Bayki i przypowieści Ignacego Krasickiego

< 1

101

B A Y K I

I P R Z Y P O W I E S C I

I G N A C E G O

KRASICKIEGO

NAKŁADEM TOWARZYSTWA TYPOGRAFICZNEGO

w W I L N I E

W D RU KAR N I A. MARCINOWSKIEGO

l ^{8 2 0} .

D oz w a la s ię d h z kow aó p o d tym w arunkiem , a b y p a w ydrukow an iu , n ie w p rzó d z a c z y n a ć p rz e d a w a ć , p ó k i n ie b ę d ą d o staw io n e e x e m p la r z e : j e d e n d la K o m itetu C enzury , dw a d la D ep a rta m en tu M in isteryu m O św iece­

n ia , d w a d la Iiu p e r a t jr s k ie y P eter sb u rs k iey A k a d e m ii n a u k , tudziez j e d e n d la A k a d e m ii D u chow n ey. W iln o , d n ia 28 l i p c a , 1810 roku .

b. Becu Prof, Kom. Cenz, Gzi,.

' f o i. Gm

GRAOOVIEM3l9b

r e j e s t r b a j e k .

B A Y K I I P R Z Y P O W Ś C l .

c z e ś ć p i e r w s z a .

K a r ter.

D o D z ieci . . ^ . . . . . . V 2

W stęp do. R ożek ... 3

Abuzei, i T a ir . . . . . . . * 5

P o lo k i R z e k a . . . . . . . . 4-.

P a p u g a i W ie w ió r k a . . . . . . 4

Lzs M io d y * sta ry . . . . . 5

K u law y i ślep y ...5

O rzeł i J a s tr z ą b . .. . . V. . . 5

O yciec ła k o m y , Syn ro z rz u tn y . . . 6 -

S zczu r 1 K o i ...⁶

O cean i T agu s r z e k a . . . . . . ⁶

Z r z e h ie c i K o ń sta ry ., . fSi, . . . . ⁷

D w a Ż ó ł w i e ... 7

P s z c z o ła , i S zerszeń . .. . . . . . . 7

B a r a n dany na o fia r ę . . . . . . 3

D o k to r . . . . . . . . . . . . . 8

S trzelec i P ie s 8 B r y ła lodu i K ry sz ta ł ...9

S t a r y Kies i sta ry S łu g a i . . . . ⁹

t yn 1 O yciec . . . . . . . . . 9

O sieł i B a ra n . . . . . . . \. . 10

Afyfiz t . . . . . . . . . 10 P ta sz k i w k la tc e , . , , . .. xa

R E J E S T R

O sieł i W ó ł . . . . ’ . . ■ D ą b i D y n i a ...

D erw isz i U c z e ń ...

P o d ró ż n y i K a l e k a ...

L e w i Z w ie r z ę ta . . . . .. , . B y b k a m a ła i S zczu pak. . . .

c z ę ś ć d r u g a . Jo w isz i O w ce . . . . .

R oln ik . . . . . . . .

N o em S tróże . . . . . . F i l o z o f ...

Z w ie r z ę ta i N iedźw iedź

S tru m yk i F on tan n y . . . S karb . . . . .

T a la r i C zerw on y zło ty . . N ied ź w ied ź i L is z k a

P ie n ia c z e . . . . .

L e w i Z w ie r z ę ta ...

T rz c in a i C h m iel . . .

O w ieczka i P a s terz . . . S z k a tu ła ze z ło te m > w ór z k a s z ą M a łż eń stw o . . . •

Ł a k o m y i z a z d r o s n y . .' . D w a P s y ... ...

P r z y ia c ie l \ ... . . . >■ . G o sp o d a rz i D rz ew a

F il o z o f i O ra to r ,* . . . . t !

R A J F K .

C złow iek i Z d r o w i e « 2 1

K on ie 1 F u rm an ...² a S łow ik i S z c z y g ie ł . . . . . . . ²² K o m a r i M a c h a . . . . . . 32

c z ę ś ć t r z e c i a .

S łoń i P s z c z o ł a ...2 5

L is i O sieł . . . . . . . . . . , 25

O racz e i J o w i s z ...² 4 D z ie c ię i O j c i e c ... . 2 4 D y am en t i K r y s z ta ł . . ; . , . 24 D e w o t k a ... 2 5 B o g a c z i Ż e b r a k ...2 5

K i q g l . . . 25

H i p o f c r y t ... ■, . . . ^{2 6} D ą b i m a łe D r z e w k a ...2 6 PFilk i O w c e ... 2 6 K a r t o w n i k ... . 27

P o t o k i R z e k a . 28

L is i JV ilk . 28

n in o i JP o d a a ... 28 P a n i P i es ...29

Pf ó ł ■M i n i s t e r ...29

L e w p o k o r n y . ²⁹

M ąd ry i g łu p i . . . ... 3 o O rz eł i S ow a . . . . . . . . . 3 o K a ła m a r z i P i ó r o ... ... . 3 i G roch p r z y d rod z e ... 3i

karta

R E J E S T R

S łow ik i S z cz y g ie ł ...5i W ó ł i M rów ki . ...⁵i T u lip an i F i.o łe k . . . . .. . . . 3#

F u rm an i M oty l . . . , . . . . 5.2

c z ę ś ć c z w a r t a .

