K
R
о
N
I
K
A
U kazał się 4 tom „ L e x i c o n f ü r T h e o l o g i e u n d K i r c h e “ (Freiburg in Breisgau — Herder 1960). O b e jm u je on hasła do „Faith and O rder“ do „H anni- balides“ .
Angielskie w ydanictw o U niversity of W ales Press rozpoczęło wydaw ać pod redakcją prof. G lan m ora W i l l i a m s a nowe czasopismo „ T h e W e l s h H i s t o r y R e v i e w “ . Tem atyką tego periodyku będą zagadnienia zw iązane z historią W alii.
Profesor G eorge H. N a d e l z uniwersytetu w H arvard rozpoczyna w ydaw anie now ego czasopisma, którym jest „ H i s t o r y a n d T h e o r y “ . Tem atyką w nim dom inującą będą ogólne problem y historii i filozofii.
W e Francji ukazało się (wrzesień 1959 r.) now e czasopismo „ É t u d e s R u r a -1 e s“ . Poświęcone głów nie Francji, będzie zam ieszczało także prace dotyczące Europy zach. i k ra jó w śródziemnomorskich. Redaktoram i „Études Rurales“ zostali Daniel F a u c h e r i Georges D u b y .
N iem al jednocześnie (początek i960 r.) ukazały się w A n glii i Francji dw a cza sopisma poświęcone problem om afrykańskim . „ T h e J o u r n a l o f A f r i c a n H i s t o r y " (red. R. O l i v e r i J. D. F a g e) om aw iając problem y dotyczące całego kontynentu afrykańskiego jest czasopism em w yłącznie historycznym. Pierw szy nu m er obejm u je m iędzy innym i publikacje: A . B o x e r , studium nad historią A fry k i portugalskiej; M e e k , studium o słow ie N iger na podstaw ie tekstów klasycznych; Freeman G r e e n v i l l e , studia nad m onetam i znajdującym i się w A fry c e w schod niej w starożytności; V a n s i n , w artykule o tradycji ustnej broni pozycji etno- historyków ; H a r g r e a v e s , pisze o problem ie podziału A fry k i w X I X w .; w resz cie C u r t in publikuje sprawozdanie ze stanu depozytów archiwalnych w czarnej A fryce. N atom iast w „ C a h i ě r s ď E t u d e s A f r i c a i n e s “ zam ieszczane są artykuły om aw iające zagadnienia nie tylko historyczne, lecz także z dziedziny etnografii, socjologii i geografii.
W początkach 1960 r. w m iejsce dawnych „ É t u d e s G u i n é e n n e s " , Institut National de Recherche et de D ocum entation de la République de G u inée zaczął w ydawać „ R e c h e r c h e s A f r i c a i n e s“ . Czasopism o to publikować będzie prace dotyczące historii tego młodego państwa.
* *
14 lutego 1960 Institut Français d’H istoire Sociale zorganizował kolokw ium po święcone zagadnieniom francuskiego ruchu robotniczego w drugiej połow ie X I X w. Referaty wygłoszone przez M . P e r r o t , I. G a i l l a r d , A. W i l l a r d i I. M a i - t r o n opublikowane będą w biuletynie Instytutu — ..Actualité de l ’H istoire” .
P R Z S G L Ą D H IS T O R Y C Z N Y Т о щ L I I — z e s z y t 1
206
K R O N IK AW dniach 19— 21 m arca 1960 w R zym ie odbył się II z j a z d h i s t o r y k ó w , którego tem atem b yły „p roblem y zjednoczenia Italii“ . W kongresie, obok uczonych włoskich, w zięło także udział wielu historyków z licznych państw europejskich. N aukę polską na kongresie reprezentowali W . K u l a , E. H a l i c z i M. Ż y c h o w - s ki .
W dniach 8— 9 kwietnia 1960 na uniwersytecie w Rochester odbył się doroczny kongres S ociety for French Historical Studies. Kongres przyznał nagrodę im . W il liam a Koren za najlepszy opublikowany artykuł dotyczący Francji historykowi am erykańskiem u Paul W ald en B a m f o r d. Następny kongres organizowany przez Princeton U niversity odbędzie się 14— 15 kw ietnia 1961.
W dniach 19— 21 kw ietnia 1960 w N o w y m Jorku odbył się I X doroczny zjazd am erykańskiego National M icrofilm Association, na którym zastały om ów ione spra w y zw iązane z techniką w ykonania, przechow yw aniem i udostępnianiem m ikrofil m ów oraz inne istotne problem y w ynikające z działalności Towarzystwa.
W dniach 3— 5 m aja odbyła się w B ratysław ie i Sm olenicach konferencja po święcona 15 rocznicy w yzw olenia Czechosłow acji. W konferencji wzięli udział oprócz historyków czeskich i słow ackich, także przedstaw iciele Bułgarii, W ęgier, N R D , Polski, Rum unii i Zw iązku Radzieckiego.
