Temat: Rolnictwo uprzemysłowione i ekologiczne. KL. IIIti, IIItb, IIItom, IIITs

KL. IIIti, IIItb, IIItom, IIITs

(temat zrealizować na podstawie podanej prezentacji oraz podręcznika str. 117-122, temat i uzupełnione punkty wpisać do zeszytu).

Temat: Rolnictwo uprzemysłowione i ekologiczne.

1.Przyczyny i skutki rozwoju rolnictwo uprzemysłowione i ekologiczne.

Człowiek, dzięki cywilizacyjnemu rozwojowi, coraz bardziej uniezależnia się od środowiska przyrodniczego, poszerzając obszar swojej działalności. Zagospodarowuje tereny górzyste, podmokłe, pustynne, szelfy mórz i inne obszary, które

wcześniej nie były dla niego dostępne. W swojej działalności gospodarczej człowiek powinien jednak zdawać sobie sprawę, że naruszając w jakimś regionie jeden element środowiska przyrodniczego, powoduje zmiany w funkcjonowaniu

wszystkich pozostałych elementów. Zwiększając obszary użytków rolnych, człowiek zmniejsza np. powierzchnie

obszarów leśnych, bagiennych, a przez to je zmienia - m.in.

wpływa na wilgotność i temperaturę powietrza, gleby,

powoduje szybszy odpływ wody, wzrost zapylenia powietrza.

Wzrost liczby ludności na świecie wymusza rosnącą produkcję żywności. Człowiek potrzebuje bardzo wydajnego rolnictwa, które sprosta temu zapotrzebowaniu. Z drugiej strony coraz bardziej zdaje sobie sprawę z konieczności ochrony środowiska naturalnego.

Twoje cele

 Poznasz przyczyny rozwoju rolnictwa uprzemysłowionego.

 Opiszesz pozytywne i negatywne skutki rozwoju rolnictwa uprzemysłowionego.

 Przeanalizujesz przyczyny rozwoju rolnictwa ekologicznego.

 Poznasz pozytywne i negatywne skutki rozwoju rolnictwa ekologicznego.

Rolnictwo uprzemysłowione rozwija się wraz z postępem w zakresie technologii produkcji rolnej, prowadzącym do jej intensyfikacji – czyli ten typ rolnictwa charakteryzuje

nieustanny postęp i rosnąca wydajność. Dotyczy ono głównie wysokorozwiniętych krajów świata.

Rolnictwo uprzemysłowione

Przyczyny rozwoju rolnictwa uprzemysłowionego możemy podzielić na: technologiczne, ekonomiczne i społeczne.

Do technologicznych zaliczamy głównie:

 możliwość stosowania najnowszych technologii produkcyjnych,

 wprowadzenie nowych, coraz bardziej odpornych na trudne warunki odmian roślin uprawnych i zwierząt hodowlanych.

Przyczyny ekonomiczne to:

 większa efektywność i wydajność produkcji wynikające z wysokich plonów i zbiorów,

 obniżenie jednostkowej ceny za wyprodukowany produkt, co powoduje, że łatwiej go sprzedać.

 zmniejszenie zapotrzebowania na siłę roboczą dzięki wysokiej mechanizacji.

Przyczyny społeczne są związane z rosnącym

zapotrzebowaniem na żywność wynikającym ze wzrostu liczby ludności na świecie.

2.Skutki rozwoju rolnictwa uprzemysłowionego dzielimy na pozytywne i negatywne

Pozytywne to m.in.:

 ograniczenie chorób roślin i zwierząt spowodowane chemizacją rolnictwa,

 szybszy przyrost masy zwierząt (dzięki stosowaniu substancji przyspieszających wzrost zwierząt np.