P szczoły i M ró w ki . ... 35 D a rem n a P r a c a . . . . . . . . . 3 3 J a g n ię i W i l c y ... 3.4 Ż ółw i M y s z ... 34 D oktor i Z d r o w ie . . . . . . . 34 P ilo tek i T ra w a . . .. . . . . . . 35 W ilk j j o k u t u i ą ę y ... 35

P aw i O rzeł ^

C hleb i S zabla . . . . . . . . . 36

P od ró żn y ... 36 K ról i P is a r z e . . ...’

S y n o g a r l i c a ... ... 5 j C h art i K u l k a ...5 ⁷ C z ło triek i M'ilk . . ...38 P r a w d a , S aty ry k i P a iie g ir y s ta . . . 38 A tłas i K ita y . . . . . . . 38 Z w ie r c ia d ło p o c h l e b n e ...3g P *ak i i O sieł . . . . . . . . . 39 D obroczyn n ość... ... . • 3g S k ą p y ... ...

P an i K o tk a . . ... . • 4p

C złow iek i Suknia 'iC>

k a r ta

B A J I Ł

hai ta S zczu rek i M a tka ■ . . . . . . . 4i S ąsiedztw o . . . . . . . . . . 4 i

W y sz y d z a ią c y . . . . . . . 41 M ą d r y i g łu p i . . . . . . . . 42 Ja s tr z ą b i S o k ó ł ... 4 a

W o ły k r n ą b r n e ... 42

W ilk i O wce . . . . . . . . . 45

B A Y K I N O W E.

c z ę ś ć p i . e r a t s z k.

A lle g o ry a . . . . . . . . . . 4 4 Ti i era. b a i L ip a . . . . . . . . 4 5 S ło n eczn ik i F iio łe k . . . . . . f . 45 P a s te r z i M o r z e ,. z Fedra . . . . . 46

O hm iel 4 ⁷

P u hacze. . . . . . . . . . , 48

Z ie m ia i P otok ' . . . . . . . 4 a J a ś ... ... 5o G hłop i Ja w isz . . . . . . . . 5 * L e w , W ó ł, L i s ... 5 a

F iio łk , . . . ... . . „ . . . . 55 F il o z o f . . . . . ...55 M a ł p y ... ... 54 W ilc z k i . . . . . . . . . . . V.łL 55

D zieci i Z a b y . 56

S kow ron ek ... ... b j K on ie . . . ...67.

R E J E S T R

W r ó b el . . . . . i . . . 68

Z b y te k p r z y g o to w a ń 1 a ... 58 c z ę ś ć d r u g a .

G o łęb i. z I n d y js k ie g o P ilp a ia . . . ⁶⁰ P la to n ...63 M y s z y ...6 4 N o g a i B ó t ... 6 4 P a s t e r z i O w c e ... 6 5 L e w c h o ty . . . . . . . . , . 05

M ło t z K o w a d łem . . . . . . . 66

P u rn ak i Z r z e b ie c % f 7

P r z y i a c i e l e ...■ . . . 6 7 K o n w ersa cy a ...^{6 9} W y z e ł i B ry ta n . . . . . . . . ⁷⁰

C z e p ia , .R y ł y i R a k 7 u

C h ło p i c itlę ... t . 72 J o d ł a i J a b ło ń . . . . . . . . . . 7 2 P o d r ó ż n y .... . 7 3

B o c ia n i J e l e ń . ę 3

c z ę ś ć t r z e c i a .

T r z o d a ...7 4 W y ż e ł 1 B rytan . . . . . . . . 7 5 karta

C es a r z ch iń ski i syn ie g o , z d zieiów tarntey-

lar/a W ó z z S ian em . .. . . ^ . • • ⁷® K o m a r . . . ... . ...⁷⁸ Z a ją c z e k . ... ■ .. . • • JT9 K oń i W ielb łą d , z L e ss y n g a . . . - 7 9 G ę s i ...: . . 80 W a b ik . . . . . . . . . , • . 8i G ó ra i D o lin a . . . . . . . . 82

P szczotka . . . . . . . ⁸²

C z ło w iek i G o łęb ie . . . . . . . 83

W y r o k . 84>

P o c h o d n ia i Św ieca. . . . . . . . 84.

W in a -S zam p a ń skie . . .- . . . ; 84»

c z ę ś;■ v o i. w a. r t as.

K ru k i L is z Ezopa . .- I . . 85

D u dek, z Eedra . . . . . . . . 88

S ło ń ce i Ż a b y , z teg o ż . . . . . 8 6. W o r k i . . . . . ... . . . . . 8 7 K ot 1 K o g u t ... . . . . 87 1M o ty l i C h rząsz cz . ... . . . . . 89

S zczep w inny . . . . . . . . . ^{8 9}

W ilc z ek , . . . . . .; . , . . go Młmrmrz, Syn i eg o i O sieł, z la Fontaine . 9-1 F a ie r w e r k . ,. . . . . . . . . 9 5

R z e p a . . . . . . . . . . . g3

F h n b r e i k a ... • . 9 4 L ew i O sieł, z Fsdra . . . .