Rada N aukow a Instytutu Słow ianoznaw stw a A k ad em ii N auk Z S R R zorganizo wała dnia 7 lipca 1960 sesję poświęconą 550 rocznicy bitw y grunw aldzkiej. W sesji udział wzięli członkowie instytutów A k ad em ii N auk, pracownicy naukowi U niw er sytetu im . Łom onosow a oraz przedstaw iciele poselstw a polskiego z posłem nad zw yczajnym i pełnom ocnym P R L w M oskw ie B. Jaszczukiem na czele. Po zagaje niu sesji przez J. J. U d a l c o w a wygłoszono dw a referaty okolicznościow e: B. D. K o r o l u k o d ziejow ym znaczeniu bitw y pod G run w ald em oraz I. K . G o r - s к i o problem ie walki przeciw agresji niem ieckiej w polskiej literaturze pięknej.
W dniach od 1 do 18 sierpnia 1960 odbyw ały się organizowane przez U niw ersy tet im . L a josa K ossutha w D ebrecenie (W ęgry) — 21 M i ę d z y n a r o d o w e K u r s y U n i w e r s y t e t u L e t n i e g o .
Zorganizow ane po raz pierw szy w 1927 roku z in icjatyw y ówczesnego rektora Rezsö M i l l e k e r a oraz profesorów Jánosa H o n k i s i Béla T o n к i, utworzone z m yślą o rozszerzeniu kontaktów naukow ych i kulturalnych m iędzy narodami oraz zbliżeniu kultury w ęgierskiej, m im o przerw y w okresie w o jn y i w latach na stępnych, posiadają już dość bogatą tradycję. Uczestniczą w nich W łosi, Francuzi, Rosjanie, Polacy, Rum uni, N iem cy, Finow ie, Czesi, przedstaw iciele Indonezji.
W y k ła d y i sem inaria prowadzone b yły przez specjalistów węgierskich i zaproszo nych naukow ców zagranicznych. G yörgy K o m o r ó c z y (doskonale zresztą znający język polski i pracujący od lat nad problem atyką polsko-w ęgierską m ów ił o przeszłości Debrecena, J. S z i g e t i o problem atyce filozofii m arksistow sko-leninow skiej, István K n i e z s y (jeden z najw ybitniejszych slawistów ) o w pływ ach językow ych słow iań - sko-w ęgierskich, Em il N i e d e r h a u s e r o burżuazyjnej rew olucji 1848 roku w e w schodniej Europie, P ál S á n d o r o przyczynach i przebiegu w ydarzeń 1956 roku na W ęgrzech. W kursach tych uczestniczą zarówno jako w ykładow cy ja k i słucha cze liczni Polacy. M iędzy innym i w latach m iędzyw ojennych w ykład ow cam i byli prof. Jan D ą b r o w s k i i lektor języka polskiego, autor słow nika w ęgiersko-pol skiego W ład ysła w S z a b l i ń s k i .
K R O N IK A
2 0 7
W dniach 17— 19 sierpnia 1960 m iał m iejsce I V M i ę d z y n a r o d o w y K o n g r e s A r c h i w ó w obradujący w Sztokholm ie (kolejne poprzednie kongresy odbyły się w Paryżu, H adze i Florencji). W kongresie tym uczestniczyło 400 osób z 32 krajów . O m aw iano zagadnienie organizacji archiw ów państw ow ych, nowe techniki konserwacji i m ikrofotografii akt oraz problem archiw ów jako źródła badań nad historią społeczno-gospodarczą. Zagadnienia te przedstawiono w for m ie sprawozdań opracowanych na podstaw ie ankiet nadesłanych przez dyrekcje archiw ów w ielu krajów .
Referat om aw iający organizację archiw ów państw ow ych przedstaw ił istniejące dwa typy organizacji; archiw a scentralizowane dw u - lub trzystopniowe oraz archi wa rozproszone. Ten ostatni typ w łaściw y w szczególności dla krajów o ustroju federalnym . Ponadto referat om aw iał problem y personelu, budynków archiwalnych, brakowania akt, ram y chronologiczne zasobu. W dyskusji podniesiono konieczność opublikowania zbioru przepisów z zakresu ustaw odaw stw a archiwalnego oraz po stulat rozszerzenia w ypożyczania i w ym ian y m ikrofilm ów . K o lejne zagadnienie technik konserwacji i m ikrofotografii omówiono w trzech sprawozdaniach regio nalnych: Zachodniej Europy, obu A m ery k i Europy W schodniej, przedstaw iając now e osiągnięcia techniczne w okresie ostatniego dziesięciolecia, dużo m iejsca pośw ię cono zw łaszcza zagadnieniu lam inacji. D yskusja m iała charakter ściśle techniczny. Ostatni referat om aw iający m ateriały archiw alne społeczno-gospodarcze m , in. po ruszył spraw ę konieczności specjalnych kw alifikacji archiwistów pracujących przy m ateriałach gospodarczo-społecznych, kw alifikacji odbiegających od tradycyjnego wykształcenia. Raport stwierdzał, że najw iększą bazę m ateriałow ą do badań spo łeczno-gospodarczych, a zw łaszcza do historii przedsiębiorstw przem ysłow ych zgro m adziły kraje socjalistyczne.
