń s t w a /F r a n c ia z e k z A syżu , M ikołaj z F lH e, K atarzyn a z G enui, T e r e s a z A w ill, Jan od K rzyża, F r a n c i azek S a l e z y , J ó z e f z K upertynu, Gerhard T e r a te e g e n - ś w ię ty p r o - t e s t a n c k i , Jan V ian n ey, T ereaa z L is ie u x , Joanna d 'A r c /. J e a t on r ó w n ie ż autorem zn an ej m o n o g r a fii p t . Daa Buch der K e tz e r , ZHrich 1962^.
N ie j e s t d z i ś ła tw o p i s a ć żyw oty Ś w ię ty c h i z a in te r e s o w a ć nim i w s p ó łc z e s n e g o , k r y t y c z n ie n a sta w io n e g o c z ło w ie k a . P r z e g lą d a ją c z a ś h a g io g r a f lc z n ą tw ó r c z o ść H .N igga ła tw o zauw ażyć, że ma on s w o is t y sp osób i w sp a n ia ły t a l e n t su g esty w n eg o p r z e d s ta w ia n ia bohaterów c h r z e ś c ij a ń s t w a ; b a z u je na s ta r y c h ź r ó d ła c h , k tó r e dobrze z n a , z umiarem i u m ie ję tn ie o c e n ia oraz w y k o r z y stu je ukas- z u ją c ch arak teryzow an ą p o s t a ć w sp osób le k k i i now oczesn y. Do fa b u ły h a g io g r a f ic z n e j z a c z e r p n ię t e j z e ź r ó d e ł d o łą c z a zaw sze w ła sn ą r e f l e k s j ę f i l o z o f i c z n o - t e o l o g i c z n ą , w ią ż e j ą ze w s p ó łc z e snymi w y d a rzen ia m i, p r z e z co n ie nuży c z y t e ln ik a oraz u n ik a mo n o t o n ii i schem atyzm u. Z je d n e j s tr o n y s t o s u j e w s z y s t k ie śr o d k i a n a liz y h is t o r y c z n e j i p s y c h o lo g ic z n e j , z d r u g ie j z a ś s tr o n y k orzy s i ę z n a jw ię k sz ą c z c i ą p rzed tajem niczym d z ia ła n ie m ł a s k i B ożej w ukazywanych b o h a te r a c h . W opracowywanych p r z e z s i e b i e żyw otach n ie upraw ia a p o lo g e t y k i, owszem c z ę s t o u k azu je swych bohaterów z ic h s ła b o ś c ia m i i wadami, m alu jąc r e a l i s t y c z n i e ic h w alkę z e sob ą i z łe m , w k t ó r e j n ie zaw sze są z w y c ię z c a m i, a le c z y n i t o z w ie lk ą w y r o z u m ia ło śc ią i umiłowaniem prawdy. I n t e r e s u j e go p on ad to r o l a m odlitw y w ż y c iu c z ło w ie k a . K rótko mówiąc, bazow anie na h i s t o r i i , zw ra ca n ie uwagi na ź r ó d ła i m iło ś ć do o - mawianej p o s t a c i , ukazyw anie j e j a k t u a ln o ś c i, m e to d o lo g ic z n y
r y g o r o r a z c i ą g ł a b a c z n o ś ć , by u w yp u k lać a s p e k ty m o r a ln e , wy chow aw cze i duchowe w om aw ianej te m a ty c e - o t o p odstaw ow e p r i n c i p i a h a g i o g r a f i i W .N ig g a . W t e n s p o s ó b p r z e d s t a w ie n i b o h a t e r z y c h r z e ś c i j a ń s t w a w y d a ją s i ę b a r d z o b l i s c y w sp ó łc z e sn e m u c z ł o w ie k o w i n aw et n ie w ie r z ą c e m u , a ic h a s c e t y c z n y m odel ż y c i a j e s t
do p r z y j ę c i a zarów no p r z e z k a t o li k ó w , ja k i p r o t e s t a n t ó w p a t r z ą c y c h n i e u f n i e na Ś w i ę t y c h .