S zczygieł i K o s .... 9 5

. 9 6

B A J E K .

Karła.

H l o z o f i C h łop . . . . . . . .■

K u g l a r z e ... gj P s z c z o ły . . . . . . . . . . i<j;

S ło ń c e3 o b ło k i, z i e m i a ... lo : I.w ic a i M a c io r a ... ... . 10 M a la r z e . . . . . . . - . . . . io£

K o n iec « ' . . ■ * * * . / . . 10 R K J E S T R B A J E K , '

B A Y K I

I P R Z Y P O W I E Ś C I .

C ZĘ Ś Ć P I E R W S Z A ,

S u sp icio n e s i qu is e r r a b it su a,

E t ra p ie t a d se, q u o d e r it com m un e om niurr • S tu lte n u d ab it a n im i co n so ien tia m ,

Phaedr. ad Eutich. lib. IU.

1

D o D z i e c i .

O wy, co w szystkie porzu ciw szy w zględy , Z a ca ck iem b ież eć g otow i z z a p ę d y , Z a ca ckiem , k tó re zbyt w ysoko le c i , B a j k i w am n io sę, p o s łu c h a jc ie d z ieci.

W y , k tóry ch ty lko m e sta tek ż y w io łem , C o się o f r a s z k i u g a n ia cie w społem , O f r a s z k i , który ch zysk m a z e i sz p eci , B a j k i w am n io sę , p o s łu c h a jc ie d zieci.

W y , któ rz y m a rn e p r z y b ra w s z y p o s t a c i, B a śn ia m i łu d z ić u m iecie w sp ó łb ra ci ,

B a śn ia m i. które u m ysł p ło c h y k l e c i , B a y k i wam n iosę, p o s łu c h a y c ie d zieci.

B A Y K I

I P R 7, Y P O W I E S C I . i

C Z F ^ Ć P I E R W S Z A . _ _ _ _ _— -

W S T Ę P D O B A l E K .

Był młody, który życie wstrzemięźliwie pęduł;

Był stary, który nigdy nie łaiał, nic zrzęd ził;

Był bogacz, który zbiorów potrzebnym udzielał;

B ył autor, co się z cudzeyisławy rozweselał ; Był celnik,który nie kradł;szewc;który nie piiał;

Żołnierz, co się me chwalił; łc tr, co nie rczbiiuł:

B ył minister rztteiny, o sobie nie- m yślał:

B ył nakcniec Poeta, co nigdy nie zmyślał.' A cóźtoiest zabayka? wszystko to bydź może:

Prawda; iednakze ia to między bayki włożę.

B A Y K A P I E R W S Z A , A b u z e i i T a i r,

Winszw oycze; rzekł T air , w d clrym iestem s-tanie ,

Jutrom szwagier sułtana, i na polowanie Z n;ai wyieźdźam. Rzekł oyoiec: wszystko to od­

mienne ,

Ł a s k a pań sk a, gust kob iet, pogody lesienne.

Au

5

4 B A Y K I 1 J R Z T P O W l E b C l ,

Jakoż zgadł, piękny proiekt wcale sic nie nadał;:

Sułtan siostrę odmówiłjCały dzień dęszcz padał.

I I . P o io h i R z ek a ,

JPo t o k. z wierzchołka góry płynący z hałasem, Śmiał się z rzeknspokoynie płynęła tym czasem.

Nie stało wód u góry, gdy śniegi stopniały, A i z owego potoku strumyk tylko mały.

Co gorsza : ten, co zaczął z hałasem i krzykiem, W padł w rzekę , i nakoniec przestał bydź stru­

mykiem.

I I I , P apuga, i W iew ió rk a *

M ło t> A iedna papuga, piękna, okazała, Lrpiey ieszcze od pa.p swoiey szczebiotała- Sląd plotki; bo co tylko zdrożnego postrzegła^,- Z araz z nową powieścią do Jeymości biegła.

B yła tam i wiewiórka wychowana z ptaszki, T a tylko pilnowała skoków i igraszki.

Żyły w zgodzie,co rzadka, zwłaszcza przez czai długi,

Pan’ ptąka kochała, a^ iew ioik ę sługi.

W id ząc, %ł iey nie łubią, raz papuga rzekła : Eadabym tey niechęci przyczjmy dociekła Rzecze na to wiewiórka: przyczyny nie baday, ITak rób', iak ia: baw panią, a nie wiele gaday-

c z ę ś 'ć i. 5 I V . L is m io d y i sta ry .

IMLody lis nieśw iadom y m y śliw y ch rz e m io sła , C ieszył się, źe sie rść n ow a n a zimę odrosła.

F -.ekł s t a ry : b ez p ie cz e ń stw o t y c h ozdób nie lubi;

N ie m asz się z czeg o oieszyć,Ła nas piękność gubi.

V.. K u law y i Ś lep y . .

i Nió s ł ślepy kulaw ego, dobrze im się d z i a ł o ; , A le że t o ślepemu nieznośna się z d a ł o , Iż musiał zaw sze s łu c h a ć , co k ulaw y p ra w i;

W z i ą ł kiy w r ę k ę : te n , r z e c z e , z szw anku nas - w yb a w i.

