Statut Rolniczej Szkoły Zimowej w Cieszynie

Statut

rolniczej szkoły zimowej

w Cieszynie.

Cieszyn.

Ces. i król. nadworna drukarnia Karola Prochaski.

1 8 9 4 .

3> lot/[I

1 O . C 0 '

r o l n i c z e j s z k o ł y z i mo we j w Cieszynie.

i.

Cel rolniczej szkoły zimowej.

Rolnicza szkoła zimowa za staraniem wysokiego Sejmu śląskiego przez śląskie stowarzyszenie rolnicze z dniem 1. gru­

dnia 1893 w życie wprowadzona, przez wys. śląski Sejm i przez wys. c. k. rząd subwencyonowana, ma na celu przygotowywanie sy­

nów małych posiadaczy do pracy zawodowej, to jest do prowadzenia racyonalnego gospodarstwa na gruntach chłopskich a dziać się to ma — o ile na to starczy jedno półrocze zimowe -— na podstawie dostatecznej nauki, uzyskanej; w szkole ludowej, przez spotęgo­

wanie i rozszerzenie wiedzy, wyniesionej ze szkoły ludowej, i przez prawidłową fachową naukę.

II.

Środki do osiągnięcia celu.

Obok ciągłej pieczy o powszechne i moralne wychowanie do osiągnięcia powyższego celu dążyć należy :

a) przez udzielanie odpowiedniej teoretycznej nauki, która ma na celu uzupełnienie i rozszerzenie wiedzy, nabytej w szkole ludowej, a zarazem obejmuje te zasadnicze nauki o rol­

nictwie, które mały posiadacz gruntu znać i zastósowywać musi, aby mógł urządzić i prowadzić gospodarstwo rozumnie i według prawideł postępowego gospodarstwa;

b) przez ćwiczenia i roboty praktyczne, odnoszące się do go­

spodarstwa chłopskiego, o ile w półroczu zimowem przed­

sięwzięte być mogą; dalej przez roboty, które uczniom z domu nie są z n an e;

c) przez wycieczki, dające sposobność oglądania i zastosowania tego, co się uczyło.

III.

Czas trwania kursu.

Czas trwania kursu szkoły zimowej obliczony jest na jedno półrocze zimowe: od 1. listopada do końca kwietnia.

Językiem wykładowym jest język polski.

IV.

Nauka teoretyczna.

Nauka teoretyczna obejmuje:

1. naukę czytania, rozbioru zdań i wypracowań piśmiennych w języku polskim;

2. naukę rachunków i geometryi względnie pomiarów polnych, będących w związku z agronom ią;

3. agronomię i przyrodnictwo;

4. geografię;

5. ćwiczenia rysunkowe.

V.

Zakres ćwiczeń praktycznych.

Ćwiczenia, które uczniowie mają wykonywać, są w ogólności następujące:

a) powtarzanie i wyćwiczanie traktowanego przedmiotu;

b) spisywanie pojedynczych notatek do zeszytów;

c) wykonywanie rysunkowych zadań;

d) przez zwiedzanie wzorowo urządzonych gospodarstw ma się osiągnąć: poznanie na wsi lub w pewnej okolicy odpowie­

dniego praktycznego a jeszcze mało znanego obchodzenia się z bydłem, dalej używania gospodarskich narzędzi i maszyn,

— 4 -

— 5 —

ja k n. p. młockarni, młynków do czyszczenia zboża, przy­

rządów do wyrobów mlecznych, sieczkarni i t. d., a szcze­

gólnie takich, które uczniom dotąd były nieznane.

W miarę możności powinni być uczniowie zaznajomieni ze sposobami drenowania, robieniem spustów i przewodni, nakoniec z pomiarem kawałków roli, zabudowań gospodarczych, wytyczań przestrzeni oznaczonych w polu i t. d.

VI.

Rozkład przedmiotu naukowego.

1. Czytanie, rozbiór i wypracowania pisemne w języku wykładowym.

Czytanie ustępów do czytania, których treść odnosi się do powołania i życia rolnika, lub które umysł kształcą i ducha pod­

noszą. Objaśnienie tychże pod względem przedmiotowym i języ­

kowym, ustne i pisemne ćwiczenia. Reprodukowanie rzeczy czytanych. Układanie i wykonywanie pism często w życiu po­

trzebnych jak n. p. listów, rachunków, kwitów, dowodów dorę­

czenia, rewersów, pełnomocnictw, listów przewozowych, umów pi­

semnych, wypowiedzeń i świadectw.

Przy pisemnych wypracowaniach baczyć należy nie tylko na dobry układ tychże, ale i na czystość i schludność w wyko­

naniu i czytelność pisma.

2. Rachunki i geometrya..

Powtórzenie w szkole ludowej nabytych wiadomości działań rachunkowych, ugruntowanie wiadomości w używaniu miar i wag metrycznych, zamiana starych miar, płaszczyn i objętości na me­

tryczne; łatwe ćwiczenia pamięciowe; zwyczajna rachunkowość kupiecka, której każdy posiadacz kaw ałka ziemi zawsze potrze­

buje; pouczanie używania tablic pomiarowych.