hormonów),

 możliwość uprawy roślin nawet na słabych glebach dzięki stosowaniu nawozów sztucznych,

 wzrost efektywności produkcji poprzez stosowanie mechanizacji rolnictwa,

 rozwój przemysłu produkującego maszyny rolnicze (przemysł elektromaszynowy) i środki chemiczne dla rolnictwa (przemysł chemiczny),

 mechanizacja powodująca spadek zapotrzebowania na siłę roboczą w rolnictwie – jej nadwyżki można wykorzystać do rozwoju na wsi usług pozarolniczych (np. agroturystyka),

 ograniczenie problemu głodu i niedożywienia, poprzez wzrost wielkości zbiorów (np. w Indiach program „zielonej rewolucji”),

 rozwój gospodarstw wielkoobszarowych, często wyspecjalizowanych, co przekłada się na wzrost efektywności produkcji,

 spadek cen produktów rolnych, co umożliwia ich zakup większej liczbie ludności,

 uregulowanie stosunków wodnych umożliwia

zagospodarowanie rolnicze obszarów, które wcześniej nie nadawały się do wykorzystania rolniczego np. bagna, pustynie.

Relacje między elementami środowiska w gospodarstwie ekologicznym

Negatywne skutki rozwoju rolnictwa uprzemysłowionego to m.in.:

 chemizacja rolnictwa prowadząca do zanieczyszczenia gleb i wód nawozami oraz innymi środkami (np. ochrony roślin) – to może powodować, że jej skutkiem może być wymieranie organizmów wodnych, a także przyspieszenie eutrofizacji jezior (jeziora szybciej zarastają),

 chemizacja rolnictwa powoduje, że ludzie spożywają w produktach rolnych szkodliwe związki chemiczne,

hormony, antybiotyki i inne substancje– mające szkodliwy to wpływ na zdrowie ludzi,

 mechanizacja rolnictwa powoduje duże zużycie energii i paliwa, a przez to wzrost zanieczyszczenia powietrza; jej skutkiem jest także ograniczenie zatrudnienia

w rolnictwie, co z kolei skutkuje możliwym wzrostem bezrobocia na wsi,

 rozwój wielkoobszarowych, specjalistycznych

gospodarstw prowadzący do wyjałowienia gleby (częste są tam uprawy monokulturowe), może prowadzić do

częstszych pojawiania się chorób roślin i zwierząt i oraz do zmniejszenia bioróżnorodności ekosystemów

uprawowych,

 spadek liczby małych gospodarstw prowadzący do zanikania tradycyjnego krajobrazu wiejskiego,

 jeżeli w jakiejś produkcji rolnej dominuje na rynku niewielka grupa dużych gospodarstw (następuje monopolizacja produkcji przez grupę dużych,

wyspecjalizowanych gospodarstw) może to wywołać wzrost cen,

 źle prowadzona melioracja (nadmierne osuszenie lub

nawodnienie) prowadząca do wyjałowienia gleb na danym obszarze, wzrasta erozja gleb, zaburzenia warunków

wodno-powietrznych gleby, skutkujące obniżeniem i pogorszeniem jakości plonów.



Relacje pomiędzy elementami środowiska oraz rolnictwem uprzemysłowionym.

Należy pamiętać, że rolnictwo uprzemysłowione jest często intensywnie wspomagane przez państwo, np. w ramach UE.

W krajach, gdzie występuje ten typ rolnictwa, zwykle

obserwujemy znikomy odsetek ludzi zatrudnionych w sektorze

rolnictwa, oraz średnią lub dużą powierzchnię gospodarstw rolnych, co zwiększa rentowność produkcji. W ten sposób rolnictwo uprzemysłowione cechuje także wysoka towarowość co oznacza, że większość produkcji przeznaczona jest na

sprzedaż.

Rolnictwo ekologiczne

opiera produkcję płodów rolnych na wykorzystaniu naturalnych, ekologicznych, nieszkodzących środowisku metod uprawy. W rolnictwie ekologicznym nie stosuje się chemicznych środków ochrony roślin i nawozów, a także substancji przyspieszających wzrost zwierząt np.

hormonów, zaś obieg materii organicznej i składników pokarmowych zamknięty jest w obrębie gospodarstwa.