K ongres poprzedziły obrady szeregu kom isji. B yły to m iędzy in n ym i: kom isja terminologii archiw alnej, która opracowała plan sześciojęzycznego słownika term ino logicznego; kom isja dla opracowania źródeł do dziejów A m eryki Łaciń sk iej; kom i sja sfragistyczna, która ustaliła konieczność tworzenia centralnych gabinetów i bi bliotek sfragistycznych; kom isja czasopism archiwalnych.
Ustalono, iż V Kongres A rch iw ów m a się odbyć w 1964 roku w Brukseli.
W dniach 11— 17 września 1960 obradow ał w M arburgu/L. czw arty po w ojn ie k o n g r e s h i s t o r y k ó w r e l i g i i . W obradach w zięło udział ponad 600 uczo nych z 29 krajów europejskich i zam orskich reprezentujących rozm aite gałęzie nau ki zw iązane z historią religii. G łów n y tem at kongresu brzm iał: „Początek i koniec w szechśw iata’“. 125 szczegółow ych referatów wygłoszonych w siedmiu sekcjach oraz 5 tez ogólnych usiłowało przedstawić pojęcie początku i końca istnienia na tle różnych epok i w ujęciu rozm aitych system ów religijnych. Poruszono także w iele istotnych problem ów z zakresu historii kultury religijnej i sztuki sakralnej.
W dniach 13— 15 października 1960 w N ow ym Jorku odbyła się konferencja h i storyków amerykańskich, której tem atem był stan badań nad historią am erykań skiej kultury.
W dniach 7— 10 września 1961 w K olonii odbędzie się doroczna sesja m ediewi- styczna organizowana przez Thom as Institut.
N a m ocy dekretu ministerialnego wydanego w m arcu 1960 r.. zostanie zorgani zow any na Sorbonie O ś r o d e k s t u d i ó w i b a d a ń n a d h i s t r o r i ą
2 0 8 K R O N IK A
W ęgierskie Tow arzystw o Historyczne rozpoczęło w bieżącym roku akcję opieki nad kółkam i zainteresowań historycznych w szkołach średnich. Sekcja budapeszteń ska Tow arzystw a naw iązała dotąd kontakty z kilkom a stołecznym i gim nazjam i,
m. in. Ferenca Rákóczego II i Pálné Veres, a także ze szkołą kn. K átálin Dobó w Esztergom i Blanki Teleki w Székesfehévár.
Inicjatyw a ta spotkała się z ż y w y m zainteresowaniem i przyjęciem ze strony m łodzieży szkolnej. Patronaty te m ają za zadanie służąc fachow ą radą i pomocą w zajęciach kółek zainteresowań, przygotować elem ent w prow adzony już w pew nym sensie w zagadnienia dla dalszych uniwersyteckich studiów historycznych.
Pod koniec 1959 roku rozpoczęła się w Instytucie Historii W ęgierskiej A kadem ii N au k trw ająca do połow y lutego 1960 roku dyskusja, m ająca na celu przygotowanie ostatecznej redakcji uniwersyteckiego podręcznika historii W ęgier obejm ującego okres od końca I X wieku do 1790 roku.
D yskusję przeprowadzono nad m akietą dw utom ow ego podręcznika wydanego w latach 1955— 1957 pod redakcją Erika M o l n á r a („M agyarország tôrténete a honfoglalástól — . 1790-ig’1, Budapeszt 1955— 57, Tankônyvkiadó). Szczególnej re w izji poddano niektóre błędne założenia w ocenie węgierskiej historii X V I — X V I I I w ieku, w kw estii charakteru klasowego ruchów niepodległościowych, pojęcia narodu czy też niejasności wobec problem u nacjonalizm u.
Dnia 30 czerwca 1960 redakcja „W oprosow Istorii“ zorganizowała naradę K o m i tetu 'Redakcyjnego z członkami Instytutu Historii A k ad em ii N auk ZSR R w spra w ie programu w ydawniczego pisma. Redaktor naczelny „W op ro sow Istorii“ W . G . T r u c h a n o w s k i j przedstaw ił zebranym projekt częściowej zmiany profilu wydaw niczego pism a w związku z jego przekształceniem na organ teore tyczny historyków radzieckich. D yskusja, w której głos zabierali A . W . J e f i m o w , M. W. N i e c z k i n a, J. J. M i n c , S. D. S k a z k i n, M . P. K i m i inni w yka zała konieczność dalszego podniesienia poziomu naukowego pism a oraz uspraw nienia szeregu działów m. in. inform acji badawczych i organizacyjnych z kraju i zagranicy.