Idą: a w ty m k u law y k rzy k n ie: umkniy w lewą!

Ślepy w p r o s t ; i c h o ć z kiiem , u d erzył łbem w d rz e w o .

Id ą dąley ; k u la w y p rz e s t r z e g a od w ody : Ślepy w bród ; sak w y z m a c z a ł , nie wyszli bez

szkody.

N ako n iec p r z e s tr z e ż o n y , gdy nie miiał dołu, I ślepy i k u la w y zginęli pospołu.

I t e n Win;en,co k a e m bezp; e cz e ń s tw o m ie rz y ł, I te n , Co b e z p ie c z e ń stw a głupiemu p ow ierzył.

V I. O rz eł i Ja s tr z ą b .

Or z e ł nie c h c ą c s; ę podłem polowaniem b a w ić , .Postanowił iastrzębia na w róble W yprawić.

5*

C E A VKT i P E ^ J t O T T l E Ś c i

P rz y n o sił la strz ą b wróble,iadłie o rzeł sm^czni^:

Z a p ra w io n y nakoniec p r z y s m a c z k ie m nieznar cznie,

K ied y go c o r a z ż y w s z y a p e ty t przenika ; Zjadł p taszk a na śniadanie, na obiad plasznika-

V II. O y clec ła k o m y , Syn rozrzu tn y.

Z Aw z b y się zb ytek k o ń c z y d ośw iad czen iem s m u tn y m .

,P ła k a ł oyfciec łako m y nad synem ro z rz u tn y m . U m arli oba z głodu, każdy z nich zasłużył:

Syn, że nadto używał, oyciec, że nie użył.

V I I I . S zczur i K ot.

Mrnre to k a d ź ;,, rzekł hardde do swego rodzeń­

stwa,

S iedząc sz cz u r na o łtarzu pod czas n a b oż e ń stw a . j W l y m gdy się d ym em kadzidł z b y te c z n y c h za-

krztusił,

jW pad k e t z boku na niego, poi w ał i udusiŁ

I X . O cean i T agu s r z e k a . Ocó.an niezmiernośc.’ą sw oią zbyt z u ch w a ły , G a rd z ić począł rz e k a m i, k t ó r e w eń w p ły w a ły . P r z e s t a ń c i e , m ó w ił do m eh, doda wae mi w ody, R a e k ł T a g u s,d a y nam pokóy:dla tw o ie y Wygody*

c a 3j s ć i.- 7 Dla twoiey wspaniałości, żyzną zńmię porzem, Gdybym ia nie był rzeką, nie byłbyś ty morzeni „

| / X . Z rz& bisc i K oń stary .'

Gdy starszych przybierano w pozłacane rzędy, Gniewał się młody zrzebiec na takowe w zględy.

Przyszła koley na niego, z początku był hardy:

Az kiedy w pysku poczuł munsztuk nader tw ar- dy :

Gdy dezdzca p rzy szło d źw ig ać , znosie r z e m ie ń tęgi*

Gdy go ściskać poczęły dychtowne popręgi, VV p ła cz nieborak ; a s t a r y : na co te n p łacz zda

s i ę ? (sie.

Ghciałeś, cie rp ż e . Zal próżny, kiedy po n ie w c z a - X I. D w a Ż ó łw ie.

Ni® żałuiąc sił własnych i e; ężkiey fatygi, Dwa żółwie pod zakładem poszły na wyścigi,

^im połowę do mety drogi ubieżeli, Spektatorowie poszli, sędziowie zasnęli-

ięc rzekła im iaskółka: lepiey się pogodzić, Pierwey,-niżeli biegać, naączcie się,chodzić.

X I I . P s z c z o ła i S zerszeń .

Idź pTecz od nas,próżn-aku,niegodzien żywienia,

■Mówiła, żądłem grożąc, pszczoła do szerszenia.

i

8 B A Y K l 1 P R Z Y P O W I E Ś C I

Prawdę mówisz, rzeki szerszeń, i mmc to obcho­

dzi :

Ale, żeś pracowitsza, czyż się łaiać godzi ?.

Jestem w nędzy,.lepicy się nade mną użalić, Niżeli żądłem, straszyć i samey się chwalić.

X I I I . B a r a n d an y n a o f i a r ę .

W i d z ą c, że wieńce khidą, że mu rogi ziocą, Pysznił się tłusty baran. sam. nie w iedział o co.

Az gdyr postrzegł oprawcę, a ten powróz bierze.

Aby go poniewolnie ciągnął ku ofierze ;

Poznał swóy błąd; rad nie rad w.ypełmł los srogi:

Nie pomogły mu wieńęe i złocone rogi. ^ X I V . D o k t o r .

Doktob., widząc, iż mu się lekarstwo udało,.

Chciał go często po w tarzać: cóż się z chorym:

stało?

Za drugim, trzecim razem, bardzo go osłabił, Za czw artym ieszcze bardziey,aza piątym zabił.

X V . S trz elec i P ie s .

Uc i e k ł. Wyżeł od S t r z e l c a , błąkał się’ d'ui k i l k a , .

Nakoniec znalazł pana, i przystał do wilka.