Wszystko to ma być objaśnione w przykładach z życia gospodarskiego, zastosowanych do okolicy.

Poznanie pojęć: Ciało, płaszczyzna, linia i punkt; rozróżnianie kątów i równoległych lin ij; najważniejsze o trójkątach i równo- ległobokacb, obliczanie płaszczyzny i objętości ciał przy pomocy najzwyklejszych łatwych formułek, — względnie także najważ­

niejsze rzeczy z nauki o pomiarach polnych, objaśnienie używania

- 6 —

instrumentów mierniczych w polu; zdejmowanie prostemi liniami ograniczonych płaszczyzn na polu zwykłym sposobem; szkico­

wanie i obliczanie tychże.

3. Rolnictwo i nauki przyrodnicze.

Najważniejsze zjawiska i prawa przyrody; najważniejsze za­

sadnicze nauki z mechaniki i nauki o cieple. Odpowiedne potemu przykłady i pojedyncze doświadczenia służyć mają do objaśniania tej nauki. K rótkie i zwięzłe omawianie dla rolnika ważnych stosów chemicznych, tychże połączeń i odpowiednie potrzebne i przystępne doświadczania. Zwięzłe skreślenie stosunków klima­

tycznych kraju rodzinnego. Krótki przegląd ważnych dla rol­

nika minerałów i kopalin, składniki i części rozkładowe tychże.

Ziemia, jej rolnicze składniki i własności. Rozpoznanie roli, jej części posilne, sposoby nawożenia. Uprawa roli i narzędzia do tejże, dla małego posiadacza gruntu przystępne. Nawodnianie, po­

głębianie i drenowanie i t. d.

Zasiew, uprawa, żniwo, zwóżka i sprzedaż na Śląsku zwy­

czajnych płodów rolniczych — pielęgnowanie i polepszanie łąki, pastwisk, uprawa jarzyn, lnu, konopi i hodowanie drzew owoco­

wych i leśnych.

Najważniejsze o budowie i składzie ciała zwierząt domowych rolniczych; główne zasady chowu, żywienia, utrzymania i pielę­

gnowania rolniczych zwierząt domowych.

Najważniejsze o bydle, koniach, trzodzie chlewnej i drobiu.

Najważniejsze z hygieny rolniczych zwierząt domowych i o najzwyklejszych zarazach bydlęcych i końskich. Przepisy pra­

wne, dotyczące ostrożności i bezpieczeństwa w takich wypadkach.

Omawianie stosunków gospodarczych w okolicy w ogólności i za­

prowadzanie pewnego odpowiedniego systemu uprawy rolnej.

— Pouczenie zaprowadzenia pojedynczych odpowiednich ksiąg rachunkowych, posiadaczowi małego gruntu potrzebnych: reje­

strów, tablicy do dojenia bydła, stanu bydła, stanu płodów rol­

nych i zamknięcia ruchu gospodarskiego rocznego.

4. Geografia.

Austryacko-węgierska monarchia ze szczególnem uwzględ­

nieniem kraju rodzinnego Śląska i sąsiednich krajów. Dokładne oryentowanie się na mapie i znajomość dróg komunikacyjnych.

5. Ćwiczenia rysunkowe.

Nauczenie i rozumienie rysowania przedmiotów gospodarczych.

VII.

Rozkład przedmiotów naukowych i ćwiczenia praktyczne.

Podział przedmiotów naukowych ma być wykonany podług niżej przytoczonego planu naukowego z tem zastrzeżeniem, źe nauczyciel starszy w listopadzie 16, a w następnych miesiącach 24 godzin tygodniowo uczyć obowiązanym jest.

_ 7 —

P rze d m io ty naukowe L e h rfa c h e r

Październik October Listopad November Grudzień December Styczeń Janner Luty Februar Marzec Marz

O gólna liczba godzin naukow ych G esam m tzahl der Un-

terrich tsstu n d en

Ję z y k w ykładow y*) S p rach u n terrich t

4 4

4 4

4 4

4 4

4 4

4 4

9 6 9 6 R ach u n k i

Rechnen

4 4

4 4

3 3

3 3

3 3

3 3

8 0 8 0 R ysunki

Zeichnen

2 2

2 2

1 1

1 1

1 1

1 1

3 2 3 2 G eografia

Geograpliie

1 1

1 1

1 1

1 1

1 1

1 1

2 4 2 4 P o c z ą tk i n a u k p rz y r o d n i­

czy ch

E inleitende N atu rleh re GOCO 8 8

---- _ _

--- _{6 4}

6 4 Sadownictw o

P flanzenbau

2 2 5

6 5 6

5 6

5 6

9 6 9 6 H odow la b ydła

T hierzucht

---- _ ⁵₅ ⁵₅ ⁵₅ ⁵₅ ^{8 0}_{8 0}

N a u k a adm inistracyi B etriebslehre

-- _ ¹₁ ¹₁ ¹_{1 1}^{L 1 6}_{1 6}

G eom etrya

Geometrie _. --- 1

1 1 1

1 1

1 1

4 8 4 8 Ć w iczenia praktyczne

P ra k tis c h e U bungen

w przecięciu du rchschnittlich

1 0 1 0

*) Ję z y k w ykładow y rozciągnąć n ależy w m iarę m ożności tak że i n a jęz y k niem iecki. (Rozporządzenie w ysokiego c. k. m inisterstw a rolnictw a z dDia 16. p a­

