HISTORIA POLSKI PIASTOWIE

(1)

HISTORIA POLSKI

PIASTOWIE

(2)

PRADZIEJE ZIEM POLSKICH

• kultura łużycka – osada w Biskupinie – VIII/VII pne

(3)

PLEMIONA SŁOWIAŃSKIE

• Najważniejsze plemiona polskie:

Wiślanie (Kraków) Polanie (Gniezno)

(4)

PIERWSI PIASTOWIE

Mieszko I:

• 966 chrzest Polski za

pośrednictwem Czechów i ślub z Dobrawą

(zabezpieczenie przed

najazdami Niemców pod pozorem chrystianizacji;

możliwość starań o koronę)

(5)

MIESZKO I

• 968 –pierwsze misyjne

biskupstwo w Poznaniu – bp Jordan

• 972 – zwycięstwo nad Niemcami pod Cedynią

(6)

MIESZKO I

• 991 – dokument Dagome Iudex – najstarsze polskie źródło pisane, symboliczne oddanie Polski pod opiekę papieża, opis granic

państwa

• państwo patrymonialne – własność władcy, poddani

składają daninę ; książę – drużyna wojów – duchowni –ludność

służebna – kmiecie (wolni chłopi)

(7)

PAŃSTWO MIESZKA I

(8)

BOLESŁAW CHROBRY

• 997 – misja Wojciecha do Prus i śmierć (zwłoki - relikwie do Gniezna; drzwi gnieźnieńskie –

sceny z życia Wojciecha)

(9)

BOLESŁAW CHROBRY

• 1000 – zjazd gnieźnieński:

Otton III chce przekonać Bolesława do idei

uniwersalistycznej; w Gnieźnie powstaje

arcybiskupstwo i trzy biskupstwa: Kraków, Kołobrzeg, Wrocław

(10)

BOLESŁAW CHROBRY

• wojna z Niemcami 1002-1018 (pokój w Budziszynie – do

Polski przyłączone Milsko i Łużyce)

• wojna z Rusią i przyłączenie Grodów

Czerwieńskich

(11)

BOLESŁAW CHROBRY I KRÓLEM

1025 rok – koronacja – Chrobry pierwszym królem Polski

(12)

MIESZKO II

• 1025 – koronacja

• najazd na Polskę Czechów,

Niemców i Rusinów

• kryzys

(13)

KAZIMIERZ ODNOWICIEL

• 1034 – objęcie rządów

• oderwanie się Mazowsza,

powstanie chłopskie przeciw rosnącym daninom dla

księcia i kościoła

• 1039 – najazd Czechów na Śląsk i Wielkopolskę

• przeniesienie stolicy z Gniezna do Krakowa

(14)

BOLESŁAW ŚMIAŁY (SZCZODRY)

• zbrojne wyprawy na Węgry – popieranie antyniemieckich władców

• odmowa płacenia Czechom trybutu za Śląsk

• osadzanie na kijowskim tronie swojego kandydata

• poparcie dla papieża Grzegorza VII w sporze z ceszrzem Henrykiem IV o inwestyturę

(15)

BOLESŁAW ŚMIAŁY

• 1076 – koronacja Śmiałego

• utrata Pomorza Gdańskiego

• niezadowolenie poddanych z wysokich danin

• 1079 – bunt przeciw królowi (bp. Stanisław)

• stłumienie powstania i

skazanie biskupa na śmierć

• ucieczka króla na Węgry

(16)

GALL ANONIM O ZATARGU KRÓLA Z BISKUPEM

„ jako król Bolesław był z Polski wyrzucony długo

byłoby o tym mówić tyle jednak ujdzie powiedzieć, że nie godziło się pomazańcowi karać pomazańca

cieleśnie, za jaki bądź grzech. To, bowiem zaszkodziło mu wielce, że gdy biskupa za zdradę skazał na obcięcie członków, więc do grzechu dodał grzech My jednak

ani biskupa zdrajcę uniewinniamy, ani brzydką zemstę królewską pochwalajmy, lecz ostawmy te sprawę i

opowiedzmy, jak przyjęto króla Bolesława na Węgrach”

(17)

Śmierć biskupa Stanisława

(18)

Władysław Herman

• faktyczne rządy palatyna Sieciecha

• 1079 – podział państwa między synów:

Zbigniewa (Wielkopolska i Kujawy) i Bolesława (Małopolska i Śląsk)

konflikt między braćmi :

zależność od Niemiec – Zbigniew tak, Bolesław – nie;

podbój Pomorza – Zbigniew – nie; Bolesław – tak.

- wypędzenie Zbigniewa powodem najazdu niemieckiego na Polskę

(19)

BOLESŁAW KRZYWOUSTY

• 1109 – obrona Głogowa (dzieci na machinach oblężniczych)

(20)

BOLESŁAW KRZYWOUSTY

• 1116 – przyłączenie do Polski Pomorza Gdańskiego i

wysyłanie misjonarzy – Pomorzanie

przyjmują polską religię i obyczaje

(21)

TESTAMENT KRZYWOUSTEGO

• 1138 rok – testament Bolesława

Krzywoustego i podział

Polski na dzielnice:

• ZASADA

SENIORATU

(22)

POLSCY KRONIKARZE

• Pierwsza polska kronika – Galla Anonima (na dworze Krzywoustego)

(23)

POLSCY KRONIKARZE

• XII/XIII wiek – kronika Wincentego Kadłubka (dwór Kazimierza Sprawiedliwego)

(24)

POLSKA DZIELNICOWA 1138 - 1295

• Wypędzenie Władysława (Wygnaniec)

• Bolesław Kędzierzawy seniorem

• Złamanie zasady senioratu :1180 rok – zjazd w Łęczycy i wybór najmłodszego syna