W s z y s tk ie p o w y ż sze z a ł o ż e n i a można r ó w n ie ż o d n i e ś ć do oma w ia n e j k s i ą ż k i " B e n e d ik t von N u r s ia " . I t u t a j n i e c h o d z i ł o au t o r o w i o j a k i ś nowy p r z y c z y n e k naukow y, a l e o p r z y p o m n ie n ie i d o s t a r c z e n i e w sp ó łc z e sn e m u c z y t e l n i k o w i , t u ż p r z e d p r o g ie m Roku B e n e d y k t y ń s k ie g o , p od staw ow ych I n f o r m a c j i o ż y c i u , d z i e l e i zn a c z e n iu w i e l k i e g o Tw órcy m onastycyzm u z a c h o d n ie g o . M ie r n ik ie m wa r t o ś c i k s i ą ż k i j e s t n i e w ą t p l i w i e i t e n f a k t , ż e j e s z c z e w tym samym rok u d o c z e k a ł a s i ę p r z e k ła d u na j ę z y k w ł o s k i , s t a n o w ią c p ie r w s z y tom z a p o c z ą tk o w a n e j p r z e z E d i z i o n i P a o lin e s e r i i h a g io - g r a f i c z n e j / N o s t r o c o n te m p o r a n e o , T o r in o 1 9 7 9 , s . 8 0 / .
C h a r a k ter y zo w a n a p r z e z n a s k s i ą ż k a s k ła d a s i ę z dwóch z a s a d n ic z y c h c z ę ś c i : t e k s t u W a lte r a N ig g a - B e n e d ik t von N u r s ia , Der V a te r d e s a b e n d lH n d is c h e n MBnchtums / s . 1 - 5 6 / o r a z c z ę ^ i a l bumowej H .N .L o o s e 'a - B e n e d ik t von N u r s ia und s e i n e W e lt / s . 5 7 - 1 1 6 / , z a k o ń c z o n e j 5 s tr o n ic o w y m B i l d r e g i s t e r , o b ja ś n ia j ą c y m z a w a r te w a lb u m ie r y c i n y .
C z ę ś ć p i e r w s z a , r o z p o c z y n a j ą c a s i ę od p ie r w s z y c h s łó w Re g u ły " S łu c h a j syn u nauk m i s t r z a i n a k ło ń u ch o sw ego s e r c a " , d z i e l i s i ę na d w ie c z ę ś c i : żyw ot o r a z R e g u ła B e n e d y k ta . Żywot z a k o - nodawcy op racow any j e s t n ie t y l k o w o p a r c iu o dwa t r a d y c y j n e ź r ó d ł a : 2 k s i ę g ę D ia lo g ó w G r z e g o r z a W ie lk i e g o i R e g u łę sam ego B e n e d y k ta , a l e w o p a r c iu o s z e r o k i e t ł o h i s t o r y c z n e i p ó ź n i e j s z e in f o r m a c j e b e n e d y k t y ń s k ie . P o d o b n ie p r z y c h a r a k te r y z o w a n iu R eg u ły ła t w o z a u w a ż y ć , że a u t o r k o r z y s t a ł r ó w n ie ż z le k t u r y
"Reguła M a g is t r i" . N igg zgrom adziw szy w s z y s t k ie t e m ożliw e w ą t k i ź r ó d ło w e , o sa d z a j e na g r u n c ie t r a d y c j i , a l e c z y n i t o w sp o sób s w o i s t y , b ez p e d a n t e r ii i r e se n ty m e n tu , z a p r a s z a ją c p r o sty c h i u c z o n y c h , w ie r z ą c y c h i n ie w ie r z ą c y c h , c h r z e ś c ij a n i n ie c h r z e ś c i j a n do z a in te r e s o w a n ia s i ę p o s t a c ią ś w ię te g o m nicha oraz prak ty k ow an ia na c o d z ie ń j e g o w ie c z n ie żywych p r in c ip ió w a s c e t y c z n ych . Już samo n azew nictw o r o z d z ia łó w , ja k : Czasy d a le k ie i b l i s k i e , Naukowa ig n o r a n c ja , Z aw ied zion e ż y c ie w sp ó ln o to w e , Budowa Monte C a s s in o , Łaska p r o r o c tw a , U m ieranie na s t o j ą c o , lub w od n i e s i e n i u do R egu ły: Mała k s ią ż e c z k a , N iezw yk ła s łu ż b a w ojskow a, W ieczna chw ała B oża, Z a k ła d a n ie s z k o ły , Duchowe o jc o s tw o , N ie p a rlam en tarn e p o s tę p o w a n ie , Z w ie r c ia d ło d o s k o n a ło ś c i, P ozostaw a n ie na m ie js c u l t d . z a c ie k a w ia i z a c h ę c a do c z y t a n ia . Z le k tu r y k s i ą ż k i w y n ik a , że j e j a u to r odczuwał w ie