View of Aktualności

6 Nr

e-ISSN 2450-7725

6/

AUTOBUSY

AUTOBUSY

Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe

Nr 6 ( 220) Rok XIX (2018)

0,(6,Ø&=1,.  ,661

=HVSyâUHGDNF\MQ\

Redaktor naczelny: Zbigniew Rusak

,

e-mail: redaktor.naczelny@autobusy-test.com.pl

:oMciecK %ĉkowski =DU]ĉG]DQLHWUDQVSRUWHP) 7adeusz 'yr 5\QHNWUDQVSRUWRZ\)

&zesâaw 3iela 3U]HZRŬQLF\LV\VWHP\WUDQVSRUWRZH) 6tanisâawa Zamkowska (NRQRPLNDWUDQVSRUWX)

$dam 0olecki ,QWHOLJHQWQHV\VWHP\WUDQVSRUWRZH)

&zâonkoZie zeVSoâX redakcyMneJo: Marian Osuch, Marcin 6tiasny, áukasz 6upel, $ndrzeM ŭurkowski Redaktor MĘzykoZy: Marzena Tyl

e-mail: marzena.tyl@gmail.com

Redaktor VtatyVtyczny: (lŮbieta .iedrowicz

6ekretarz redakcMi: -oanna 3astuszka, tel.   

5DGD1DXNRZD

$ÀliacMa kraMoZa: -erzy Merkisz SU]HZRGQLF]ĉF\), Marek $. ,dzior, 6tanisâaw :. .ruczyĽski, .azimierz /eMda, -anusz R. Mysâowski, *rzegorz Ostasz, :iesâaw -. 3iekarski, Robert Tomanek, :oMciech ŭurowski

$ÀliacMa zaJraniczna: Jan Czerwinski, Antoaneta Dobreva, 3eter Drgona, Ale[ey .hachiyan, Radovan MadleŁik, Mareks Mezitis, 3avel 3avlisek, )abrizio 3ompei, Dimitris 6tavroulakis, John TriandaIyllis, Mirosâaw :yszyĽski 6]F]HJyâRZHLQIRUPDFMHRW\WXâDFKLVWRSQLDFKQDXNRZ\FK

DÀOLDFMLLGDQ\FKNRQWDNWRZ\FK]QDMGXMĉVLĘQDVWURQLH

LQWHUQHWRZHMF]DVRSLVPD

$UW\NXâ\QDXNRZHVĉUHFHQ]RZDQHZHGâXJ]DVDG

SRGDQ\FKQDVWURQLHLQWHUQHWRZHMF]DVRSLVPD

:\GDZFD

,nstytut 1aukowo-:ydawniczy Å63AT,8Mµ sp. z o.o.

ul.  Czerwca , - Radom, tel.    , Ia[    

www.inw-spatium.pl; www.autobusy-test.com.pl e-mail: wydawnictwo@inw-spatium.pl

1DNâDGGRV]WXN

Reklamy i SrenXmerata:tel.    

e-mail: redakcja@autobusy-test.com.pl 'rXk i oSraZa:Drukarnia Bookpress.eu ul. 6truga , - Olsztyn

%azy indekVXMĉce artykXây:

Baztech, ,nde[ Copernicus ,nternational ² Journal Ma- ster /ist, 3B1 ² 3olska BibliograÀa 1aukowa, 3O/-,nde[, C(O1 ² Biblioteka 1auki, CrossreI, (conomic 3ublishing 3latIorm

Wersja pierwotna:SDSLHURZDISSN 1509-5878 HOHNWURQLF]QDe-ISSN 2450-7725 ²dostĘpna na stronie KttS:ZZZcereISl

DNWXDOQRĤFL

Modelowanie zasobnikyw energii do celyw oceny eIektywnoŒci energetycznej

w transporcie zelektryÀkowanym . . . . 22

WHFKQLND

Ŷ Wydarzenia Ŷ Operatorzy transportu publicznego Ŷ Organizatorzy transportu publicznego Ŷ 3roducenci i poddostawcy . . . 5

3UHQXPHUDWD

Cena prenumeraty rocznej z wysyâkĉ na terenie 3olski wynosi:  kpl. ²  zâ,  kpl. ²  zâ,  kpl. ²  zâ, kaŮdy nastĘpny kpl.  zâ. 3renumeraty moŮna dokonaý na dowolnie wybrany okres. 6tudenci, uczniowie oraz czâonkowie kyâ miâoŒnikyw transportu przy prenumeracie posiadajĉ prawo do rabatu w wysokoŒci 

do zmywienia naleŮy doâĉczyý kopiĘ legitymacji).

3renumeratĘ przyjmuje wydawca: tel.    , Ia[.    , e-mail: redakcja@autobusy-test.com.pl;

1r konta: Alior Bank       

3renumeratĘ instytucjonalnĉ moŮna zamawiaý w Àrmach: *ARMO1D 3R(66 6.A., .olporter D.3., ÅR8C+µ 6.A.

3rzedruk publikacji w caâoŒci lub w czĘŒci dozwolony tylko za zgodĉ wydawcy.

Redakcja nie odpowiada za treŒý publikowanych materiaâyw reklamowych.

jury member bus & coach

of the year Redakcja A8TOB86ÐW jest czâonkiem jury Bus & Coach of the Year

DUW\NXã\ZZHUVMLHOHNWURQLF]QHM (e-ISSN 2450-7725)

Metoda wyznaczania wspyâczynnika Åkµ uchwytyw mocowania âadunku . . . 37 3roblematyka opracowania systemu ochrony sieci trakcyjnej przed przepiĘciami w oparciu o warystorowe ograniczniki przepiĘý . . . 43 Ocena gotowoŒci wybranego systemu transportowego . . . 47 Ocena wpâywu wybranych czynnikyw wymuszajĉcych na energochâonnoŒý

pracy kierowcy . . . 53 Ocena bezpieczeĽstwa dziaâania systemu transportowego w przedsiĘbiorstwie usâug komunalnych . . . . 57 Wpâyw warunkyw meteorologicznych na skutki uwolnienia chloru w wyniku

wypadku drogowego . . . 62 Biometryczna weryÀkacja toŮsamoŒci kierowcyw na podstawie obrazu twarzy . . . . . 68 Wspyâczesne wymiary bezpieczeĽstwa zwalczania zagroŮeĽ i zanieczyszczeĽ

w portach morskich . . . . 73 Zastosowania dysków sygnalizacyjnych do oznaczania miejsc prowadzenia akcji ratowniczej oraz miejsc niebezpiecznych wypadków, awarii, przeszkód)

w celu poprawy bezpieczeĽstwa . . . . 78

&LĉJGDOV]\VSLVXWUHŒFLQDVWURQLH

1a okâadce: 1RZ\WUROHMEXV6RODULV7UROOLQR)RW6RODULV

JakoŒý usâug M3. .raków ² ocena skâadowych jakoŒciowych najistotniejszych z punktu widzenia pasaŮera . . . . 29

U\QHNLPDUNHWLQJ

SURGXFHQFLLSRGGRVWDZF\

1owoŒci targów autobusowych w Warszawie i w 6osnowcu . . . . 12

2

6ȹ

:Sâ\Z F]DVX WUDQVSRUWX L SU]HFKRZ\ZDQLD ZĘGOLQ ZĘG]RQ\FK PHWRGĉ WUDG\F\MQĉ

QD ]DZDUWRŒý VXP\ F]WHUHFK ZLHORSLHUŒFLHQLRZ\FK ZĘJORZRGRUyZ DURPDW\F]Q\FK . . . 83

$QDOL]D Z\SDGNyZ GURJRZ\FK VSRZRGRZDQ\FK SU]H] QLHWU]HŬZ\FK XF]HVWQLNyZ UXFKX GURJRZHJR . . . 87

=DâRŮHQLD SURMHNWX VLOQLND GR ]DEXGRZ\ Z SLDŒFLH NRâD VDPRFKRGX HOHNWU\F]QHJR . . . 91

2FHQD KDâDVX Z]GâXŮ Z\EUDQ\FK WUDV NRPXQLNDF\MQ\FK DJORPHUDFML JyUQRŒOĉVNLHM . . . 97

3UREOHP\ Z\NRQDQLD SURFHGXU RFHQ\ U\]\ND SUDF QD VWDWNDFK . . . 106

$QDOL]D Z\PXV]HĽ SLHUZV]HĽVWZD SU]HMD]GX QD VNU]\ŮRZDQLDFK ] SXQNWX ZLG]HQLD WHRULL JLHU . . . 110

3URFHV KDPRZDQLD URZHUyZ . . . 115

$QDOL]D VWDQX EH]SLHF]HĽVWZD UXFKX GURJRZHJR QD DXWRVWUDG]LH A1 QD RGFLQNX SU]HELHJDMĉF\P SU]H] ZRMHZyG]WZR NXMDZVNRSRPRUVNLH . . . 121

AQDOL]D VWUXNWXU\ Z\GDWNX HQHUJHW\F]QHJR NLHURZFyZ VDPRFKRGyZ FLĘŮDURZ\FK Z F]DVLH UHDOL]DFML SU]HZR]X WUDQVSRUWRZHJR . . . 127

AQDOL]D VNXWHF]QRŒFL Z\NRU]\VWDQLD VRUEHQWyZ GR SRFKâDQLDQLD SDU Z\EUDQ\FK ROHMyZ QDSĘGRZ\FK Z G]LDâDQLDFK UDWRZQLF]\FK . . . 133

:VSyâF]HVQH NLHUXQNL ZVSyOQHM SROLW\NL WUDQVSRUWRZHM 8QLL (XURSHMVNLHM Z NRQWHNŒFLH ]UyZQRZDŮRQHJR UR]ZRMX . . . 138

:Sâ\Z ZVSyâF]HVQ\FK UR]ZLĉ]DĽ NRQVWUXNF\MQ\FK VLOQLNyZ R ]DSâRQLH VDPRF]\QQ\P QD EH]SLHF]HĽVWZR HNRORJLF]QH LFK VWRVRZDQLD . . . 144

AQDOL]D HOHPHQWyZ VNâDGRZ\FK ZLHORNU\WHULDOQHJR ZHNWRUD F]\QQLND OXG]NLHJR Z DVSHNFLH EH]SLHF]QHM HNVSORDWDFML VWDWNX L SU]HWUZDQLD QD PRU]X . . . 152

AQDOL]D UR]ZLĉ]DĽ DXWRPDW\F]Q\FK V\VWHPyZ JDŒQLF]\FK Z SRMD]GDFK VDPRFKRGRZ\FK . . . 157

0LHV]DQLQD SURSDQEXWDQ ² FKDUDNWHU\VW\ND Z\WZDU]DQLD SU]HZR]X PDJD]\QRZDQLD L ZSURZDG]HQLD GR REURWX . . . 164

6]DFRZDQLH EH]SLHF]HĽVWZD WUDQVSRUWX PLHV]DQLQ\ SURSDQEXWDQ PHWRGDPL GU]HZD ]GDU]HĽ L QLH]GDWQRŒFL RUD] PHWRGĉ SUREDELOLVW\F]Qĉ . . . 170

,GHQW\ÀNDFMD WDERUX Z ]DU]ĉG]DQLX WUDQVSRUWHP NROHMRZ\P . . . 176

0HWRG\ RFHQ\ ZSâ\ZX F]\QQLND OXG]NLHJR QD EH]SLHF]HĽVWZR Z WUDQVSRUFLH . . . 180

0DWHULDOV DQG WHFKQRORJLHV LQ PRWRUL]DWLRQ LQ WKH DVSHFW RI VDIHW\ DQG HFRORJ\ . . . 185

AQDOL]D Z\EUDQ\FK G]LDâDOQRŒFL SRGQRV]ĉF\FK EH]SLHF]HĽVWZR UXFKX GURJRZHJR QD SU]\NâDG]LH ZRMHZyG]NLHJR RŒURGND UXFKX GURJRZHJR Z 5]HV]RZLH . . . 189

AVVHVVPHQW RI VDIHW\ DQG HFRQRP\ RI QDYLJDWLRQ LQ LFH RQ WKH QRUWKHUQ VHD URXWH . . . 193

3DVVHQJHU FDUV LQ WKH UDSH[ QRWLÀFDWLRQV . . . 198

AQDOL]D QXPHU\F]QD RVXZLVND Z FLĉJX GURJL ZRMHZyG]NLHM QU 975 Z PLHMVFRZRŒFL %RURZD SU]HG L SR Z\NRQDQLX ]DEH]SLHF]HQLD . . . 202

