KL. IIIti,IIItb, IIItom,III ts(na podstawie
podręcznika str.278-280 oraz podanej prezentacji uzupełnić punkty , następnie temat i punkty wpisać do zeszytu – do sprawdzenia po powrocie).
Temat: Powstawanie gleb.
Kiedy wczesną wiosną spoglądasz na pole, na którym jeszcze niczego nie zasiano, zobaczysz glebę będącą środowiskiem życia dla tysięcy organizmów. Szczątki roślin i martwe ciała zwierząt ulegają w niej rozkładowi, a kiełkujące ziarno zapowiada nowe życie. Tak przedstawia się niezwykły cykl życia i śmierci.
Masz wiedzieć:
że krajobraz tworzą składniki żywe i nieożywione;
jakie jest znaczenie wody i powietrza w przyrodzie;
że w środowisku występują różne skały.
Nauczysz się:
wskazywać elementy wchodzące w skład gleby;
opisywać znaczenie organizmów glebowych;
oceniać żyzność gleby.
1. Czym jest gleba?
Gleba to około dwumetrowa warstwa składająca się
z okruchów skał, powietrza, wody, obumarłych szczątków
organizmów, a także żywych roślin, zwierząt i grzybów. Trudno znaleźć granicę pomiędzy jej składnikami, gdyż wzajemnie się przenikają. Gleba zawiera wodę i pokarm dla
różnorodnych organizmów glebowych, które w niej żyją, a jednocześnie uczestniczą w procesie jej tworzenia. Większość roślin jest ukorzeniona w glebie i korzysta z wody, powietrza i innych substancji, które w niej występują. Wiele zwierząt kopie w niej nory. Z gleby korzystają też ludzie, którzy uprawiają na niej rośliny dla własnych potrzeb.
2. W glebie można wyróżnić kilka warstw tzw poziomy glebowe:
na powierzchni spoczywają nierozłożone szczątki roślin i zwierząt;
poniżej znajduje się próchnica powstająca z rozkładu szczątków roślin i zwierząt;
głębiej leży warstwa wymywania, z której wsiąkająca woda opadowa wymywa różne substancje;
jeszcze głębiej znajduje się warstwa, gdzie woda osadza to, co zabrała z wyższej warstwy – jest to warstwa
wmywania;
najniżej leży warstwa skały macierzystej, czyli tej, z której powstała gleba.
Warstwy gleby widoczne na jej przekroju
3. Żyzność i urodzajność gleby.
Żyzność gleby, czyli zawartość związków potrzebnych
organizmom do wzrostu i rozwoju, zależy od wielu czynników.
Najważniejsze z nich to:
zawartość próchnicy,
wilgotność, temperatura i ilość powietrza zawartego w glebie.
Żyzna gleba jest bogata w próchnicę. Zawarte w niej związki są potrzebne roślinom do rozwoju. Między jej grudkami istnieją przestrzenie, w których znajdują się powietrze i woda, również wykorzystywane przez rośliny i inne organizmy glebowe.
Urodzajność gleby to zdolność gleby do zaspokajania potrzeb roślin,która może być modyfikowana przez działalność rolniczą.
Polecenie 1
Dowiedz się od osób dorosłych, jaka jest żyzność gleb w okolicy, w której mieszkasz.
4. Organizmy glebowe
Dlaczego w ogrodzie wciąż trzeba wykonywać wiele prac (jak nawożenie czy spulchnianie gleby), a w lesie czy na łące
wszystko dzieje się samo? W glebie żyją tysiące organizmów, które uczestniczą w nieustannym procesie jej tworzenia.
Do zwierząt glebowych należą na przykład dżdżownice. Na pewno znasz te zwierzęta: mają wąskie, długie ciało podzielone na pierścienie. Nie mają nóg – poruszają się, kurcząc
i rozkurczając ciało. Żyją w glebie i żywią się szczątkami roślin.
Drążąc w glebie korytarze, spulchniają ją i sprawiają, że dostają się do niej woda i powietrze (także do warstw
położonych bardzo głęboko). Dżdżownice oraz inne organizmy glebowe biorą więc udział w tworzeniu gleb.
Dżdżownica ziemna
Ciekawostka
Największym owadem żyjącym w glebie na terenie Polski jest turkuć podjadek. Owad ten osiąga nawet ponad 6 cm długości.
Żyje pod ziemią, gdzie drąży korytarze. Turkuć podjadek
uważany jest za szkodnika, ponieważ podgryza korzenie roślin (stąd nazwa). Jednak zjada on także wiele innych organizmów glebowych, które mogą szkodzić naszym uprawom.
Uwaga!
Jeżeli do gleby przedostanie się substancja trująca lub środek chemiczny, który normalnie w niej nie występuje, może dojść do zatrucia żyjących tam organizmów. Sama gleba może ulec poważnemu uszkodzeniu, a nawet zniszczeniu. Dlatego nie powinno się takich substancji wylewać na ziemię.
5.Czynniki glebotwórcze:
A/abiotyczneczyli………..:
a) …………..
b)………
c) …………..
d)………
e) …………..
B/biotyczne czyli:………:
a) ………
b)………..
6.Odczyn gleby:
a) kwaśny………..
b)obojętny………..
c)zasadowy………..
7.Kompleksy rolniczej przydatności gleb:
a)co to jest………
b)ich rodzaje………
Podsumowanie
Gleba składa się z okruchów skał, powietrza, wody oraz roślin, zwierząt, grzybów i ich obumarłych szczątków.
Na powstawanie i rozwój gleb znaczny wpływ mają organizmy glebowe, w tym dżdżownice.
W Polsce występują różne rodzaje gleb, m.in. bielicowe, brunatne, lessowe, mady i czarnoziemy.
Słowniczek
Gleba warstwa powierzchni ziemi o grubości do 2 m składająca się z okruchów skał, powietrza, wody oraz organizmów żywych i ich obumarłych szczątków
Less skała utworzona z pyłów mineralnych nawianych przez wiatr; gleby powstałe na lessach dają najwyższe plony
Próchnica warstwa gleby o ciemnej barwie powstająca z rozkładu szczątków organicznych