lk i podziw d la osoby i d z i e ł a św. B en ed yk ta, k tó r e g o u k a z a ł ja k o niezm ordowanego i n now atora m oralnego i r e l i g i j n e g o , ja k o osobow ość r e l i g i j n ą t ę t n ią c ą życiem codziennym , p e łn ą humanitaryzmu 1 w yrozum iałą d la lu d z k ic h s ł a b o ś c i , k tó r a mocno z a c i ą ż y ł a na b ie g u h i s t o r i i u sc h y łk u ś w ia ta s t a r o ż y t n e g o . C h a ra k tery zu ją c je g o ż y c ie i d z i a ł a l n o ś ć , r a z po r a z p r z y m ie r z a ł go do w sp ó łc z e sn y c h warunków, poniew aż " c z ło w ie k d z i s i e j s z y ma w ie le pytań pod adresem z a ł o ż y c i e l a Monte C a s s in o . Są one o t y l e a k tu a ln e , o i l e n a sze c z a sy s ą podobne do ep o k i św. Benedykta" / s . 1 4 /
Drugą c z ę ś ć omawianej k s i ą ż k i sta n o w i album w opracow aniu H.N. L o o s e 'a , z ło ż o n y z 50 barwnych f o t o g r a f i i p r z e d s t a w ia j ą cych o k o lic e i m ie j s c a zw iązan e z życiem św. B enedykta lub r e p rod u k cje fresk ów z krużganku k la s z t o r u Monte 0 1 iv e t o M aggiore p o św ięco n y ch scenom z ż y c ia zakonodawcy, a wykonanych p r z e z Lu- ca S i g n o r e l l i e g o i Sodomę. Do k a żd ej f o t o g r a f i i dobrany j e s t od p ow ied n i fragm ent z R eguły św . B enedykta lub j e g o żywotu z 11 k s i ę g i D ialogów św. G rzegorza W ie lk ie g o . P o łą c z e n ie opracow ania
W .Nigga i albumu H .N .L o s s e 'a tw orzy harm onijną c a ł o ś ć m iłą d la c z y t e ln ik a i z a c h ę c a ją c ą do z a in te r e s o w a n ia s i ę p o s t a c ią Ojca monastycyzmu z a c h o d n ie g o .
k s . S ta n is ła w Longosz
5 . B a s i l i u s S e n g e r , ś w ię t y B en ed yk t, za pozw oleniem a u to r a s p o l s z c z y ł i r o z s z e r z y ł k s . Jan-K anty M ajew ski, Warszawa 1 9 8 i, s .1 4 4
Z r a c j i w ie lk ie g o j u b ile u s z u 1 5 0 0 - l e c i a u r o d z in św. Bene d y k ta , obchodzonego w 1980 r . wydano w ie le d z i e ł naukowych i p o p u la r y z a to r s k ic h o ż y c iu i d z ie d z ic t w ie Ojca monastycyzmu z a c h o d n ie g o . Jak d otąd n ie mamy na swoim g r u n c ie k s i ą ż k i p o l s k ie g o a u to r a o P a tr o n ie Europy, k tó r a byłab y w y czerp u ją cą mono g r a f i ą . R zecz 0 . Pawła S c z a n ie c k ie g o " Św ięty Benedykt i je g o ro d z in a w P o ls c e " j e s t d o p ie r o w druku. Wydawnictwo "Pax" udostęp n i ł o n a to m ia st naszym c z y te ln ik o m tłu m a c z e n ie k s i ą ż k i o .B a s i- l i u s a S e n g e r a , Sankt B e n e d ik t. P rophet und V ater v i e l e r VBlker. Już t y t u ł o r y g in a łu su g e r u je przemożny wpływ B enedykta na k s z t a ł to w a n ie c h r z e ś c i j a ń s k i e j k u ltu r y w śród narodów Z ach od n iej Euro p y . S e n g e r , sam będąc benedyktynem , z dużym zam iłow aniem przed s ta w ia duchowość Ś w ię te g o i rozw ój j e g o d z i e ł a . Wprowadzenie za ty tu ło w a n e - Kim b y ł św. Benedykt - na szerszym t l e p rorock iego i c h r z e ś c ij a ń s k ie g o p o w o ła n ia w y j a ś n ia , d la c z e g o patron ow i Eu ropy można p r z y p is a ć tak jed yn y w swoim r o d z a ju Abrahamowy t y t u ł o j c a narodów. W tymże W stęp ie / s . 7 / a u to r p o d k r e ś la , że św. Benedykt n a w ią z a ł do m on astyczn ej t r a d y c j i p o c h o d zą cej od św. Ba z y le g o , a le w ydaje s i ę , że z a mało w y ra źn ie w sk azu je na brak o- r y g in a ln o ś c i R eguły B enedykta w d z is ie j s z y m te g o sło w a znaczeniu.