:\NRU]\VWDQLH JUXQWyZ DQWURSRJHQLF]Q\FK SU]\ ]DEH]SLHF]DQLX QLHVWDWHF]QHJR QDV\SX GURJRZHJR . . . 207

0RGHORZDQLH ZSâ\ZX GUJDĽ GURJRZ\FK QD SU]HPLHV]F]HQLD Z VWUHÀH SRŒOL]JX ]ERF]D SU]\ XZ]JOĘGQLHQLX IDO LPSXOVRZ\FK . . . 212

2756 MDNR QDU]ĘG]LH ZVSRPDJDMĉFH REVâXJĘ LQF\GHQWyZ EH]SLHF]HĽVWZD WHOHLQIRUPDW\F]QHJR . . . 217

6SRVRE\ PLQLPDOL]DFML HPLVML KDâDVX NROHMRZHJR Z DJORPHUDFML PLHMVNLHM . . . 221

:Sâ\Z ZGURŮHQLD LGHL HNRMD]G\ QD EH]SLHF]HĽVWZR UXFKX GURJRZHJR . . . 226

%H]SâDWQD NRPXQLNDFMD PLHMVND MDNR VSRVyE PLQLPDOL]RZDQLD QHJDW\ZQ\FK VNXWNyZ NRQJHVWLL WUDQVSRUWRZHM Z PLDVWDFK . . . 231

AQDOL]D L RFHQD U\]\ND ]DZRGRZHJR QD VWDQRZLVNX NLHURZF\ . . . 239

3URSR]\FMD GHÀQLFML LQGHNVX MDNRŒFL NOLPDWX DNXVW\F]QHJR GR RFHQ\ VWRSQLD RGG]LDâ\ZD QLD UXFKX GURJRZHJR Z REV]DU]H VNU]\ŮRZDQLD . . . 244

=QDF]HQLH V\JQDOL]DFML ŒZLHWOQHM GR SRSUDZ\ EH]SLHF]HĽVWZD WUDQVSRUWX GURJRZHJR . . 249

6SHF\ÀND RUD] NOXF]RZH SUREOHP\ EDGDĽ EH]SLHF]HĽVWZD GURJRZHJR . . . 257

6LHFL NRPXQLNDF\MQH Z 3ROVFH 214²22 . . . 261

:\]QDF]DQLH U\]\ND SODQRZDQLD WUDV\ SU]HMD]GX ] Z\NRU]\VWDQLHP PRGHOX SUREDELOLVW\F]QHJR . . . 266

5R]ZyM NRPSRQHQWX STCW V\VWHPX NRQWUROQRLQIRUPDF\MQHJR GOD SRUWyZ SROVNLFK 3+,CS . . . 271

5R]ZyM V\VWHPX NRQWUROQRLQIRUPDF\MQHJR GOD SRUWyZ SROVNLFK 3+,CS . . . 276

-HGQRF]HVQ\ PDQHZU ]PLDQ\ NLHUXQNX MD]G\ L Z\SU]HG]DQLD ]DJURŮHQLHP EH]SLHF]HĽ VWZD UXFKX GURJRZHJR . . . 283

AXWRVWUDGD A2 NOXF]RZ\P HOHPHQWHP LQIUDVWUXNWXU\ WUDQVSRUWRZHM ZVFKRGQLHM 3ROVNL . . . 287

9,A %A/T,CA L MHM ]QDF]HQLH GOD EH]SLHF]HĽVWZD L UR]ZRMX 3ROVNL SyâQRFQRZVFKRGQLHM . . . 299

=DâRŮHQLD NRQVWUXNF\MQH L IXQNFMRQDOQH SRMD]GX XŮ\WNRZHJR 85S8S (/9, ] QDSĘGHP HOHNWU\F]Q\P . . . 309

WVWĘSQD RFHQD PRŮOLZRŒFL Z\NRU]\VWDQLD RGSDGyZ V]NODQ\FK SRFKRG]ĉF\FK ] Z\HNVSORDWRZDQ\FK ŒZLHWOyZHN MDNR NUXV]\ZD GR EHWRQyZ FHPHQWRZ\FK . . . 314

%DGDQLH JUDQXORPHWULL S\âyZ FHUDPLF]Q\FK SRZVWDMĉF\FK SRGF]DV UR]NUXV]DQLD RGSDGyZ FHUDPLNL VDQLWDUQHM SRG NĉWHP Z\NRU]\VWDQLD LFK MDNR GRGDWNX GR EHWRQX . . 318

AQDOL]D Z\SDGNRZRŒFL QD /XEHOV]F]\ŬQLH L 3RGNDUSDFLX . . . 322

AQDOL]D Z\SDGNRZRŒFL QD SU]\NâDG]LH Z\EUDQHJR ]DNâDGX SURGXNF\MQHJR . . . 327

SWXGLXP Z\SDGNX SRGF]DV REVâXJL ZLEURSUDV\ SC+/2SS(5 . . . 331

3UREOHPDW\ND ZVSyâSUDF\ SRNâDGRZHJR V\VWHPX (5T0S(TCS ] SROVNĉ LQIUDVWUXNWXUĉ . . . 334

8VWDODQLH L ZHU\ÀNDFMD GDQ\FK WHFKQLF]Q\FK Z SURFHVLH NODV\ÀNDFML SRMD]GyZ GOD FHOyZ HZLGHQFML UHMHVWUDFML L EDGDĽ WHFKQLF]Q\FK . . . 339

W\VRNRFLŒQLHQLRZH K\GURVWDW\F]QH XNâDG\ QDSĘGRZH Z EXGRZLH PDV]\Q L XU]ĉG]HĽ . . 343

.RQÀJXUDFMD REUyENRZ\FK XFKZ\WyZ PRGXâRZ\FK . . . 349

TUDQVSRUW L REUyEND SU]HGPLRWyZ QD GRFLHUDUNDFK WDUF]RZ\FK . . . 354

AQDOL]D VWDW\VW\F]QD SDUDPHWUyZ PDWHULDâRZ\FK ]DFLVNyZ KDPXOFRZ\FK . . . 359

=DVWRVRZDQLH Z\EUDQHM PHWRG\ TUHIIW]D GR UR]ZLĉ]DQLD GZXZ\PLDURZHJR ]DJDGQLH QLD 3RLVVRQD ] XZ]JOĘGQLHQLHP ZâDVQRŒFL PDWHULDâRZ\FK RŒURGND . . . 363

WVWĘSQD RFHQD SRZWDU]DOQRŒFL ZVND]DĽ PRELOQHJR F]XMQLND ZDUXQNyZ GURJRZ\FK . . 368

,GHQW\ÀNDFMD SODWIRUP\ REURWRZHM ] QDSĘGHP HOHNWU\F]Q\P SU]\ Z\NRU]\VWDQLX ÀOWUyZ UyŮQLF]NXMĉF\FK . . . 375

=DVWRVRZDQLH WHRULL RGQRZ\ Z UDFMRQDOL]DFML RNUHVX HNVSORDWDFML ŒURGNyZ WUDQVSRUWX . 380

SHOHFWHG SUREOHPV RI ZLUHOHVV WUDQVPLVVLRQ RI PHDVXUHPHQW VLJQDOV . . . 384

AQDOL]D QLH]JRGQRŒFL RGOHZyZ IHOJ GR VDPRFKRGyZ RVRERZ\FK . . . 388

TKH DQDO\VLV RI EXUQLVKLQJ SURFHVV LQÁXHQFH RQ GLVF EUDNH IULFWLRQ FKDUDFWHULVWLFV DQG LWV LQÁXHQFH RQ YHKLFOH VDIHW\ ² E\ LQHUWLD EUDNH G\QDPRPHWHU WHVWLQJ . . . 393

TKH LQÁXHQFH RI WKH EUDNH SDG VXUIDFH PDFKLQLQJ DQG ÀQLVKLQJ RQ LWV IULFWLRQ SHUIRU PDQFH ² H[DPLQHG E\ LQHUWLD EUDNH G\QDPRPHWHU WHVWLQJ . . . 399

W\EUDQH ZVNDŬQLNL SUDF\ VLOQLND FKDUDNWHU\]XMĉFHJR VLĘ EH]SRŒUHGQLP ZWU\VNLHP SDOLZD GR NRPRU\ VSDODQLD . . . 405

=PLDQ\ Z XPRZLH A'5 217 L LFK NRQVHNZHQFMH GOD EDGDĽ WHFKQLF]Q\FK SRMD]GyZ Z 3ROVFH . . . 409

WSâ\Z SDOLZD ]DQLHF]\V]F]RQHJR FKORUHP QD WUZDâRŒý HOHPHQWyZ NRQWUROL HPLVML NO[ Z VLOQLNX R ]DSâRQLH VDPRF]\QQ\P . . . 414

%DGDQLH JHRPHWULL Nyâ L RVL SRMD]GX ] ]DVWRVRZDQLHP XU]ĉG]HĽ Z\SRVDŮRQ\FK Z DNW\ZQH L SDV\ZQH JâRZLFH SRPLDURZH . . . 421

+LVWRULD L WUHQG\ UR]ZRMRZH Z\NRU]\VWDQLD K\GURIROL Z NRQVWUXNFML MDFKWyZ ŮDJORZ\FK . . 426

WLHORIXQNF\MQ\ VPDU SODVW\F]Q\ .O' NATO *421 SU]H]QDF]RQ\ GR VWRVRZDQLD Z ZRMVNRZHM WHFKQLFH OĉGRZHM . . . 431

AQDOL]D NRV]WyZ XWU]\PDQLD ÁRW\ WUDQVSRUWRZHM QD SU]\NâDG]LH PLHMVNLHJR ]DNâDGX NRPXQLNDFML . . . 437

OSW\PDOL]DFMD NRV]WyZ XWU]\PDQLD ÁRW\ WUDQVSRUWRZHM QD SU]\NâDG]LH PLHMVNLHJR ]DNâDGX NRPXQLNDFML . . . 442

3U]HNâDGQLH R EH]VWRSQLRZHM ]PLDQLH SU]HâRŮHQLD ² C9T . . . 447

0RŮOLZRŒFL ]DVWRVRZDĽ QDGSU]HZRGQLNRZHJR ]DVREQLND HQHUJLL Z XNâDGDFK ]DVLOD QLD VLHFL WUDNF\MQHM SUĉGX VWDâHJR . . . 452

3HUVSHNW\Z\ UR]ZRMX L Z\NRU]\VWDQLD SRMD]GyZ HOHNWU\F]Q\FK . . . 458

3DUDPHWU\ SUDF\ WXUERGRâDGRZDQHJR VLOQLND ]L VDPRFKRGX RVRERZHJR Z ZDUXQNDFK QLHV]F]HOQRŒFL XNâDGX Z\GHFKRZHJR . . . 463

TKH LQÁXHQFH RI WKH H[KDXVW V\VWHP OHDN RQ WKH RSHUDWLQJ SDUDPHWHUV RI D WXUER FKDUJHG VSDUN LJQLWLRQ HQJLQH . . . 468

WSâ\Z RJUDQLF]HĽ SUDZQ\FK L V\VWHPyZ WHFKQLF]Q\FK QD RJUDQLF]HQLH HPLVML WRN V\F]Q\FK VNâDGQLNyZ VSDOLQ ] VLOQLNyZ VSDOLQRZ\FK . . . 473

(IIHFW RI HPLVVLRQ PHDVXUHPHQW RI WR[LF H[KDXVW FRPSRQHQWV RI DXWRPRWLYH YHKLFOHV HTXLSSHG ZLWK VSDUNLJQLWLRQ HQJLQHV RQ WKH HQYLURQPHQW GXULQJ PDQGDWRU\ FKHFN WHVWV DW YHKLFOH LQVSHFWLRQ VWDWLRQV . . . 478