Gonił sarny, zaiące, do kaczek się skradał;

Ale, co tylko zdoby ł, wszystko to pan zjadał.

c z ą s 6 i. 9 Zła to służbar rzekł zatem , gdzie korzyść nie

czeka.

Bił pan dawny ,łecp karmił;wróćmy się dó człeka.

i

X V I . B r y ła lodu. i K ry s z ta ł.

* Br y ł a lodu spłodzona z kałuży bagnistey.

Gniewała się na kryształ, źe Był przeźroczysty.

Modli się więc do słońca, Słońce zaiaśniało, Skini się Bryła, ale icy coraz ubywało.

P tak chcąc los polepszyć niewczesnym kłopo­

tem.

Ztaiała, wsiąkła w bagno, i stała się błotem.

X V I I . S tary P ie s i s t a r y S łu g a.

Póg^ gonił zaiąo>. póki kaczki znosił.

Kasztan, co chciał, u pana swoiego wyprosił,

^starzał się: aż z owfcgo pańskiego pieśoidła.

Psisko stare, niezdatne, oddano do bydła, ł ó ictząc, że pies nieborak, obi zuie kości.

Zywil go stary szałarz, niegdyś podstarości;

X V I I I Syn i O y ciec.

Każd y wiek ma goryczy m a swoie p r z y w a r y . Synsię męczył nad xiążką,, stękał oyciec stany:

Pen nie miał odpoc zynku, a tamten swobody.

Płakał oyciec, źe stary; płakał syn, źe młody.

1 0 ' B A Yk I 1 P R Z Y P O W i E Ś C I

X I X , O sieł i B a r a n ,

Kt.ął osieł los okrutny, źe marznął na mrozie.

Rzekł mu baran, trzymany tąmże na powrozie Nie bluźń bogów,W żądaniach płochy i niebaczny;

v .Widzisz przy mnie rzeźnika ! dziękuy, żeś nie­

smaczny. .

X X . M y sz i K ot.

Mysz, dla tego, źe niegdyś całą xiąźkę zjadła,, Rozumiała, iź wszystkie rozumy posiadła.

Rzekła więc towarzyszkommędzę waszę skrócę.

Spuśćcie się tylko na mme, ia kota nawrócę- ■ Posłano wrięo po kota; kot zawźdy gotowy, Nie uchybił minuty, stan ął do rozmowy.

Zaczęła mysz exorł,ę: kot iey p lnie słu ch ał,.

[Wzdychał, płakał! . . . T a widząc* iź się udobru­

chały.

Jeszcze bardziey w padła w kaznodzieyski zapał.

W ysunęła się z dziury. A w tern ią kot złapał.

X X I . P ta s z k i w klatce.

f /

Czegóż p ła c z e sz ? sta re m u m ó w ;ł cz y ż y k m łod y, Masz te r a z lepsze w klal ce , i r ż w polu w ygody:

Tyś w n iey zrod zon , r z e k ł s t ą r y , p r z e t o ci w y ­ b a c z ę :

Ja m b y ł wolny, dziś w k la t c e , i dła te g o płaczę.'

‘ ■c z ą, ś 6 i, 1 ,n X X / / . Osze? i W a ł.

' O s i e ł pod czas lipal;u szukaii c ochłody,

P 0 3 tr*z e g ł, iż p a ste rz bydło p ro w ad ził do wody.

Z b u d ow a ł s:ę z t a k o w e y dobroci człow iek a.

A gdy p r z y c z y n postępku tego nie docieka, R z e k ł mu w ó ł : 'cudzy p rz 3'kład n iech ay cię n a­

u c z y , '

Siebie on, nie nas k och a : żeby e a r ż n ą ł , tu c z y . X X I I I . D ąb i D y n ia.

Kiedy czas p r z y z w o ity do doyrzenia n a s ta ł, P y t a ł a dynia dębu: ialc t e ż długo w z r a s t a ł ? Sto lat. Jam w sto dni zeszła taką, iak mnie wi­

dzisz,

R z e k ła dynia. Dąb na to : próżno ze mnie s z y ­ dzisz:

Pięknaś prawda na pozór, na pozór też słyniesz, Jakeś prędko urosła, tak też prędko zginiesz.

X X I V . D erw isz i U czeń.

Pe w i e n derw isz u czony, rano i w południe Cudzień pił ś w ię tą w odę z M a h o m e ta studnie.

P o s t r z e g ł to u czeń , a c h c ą c w ięk szym bydź do­

k to re m ,

C z e rp a ł z t e y studni ra n o , w południe, w ie cz o ­ r e m . -

Cóż s; ę stało ? gdy mniemał, źe iuz jmgjłrcem zo­

stał,

I nic się me nauczy ł, i puchliny dostał.

X X V . P o d ró ż n y i K a le k a . Nie skarżyłem na ludzi, nie skarżył na losy.

Chdć musiałem iść w drogę ubogi i bosy.

W te m gdy razu iednego do kościoła wchodzę, Postrzegłem, leży żebrak bez nogi na drocize.

Nauczył mnie tem bardzi ;y milozeć ów ubogi ; Lepiey mnie bez obuwia, niż iernu bez nogi.