Największe powierzchnie upraw ekologicznych znajdują się w krajach bogatych – tam konsumenci mają większą

świadomość zagrożeń wynikających ze spożywania plonów rolnictwa uprzemysłowionego, więcej też mogą zapłacić za towary rolno-spożywcze wytworzone metodami naturalnymi, ekologicznymi. Produkty rolnictwa ekologicznego muszą być droższe, ponieważ np. bez stosowania nawozów sztucznych uzyskuje się niższe plony, zaś bez środków ochrony roślin są one narażone na różne choroby i działanie szkodników. Na świecie wciąż rośnie liczba osób coraz bardziej świadomych zagrożeń wynikających ze spożywania plonów rolnictwa uprzemysłowionego.

Uprawy ekologiczne.

3.Przyczyny rozwoju rolnictwa ekologicznego

Przyczyny społeczne i środowiskowe:

 chęć spożywania zdrowej żywności, która nie wpływa negatywnie na zdrowie ludzi,

 świadomość negatywnych skutków rolnictwa

uprzemysłowionego, (wymienione wcześniej) – głównie dotyczące dotyczących zagrożeń środowiska

 Zanieczyszczenie wód i gleby środkami oraz zmniejszenie bioróżnorodności

Przyczyny technologiczne i ekonomiczne:

 możliwość używania urządzeń zaawansowanych technologicznie, nie zagrażających środowisku,

 możliwości stosowania odnawialnych źródeł energii,

 można zaoszczędzić na nawozach sztucznych

i chemicznych środkach ochrony roślin (jednak przyczyny ekonomiczne w najmniejszym stopniu wpływają na rozwój rolnictwa ekologicznego – produkty ekologiczne są

droższe, jest ich mniej).

4.Skutki rozwoju rolnictwa ekologicznego dzielimy na pozytywne i negatywne

Pozytywne to np.:

 ograniczenie lub całkowite wyeliminowanie chemizacji rolnictwa na rzecz stosowania naturalnych nawozów i środków ochrony roślin,

 brak negatywnego wpływu na czystość wód i gleb,

 wytwarzanie produktów wysokiej jakości, o dużych walorach odżywczych,

 utrzymanie naturalnego, wiejskiego krajobrazu,

możliwość rozwoju agroturystyki w oparciu o naturalne produkty,

 mniejsze zapotrzebowanie na energię,

 rezygnacja z ciężkiego sprzętu rolniczego wpływającego negatywnie na glebę,

 dostosowanie pozostałych środków mechanizacji do warunków środowiska.

Negatywne skutki rozwoju rolnictwa ekologicznego to głównie:

 mniejsze plony i zbiory ,

 często produkty ekologiczne są mniejsze, wyglądają mniej efektownie wizualnie – nie dostrzegamy ich walorów

smakowych i zdrowotnych,

 wyższe koszty produkcji przekładające się na wyższe ceny produktów rolnych,

 wzrost zagrożenia chorobami roślin i zwierząt, wzrost liczby szkodników – skutek rezygnacji z chemizacji rolnictwa,

 ograniczenie rozwoju przemysłu produkującego maszyny dla rolnictwa i środki chemiczne.

Reasumując rolnictwo ekologiczne jest zdrowsze dla ludności i często korzystniejsze dla środowiska. Większość chorób cywilizacyjnych, z którymi się dziś borykamy (np. alergie, nowotwory) jest m.in. skutkiem zwiększanej chemizacji rolnictwa uprzemysłowionego i stosowania w procesach produkcji artykułów spożywczych, różnych chemicznych

„polepszaczy”.

Polecenie 1

Podaj przykłady różnic między rolnictwem uprzemysłowionym i ekologicznym.

Rolnictwo konwencjonalne i ekologiczne Polecenie 2

Zapoznaj się z podanym tekstem. Uzasadnij, podając przykłady z tekstu, że działania Syngenta są związane z rolnictwem ekologicznym.

(Syngenta to lider w dziedzinie rolnictwa, pomagający zapewnić bezpieczeństwo żywności na całym świecie.

Działalność Syngenta umożliwia milionom rolników na całym świecie lepsze wykorzystanie dostępnych surowców.)