'REyU WâXPLNyZ ZLVNRW\F]Q\FK GR WâXPLHQLD GUJDĽ VNUĘWQ\FK ZDâyZ NRUERZ\FK VLOQLNyZ VSDOLQRZ\FK . . . 482

8NâDG\ ]DVLODQLD ]URERW\]RZDQ\FK V\VWHPyZ WUDQVSRUWRZ\FK . . . 486

OUJDQL]DFMD V\VWHPX EDGDĽ WHFKQLF]Q\FK SRMD]GyZ ZH WâRV]HFK . . . 490

W\EUDQH SUREOHP\ HNVSORDWDFML XNâDGyZ KDPXOFRZ\FK URZHUyZ . . . 493

WSâ\Z QLHV]F]HOQRŒFL XNâDGX GRORWRZHJR VLOQLND ZI QD HPLVMĘ V]NRGOLZ\FK VXEVWDQFML . . . 502

WSâ\Z XVWDZLHQLD LQVWDODFML JD]RZHM QD SDUDPHWU\ SUDF\ VLOQLND VSDOLQRZHJR R ]DSâRQLH LVNURZ\P . . . 506

DUW\NXã\ZZHUVMLHOHNWURQLF]QHMH,661

eksploatacja i testy

AQDOL]D VWDQX WHFKQLF]QHJR XU]ĉG]HĽ VWHURZDQLD UXFKHP NROHMRZ\P HNVSORDWRZD

Q\FK QD NROHMDFK SROVNLFK . . . 513

WSâ\Z VWDU]HQLD NOLPDW\F]QHJR QD DGKH]MĘ SRZâRN DNU\ORZ\FK . . . 518

.LQHPDWLFV DQG G\QDPLFV RI WZR VWDJH F\FORLGDO JHDUER[ . . . 523

ZDVWRVRZDQLH F]XMQLNyZ Z XNâDGDFK HOHNWURSQHXPDW\F]Q\FK . . . 528

OEUyEND QDJQLDWDQLHP VWDOL '83/(; Z DVSHNFLH MDNRŒFL Z\UREX . . . 532

ZDVWRVRZDQLH VWDOL VWRSRZ\FK Z ŒURGNDFK WUDQVSRUWX . . . 536

OGSRUQRŒý QD SU]HELFLD PDWHULDâyZ NRPSR]\WRZ\FK . . . 540

OSLV SHâ]DQLD GUHZQD PRG\ÀNRZDQHJR PRGHOHP OLQLRZ\P . . . 544

OFHQD EH]SLHF]HĽVWZD IRWRELRORJLF]QHJR ŒZLDWHâ L ODPS OHG Z\NRU]\VW\ZDQ\FK Z PRWRU\]DFML SRG NĉWHP ]DJURŮHQLD VLDWNyZNL RND ŒZLDWâHP QLHELHVNLP . . . 548

NLHNRU]\VWQH SU]HSLV\ GOD SROVNLFK SU]HZRŬQLNyZ Z\NRQXMĉF\FK PLĘG]\QDURGRZH SU]HZR]\ GURJRZH U]HF]\ . . . 552

W\PLDU HNRQRPLF]Q\ ZSâ\ZX UHJXODFML XQLMQ\FK QD NRV]W\ QDSUDZ VDPRFKRGyZ RVRERZ\FK Z 3ROVFH . . . 558

WVNDŬQLNL LQG\NRZDQH VLOQLND 3(5.INS 114'(44TA ]DVLODQHJR GZXSDOLZRZR ROHMHP QDSĘGRZ\P L JD]HP ]LHPQ\P . . . 562

.RQVWUXNFMD ZDâX ] Z\NRU]\VWDQLHP JHQHUDWRUD SURJUDPX IN9(NTO5. WHU\ÀNDFMD PRGXâX REOLF]HQLRZHJR . . . 568

0RGXâ REOLF]HQLRZ\ JHQHUDWRUD SRâĉF]HĽ JZLQWRZ\FK Z IN9(NTO5Z( . . . 573

3ROVNL VDPRFKyG RVRERZ\ ] QDSĘGHP HOHNWU\F]Q\P . . . 577

0RQLWRULQJ RELHNWyZ SU]HP\VâRZ\FK QD SU]\NâDG]LH V\VWHPX NRQWUROL GRVWĘSX %I%IN(T . . . 581

0RGHUQ DSSURDFK WR PDWHULDOV FXUUHQWO\ XVHG LQ WUDQVPLVVLRQ JHDUV . . . 586

OFHQD MDNRŒFL ZDUVWZ QDNâDGDQ\FK PHWRGĉ ODVHURZHJR RVDG]DQLD PHWDOX Z SURV]NX /'T . . . 591

0RGHUQL]DWLRQ RI UDLOZD\ OLJKW OHG GULYHU . . . 597

0DNURVNRSRZ\ PRGHO JâDG]HQLD F\OLQGUyZ VLOQLNyZ VSDOLQRZ\FK MDNR QDU]ĘG]LH RSW\PDOL]XMĉFH Z\VRNRŒý RVHâHN JâDG]DUVNLFK Z WHFKQRORJLL QDSUDZ . . . 600

THUPRPHFKDQLF]QD DQDOL]D QDSUĘŮHĽ L RGNV]WDâFHĽ ]HVSRâX F\OLQGUD VLOQLND VSDOLQR ZHJR MDNR SUyED Z\MDŒQLHQLD QLHNRQWURORZDQHJR ]DSâRQX PLHV]DQNL SDOLZRZRSRZLHWU]QHM . . . 609

AQDO\VLV RI FDU ZDVWH KHDW UHFRYHU\ V\VWHP XWLOL]LQJ WKHUPRHOHFWULF JHQHUDWRU . . . 619

%DGDQLH IXQNFMRQDOQH V\VWHPX DXWRPDW\NL NROHMRZHM SU]\ XŮ\FLX V\VWHP HNVSHUWRZHJR . . . 627

'LDJQRVW\ND XU]ĉG]HĽ VWHURZDQLD UXFKHP NROHMRZ\P . . . 632

+DUWRZDQLH ODVHURZH QDU]ĘG]L ] Z\NRU]\VWDQLHP SRG]LHOQLND ZLĉ]NL . . . 636

AQDOL]D WUHQGyZ L UR]ZRMX SROVNLHJR U\QNX SRMD]GyZ XŮ\ZDQ\FK . . . 640

W\EUDQH DVSHNW\ EDGDQLD JHRPHWULL ]DZLHV]HQLD L QDGZR]LD . . . 644

AQDOL]D SUDF\ Z\EUDQ\FK V\VWHPyZ RSHUDF\MQ\FK Z XU]ĉG]HQLDFK PRELOQ\FK . . . 649

CHFK\ HOHNWU\F]QH XNâDGX UR]UXFKRZHJR VLOQLND . . . 655

CKDUDNWHU\VW\NL PHFKDQLF]QH HOHNWU\F]QHJR XNâDGX UR]UXFKRZHJR VLOQLND VSDOLQRZHJR . . . 661

SSUDZG]HQLH PHWRG\NL EDGDĽ V]\ENRŒFL ]PLDQ\ SU]HâRŮHQLD SU]HNâDGQL EH]VWRSQLR ZHM K\EU\GRZHJR XNâDGX QDSĘGRZHJR . . . 669

3U]HJOĉG WDERUX WUDPZDMRZHJR HNVSORDWRZDQHJR Z WUDQVSRUFLH SXEOLF]Q\P . . . 673

AQDOL]D VNâDGRZ\FK SU]\VSLHV]HĽ OLQLRZ\FK VWUXNWXU\ QDGZR]LD SRMD]GX XŮ\WNRZHJR SRGF]DV ]PLDQ\ ELHJX . . . 678

3ROHURZDQLH HOHNWURFKHPLF]QH Z\EUDQ\FK VWDOL . . . 682

8V]F]HOQLHQLD ZDâyZ NRUERZ\FK R ]PQLHMV]RQ\FK RSRUDFK WDUFLD . . . 686

W\ŒZLHWODF]H FLHNâRNU\VWDOLF]QH Z ŒURGNDFK WUDQVSRUWX VDPRFKRGRZHJR L ORWQLFWZLH . . . 691

W\NRU]\VWDQLH UR]V]HU]RQHM U]HF]\ZLVWRŒFL GR SUDNW\F]QHJR V]NROHQLD SHUVRQHOX ORWQLF]HJR . . . 698

W\NRU]\VWDQLH ORJLNL UR]P\WHM Z VWHURZDQLX RJQLZHP 3HOWLHUD . . . 704

%H]F]XMQLNRZ\ VWHURZQLN VLOQLND BLDC PDâHM PRF\ GR XNâDGX NRPIRUWX SRMD]GyZ VDPRFKRGRZ\FK . . . 708

AQDOL]D Z\EUDQ\FK XZDUXQNRZDĽ GRW\F]ĉF\FK V\VWHPX XWU]\PDQLD SRMD]GyZ NROHMRZ\FK . . . 712

0RGHUQ YHKLFOHV IRU UHIULJHUDWLRQ . . . 718

WVWĘSQH EDGDQLD XWUDW\ VWDWHF]QRŒFL NRQVWUXNFML VNXWHUD SRGZRGQHJR . . . 723

ZDGDQLH .U\âRZD Z SU]\SDGNX EHONL QD LQHUF\MQ\P SRGâRŮX WâDVRZD . . . 728

OFHQD ZSâ\ZX ZVSyâF]\QQLND UR]FLHĽF]HQLD VSDOLQ QD QLHSHZQRŒý Z\QLNyZ SRPLD UyZ HPLVML VSDOLQ QD KDPRZQL SRGZR]LRZHM . . . 737

5R]ZyM V\VWHPX GLDJQRVW\NL SRNâDGRZHM VDPRFKRGyZ RVRERZ\FK Z ŒZLHWOH ]DVDG\ G]LDâDQLD V\VWHPX OBD . . . 743

0HWRG\ND REOLF]HQLD ZVSyâF]\QQLND V]W\ZQRŒFL SRGâRŮD SRG WRURZLVNLHP . . . 747

TUDQVIRUPDFMD ORJLVW\NL Z GRELH NRQFHSFML SU]HP\Vâ 4. . . . 751

0HWRG\ Z\]QDF]DQLD RSRUyZ WDUFLD SRGF]DV NV]WDâWRZDQLD EODFK SU]H]QDF]RQ\FK QD NDURVHULH SRMD]GyZ VDPRFKRGRZ\FK . . . 756

S\VWHP\ S5. ² UHMHVWUDFMD GDQ\FK HNVSORDWDF\MQ\FK . . . 761

BDGDQLH VNXWHF]QRŒFL G]LDâDQLD DPRUW\]DWRUyZ Z ŒZLHWOH RERZLĉ]XMĉF\FK SU]HSLVyZ SUDZQ\FK Z 3ROVFH L QD SâRZDFML . . . 764

5RZHU HOHNWU\F]Q\ MDNR SU]\V]âRŒý HNRWUDQVSRUWX . . . 771

DREyU QDVWDZ UHJXODWRUyZ PID GOD 48AD5OCOPT(5A ] Z\NRU]\VWDQLHP PHWRG RSW\PDOL]DF\MQ\FK Z SURJUDPLH WOL)5A0 0AT+(0ATICA . . . 780

0RGHORZDQLH HPLVML Z XNâDGDFK NRPXQLNDF\MQ\FK Z RSDUFLX R GDQH ] PLNURVNRSR ZHJR PRGHOX UXFKX SRWRNX SRMD]GyZ . . . 786

0HWRGD Z\]QDF]DQLD ZVSyâF]\QQLND WDUFLD SRPLĘG]\ ]DVWDZĉ L ]JDUQLDQ\P RELHNWHP Z UyZQRZDG]H VLâ WDUFLD . . . 790

0RELOQ\ PRQLWRULQJ XODWQLDMĉFHJR VLĘ JD]X Z SRMD]GDFK ] LQVWDODFMĉ LP* . . . 795

WSâ\Z SURMHNWyZ UHDOL]RZDQ\FK SU]H] PKP PROVNLH LLQLH KROHMRZH S.A. XMĘW\FK Z KUD MRZ\P PURJUDPLH KROHMRZ\P GR URNX 223 QD LQIUDVWUXNWXUĘ WUDQVSRUWX Z PROVFH . . . 800

W\NRU]\VWDQLH RSHUDFML QD FKPXU]H SXQNWyZ ZH ZVSRPDJDQLX DQDOL]\ WUDQVSRUWX SRQDGQRUPDW\ZQHJR . . . 804

5DFKXQHN HNRQRPLF]Q\ D SROLW\ND LQIUDVWUXNWXUDOQD Z SROVNLP GURJRZQLFWZLH . . . 812

CHO VWRVRZDQLD SULRU\WHWyZ GOD Z\EUDQ\FK ŒURGNyZ NRPXQLNDFML ]ELRURZHM . . . 818

BDGDQLD V\PXODF\MQH Z\EUDQ\FK SDUDPHWUyZ K\GURVWDW\F]QHJR XNâDGX QDSĘGRZHJR PDQLSXODWRUD DQWURSRPRUÀF]QHJR Z NRQWHNŒFLH Z\NRU]\VWDQLD Z WUDQVSRUFLH EOLVNLP . 821 KRQFHSFMD Zy]ND LQZDOLG]NLHJR Z\VRNLHM PRELOQRŒFL ] K\GURVWDW\F]Q\P XNâDGHP QDSĘGRZ\P . . . 827