Krzywoustego – Kazimierza Sprawiedliwego

• - 1227 – zjazd w Gąsawie – koniec uznawania zwierzchnictwa księcia krakowskiego przez pozostałych Piastów; rozdrabnianie dzielnic i dalsze podziały

(25)

POLSKA DZIELNICOWA 1138-1295

• - wzrost znaczenia możnych;

• słabość militarna;

• najazdy Prusów, Litwinów ; straty terytorialne;

• liczne cła na granicach dzielnic – zastój handlu

• sprowadzanie osadników z Europy Zachodniej (kolonizacja);

• rozwój górnictwa – Bochnia i Wieliczka;

(26)

POLSKA DZIELNICOWA 1138-1295

• 1226 – sprowadzenie przez Konrada

Mazowieckiego

Krzyżaków: w zamian za dzierżawę ziemi

chełmińskiej podbiją Prusów i oddadzą ich ziemie Konradowi.

(27)

POLSKA DZIELNICOWA 1138-1295

• tworzenie państwa

Krzyżackiego – wzdłuż Wisły, potem wybrzeża Bałtyku;

• powstania ludności pruskiej przeciw krzyżakom;

• stolica w Malborku (od 1309);

• zakładanie miast: Toruń, Elbląg, Królewiec i

sprowadzanie osadników z zachodu

(28)

POLSKA DZIELNICOWA 1138-1295

• 1241 – najazd Mongołów na Polskę, aby nie udzieliła

pomocy Węgrom – śmierć Henryka Pobożnego pod Legnicą

(29)

KONIEC ROZBICIA DZIELNICOWEGO

1295 – koniec rozbicia dzielnicowego:

zjednoczenie Wielkopolski i

Pomorza Gdańskiego:

koronacja Przemysła II w Gnieźnie

(30)

RZĄDY PRZEMYŚŁIDÓW CZESKICH

• 1300 – koronacja Wacława II Przemyślida

(dyn. czeska) na polskiego króla (Małopolska, Wielkopolska i Pomorze) i ślub z córką

Przemysła;

Reformy Wacława II

• jednolita moneta – grosze praskie;

• wprowadzenie urzędu starosty

(31)

WŁADYSŁAW ŁOKIETEK

• opór możnych z Małopolski (bunt krakowian z

bpem Janem Muskatą na czele i bunt mieszczan – wójt Albert)

• pretensje Jana Luksemburskiego (następca Wacława II w Czechach) do polskiego tronu;

• 1309 – najazd Brandenburczyków na Gdańsk – prośba gdańszczan o pomoc do krzyżaków –

wypędzenie Brandenburczyków przez krzyżaków i zajęcie przez nich Pomorza na 150 lat

(32)

WŁADYSŁAW ŁOKIETEK

• 1314 – zajęcie wielkopolski przez Łokietka

• sojusz z Danią i Węgrami (małżeństwo Elżbiety

Łokietkówny z królem Węgier – Karolem

Robertem Andegaweńskim)

• 1320 – koronacja Łokietka w Krakowie – odtąd tam koronacje!

(33)

WŁADYSŁAW ŁOKIETEK

• nieudane próby

odzyskania Pomorza

• utrata Kujaw i ziemi dobrzyńskiej na rzecz krzyżaków

• 1331 - zwycięska bitwa pod Płowcami z

krzyżakami

(34)

KONIEC MONARCHII PATRYMONIALNEJ

• Państwo przestaje być uważane za własność panującego (monarchia patrymonialna), a staje się monarchią stanową – rycerze i

duchowieństwo na zjazdach i wiecach

decydują o istotnych sprawach politycznych

(35)

KAZIMIERZ WIELKI - OSTATNI PIAST

• 1335 – zjazd w Wyszehradzie – odszkodowanie dla Jana

Luksemburskiego za zrzeczenie się pretensji do polskiego tronu

• 1343 – pokój wieczysty z

Krzyżakami w Kaliszu: Polska odzyskała Kujawy i ziemię

dobrzyńską, Krzyżacy zachowali Pomorze i ziemię chełmińską

(36)

KAZIMIERZ WIELKI – OSTATNI PIAST

• 1366 – przyłączenie Rusi halickiej (Wołyń, Podole, Przemyśl, Lwów – szlak handlowy)

(37)

KAZIMIERZ WIELKI – OSTATNI PIAST

POLITYKA WEWNĘTRZNA KAZIMIERZA

• lokacje miast, wsi, budowa zamków obronnych;

• rozwój handlu: prawo składu i przymus drogowy;

• przywileje dla Żydów;

• stały podatek rolny – poradlne;

• 1364 – Akademia Krakowska;

• ujednolicenie prawa: statuty dla Wielko – i Małopolski

(38)

POLSKA ZA RZĄDÓW ANDEGAWENÓW

• 1339 – umowa z Węgrami: w zamian za pomoc w sporze polsko-krzyżackim w

przypadku bezpotomnej śmierci Kazimierza Wielkiego tron obejmie przedstawiciel

Andegawenów

• 1370 – BEZPOTOMNA ŚMIERĆ Kazimierza Wielkiego

(39)

LUDWIK WĘGIERSKI ANDEGAWEN

• 1370 – KORONACJA LUDWIKA WĘGIERSKIEGO

1374 – Koszyce

PIERWSZY PRZYWILEJ:

• w zamian za zgodę szlachty na dziedziczenie tronu przez córkę Ludwika król zwalnia szlachtę z

podatków prócz dwóch groszy z łana rocznie

(40)

JADWIGA ANDEGAWEŃSKA

• 1384 – Jadwiga Andegaweńska królem Polski