*
* *
T om X V I I „Średnich W ie k ó w “ (1960) wyd. przez Instytut Historii A kadem ii N auk ZS R R dedykowany jest prof. S. D. S k a z k i n o w i w zw iązku z 70 rocznicą jego urodzin. T om zawiera m ateriały biograficzne oraz bibliografię prac jubilata.
W pierw szych dniach listopada 1960 w ybitny historyk w łoski prof. Arm ando S a p o r i, rektor U niw ersytetu Bocconi w M ediolanie i profesor historii gospodarczej U niw ersytetu w e Florencji otrzym ał tytuł doktora honoris causa Sorbony.
*
* *
W lipcu 1959 roku zm arł w wieku lat 41 Béla B a l a z s , jeden z wybitniejszych przedstaw icieli m arksistow skiej historiografii węgierskiej młodszego pokolenia, autor pracy o roli klerykalizm u na W ęgrzech w latach m iędzyw ojennych oraz o roli średniej w arstw y w rozw oju społeczeństwa węgierskiego 1849— 1955 („ A kö- zéprétegek szerepe társadalm unk fajlôdésében 1849— 1955“ , Budapest 1958, Kossuth Kônyvkiadó).
K R O N IK A
2 0 9
W sw ej działalności naukow ej w iele czasu poświęcił problem om organizacji pań stw ow ej okresu budow nictw a socjalistycznego, szczególny nacisk kładąc na sprawy organizacji w ładzy ludow ej i roli K om itetów Narodow ych. N a kilka tygodni przed śmiercią zakończył pracę nad historią K om itetów Narodow ych, pionierską m ono grafię czasów najnow szych.
Balazs był nie tylko historykiem, lecz i do ostatnich sw ych dni ofiarnym dzia łaczem społecznym . W ieloletni sekretarz organizacji partyjnej Instytutu Historii Węgierskiej A kadem ii Nauk, w latach ostatnich jako instruktor partyjny pom agał w pracy politycznej na U niw ersytecie Budapeszteńskim.
Dnia 28 grudnia 1959 zm arł profesor historii Duke U niw ersity Eber M alcolm C a r r o l l , autor licznych prac z zakresu historii politycznej końca X I X i X X w., w spółw ydaw ca „D ocum ents on G erm an Foreign Policy“ .
Dnia 12 sttycznia 1960 zm arł historyk am erykański prof. Sidney P a i n t e r , członek Rady Am erykańskiego Tow arzystw a Historycznego, badacz historii średnio w iecznej Anglii.
Dnia 7 lutego 1960 zm arł w wieku lat 62 Félicien F a v r e s s e , znany m ediewista belgijski, autor licznych prac z zakresu historii politycznej i gospodarczej Belgii średniowiecznej.
Dnia 10 lutego 1960 zm arł historyk niem iecki prof. Fritz V a 1 j a v e с, dyrektor Südost-Institut w M onachium , wydaw ca „Südost-Forschungen“ i innycih czasopism. B ył on autorem licznych prac z zakresu historii niem iecko-bałkańskich stosunków kulturalnych i politycznych.
Dnia 19 m arca 1960 r. zm arł w wieku lat 90 niemiecki historyk starożytności A d o lf S c h u l t e n .
Dnia 23 marca 1960 zm arł w Darm stadt historyk niem iecki Ludw ik B e r g - s t r ä s s e r . Zm arły zajm ow ał się głównie historią polityczną N iem iec w X X w.
Dnia 14 lipca 1960 zm arł w R zym ie w ybitny włoski historyk Federico C h a b o d , profesor uniwersytetu w Rzym ie, przewodniczący M iędzynarodow ego Kom itetu N auk Historycznych, autor licznych prac z zakresu historii W łoch.
Dnia 12 sierpnia 1960 zm arł w wieku lat 64 w yb itn y radziecki historyk — orien talista Aleksander L. H a l p e r i n .
Dnia 30 października 1960 zm arł w wieku lat 72 K arel S v o b o d a , em erytow a n y profesor U niw ersytetu K arola w Pradze, znakom ity filolog, jeden z założycieli Stowarzyszenia Filologów Klasycznych.
Dnia 17 listopada 1960 zm arł w Pradze Antonin S a 1 a č, profesor Uniwersytetu Karola, redaktor czasopism a „L isty Filologické“ , filolog i archeolog, znaw ca kultury antycznej G recji i Rzym u, przewodniczący kom itetu studiów klasycznych. O bejm u jącego kra je socjalistyczne i redaktor pisma komitetu „Eirene“ .