A VLPSOLÀHG FRQQHFWLRQ RI KHY ACAC SRZHUWUDLQ . . . 831

KRQLXQNWXUD Z WUDQVSRUFLH. W GZXG]LHVWROHFLH EDGDĽ . . . 835

SWDFMH V]\ENLHJR âDGRZDQLD GOD SRMD]GyZ HOHNWU\F]Q\FK . . . 839

IQQRZDFMH Z V\VWHPDFK LQG\ZLGXDOQHJR WUDQVSRUWX PLHMVNLHJR . . . 843

S]\END NROHM PLHMVND MDNR DOWHUQDW\ZD GOD UR]EXGRZ\ XOLF\ CLHV]\ĽVNLHM Z BLHOVNXBLDâHM . . . 848

KRQFHSFMD ZGURŮHQLD V\VWHPX SâDWQHJR ZMD]GX GR PLDVWD QD SU]\NâDG]LH G]LHOQLF\ Z WDUV]DZLH . . . 852

AQDOL]D Z\EUDQ\FK HOHPHQWyZ LQWHOLJHQWQ\FK V\VWHPyZ WUDQVSRUWRZ\FK Z S]F]HFLQLH . . . 857

AQDOL]D Z\EUDQ\FK HOHPHQWyZ V\VWHPX ]DU]ĉG]DQLD NRPXQLNDFMĉ PLHMVNĉ Z S]F]HFLQLH . . . 861

AQDO\]LQJ WKH DWDWXUN DLUSRUW VHUYLFHV . . . 865

OFHQD Z\PDJDĽ GOD K\GURVWDW\F]QHJR XNâDGX VNUĘWX SODWIRUP\ WUDQVSRUWRZHM . . . 871

SSUDZQRŒý K\GURVWDW\F]Q\FK XNâDGyZ QDSĘGRZ\FK ZROQRELHŮQ\FK SODWIRUP WHUHQRZ\FK . . . 876

OEV]DU PHWURSROLWDUQ\ WDUV]DZ\ D ]UyZQRZDŮRQ\ UR]ZyM WUDQVSRUWX . . . 881

BULHI HFRQRPLF DQDO\VLV DQG FRPSDULVRQ RI TXUNLVK ALUOLQHV LXIWKDQVD *URXS ALU )UDQFH ² KL0 . . . 888

5R]ZyM HOHNWURPRELOQRŒFL ² FR WDN QDSUDZGĘ R]QDF]D" . . . 894

PUREOHP\ WHOHNRPXQLNDF\MQH WUDQVSRUWX PRUVNLHJR . . . 898

AQDOL]D L RFHQD IXQNFMRQDOQRŒFL V\VWHPX PDVRZHM REVâXJL QD SRGVWDZLH REVâXJL FHOQHM SRMD]GyZ FLĘŮDURZ\FK . . . 906

ZHVSyâ SRUWRZ\ S]F]HFLQ őZLQRXMŒFLH MDNR ZĘ]Hâ ORJLVW\F]Q\ Z DVSHNFLH HIHNW\ZQRŒFL L EH]SLHF]HĽVWZD WUDQVSRUWX . . . 911

AQDO\VLV RI SUHGLFWLRQ PHWKRGV DSSOLHG WR D VHOHFWHG URDG YHKLFOH WUDFLQJ V\VWHP . . . 915

5ROD VSHG\WRUD Z RUJDQL]DFML SURFHVX WUDQVSRUWRZHJR QD U\QNX HXURSHMVNLP . . . 919

AQDOL]D Z\QLNyZ JHQHUDOQ\FK SRPLDUyZ UXFKX QD GURJDFK NUDMRZ\FK SU]HSURZDG]R Q\FK Z ODWDFK 2²215 QD WHUHQLH ZRMHZyG]WZD ŒOĉVNLHJR . . . 924

ASOLNDFMD LQWHUQHWRZD LISTSBOOK . . . 929

ZZLĉ]NL SRPLĘG]\ UR]ZRMHP JRVSRGDUF]\P UHJLRQX D VWDQHP LQIUDVWUXNWXU\ GURJRZHM . . . 936

AQDOL]D HIHNW\ZQRŒFL ]DVWRVRZDQLD QLHNRQZHQFMRQDOQ\FK V\VWHPyZ QDSĘGRZ\FK Z SRMD]GDFK VDPRFKRGRZ\FK . . . 941

W\EUDQH ]DJDGQLHQLD ]ZLĉ]DQH ] WUDQVSR]\FMĉ GR SROVNLHJR SRU]ĉGNX SUDZQHJR G\UHNW\Z\ 214948( ] GQLD 22 SDŬG]LHUQLND 214 URNX Z VSUDZLH UR]ZRMX LQIUD VWUXNWXU\ SDOLZ DOWHUQDW\ZQ\FK . . . 948

CULWHULD IRU WKH DVVHVVPHQW RI WKH HIIHFWLYHQHVV RI SURMHFWV UHODWLQJ WR WKH GHYHORS PHQW RI WKH WUDQVSRUW SRWHQWLDO LQ UDLOZD\ WUDQVSRUW . . . 952

DUW\NXã\ZZHUVMLHOHNWURQLF]QHMH,661

HIHNW\ZQRėÈWUDQVSRUWX

4

6ȹ

0HFKDQLND Z VZ\P UR]ZRMX KLVWRU\F]Q\Pµ ZHGâXJ SURIHVRUD

)HOLNVD KXFKDU]HZVNLHJR . . . 957

0RGHO V\VWHPX WHOHPDW\F]QHJR Z ]DU]ĉG]DQLX WUDQVSRUWHP ZHZQĘWU]Q\P SU]HGVLĘELRUVWZD . . . 964

ZDU]ĉG]DQLH LQWHOLJHQWQ\P WUDQVSRUWHP ZHZQĘWU]Q\P SRSU]H] NRPSXWHURZH DOJRU\W P\ SUREDELOLVW\F]QH . . . 968

IGHQW\ÀNDFMD âDGXQNyZ ZUDŮOLZ\FK RUD] XZDUXQNRZDQLD LFK SU]HZR]X. SWXGLXP QD SU]\NâDG]LH REVâXJL HNVSRUWX SURGXNWyZ PLĘVQ\FK . . . 973

PODQRZDQLH WUDQVSRUWX GURJRZHJR Z SU]HGVLĘELRUVWZLH UROQ\P . . . 977

AQDOL]D ]DSRWU]HERZDQLD QD WUDQVSRUW PLHMVNL Z PROVFH . . . 981

KU\WHULD RFHQ\ MDNRŒFL XVâXJ NXULHUVNLFK Z PROVFH . . . 987

TKH DFWLYH ZKHHOV V\VWHPV . . . 992

AQDOL]D HNRQRPLF]QD Z\NRU]\VWDQLD SDOLZD QLVNRVLDUNRZHJR Z WUDQVSRUFLH PRUVNLP . 996 0RELOQH VWDQRZLVNR V]NROQRWUHQLQJRZH 12 PP PRŬG]LHU]\ 5AK . . . .1002

ZâRŮRQRŒý SyâJUXS FKDUDNWHU\VW\F]Q\FK LORF]\QyZ SURVW\FK ÅA* µ DXWRPDWyZ DV\QFKURQLF]Q\FK VLOQLH VSyMQ\FK XVWDORQ\FK DQDORJyZ UR]V]HU]HĽ ]ZLĉ]DQ\FK ] L]RPRUÀ]PDPL D)ASC2 . . . .1007

TUDQVSRUW ZHZQĘWU]Q\ Z SU]HGVLĘELRUVWZLH SURGXNXMĉF\P FXNLHU . . . .1012

W\EUDQH ]DJDGQLHQLD RSW\PDOQHJR SURMHNWRZDQLD MHGQRVWNL SDOHWRZHM . . . .1018

IQIRUPDW\ND Z ]DU]ĉG]DQLX SU]HGVLĘELRUVWZHP WUDQVSRUWRZ\P . . . .1021

S\PXODFMD NRPSXWHURZD SURFHVyZ PDJD]\QRZ\FK ] Z\NRU]\VWDQLHP SURJUDPX (NT(5P5IS( D<NA0ICS . . . .1026

PURMHNW V\VWHPX ZVSRPDJDMĉFHJR QDG]yU L ]DU]ĉG]DQLH ÁRWĉ DXWREXVyZ . . . .1030

AQDOL]D RSW\PDOL]DFML ORNDOL]DFML FHQWUXP ORJLVW\F]QHJR ] Z\NRU]\VWDQLHP QDU]ĘG]L *IS . . . .1034

AQDOL]D WRZDURZ\FK SU]HZR]yZ NROHMRZ\FK Z Z\EUDQ\FK HXURD]MDW\FNLFK NRU\WD U]DFK WUDQVSRUWRZ\FK . . . .1039

LRJLVW\F]QD REVâXJD NOLHQWD Z SU]HGVLĘELRUVWZDFK KDQGOX GHWDOLF]QHJR ZLHONRSRZLHU]FKQLRZHJR . . . .1046

PU]\NâDG ]DVWRVRZDQLD DOJRU\WPX PUyZNRZHJR GR XVSUDZQLHQLD SURFHVX G\VWU\EXFML SURGXNWyZ V]\ENR SVXMĉF\FK . . . .1051

W\EUDQH SUREOHP\ SROLW\NL WUDQVSRUWRZHM Z SU]HZR]DFK âDGXQNyZ . . . .1059

8ZDUXQNRZDQLD ORJLVW\F]QH Z SODQRZDQLX SURGXNFML L PDJD]\QRZDQLX SURÀOL DOXPLQLRZ\FK ] Z\NRU]\VWDQLHP PHWRG ABC I ;<Z . . . .1063

5ROD L ]QDF]HQLH WHUPLQDOX DCT *GDĽVN Z UR]ZRMX WUDQVSRUWX LQWHUPRGDOQHJR Z PROVFH . . . .1068

ANW\ZQRŒFL SURŒURGRZLVNRZH UHDOL]RZDQH Z âDĽFXFKDFK GRVWDZ . . . .1074

W\QLNL X]\VNLZDQH Z GURG]H LPSOHPHQWDFML DNW\ZQRŒFL SURŒURGRZLVNRZ\FK YHUVXV SR]LRP LQWHJUDFML âDĽFXFKD GRVWDZ . . . .1078

WL]MD L FHOH Z SODQRZDQLX ]UyZQRZDŮRQHM PRELOQRŒFL PLHMVNLHM . . . 1083

WSâ\Z ORJLVW\NL ]DRSDWU]HQLD QD SURFHV PRGHORZDQLD ]âRŮRQ\FK V\VWHPyZ WUDQVSRUWRZ\FK Z KXWQLFWZLH . . . 1087

TUDQVSRUW PHG\F]Q\ NDUHWHN SRJRWRZLD UDWXQNRZHJR. AQDOL]D F]DVyZ SU]HMD]GX . . . . 1092

TUDQVSRUW NROHMRZ\ ZRMVN ZâDVQ\FK L VRMXV]QLF]\FK . . . .1097

PRGVWDZRZH ]DVDG\ WUDQVSRUWX L UXFKX ZRMVN ZâDVQ\FK L VRMXV]QLF]\FK . . . 1106

WRMVNRZ\ L F\ZLOQ\ WUDQVSRUW GURJRZ\ WRZDUyZ QLHEH]SLHF] Q\FK RUD] âDGXQNyZ SRQDGJDEDU\WRZ\FK . . . 1114

(IHNW\ZQRŒý D LQQRZDF\MQRŒý QD SU]\NâDG]LH ORJLVW\NL . 1121

ZDVWRVRZDQLH QLHOHJDOQHJR HPXODWRUD SRPS\ DGEOXH Z DVSHNFLH RFKURQ\ EH]SLHF]HĽVWZD ŒURGRZLVND . . . 1134

WSâ\Z ZDUXQNyZ SU]HFKRZ\ZDQLD ]DPUDŮDOQLF]HJR QD Z\EUDQH SDUDPHWU\ MDNRŒFLRZH PLĘVD GURELRZHJR L ZLHSU]RZHJR . . . .1137

0RGHO VWHURZDQLD SU]HSâ\ZHP PDWHULDâyZ Z SURFHVLH SURGXNF\MQ\P . . . 1141

ASSOLFDWLRQ RI FOXVWHU DQDO\VLV PHFKDQLVPV IRU WKH H[SORUDWLRQ RI FRQWDLQHU WUDQVSRUWDWLRQV IXQFWLRQLQJ DW VHOHFWHG UDQJHV RI WKH TUDQVSLEHULDQ 5DLOZD\ . . . .1145