„Istotną zmianą w stosunku do poprzednich lat jest rosnąca świadomość społeczeństwa, które oczekuje od rolnictwa

przestrzegania standardów i dbałości o środowisko. «Z naszych badań wynika, że wiele osób nadal wątpi, czy produkcja rolna może być dziś prowadzona w zrównoważony sposób», mówi Michał Ciszak, dyrektor generalny Syngenta

Polska. „Społeczeństwo jest otwarte na nowoczesne

technologie, ale nieufnie podchodzi do środków ochrony roślin, nawozów czy nasion modyfikowanych genetycznie. Jednak większość badanych zgadza się, iż zwiększenie wydajności upraw może sprawić, że rolnictwo stanie się bardziej

zrównoważone” dodaje Michał Ciszak.

Syngenta podkreśla, że zwiększanie wydajności upraw musi postępować w sposób zrównoważony i bezpieczny dla

środowiska. W ubiegłym roku Polska dołączyła do krajów, w których Syngenta prowadzi Akcję na rzecz Owadów Zapylających – Operation Pollinator. Program polega na obsiewaniu roślinami kwitnącymi pasów zieleni pomiędzy uprawami. Mieszanki roślin są tak dopasowane, aby nie miały negatywnego wpływu na uprawę, ale jednocześnie były

atrakcyjne dla owadów zapylających. Takie rozwiązanie sprawdza się już m.in. w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Hiszpanii i we Francji. Niezależny monitoring, badający rezultaty akcji, wykazał, że populacja trzmieli wzrosła o 600 proc., a liczebność motyli zwiększyła się dwunastokrotnie.

„Ma to istotny wpływ na zwiększenie plonu upraw, na przykład rzepaku.

Dodatkowo obszar obsiany roślinami kwitnącymi stanowi bezpieczne miejsce dla zwierząt i ptaków, które żyją w okolicy”, mówi Izabela Wawerek, dyrektor do spraw korporacyjnych w Syngenta Polska.”

Słownik

rozwój zrównoważony (ekorozwój) sposób gospodarowania, w którym zaspokojenie potrzeb obecnego pokolenia nie zmniejszy szans zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń.

Kierunek rozwoju społeczno-gospodarczego, którego zasadniczym założeniem jest działanie w oparciu

o poszanowanie środowiska naturalnego, polegające na

dostosowaniu kierunku i intensywności zagospodarowania do zasobów środowiska. W zrównoważonym rozwoju środowisko

naturalne jest jego podstawą, gospodarka narzędziem, a dobrobyt społeczeństwa celem.

zielona rewolucja międzynarodowa działalność podjęta w latach 60-tych XX wieku przez Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) skierowana szczególnie do państw o wysokiej liczbie ludności, w których występują problemy głodu i niedożywienia. Zmierzała do zwiększenia plonów roślin uprawnych (zwłaszcza zbóż), poprzez uprawę nowych, wydajnych, zmodyfikowanych odmian oraz zmianę sposobu gospodarowania, co w efekcie miało doprowadzić do większej produktywności rolnej tych obszarów i zaspokajania potrzeb ludności.

Monokultura system rolniczy lub leśny, polegający na

wieloletnim uprawianiu na tym samym obszarze roślin jednego gatunku, bądź o podobnych wymaganiach glebowych, np.

bawełny, trzciny cukrowej, świerku.

Zbiory całkowita ilość zebranego ziemiopłodu, zazwyczaj

podawana w kilogramach lub tonach. Przeciętna ilość płodów rolnych uzyskanych z jednostki powierzchni, najczęściej

wyrażona w decytonach na hektar (dt/ha) lub w kilogramach z 1 hektara (kg/ha).

Plony średnia ilość płodów rolnych uzyskanych z jednostki powierzchni (najczęściej wyrażona w decytonach uzyskanych z 1 hektara lub w kilogramach z 1 hektara)

towarowość rolnictwa procentowy udział wartości produktów sprzedawanych poza rolnictwem, w stosunku do całkowitej wartości produkcji rolniczej; towarowość produkcji rolnej można również obliczać na podstawie stosunku ilości

sprzedanych jednostek do ilości produktów wytworzonych.

Stosunek ilości produkcji towarowej (przeznaczonej na sprzedaż) rolnictwa do ilości jego pełnej produkcji.

Zwiększenie towarowości produkcji rolnej można osiągnąć m.in. przez specjalizację i intensyfikację gospodarki.