X X V I . L e w . i Z w ier z ę ta .

Le w, ażeby dał dowod, iak wielce łask aw y , Przypuszczał konfidentów do swoi' y zabawy.

Polowali z nim razem, a na znak miłościj On iadł mięso, kompanom ustępował kości.

Gdy się więc dobroć taka rozgłosiła wszędy;

Chcąc im iawnie pokazać większe ieszcze wzglę- Ażeby się na iegp^łasoe nie zawiedli, (dy, Pozwolił, by iednego z pośród siebie z j< dli.

Po pierwszym, poszedł drugi, i trzeci i czw arty.

W idząc, że się podpaśli, lew, choć nieobźarty, Zeby uiąć.drapieźy, a sobie zakału;

Dla kąry , dla przykładu, zjadł wszystkich po- j ma ?li.

c z ę ś ć i. v i3 X X V I I , R y b k a m a ła i. S zczu pak.

"Widząc w wodzie robaka rybka iedna mała.

Ze go połknąć nie mogła, wielce żałowała.

Nadszedł szczupak, robak się przed nim nie osie- dział

^ Połknął go , a z nira haczyk , o kLórym nie w ie­

dział.

'Gdy rybak na brzeg ciągnął korzyść okazałą , iłzekła rybka; dobrze to czasem bydź i małą.

B A Y K I

I P R Z Y P O W I E Ś C I .

, C Z Ę Ś Ć D R U G A-

B A Y K A P I E R W S Z A , Jo w isz i Owce-

Na p r z y k r z a ł y się bogom częstemi prośbami Owce, chcąc wiedzieć,co się stanie z jagniętami.

Rzekł im. Jowisz: lepiey to dla was,źe nie wiecie.

Ale kiedy koniecznie przyszłość dociec chcecie, Godna kary ciekawość w uporze zacięta : I was ladzie wygubią i wasze iagnięta.

W ścisłym k rą g u ciek aw ość naszę t r z ę b a m ie ­ ś c i ć :

W ie nipbo, co nam taić; w ie, co nam obwieścić.

I I . R oln ik .

CospodArz w e d wóynas-ób c h c ą c z y sk o w a ć z r o - D obry g iu n t r a z i drugi u p raw iał do w o l i : (li.

A c h c ą c nadto z y sk o w a ć. sam sobie zaszkodził, Z**niast zboża, zszedł kąkol i chwast się urodził.

1

I I I , N o cn i S tróże,

M^{a ł e} złego p ocz ą tk i w z r a s t a ią z uporu : Z ą w ź d y ludzi om a m ia p łochy punkt honoru.

i 4

c z ę ś ć I . 15 M :asto ledno w usLawney z o sta w a ło t r w o d z ś ,

Ję d r z e y , F i o t r , nocni Stróże jz a W z ię h s ię srodze;

W i ę ó ro z r u cli w d om ach , w k a r c z m a c h ; na ka- żdey u łic y :

Piotra w óyt u trzym yw ał, Jędrzeia ławnicy.

Za mężami szły żony, za starszeińi d ife ci, Przeniósł się . wreśoie rozruoh od mieszczan do

kmieci.

W nyna zatem , i o to przez lat kilkanaście: dście.

Piotr krzyczał, gaście ogień : Jęcłrżey, ogień g i- XV. F ilo z o f.

Zaufany Filozof w zdaniaoh przedsięwziętych, Nie wierzył w PanaBoga, śmiał się z wszystkich

Świętych

Przyszła słabość, ar mędrzec, co firmament mie- r z y ł ,

N e tylko W Pana Boga , i w upiory wierzył.

V. Z w ie r z ę ta \ N ied ź w ied ź .

Pod lw e m s t a r y m n sta w n ą prow ad ziły woynę*

SLiodV. że panowanie o biecał spokoyne;

C . e s z y i y się zwierzęta;riiedź wiedz cicho sied siał.

S p y t a n y , czego mdczy? wręcz im odpowiedział;

Z atrzjinaym y się ieszcze z tą wieścią radosny Aż młodemu lewkowi pazury urosną.

16 E A Y K I 1 J R Z Y P O W I E Ś l i V I. S tru m yk i F o n ta n n y . ' Im p e t wody w fontannach gdy ogromnie huczał.

Strumyk blisko płynący zazdrościł i mruczał.

Pękły rury, co wody hoynie dodawały :

Strumyk-płynął, iak pierwey, fontanny ustały.

Nastąpiła po zalu radość niewymowna

Poznał, źe kunszt naturze nigdy nie wyróvynaę V I I , S karb

ZⁿA^lA^{z ł} skarb człek bogaty, wodział to ubogi;

Gdy więc bluźni Opatrzność, karźy się na bogi, Baekł mu Jowisz: poczekay, co się dalry stanie:

W te m ófć bogacz skończywszy skarbów odko­

panie ,

Przenosił ie do domu. a źe dźwuguł w nooy, W padł w chóTobę z niew ćzasu, iu m a rl zn ie-

' , • mocy. (zeru,

Bierz tę zdobycz, rzekł Jowisz:a nie sądź z po- Karze czasem Opatrzność, gdy przyczynm zbio­

ru..