AQDOL]D Z\EUDQ\FK F]\QQLNyZ ZSâ\ZDMĉF\FK QD EH]SLHF]HĽVWZR Z UXFKX GURJRZ\P . . . .1149

AQDOL]D WUHQGyZ QD SROVNLP U\QNX TSL Z ODWDFK 27²216 . . . . 1155

0HWRG\ XVSRNRMHQLD UXFKX Z RFHQLH MHJR XŮ\WNRZQLNyZ . . . .1164

5ROD IQWHUQHWX Z NV]WDâWRZDQLX REVâXJL SDVDŮHUyZ OLQLL ORWQLF]\FK . . . .1169

OFHQD VSRVREX RUJDQL]DFML SUDF UR]U]ĉGRZ\FK Z DVSHNWDFK HNRORJLF]Q\FK . . . .1173

OFHQD ]DZDUWRŒFL PDWHULDâyZ UHNODPRZ\FK RSUDFRZDQ\FK QD SRWU]HE\ U\QNX WXU\VW\F]QHJR Z ŒZLHWOH EDGDĽ DQNLHWRZ\FK . . . 1177

OFHQD HIHNW\ZQRŒFL LQZHVW\FML Z ŒURGNL WUDQVSRUWX QD SU]\NâDG]LH SU]HGVLĘELRUVWZD ] EUDQŮ\ TUDQVSRUWSSHG\FMDLRJLVW\ND TSL . . . .1185

(IHNW\ZQH ]DVWRVRZDQLH Z\PDJDĽ VWDQGDUGX ISO 28 Z SU]HGVLĘELRUVWZDFK WUDQVSRUWRZ\FK . . . .1192

5ROD IXQNFMRQDOQHJR PRGHOX F\IURZHJR VWDWNX SRZLHWU]QHJR Z LQIRUPDW\F]Q\P V\VWHPLH ZVSDUFLD HNVSORDWDFML . . . .1196

OFHQD V\JQDOL]DFML ŒZLHWOQ\FK Z B\GJRV]F]\ SRG NĉWHP GRVWRVRZDQLD GR RERZLĉ]X MĉF\FK SU]HSLVyZ . . . .1200

PRPRUVND KROHM 0HWURSROLWDOQD ² IXQNFMRQRZDQLH L NLHUXQNL UR]ZRMX. . . .1205

AQDOL]D SURFHVX REVâXJL PDJD]\QX ] Z\NRU]\VWDQLHP PRGXâX W0 SAP 53 . . . .1213

CKDUDNWHU\VW\ND V\VWHPX NODV\ (5P . . . .1221

SSHFMDOL]DFMD NOXF]HP GR RVLĉJQLĘFLD SU]HZDJL NRQNXUHQF\MQHM QD ZVSyâF]HVQ\P U\QNX XVâXJ PRWRU\]DF\MQ\FK Z PROVFH . . . .1225

SLHý WUDQVSRUWX PLHMVNLHJR QD SU]\NâDG]LH PLDVWD ZDPRŒý . . . .1229

OFKURQD LQIUDVWUXNWXU\ NU\W\F]QHM. *HQH]D SUREOHPX . . . .1237

OFKURQD LQIUDVWUXNWXU\ NU\W\F]QHM. 8UHJXORZDQLD SUDZQH . . . .1242

ASOLNDFMD NRPSXWHURZD SODQX VWDW\F]QHJR GZXSR]LRPRZHJR NRPSOHWQHJR . . . .1249

PRWU]HE\ RVyE VWDUV]\FK Z ]DNUHVLH PRELOQRŒFL Z PLHŒFLH . . . .1252

PU]HMD]G\ NROHMRZRGURJRZH ² VWDQ SUDZQ\ ZDUXQNL SURMHNWRZDQLD Z\SDGNL L LFK SU]\F]\Q\ . . . .1260

ZPLDQ\ Z ]DWUXGQLDQLX FXG]R]LHPFyZ Z PROVFH . . . .1265

KRQFHSFMD LQIUDVWUXNWXU\ URZHURZHM QD WUDVLH *GDĽVN²+HO GOD SRMD]GyZ ]H ZVSRPDJDQLHP HOHNWU\F]Q\P . . . .1271

PU]HJOĉG WXU\VW\NL URZHURZHM Z ZRMHZyG]WZLH SRPRUVNLP . . . .1278

OFHQD U\]\ND GOD ]DGDQLD Z NRQWHNŒFLH SURFHVX SUDF\ NLHURZF\ DXWREXVX . . . .1284 6NâDGLNRUHNWDDUW\NXâyZQDSâ\FLH:

PJULQī

3DZHâ=LĘED

:RMFLHFK&KDPHOD

DUW\NXã\ZZHUVMLHOHNWURQLF]QHMH,661

logistyka

RUJDQL]DFMDL]DU]ÆG]DQLH

DNWXDOQRĤFL

WYDARZENIA

6olariV i ÀrmoZy ŮâoEek Å3od =ielonym -amniczkiemµ z naJrodĉ $Va 2dSoZiedzialneJo %izneVX

6olaris Bus Coach zostaâ ponownie nagrodzony za dziaâalnoŒý w obszarze spoâecznej odpowiedzialnoŒci biznesu. Tym razem w plebiscycie organizowanym przez Stowarzyszenie Centrum 3,SO3 Àrma zostaâa doceniona za inicjatywĘ Ůâobka Å3od Zielo- nym Jamniczkiemµ, prowadzonego dla dzieci pracowników pro- ducenta autobusów.

Szeroko pojĘta troska o otoczenie jest wpisana w ÀlozoÀĘ dziaâa- nia Àrmy Solaris, która od wielu lat angaŮuje siĘ w akcje skierowa- ne do lokalnych spoâecznoŒci czy swoich pracowników. Jednĉ z ta- kich inicjatyw jest Ůâobek Å3od Zielonym Jamniczkiemµ ² placówka caâodziennej opieki nad dzieými pracowników. To wâaŒnie on zostaâ doceniony przez kapituâĘ plebiscytu, w skâad której weszli przed- stawiciele Regionalnego OŒrodka 3olityki Spoâecznej w 3oznaniu, Wielkopolskiej ,zby-3rzemysâowo +andlowej i 8niwersytetu (kono- micznego w 3oznaniu. W plebiscycie zostaâo wyâonionych  laure- atów w róŮnych kategoriach: Å8czciwe praktyki rynkoweµ, ÅStosunki pracyµ, ÅOchrona Œrodowiska naturalnegoµ, a takŮe ÅZaangaŮowa- nie spoâeczneµ. )irma Solaris otrzymaâa tytuâ Asa Odpowiedzialne- go Biznesu w kategorii ÅStosunki pracyµ, do której zalicza siĘ takie obszary dziaâalnoŒci jak bezpieczeĽstwo pracy, adaptacja i integra- cja pracowników, wolontariat pracowniczy, a takŮe work-liIe balan- ce. Jak twierdzĉ organizatorzy, wszystkie nagrodzone przedsiĘbior- stwa sĉ przykâadem Åsukcesu w biznesie, którego gwarantem jest odpowiednie poâĉczenie dziaâalnoŒci gospodarczej z dziaâalnoŒciĉ spoâecznĉ, która z kolei ² zgodnie z normĉ ,SO  ² przyczynia siĘ do zrównowaŮonego rozwoju w tym zdrowia i dobrobytu spoâe- czeĽstwa) poprzez przejrzyste i etyczne postĘpowanieµ.

ŭâobek Å3od Zielonym Jamniczkiemµ zostaâ oÀcjalnie otwarty w  r. Dotychczas w gronie jego Åabsolwentówµ znajduje siĘ ponad  dzieci. Obecnie uczĘszcza do niego  dzieci pra- cowników Solarisa, podzielonych na grupy wiekowe. 3od czujnym okiem doŒwiadczonej kadry pedagogicznej prowadzone sĉ zajĘ- cia m.in. z plastyki, muzyki czy jĘzyka angielskiego. ŭâobkowicze prowadzĉ takŮe swój wâasny ekologiczny ogród warzywny, samo- dzielnie sadzĉ i dbajĉ o roŒliny, poznajĉ zasady poruszania siĘ w ruchu drogowym i bezpiecznego zachowania w autobusie.

ÅDzisiaj nastaâa moda na CSR. 8waŮam, Ůe to bardzo dobry trend i mam nadziejĘ, Ůe szybko nie przeminie. CieszĘ siĘ, Ůe moŮemy doâoŮyý do tego swojĉ cegieâkĘ, m.in. prowadzĉc Ůâobek, w którym nasi pracownicy bez najmniejszych obaw mogĉ zosta- wiaý swoje maluchy pod najlepszĉ opiekĉ w czasie, kiedy sami pójdĉ do pracy. To niezwykle waŮne, by pracownicy czuli, Ůe Àrma dba nie tylko o nich samych, ale takŮe o ich rodzinyµ ² mówi So- lange Olszewska, prezes Solaris Bus & Coach.

DoŒwiadczenie Solarisa w zakresie CSR jest unikatowe w skali kraju. )irma dba o edukacjĘ mâodych ludzi, prowadzĉc od ponad

 lat przy wspóâpracy ze szkoâami w Murowanej *oŒlinie, őrodzie Wlkp. i w SwarzĘdzu klasy patronackie. Wraz z 3olitechnikĉ 3o- znaĽskĉ umoŮliwia podjĘcie studentom ŒcieŮki studiów dualnych.

Dodatkowo od ponad  lat dziaâa Å)undacja Zielony Jamnik ² na ratunek bezbronnymµ, która udzieliâa pomocy juŮ ponad  oso- bom Àzycznym czy organizacjom. Z kolei od  r. realizowany jest program ÅBezpieczny .ierowcaµ, majĉcy na celu podniesienie poziomu wiedzy i umiejĘtnoŒci kierowców, a tym samym bezpie- czeĽstwa uczestników ruchu drogowego; w jego ramach zostaâo juŮ przeszkolonych ponad   kierowców.

KWWSVZZZVRODULVEXVFRP

OPERATORZY TRANSPORTU PUBLICZNEGO 03. 6$ Z .rakoZie z naJrodĉ (koManoVik

.rakowski przewoŬnik zostaâ doceniony za swoje dziaâania zwiĉ- zane z troskĉ o Œrodowisko naturalne. 3odczas ,, MiĘdzynaro- dowego )orum (nergetyka i őrodowisko (.OZA.O3A1(, które odbyâo siĘ w dniach ² czerwca w Zakopanem, M3. SA w .ra- kowie zostaâo laureatem w .rajowym .onkursie (kologicznym (kojanosik w kategorii Å)irma transportowo-komunikacyjnaµ.

StatuetkĘ i dyplom odebraâ *rzegorz Dyrkacz, czâonek zarzĉdu M3. SA w .rakowie ds. zarzĉdzania przewozami. Celem nagrody jest wyróŮnienie przez .rajowĉ RadĘ (kologicznĉ m.in. samorzĉ- dów terytorialnych oraz podmiotów gospodarczych za zrealizowa- nie dziaâaĽ majĉcych istotny i znaczĉcy wpâyw na poprawĘ i stan Œrodowiska naturalnego regionu oraz ŒwiadomoŒý ekologicznĉ 3olaków.

Warto podkreŒliý, Ůe .raków to pierwsze miasto w 3olsce, w którym zostaâa uruchomiona regularna linia obsâugiwana au- tobusami elektrycznymi. .raków jest liderem e-mobilnoŒci i po- siada najwiĘcej bezemisyjnych autobusów w 3olsce. W ramach porozumienia z 1arodowym Centrum BadaĽ i Rozwoju M3. pla- nuje zakup do  autobusów elektrycznych. Jeszcze w tym roku, dziĘki zakupom  nowych autobusów, w stolicy Maâopolski bĘdĉ kursowaý wyâĉcznie pojazdy z silnikami (uro , (uro  oraz autobusy hybrydowe i elektryczne.

KWWSZZZPSNNUDNRZSO

$XtoEXVy elektryczne dla 3oznania

 czerwca w M3. w 3oznaniu nastĉpiâo otwarcie oIert w przetar- gu na zakup autobusów elektrycznych. W przetargu podzielonym na  zadania napâynĘâa tylko  oIerta z Àrmy Solaris Bus & Coach S.A. z podpoznaĽskiego Bolechowa. 3rzedmiotem zamówienia jest âĉcznie  pojazdów, w tym  autobusów -metrowych i 

przegubowych. BĘdĉ to autobusy niskopodâogowe, przyjazne dla niepeânosprawnych i osób z wózkami dzieciĘcymi, z systemem wewnĘtrznego i zewnĘtrznego monitoringu, który wpâywa na bez- pieczeĽstwo jazdy, z klimatyzacjĉ oraz drzwiami odskokowo prze- suwnymi, co gwarantuje szersze i âatwiejsze wejŒcie oraz pâynnĉ wymianĘ pasaŮerów.

ÅJest w tych autobusach wiele rozwiĉzaĽ, które od pewnego czasu staây siĘ juŮ standardem w naszych kolejnych przetargach;

klimatyzacja i system monitoringu, energooszczĘdne oŒwietlenie w technologii /(D, dodatkowe miejsce dla wózka dzieciĘcego,

1RZ\6RODULV8UELQRHOHFWULF)RW6RODULV

DNWXDOQRĤFL

6

6

miejsce do bezpiecznego przewozu roweru, wewnĘtrzne i ze- wnĘtrzne tablice inIormacji pasaŮerskiej wykonane w energoosz- czĘdnej technologii ² to tylko niektóre z nich. Absolutnĉ nowoŒciĉ jest zastosowanie napĘdu elektrycznego. Decydujĉc siĘ na dosta- wĘ pojazdów elektrycznych, wskazujemy, jakie znaczenie ma dla nas czyste powietrzeµ ² podkreŒla Marek *rzybowski, zastĘpca prezesa M3. ds. technicznych.

KWWSZZZPSNSR]QDQSO

$XtoVan doVtarczyâ aXtoEXVy do 1oZeM 6oli

Tabor komunikacji miejskiej w 1owej Soli powiĘkszyâ siĘ o  nowe, -metrowe niskopodâogowe autobusy Autosan z rodziny Sancity. Dostawa byâa wynikiem realizacji przetargu wygranego przez SpóâkĘ w ubiegâym roku. Zgodnie z 8mowĉ podpisanĉ po- miĘdzy Autosan sp. z o.o. a *minĉ 1owa Sól przekazane Sancity

/) wyposaŮone zostaây silniki Cummins (uro , automatyczne skrzynie biegów 9O,T+, systemy rekuperacji, klimatyzacjĘ caâo- pojazdowĉ, systemy multimedialnej inIormacji pasaŮerskiej, in- Iormacji gâosowej, monitoringu, Wi)i. Autobusy bĘdĉ zabieraý na pokâad ma[.  pasaŮerów, w tym  na miejscach siedzĉcych.

3rzystosowane sĉ do przewozu osób niepeânosprawnych, wypo- saŮone w rampĘ umoŮliwiajĉcĉ wjazd wózków oraz miejsce prze- znaczone do mocowania i przewozu wózka inwalidzkiego.

KWWSZZZDXWRVDQSO

ORGANIZATORZY TRANSPORTU PUBLICZNEGO

%ezSâatna komXnikacMa mieMVka Z 3oznaniX

Od  wrzeŒnia  r. mieszkajĉcy w 3oznaniu uczniowie szkóâ podstawowych i gimnazjów oraz innych typów szkóâ realizujĉ- cych podstawĘ programowĉ ksztaâcenia ogólnego bĘdĉ mogli korzystaý z bezpâatnych przejazdów w streÀe A ² czyli na tere- nie miasta ² na liniach organizowanych przez Zarzĉd Transportu Miejskiego w 3oznaniu. Warunkiem korzystania z bezpâatnej ko- munikacji bĘdzie okazanie waŮnej legitymacji szkolnej z wpisa- nym miejscem zamieszkania w 3oznaniu. 1ie ma koniecznoŒci zapisywania inIormacji o uprawnieniu do bezpâatnych przejazdów na imiennej karcie 3(.A, ale kaŮdy uczeĽ moŮe z tego skorzy- staý. .arta 3(.A bĘdzie w takim przypadku ² niezaleŮnie od legitymacji szkolnej ² dokumentem potwierdzajĉcym prawo do darmowych przejazdów.

ÅMamy nadziejĘ, Ůe wprowadzenie bezpâatnych przejazdów przyczyni siĘ w jeszcze wiĘkszym stopniu do korzystania z trans-

portu publicznego, m.in. w dojazdach rodziców z dzieými do szkóâ oraz podczas weekendówµ ² mówi 3iotr Snuszka, dyrektor ZTM 3oznaĽ.

KWWSVZZZ]WPSR]QDQSO

%ezSâatna komXnikacMa Z .oVzalinie

 wrzeŒnia rusza roczny pilotaŮowy program, w ramach którego uczniowie koszaliĽskich szkóâ podstawowych i gimnazjów bĘdĉ mogli korzystaý z darmowej komunikacji miejskiej. 3o roku prze- prowadzone zostanĉ analizy, które pozwolĉ ustaliý, czy progra- mem objĉý takŮe uczniów szkóâ ponadgimnazjalnych. Szacowany koszt wprowadzenia pilotaŮu to okoâo , mln zâ.

Z bezpâatnych przejazdów autobusowych korzystaý bĘdĉ dzieci i mâodzieŮ ² mieszkaĽcy .oszalina. Warunkiem jest waŮna legi- tymacja szkolna z wpisanym adresem. 8czniowie koszaliĽskich szkóâ, którzy mieszkajĉ poza granicami .oszalina, bĘdĉ korzystaý z autobusów na podobnych zasadach jak obecnie, czyli obowiĉzy- waý ich bĘdĉ bilety ulgowe.

ÅZdecydowaliŒmy siĘ na ten krok, poniewaŮ inicjatywa dosko- nale wpisuje siĘ w obraz .oszalina stawiajĉcego na ekologiĘ w poruszaniu siĘ po mieŒcie. Wprowadzenie bezpâatnej komu- nikacji miejskiej niesie za sobĉ wiele korzyŒci dla publicznego transportu zbiorowego, rodzin czy Œrodowiska. Jest to sposób na promowanie wŒród najmâodszych mieszkaĽców postaw proeko- logicznych i zachĘcenie do korzystania z transportu publicznego, wspiera teŮ ich samodzielnoŒý. /iczĘ, Ůe nasza inicjatywa pozwoli wypracowaý u dzieci nawyk korzystania z komunikacji miejskiej, co jest inwestycjĉ w przyszâoŒý mieszkaĽców .oszalina, poniewaŮ nawyki wyrobione w dzieciĽstwie majĉ szansĘ pozostaý na caâe Ůycieµ ² mówi prezydent 3iotr JedliĽski.

KWWSZZZNRV]DOLQSO

*dynia z doÀnanVoZaniem na EezemiVyMny taEor

Do *dyni traIiĉ nowoczesne, ekologiczne pojazdy z napĘdem elektrycznym. Miasto podpisaâo umowĘ o doÀnansowanie pro- jektu z programu Å*epardµ. DziĘki temu bĘdzie mogâo zakupiý bezemisyjne pojazdy i przeszkoliý kierowców. Caây projekt opie- wa na ponad , mln zâ, natomiast doÀnansowanie wyniesie ponad  mln zâ. ZakoĽczenie realizacji projektu jest planowane na koniec  r.

*dynia podpisaâa z 1arodowym )unduszem Ochrony őrodo- wiska i *ospodarki Wodnej umowĘ o doÀnansowanie projektu pn.: ÅObniŮenie zuŮycia energii i paliw w transporcie publicznym w *dyni poprzez zakup bezemisyjnego taboru z napĘdem elek- trycznymµ. W ramach projektu w mieŒcie pojawiý siĘ ma âĉcznie  nowych pojazdów z napĘdem elektrycznym. DziĘki wykorzystaniu Åsystemu âadowania w ruchuµ bĘdĉ one w stanie poruszaý siĘ tak samo wydajnie, jak autobusy z konwencjonalnym napĘdem.

Zostanĉ wyposaŮone w baterie typu /TO o obniŮonej pojemnoŒci.

ÅOd lat pracujemy nad unowoczeŒnianiem gdyĽskiego trans- portu publicznego. W trosce o naszych mieszkaĽców, ich komIort i z myŒlĉ o korzyŒciach dla Œrodowiska. 1owoczesne, bezemisyj- ne pojazdy z napĘdem elektrycznym to kolejny krok na drodze zrównowaŮonego rozwoju naszego miastaµ ² mówi Michaâ *uý, wiceprezydent *dyni.

1owe elektryczne pojazdy bĘdĉ ponadto poruszaý siĘ w obrĘ- bie sieci trolejbusowej, dziĘki której bateria bĘdzie âadowaý siĘ za pomocĉ zainstalowanych na autobusach pantograIów. Sku- mulowana w ten sposób energia umoŮliwi obsâugĘ odcinków linii komunikacyjnych bez wykorzystania sieci trakcyjnej. W kaŮdym z  pojazdów znajdzie siĘ teŮ system rekuperacji energii ² rozwiĉ-

$XWRVDQ6DQFLW\/)GOD1RZHM6ROL

DNWXDOQRĤFL

zanie pozwalajĉce na odzyskiwanie energii z hamowania pojazdu, którĉ moŮna wykorzystaý do zasilania ukâadu napĘdowego. W ra- mach projektu *dynia przeszkoli takŮe kierowców.

Technologiczne zalety nowoczesnego taboru, który trafi do

*dyni, pozwolĉ na planowanie rozwoju komunikacji bez potrzeby inwestowania w sieý âadujĉcĉ poza obrĘbem sieci trolejbusowej.

/ista zalet jest duŮo dâuŮsza: uda siĘ takŮe uniknĉý niskiej emisji dwutlenku wĘgla, ograniczyý pylenie i emisjĘ tlenków azotu oraz benzopirenu.

KWWSJG\QLDSO

6olariV doVtarczy  aXtoEXVyZ do 2Vtrydy

 maja w Ostródzie przedstawiciele Àrmy Solaris Bus & Coach podpisali z gminĉ Ostróda umowĘ na dostawĉ  nowych au- tobusów, w tym  o napĘdzie elektrycznym. 8mowa, podpisana w imieniu miasta przez Czesâawa 1ajmowicza, burmistrza Ostró- dy, dotyczy dostawy  autobusów -metrowych o napĘdzie kon- wencjonalnym oraz  elektrycznych modeli 8rbino , /( electric.

Zgodnie z postanowieniami umowy pierwsza poâowa zamówienia, czyli  pojazdów 8rbino  oraz  autobus elektryczny, zostanie dostarczona w maju  r., zaŒ druga ² w maju  r. áĉczna wartoŒý zamówienia wynosi ponad  mln zâ. Ostróda to nowy klient Àrmy Solaris. DziĘki realizacji podpisanej umowy niemalŮe caâĉ ÁotĘ miasta stanowiý bĘdĉ pojazdy z logo zielonego jamni- ka. Dostarczone autobusy traÀĉ do odpowiedzialnej za obsâugĘ komunikacji w mieŒcie spóâki ŭegluga Ostródzko-(lblĉska, która oprócz dysponuje takŮe statkami Œródlĉdowymi, którymi obsâugu- je zabytkowy .anaâ (lblĉski.

(lektryczne Solarisy 8rbino , /( electric napĘdzane bĘdĉ silnikiem centralnym o mocy  kW. áadowanie baterii trakcyj- nych o âĉcznej pojemnoŒci  kWh bĘdzie moŮliwe dziĘki zasto- sowaniu zâĉcza SOXJLQ oraz âadowarki pokâadowej o mocy  kW.

Dla podniesienia komfortu podróŮnych przestrzeĽ pasaŮerska we wszystkich pojazdach, niezaleŮnie od rodzaju napĘdu, podobnie jak miejsce pracy kierowcy, bĘdzie klimatyzowana. 3ojazdy bĘdĉ takŮe posiadaý system zapowiedzi gâosowej, system monitoringu wizyjnego oraz system informacji pasaŮerskiej.

KWWSVZZZVRODULVEXVFRP

+yErydy ZyMeŮdŮaMĉ na ZarVzaZVkie Xlice

W sobotĘ,  czerwca, na stoâecznych ulicach pojawiây siĘ pierw- sze -metrowe autobusy hybrydowe Warszawskiego Transportu 3ublicznego, obsâugiwane przez ÀrmĘ Mobilis. To poczĉtek reali-

zacji kontraktu zawartego w grudniu  r. przez Zarzĉd Trans- portu Miejskiego z tĉ spóâkĉ, obowiĉzujĉcego do  r. Mobilis podstawi âĉcznie  nowoczesnych autobusów spalinowo-elek- trycznych MA1 /ion·s City +ybrid. (mitujĉ one mniej zanieczysz- czeĽ i haâasu niŮ pojazdy z silnikiem spalinowym. To pojazdy ni- skopodâogowe, klimatyzowane, wyposaŮone w biletomaty, system gâosowego zapowiadania przystanków, ekrany /CD z informacjĉ pasaŮerskĉ oraz biaâe tablice zewnĘtrzne. .aŮdy z nich posiada systemy lokalizacyjne i liczenia pasaŮerów oraz monitoring.