V I I I . T ałan. i cz erw on y z ło ty . Ta lAR zwierzchnią postacią swoią okazały, 1 Gardził czerWronym złotym, dla Lęgu źe mały : Gdy przyszło do zmieniania, nie patrzano m iary, Złoty pieniądz, choć mały, w art był dwa talary.

C Z Ę Ś Ć II. W'/

I X . N ied ź w ied ź i U szku -

■R02UMIEIĄC, źe hędz^fi towarzyszów bawił, Niedźwiedź, według zw yczaiu, m c dorzeczy

prawił.’

. Znudzeni t e m i bayki, gdy w sz y s c y drzym ali, G niew ał się , wilk. n a l i s z k ę , źe niedźwiedzia •

. chw ali ;

Rfcekła liszka: m m c idzie o o ch ro n ę sk ó ry : : N iezg rab n ą m a w y m o w ę , l e c z o stre pazury.-.

X .. P i e n i a c z e ..

Po dwudziestu dekretach, trzynastu rem issaoh,, Czterdziestu kondemnatach,sześciu kompromis* -

s a c h , ,

Zw yciężył Marek Piotra; aże się zbogacił, Ostatnie trzysta złotych za dekret zapłacił, (du, Um arł Piotr, umarł Marek, powróciwszy z gro- Ten. co p rz e g ra ł, z rosp aczy: ten co w y g rał,,

z głodu.

X I. L e w i 'Z w ierzęta .

Gdy się wszystkie, zwierzęta lulwaziiaydówały,, Ti.ył dyskurs: iak. przym iot w zwierzu doskona- - x (jż a * Słoń rostropność zachwalał, źpbr mienii ńowa* - W ielbłądy wstrzemięźliwość,lamparty odwaga

5*"

l 8 , B A Y K l 1 P F Z Y P U W E Ś c t

Niedźwiedź moc znamienitą,koń ozdobną postać:

W ilk staranie przemyślne, iak zdobyczy dostać:

Sarna kształtną subtelność,.ieleń piękne rogi-

R y ś odzienie wytworne, zaiac rącze nogi j

Pies wierność, liszka,umysł w fortele obfity, Baran łagodność, osieł żywot pracowity.

Rzekł lew, gdy się go wszyscy o zdanie pytali;

[Według mnie- tennaylepszy , c o sięnayiijiiey chwrali-

1

> X IlC T r z u n a i C h m iel, '

Ch m i e l się w i ł k o ł o trzciny,miał iey dopomagać Jk W spierał ią; ale kiedy zbyt się zaczął w-zmagać, Rzekła trzcina, day pokóy, iuż ia mocno stoię, Już i bez twego wsparcia wiatrów się nie boię- Mylisz się , chmiel iey rzecze , przyydą w iatry

gorsze.

Więc^gdy coraz gałązki rospościeral sporsze,- Przyszło wre.ście do tego: wiatr trzcinę ocalił, Ą chmiel, co miał podeprzeć, złamał i obalił.

X I I I . O w ieczka i P a s terz .

St r z y g ą c pasterz o w i e c z k ę , nad tem s i ę r o z w o -

Jak wiele prac ponosi, żeby iey dogodził., (dził, i Ze milczała, niewdzięczna! żwawie ią ofukme.

W ięc rztk iaJjóg c; zapłać;.,a z czego te suknie -

C Z Ę Ś Ć 11. 19 X I V , S zkatu ła z e z ło te m , w ór z k a sz ą . Sz k a t u ł a pełna złotaśm iała się raz z wora i- Tegoż właśnie złodziei'; do skarbu wieczora W l radli się, zam tkzdarli, zawiasy odkuli, I żeby złota dostać , szkatułę popsuli.

W idząc wór,który z kaszą odpoczywał w oknie, Ze w kawałki rozbita na podwórzu moknie, Rzekł doniey; iam ocalał, maiąc tylko kaszę.

Nie trzeba się wynosić z tego, eonie nasze.

X V . M ałżeństw o,.

ChwAŁAż Eogu! widziałem m a łż e ń s tw o nie m o ­ d n e ,

Stadło wielce szczęśliwa, uprzeyme i zgodne : Stateczna była miłość z podziwiemem w ielu, . T o szkoda, że mąz umarł w tydzień po weselu!

X V I . Ł a k o m y i Z a z d r o s n y ,

Porzuciwszy oyczj znę i żony,i dzieci, (ci..

Szedł łakomy z zazdi osnym,Jowrisz z niemi trz e - Gdy kończyli rkędrówkę, bożek im powiedział:

Jestem Jowisz : i żeby każdy o tein wiedział,, Proście mnie, o ⁰⁰ chcecie: zadosyć uczynię Pierw szem u, a drugn mu w dv>óynasob przy­

czynię..

2 0 B A Y K l I P R Z Y P o w 1 E Ś C 1

Nie chce bydź pierwszym skąpy,i stanął ial w ry - Nie chce mówić zazdrosny równie nieużyty. ( t y ,, Nakoniec kiedv przeprzec łakomcę riie może, W yłup mi iedno oko, rzecze, wielki boże i Stało się. I co nueli zyskać w takiey dobie,, Stracił iedno-zazdcnany, ałakom y obie.