KWWSZZZ]WPZDZSO

PRODUCENCI I PODDOSTAWCY 7ecKniczne noZinki od 6olariVa

Biuro BadaĽ i Rozwoju Àrmy Solaris, w którym pracuje obecnie blisko  inŮynierów, nie tylko opracowuje nowe konstrukcje kompletnych pojazdów, ale takŮe wprowadza do produkcji seryj- nej innowacyjne komponenty i systemy stosowane w autobusach i trolejbusach. Jednymi z obszarów, nad którymi w ostatnim cza- sie pracowali konstruktorzy Àrmy Solaris, byây ukâady klimatyza- cji i ogrzewania oraz ukâad wspomagania kierownicy. WiĘkszoŒý wysiâku, który zostaâ wâoŮony w rozwój ukâadu ogrzewania w au- tobusach elektrycznych, zwiĉzana jest z ograniczeniem zuŮycia energii i, tym samym, zapewnieniem wiĘkszego zasiĘgu. W tym celu producenci czĘsto decydujĉ siĘ na uŮycie pieca grzewczego zasilanego olejem napĘdowym; takie rozwiĉzanie ² choý skutecz- ne przy bardzo niskich temperaturach ² dalekie jest jednak od bezemisyjnego. Solaris, który zachĘca klientów do ogrzewania elektrycznego, w swych elektrycznych 8rbino , /( electric dla RC.i. .atowice zaproponowaâ innowacyjne rozwiĉzanie, jakim jest ukâad ogrzewania zasilany gazem /3*. Jest to rozwiĉzanie niskoemisyjne oraz znacznie taĽsze niŮ to wykorzystujĉce trady- cyjny piec na olej napĘdowy. 3onadto zbiorniki /3* sĉ mniejsze od stosowanego wczeŒniej C1*, dziĘki czemu ich zabudowa jest mniej skomplikowana.

W powstajĉcym wâaŒnie w fabryce w Bolechowie pojeŬdzie wodorowym Solaris zaproponuje z kolei ukâad ogrzewania i kli- matyzacji, w którym czynnikiem roboczym bĘdzie CO

, bĘdĉcy najbardziej przyjaznym dla Œrodowiska czynnikiem châodniczym.

Zastosowanie elektrycznej pompy ciepâa umoŮliwia pozyskiwa- nie energii odpadowej ukâadu châodzenia napĘdu wodorowego, tym samym znacznie ograniczone jest zuŮycia energii z baterii,

:LPLHQLXPLDVWDXPRZĘQDGRVWDZĉ6RODULVyZSRGSLVDâ&]HVâDZ

1DMPRZLF]EXUPLVWU]2VWUyG\

DNWXDOQRĤFL

8

6

co z kolei skutkuje wydâuŮeniem maksymalnego zasiĘgu pojazdu oraz gwarantuje wydajnĉ pracĘ w niskich temperaturach. Wszyst- ko odbywa siĘ przy w peâni bezemisyjnej pracy.

.olejnĉ zmianĉ, na którĉ juŮ teraz przygotowujĉ siĘ inŮynie- rowie Àrmy Solaris, jest stopniowe ograniczenie uŮycia czynnika châodzĉcego Ra, stosowanego w obecnych ukâadach klima- tyzacji. W myŒl postanowieĽ 8nii (uropejskiej do  r. ma on byý caâkowicie zastĉpiony znacznie przyjaŬniejszym dla Œrodowi- ska Ra. DziĘki wysiâkom polskiego producenta oraz jednego z dostawców klimatyzacje pojazdów z Bolechowa juŮ dziŒ mogĉ byý uzupeâniane czystszym Œrodkiem.

Zmiany nie ominĘây równieŮ wspomagania ukâadu kierownicze- go. JuŮ od pewnego czasu nowe rozwiĉzanie jest standardowo stosowane we wszystkich autobusach elektrycznych oraz hy- brydowych wyjeŮdŮajĉcych z bolechowskiej fabryki. Opcjonalnie moŮe ono takŮe zostaý zastosowane w trolejbusach. Mowa tu o elektrycznej pompie wspomagania zasilanej ze standardowych akumulatorów  9. Rozwiĉzanie to skutkuje zmniejszonym zu- Ůyciem energii ² pompa nie obciĉŮa bowiem silnika gâównego

² dziĘki czemu zwiĘksza siĘ takŮe zasiĘg pojazdu. 1a korzyŒý tej konstrukcji przemawia teŮ zmienna prĘdkoŒý obrotowa pompy, dziĘki czemu siâa wspomagania jest wiĘksza przy niskich prĘd- koŒciach pojazdu i maleje wraz ze wzrostem prĘdkoŒci. 3rzede wszystkim jednak rozwiĉzanie to powoduje znaczny wzrost bez- pieczeĽstwa, gdyŮ sama pompa wspomagania nie jest uzaleŮnio- na od innych urzĉdzeĽ, których awaria w skrajnych przypadkach mogâaby skutkowaý utratĉ sterownoŒci pojazdu.

)irma Solaris w ciĉgu ostatnich  lat na badania i rozwój wy- daâa  mln zâ. 1akâad ten przekâada siĘ bezpoŒrednio na bez- pieczeĽstwo oraz zaawansowanie technologiczne produkowanych pojazdów. MiĘdzy innymi dziĘki tym cechom Solaris 8rbino 

electric zostaâ wybrany najlepszym miejskim autobusem roku w prestiŮowym konkursie ÅBus of the <ear µ.

KWWSVZZZVRODULVEXVFRP

:raz z reJatami 9olYo 2cean Race Z *|teEorJX SoMaZiây ViĘ elek- tryczne aXtoEXVy SrzeJXEoZe

Wraz z regatami 9olvo Ocean Race w *|teborgu w mieŒcie poja- wiây siĘ  w peâni elektryczne autobusy przegubowe. W okresie regat kursowaây one pomiĘdzy centrum handlowym 1ordstan, znajdujĉcym siĘ w centrum miasta, a portem )rihamnen. Od 

czerwca nowe autobusy bĘdĉ testowane na odcinku trasy linii

 przez operatora transportu publicznego ² ÀrmĘ 9lsttraÀk.

3ojazdy te mogĉ pomieŒciý do  pasaŮerów i stanowiĉ czĘŒý projektu (lectriCity, w ramach którego od  r. wprowadzonych zostaâo  elektrycznych autobusów na linii  w *|teborgu.

ÅTe  autobusy, które sĉ pierwszymi w peâni elektrycznymi au- tobusami przegubowymi, stanowiĉ dla *|teborga i zachodniej Szwecji kolejny, niezwykle waŮny, krok w kierunku cichego i bez- emisyjnego transportu publicznego. Mamy nadziejĘ, Ůe zarówno mieszkaĽcy miasta, jak i odwiedzajĉcy, skorzystajĉ z jazdy auto- busami nowej generacjiµ ² mówi 8lrika )rick z 3artii Zielonych, przewodniczĉca komisji ds. transportu publicznego w Radzie Re- gionu 9lstra *|taland.

1owe autobusy przegubowe sĉ równieŮ wyposaŮone w szereg rozwiĉzaĽ technicznych zwiĘkszajĉcych komfort jazdy pasaŮerów.

1aleŮĉ do nich elementy takie jak:  podwójnych drzwi, duŮa i gâadka przestrzeĽ podâogowa, ergonomicznie zaprojektowane porĘcze oraz uchwyty i oparcia dla pasaŮerów stojĉcych. Rozwiĉ- zania te majĉ na celu umoŮliwienie duŮej liczbie pasaŮerów szyb- kie wsiadanie i wysiadanie z autobusu na kaŮdym przystanku, zapewniajĉc przy tym jak najwyŮszy komfort jazdy. W autobusach dostĘpne sĉ: darmowe poâĉczenie Wi-)i, gniazdka do âadowania telefonów oraz ekrany informujĉce o natĘŮeniu ruchu drogowego.

KWWSVZZZYROYREXVHVSOSOSO

6indEad kXSXMe  aXtoEXVyZ 6etra

)irma Sindbad, jedna z najbardziej znanych Àrm autokarowych w 3olsce i jeden z najwiĘkszych przewoŬników na miĘdzynarodo- wych liniach dalekobieŮnych, poszerza swojĉ ÁotĘ o  autokarów z serii ComfortClass oraz TopClass. WŒród zamówionych autobu- sów znalazâ siĘ model nowej, dwupokâadowej Setry S DT. To pierwszy taki autobus zakupiony przez polskiego klienta.

ÅRozwój i unowoczeŒnianie Áoty to dziaâania trwale wpisane w naszĉ wieloletniĉ politykĘ inwestycyjnĉ. We flocie bĘdĉcej w dyspozycji Sindbada stawiamy na komfort i bezpieczeĽstwo, ale takŮe na ochronĘ Œrodowiska. JuŮ ponad  naszych autokarów to pojazdy speâniajĉce najwyŮszĉ normĘ (uro . 3rzed oddaniem do uŮytku dla naszych pasaŮerów pojazdy zostanĉ wyposaŮone ponadto w /(D-owe tablice kierunkowe, urzĉdzenia *3S, Wi-)i i gniazdka  9 wraz z portami 8SBµ ² mówi Bogdan .urys, wiceprezes zarzĉdu Sindbad Sp. z o.o.

6HWUD6'7]DNXSLRQDSU]H]ÀUPĘ6LQGEDG (OHNWU\F]Q\DXWREXVSU]HJXERZ\9ROYR

DNWXDOQRĤFL

Autobusy sĉ wyposaŮone w najnowoczeŒniejsze systemy asy- stujĉce dla kierowcy, do których miĘdzy innymi naleŮĉ Active Bra- ke Assist  i od teraz równieŮ Active Brake Assist , wystĘpujĉcy seryjnie w nowym modelu S DT. Ten innowacyjny asystent hamowania awaryjnego jest w stanie automatycznie zainicjowaý peâne hamowanie zarówno w przypadku ruchomych, jak i nieru- chomych, przeszkód oraz dodatkowo zidentyÀkowaý i zareago- waý na pieszego wybiegajĉcego na ulicĘ przed autobus. Oprócz tego zamontowany zostaâ system Sideguard Assist, ostrzegajĉcy kierowcĘ przed przechodniami i przeszkodami podczas skrĘtu w prawo.

ÅJako przedstawiciel producenta jestem dumny, Ůe mamy takich klientów jak firma Sindbad, którzy mogĉ pochwaliý siĘ âĉcznie zakupem ponad  autokarów i których Áoty co roku zasilane sĉ nowymi wygodnymi i bezpiecznymi autokaramiµ ² po- wiedziaâ Artur .onarski, prezes zarzĉdu (voBus 3olska.

Obecnie oferta Sindbada obejmuje codzienne poâĉczenia do ponad  miast w  krajach w (uropie. Aktualnie w skâad plat- formy Sindbad wchodzi  przewoŬników realizujĉcych wâasne linie miĘdzynarodowe oraz grupa ponad  przewoŬników reali- zujĉcych przewozy jako podwykonawcy Sindbada. áĉcznie grupa posiada ÁotĘ ponad  autokarów.

KWWSVZZZHYREXVFRPSOSO

1aMZiĘkVza na ŒZiecie Áota SiĘtrXVyZ zaVilanycK Jazem

 piĘtrowe autobusy zasilane gazem wchodzĉ do uŮytku w 1ot- tingham. 3odwozia do nich zostaây wyprodukowane w polskiej fabryce autobusów Scania w Sâupsku. Å,nwestycja w piĘtrowe au- tobusy zasilane gazem stanowi kamieĽ milowy dla 1ottingham City Transport. W Scania dĉŮymy do zmian na rzecz bardziej zrównowaŮonego transportu przyszâoŒci, jesteŒmy teŮ przekona- ni, Ůe wielu operatorów transportu publicznego podĉŮy Œladem 1ottinghamµ ² mówi Mark Oliver, generalny menedŮer sprzedaŮy Áotowej autobusów i autokarów Scania w Wielkiej Brytanii.

Dostarczone do Nottingham pojazdy to najbardziej ekologiczne autobusy w mieŒcie. ,ch pasaŮerowie mogĉ cieszyý siĘ komfor- tem jazdy dziĘki cichemu ukâadowi napĘdowemu, a przy okazji doâadowaý swoje urzĉdzenia elektroniczne z gniazdek 8SB lub skorzystaý z darmowego Wi-)i *. 3odwozia i silniki do piĘtro- wych autobusów wykorzystywanych w Nottingham dostarczyâa Scania, nadwozia wykonaâa Àrma Ale[ander Dennis /imited.

Wâadze Nottingham City Transport zamierzajĉ w dalszym ciĉgu inwestowaý w autobusy zasilane gazem. Chcĉ takŮe przystosowaý

 eksploatowanych juŮ autobusów do normy (uro . DziĘki temu przedsiĘbiorstwo zredukuje emisjĘ spalin o  do  r.

ūUyGâR6FDQLD3ROVND6$

6olariV zaSrezentXMe aXtoEXV ZodoroZy noZeM JeneracMi

Odpowiadajĉc na wzmoŮone zainteresowanie rynku europejskie- go bezemisyjnymi pojazdami transportu publicznego, Solaris Bus

& Coach zapowiada premierĘ kolejnego ekologicznego autobu- su. Do grona pojazdów z napĘdem alternatywnym doâĉczy So- laris 8rbino  hydrogen ² autobus wodorowy nowej generacji, napĘdzany energiĉ z wodorowego ogniwa paliwowego. OÀcjalna premiera pojazdu planowana jest w roku .

Solaris 8rbino  hydrogen bĘdzie pojazdem caâkowicie bez- emisyjnym. (nergia potrzebna do zasilenia ukâadu napĘdowe- go autobusu pochodziý bĘdzie z wodoru, który z kolei bĘdzie przetwarzany w ogniwie paliwowym na prĉd elektryczny. DziĘki zastosowanej w pojeŬdzie technologii, autobus wodorowy bĘdzie miaâ moŮliwoŒý pokonania rekordowego z caâej gamy autobu- sów elektrycznych) zasiĘgu na pojedynczym tankowaniu ² po- nad  km. 3ojazd wyposaŮony zostanie takŮe w maâĉ bateriĘ trakcyjnĉ Solaris +igh 3ower o pojemnoŒci , kWh, majĉcĉ za zadanie wspomagaý ogniwo paliwowe w chwilach najwiĘkszego zapotrzebowania na energiĘ. Bateria bĘdzie âadowana energiĉ pochodzĉcĉ z wodoru. Dodatkowo pojazd bĘdzie miaâ moŮliwoŒý naâadowania baterii takŮe poprzez gniazdo SOXJLQ tak jak dzie- je siĘ to standardowo w przypadku autobusów elektrycznych).

Z kolei napĘd stanowiý bĘdzie oŒ ze zintegrowanymi silnikami elektrycznymi o nominalnej mocy  kW kaŮdy. -metrowy au- tobus bĘdzie charakteryzowaý siĘ duŮĉ pojemnoŒciĉ pasaŮerskĉ i zabierze na pokâad aŮ do  podróŮnych.

Solaris 8rbino  hydrogen nowej generacji jest kontynuacjĉ i rozwiniĘciem koncepcji, która ujrzaâa Œwiatâo dzienne po raz pierwszy w  r. wraz z dostawĉ do +amburga  przegubowych autobusów elektrycznych Solaris 8rbino ,) napĘdzanych wodorowym ogniwem paliwowym zwiĘkszajĉcym zasiĘg. W za- prezentowanych  lata temu autobusach, zasadniczym Ŭródâem napĘdu byây baterie. W nowym autobusie hybrydowym energia elektryczna napĘdzajĉca pojazd bĘdzie pochodziâa z wodoru, natomiast bateria bĘdzie peâniâa jedynie funkcjĘ wspomagajĉcĉ.

To nie jedyne nowoczesne rozwiĉzania zaproponowane w po- jeŬdzie. -metrowy Solaris 8rbino hydrogen zostanie wyposa-

6RODULV8UELQRK\GURJHQ 3LĘWURZ\DXWREXV6FDQLD]QDSĘGHPJD]RZ\P

DNWXDOQRĤFL

10

6

Ůony w ultranowoczesne ogniwo paliwowe najnowszej generacji, którego moc wynosi  kW. 3roducent wykorzysta takŮe najnow- sze rozwiĉzania w zakresie technologii magazynowania wodoru, montujĉc na dachu pojazdu butle wykonane z kompozytów ² dziĘki temu masa zbiorników spadnie o ok.  w porównaniu z poprzednim modelem. Aby maksymalnie obniŮyý zuŮycie energii w pojeŬdzie, zastosowany zostanie system komfortu klimatycz- nego z pompĉ ciepâa CO

, który pozwoli na wykorzystanie ciepâa odpadowego z ogniwa paliwowego. To zupeânie nowa propozy- cja, która ma zagwarantowaý niezwykâĉ efektywnoŒý i znaczĉco zwiĘkszyý zasiĘg pojazdu.

„Rewolucja w zakresie ekologicznego transportu publicznego jest faktem ² Solaris postanowiâ odpowiedzieý na to zapotrzebo- wanie kolejnym produktem. A autobusy wodorowe majĉ wszelkie predyspozycje, by zaistnieý szerzej na rynku: sĉ tanie w eksploata- cji, lŮejsze od autobusów elektrycznych, majĉ zasiĘg wystarczajĉ- cy na przejechanie  km na jednym tankowaniu wodoru tyle wynosi Œrednio dzienny przebieg autobusu miejskiego) i sĉ caâko- wicie bezemisyjne ² jedynĉ substancjĉ wydzielanĉ podczas jazdy jest bowiem para wodnaµ ² mówi dr Dariusz Michalak, wiceprezes Solaris Bus & Coach odpowiedzialny za obszar BadaĽ i Rozwoju.

Oba dostarczone w  roku do +amburga Solarisy 8rbino

, electric z ogniwem wodorowym jeŮdŮĉ regularnie na tra- sie linii . Oprócz tego polski producent dostarczyâ w zeszâym roku do Rygi pierwszy trolejbus napĘdzany ogniwem wodorowym zwiĘkszajĉcym zasiĘg. Jeszcze w tym roku w stolicy áotwy bĘdzie jeŬdziý âĉcznie  takich pojazdów.

6olariV VSrzedaMe  troleMEXVyZ do 0ediolanX

Solaris sprzedaâ do Mediolanu przegubowe trolejbusy Trollino

. 3odpisana  maja umowa ramowa przewiduje dostawĘ do

 pojazdów. 3ierwszych  trolejbusów zostanie dostarczonych w poâowie  r. 3rzewoŬnik ATM moŮe w ramach opcji zamówiý kolejnych  pojazdów. WartoŒý kontraktu wynosi , mln euro.

„TuŮ po zakoĽczeniu dostaw  autobusów elektrycznych ATM zâoŮyâo kolejne zamówienie. BĘdĉ to nasze pierwsze trolejbusy w Mediolanie. Ogromnie cieszĘ siĘ, Ůe moŮemy wspieraý przewoŬ- nika w jego inwestycjach w elektryÀkacjĘ transportu miejskiego.

MieszkaĽcy z pewnoŒciĉ doceniĉ brak emisji spalin i cichĉ pracĘ elektrycznych napĘdów zamówionych trolejbusów, jak i juŮ wo- Ůĉcych pasaŮerów elektrobusów naszej markiµ ² mówi Alberto )iore, dyrektor zarzĉdzajĉcy Solaris ,talia S.r.,.

MediolaĽskie Trollino  wyposaŮone zostanĉ w  silniki trak- cyjne o mocy  kW kaŮdy. JazdĘ, na odlegâoŒý do  km, bez podâĉczenia do sieci trakcyjnej umoŮliwiĉ baterie o pojemnoŒci

 kWh. Zapewniĉ dalszĉ jazdĘ w przypadku awarii zasilania lub na odcinkach pozbawionych sieci np. w zabytkowych czĘ- Œciach miasta). Na pokâad zabiorĉ do  pasaŮerów, w tym

 na miejscach siedzĉcych. Wszystkim podróŮujĉcym komfort zapewni wydajna klimatyzacja. Jednym z elementów podnoszĉ- cych standardy bezpieczeĽstwa bĘdzie staây monitoring izolacji komponentów zasilanych z linii wysokiego napiĘcia od szkieletu.

W razie wykrycia jakiejkolwiek nieprawidâowoŒci system automa- tycznie opuŒci odbieraki prĉdu. 3rzewoŬnik z Mediolanu zamówiâ bardzo zaawansowany system monitoringu. W jego skâad wejdzie

 kamer oraz kamera wsteczna, -calowy monitor na konsoli Œrodkowej oraz rejestrator. Dodatkowo pojazdy wyposaŮone zo- stanĉ w system liczenia pasaŮerów.

W maju w Mediolanie zakoĽczyây siĘ odbiory  autobusów elektrycznych Solaris 8rbino  electric. ATM zamówiâ kolejnych

 pojazdów. 3olski producent dostarczyâ do Mediolanu juŮ blisko

 autobusów. W przyszâym roku doâĉczĉ do nich przegubowe Trollino . Choý bĘdĉ to pierwsze polskie trolejbusy w stolicy /ombardii, to w samych Wâoszech jeŬdzi ich przeszâo , m.in.

w Bolonii, Cagliari, Neapolu czy Rzymie. Solaris obecny jest we Wâoszech od  r. ² dostarczyâ dotychczas ponad  auto- busów i trolejbusów.

KWWSVZZZVRODULVEXVFRP

7UROHMEXV6RODULV7UROOLQR

SURGXFHQFLLSRGGRVWDZF\

12

6

=ELJQLHZ5XVDN

1RZRĘFLWDUJµZDXWREXVRZ\FKZ:DUV]DZLHLZ6RVQRZFX

-(L L62, Q01. DOI

DDWD ]JâRV]HQLD

. DDWD DNFHSWDFML

: NaŮG\P NraMu tarJL to PLeMsce Z Ntyr\P SroGuceQcL SoGsu- PoZuMĉ sZoMĉ Got\chc]asoZĉ aNt\ZQoŒý Qa GaQ\P r\QNu ]E\tu L MeGQoc]eŒQLe Sr]eGstaZLaMĉ QoZe NoQstruNcMe Ntyre ]aPLer]a- Mĉ ZSroZaG]Lý Go sZoMeM ofert\ haQGOoZeM : QLQLeMs]\P art\NuOe oPyZLoQo NoQstruNcMe autoEusyZ ]aSre]eQtoZaQ\ch SoGc]as 0LĘ- G]\QaroGoZ\ch 7arJyZ 7raQsSortu 6SeG\cML L /oJLst\NL Z 1aGar]\- QLe L 6LOesLa.oPuQLNacMa Z 6osQoZcu

6âoZa klXczoZe: rynek autobusowy, konstrukcje autobusów, auto- busy turystyczne, napĘdy alternatywne.

3ostĘpujĉca globalizacja powoduje, Ůe wiĘkszoŒý imprez targo- wych przekracza charakter lokalny i obejmuje kilka rynków. Ma to wpâyw na wygaszanie mniejszych imprez. W 3olsce jest nieco inna sytuacja, gdyŮ w bieŮĉcym roku mamy aŮ  imprezy targo- we poŒwiĘcone technice autobusowej. Dwie z nich mamy juŮ za sobĉ. 3ierwsza z nich to Targi 3ublicznego Transportu Zbiorowe- go, jakie zorganizowano wspólnie z MiĘdzynarodowymi Targami Transportu, Spedycji i /ogistyki w dniach od .. r. do

.. r. na terenie 3tak Warsaw ([po w Nadarzynie. Dru- gĉ imprezĉ byây targi Silesia.omunikacja, zorganizowane miesiĉc póŬniej przez ([poSilesia w Sosnowcu przy wsparciu najwiĘk-

szych Œlĉskich organizatorów publicznego transportu zbiorowego i przewoŬników komunalnych.

Targi warszawskie to najmâodsza impreza wystawiennicza tego typu w naszym kraju. *dy w  r. rozpoczynano ten cykl targów, organizator liczyâ na osiĉgniĘcie sukcesu z uwagi na doskonaâe poâoŮenie logistyczne terenów targowych, u zbiegu najwaŮniej- szych dróg ekspresowych i autostrad, umoŮliwiajĉcych âatwy do-

6WRLVNR9%,QDWDUJDFK:DUVDZ%XV([SR

-HGHQ]KLVWRU\F]Q\FKDXWREXVyZ7$0$]UZEDUZDFK*URPDG\:DUV]DZD