X V I I , L w a : p s y ;.

Dlaczego ty śp’sz w izbie, ia marznę r a mrozie?;' Mów ił mbpsu tłustemu kurta na powrozie.

Dlaczego ! vaci zaraz ten sekret w yiaw ię,.

Odpowiedział mops kurcie- ty słuzysz,ia bawię X V I I I : . 1 'r z y ia c iel:.

UćiekAm się, rzekł Dainon, Aryście d>. ciebie,, Ratuy mnie, przyiaeielu, w ostatiuey pptrzebie::

Kocham piękną Irenę. Rodzice ! on a.

Jeszcze na moie prośby medest.nakłoniona;.

A ryst na to: wiesz dobrze,wybrany z śród w ielu,, j Jak tobie z duszy sprzyjam, miły przyiaeielu. - Póydę dó nich za lobąj iakoźsię.nie lenił: . Poszedł,; poznał Irenę, I sam się ożenił.!

. V

X I X . G o s p o d a r z i d r zen a , OóspoDARt o ozdobie myśląę<i wygodzie,.

ZtbjL oorinał gałęzie drzew w swoitn,ogrodzie?

C Z Ę Ś Ć U. 21 Przyszła iesień, daremnie na wiosnę pracował, J szpaleru nie zrobił, i drzewa popsował.

■ X X . F i l o z o f i O rato rI

1 ilo zó f dysputował oprym z oratorem, (rem, Odysie, długo męczyli mniej potrzebnym spo- NadsZedł chłop.Niech nas sądzł,rzekli razem obaj Co ci się, rzekł filozof, barclziey upodobaj Czy ten, który rzecz nową stw arza i Wymyśla, Czy ten, co wymyśloną kształci i ukryśla ? My się na tern,chlup rzecze, prostacy nie zpamy, W olałby m iediiak obraz, aniżeli ramy.

X X I , C z ło w iek i z d r o w ie ..

W letlnę drogę szli rafeem i człowiek i zdrowie!.

Na początku bugl człowiek j towarzysz mu po­

wie ;

N e śpiesz się, bo ustaniesz. •. Biegł jeszcze tem bandzi,

W idząo zdrowie, że iego towarzystwem gardzi, Szło za nim, ale z wolna. Przyszli na pól drogi:

Aż człowiek, ..e z początku nadwerężył nogi, Zelżył kroku.na środku, Za iego rozkazem Przybliżyło się zdrowie, i odtąd szli razem.

Coraz człowiek ustawał, a że się zadysza, Prowadź mię, iść nie mogę, rzekł do towarzysza.

2 2 B ' A Y K . 1 1 P f t Z Y F G W l E S c i .

Iłyło mnie zrazu słuchać, natenczas mu rzekło:

Chciał człowiek odpowiedzieć,. . . lecz zdrowie uciekło.

X X I I . K o n ic i F u rm an ,

KoNtOM, co szły przy dyszlu,powtarzał woźnica:

Nie daycie się wyprzedzić tym , co są u lica.

Goniły się pod w.eczóf, zacząwszy od rana. (na.

W ten l ieden z przechodzący ch,rzecze dofurmą- Góź ci stąd, źe cię słucha głupich bydląt rzesza?

A furman:'konie głupie, ale wóz pośpiesza.

X X I I I . S łow ik i S zcz y g ieł.

O prym, kto łepiey śpiewa, szedł szczygieł z sło ­ wikiem ; -

Stanęli w .ęc obydwa przed sędzią czyżykiem.

W y g ra ł szczygieł: zadziwił wszystkich dekrćt Zleciały się natychmiast do słowika ptaki: (taki.

Załuicm cię,źrś przegrał^czyżyk sędzia zbłądził.

A ia tego, rzekł słowik, który mnie osądził. . X X I V . K o/n ar i M ucha.'

Mamy l a t a ć , la ta y m y ź nie górnie, nie nisko.

K o m a r m u ch y to n ą ce y m a lą c s.dowisko,

Ze nie wyźey leciała, nad nią się u żalił: (lii. • Gdy to mówił,w padł w- świecę,,i w ogniu się spa-

B A Y K I

I P R Z Y P O W I E Ś Ć ¹

C Z Ę Ś Ć T R Z E C I A .

• B A Y K A P I E R W S Z A , Słoń i P s z c z o ła .

Ni e c hAY się nigdy słaby na mocnycn nie dąsa?

Zaufana tern pszczoła, źe dotkliwie kąsa, W idząc, rż słoń ogromny na łące się pasie, A na nię nie nważa, choć przybliżyła się , Chciała go za to skarać. Gdy kąsać poczęła:

Cóż się Stało? słoń nie czuł, a pszczoła zginęła.

I I . L is i O iie ł.

\ . •- -

Tus stary , wielki oszust, sławny swem rzemio­

słem.

Ze nie miał przyiar iela, narzekał przed osłem.

Sameś sobie w tent winien, rzekł mu osieł na to:

Jakąś sobie zgotował, obchodź się zapłatą.

Głupi ten , cowniść w przyiąźu z łotrem się o- śmielą :

Umi“y bydź przyie.citlem, znaydziesz przyiacie- 1*.

"2 3