ździernika 1893, 1. 18530.)

VIII.

Metodyczne postępowanie.

Przy nauczaniu przedmiotu powinien nauczyciel zawsze mieć na pamięci zadanie i cel szkoły zimowej, co w § 1 wyrażonem zostało. Dlatego uważać powinien troskliwie na wybór materyału naukowego i należyty podział i rozmiar tegoż. Metoda powinni być zastosowana do pojęcia uczniów i dostrzegawczym sposobem postępowania uczniom ułatwiać pojmowanie i zapamiętanie udzie­

lonej nauki.

IX.

Środki naukowe.

Szkoła rolnicza ma posiadać do pomocy w nauczaniu na­

stępujące środki naukowe :

Zbiór najpotrzebniejszych fizykalnych i chemicznych środków naukowych, potrzebnych do zwykłych doświadczań szkolnych;

dalej najpotrzebniejsze przyrządy miernicze do pomiarów polnych;

dobre obrazki najważniejszych przedmiotów w gospodarstwie roślin i zwierząt. Zbiór owadów a szczególnie znanych w okolicy szko­

dników, zbiór minerałów i kopalin; próbki różnych gatunków ziemi i pokładów, a szczególnie z okolicy; zbiór najwięcej używanych i najważniejszych rolniczych przyrządów i narzędzi, modele do nauki o sadownictwie i hodowli bydła podług możności stosunków oko­

licy z uwzględnieniem uprawy jarzyn, lnu, hodowania owoców, pszczelnictwa i mlecznego gospodarstwa i t. d. Rolnicze tablice do unaocznienia nauki. Mapy ścienne monarchii austryacko- węgierskiej i Śląska, mapy obu półkuli i bibliotekę szkolną, za­

wierającą potrzebne dzieła rolnicze.

X.

Grono nauczycielskie, tegoż uzdolnienie i obsadzenie.

Grono nauczycielskie rolniczej szkoły zimowej w Cieszynie składać się powinno z jednego nauczyciela agronoma, który za­

razem ma być kierownikiem tejże szkoły, i z tylu nauczycieli

pomocniczych, ilu ich będzie potrzeba. Nauczyciel, który bę­

dzie udzielał nauk przyrodniczych i gospodarczych, musi posiadać odpowiednie uzdolnienie do szkół rolniczych i władać doskonale językiem niemieckim i polskim w piśmie i mowie, a oprócz tego posiadać praktyczne doświadczenie w zawodzie rolniczym na małych gospodarstwach; dalej uzdolnienie na wędrownego nauczy­

ciela rolnictwa, albowiem w lecie musi podróżować w okręgu szkoły zimowej rolniczej i miewać w ykłady po wsiach i dzie­

dzinach.

Nauczyciela tegoż mianuje kuratoryum szkoły zimowej rol­

niczej po zasiagnięciu zezwolenia wysokiego c. k. ministeryum rolnictwa.

Inne przedmioty powyższego planu naukowego rozdane będą nauczycielom pomocniczym, których mianuje kuratoryum.

XI.

Wyższe kierownictwo szkoły rolniczej zimowej.

Wyższe kierownictwo szkoły zimowej oddane jest kuratoryum, które pod przewodnictwem prezesa lub wiceprezesa austryacko- szląskiego towarzystwa rolniczego, składa się z delegowanego każ­

dym razem członka c. k. rządu krajowego i członka śląskiego wydziału krajowego, członka filialnego towarzystwa leśniczo rol­

niczego w Cieszynie, członka towarzystwa rolniczego dla księstwa Cieszyńskiego w Cieszynie. Przewodniczący ma prawo w razie przeszkody powierzyć przewodnictwo przy obradach któremu- kolwiek członkowi towarzystwa.

Prawo nadzoru szkoły zimowej podczas nauki przysługuje tylko członkom kuratoryum, które także o inspekcyę ze strony rządu ma się starać.

X II.

Dni wolne w czasie półrocza naukowego.

Oprócz niedziel i świąt planem szkolnym objętych naznacza się jako dni wolne:

1. Dzień 19. listopada jako dzień imienin Najjaśniejszej Pani Cesarzowej.

2. Święta Bożego narodzenia, począwszy od 23. grudnia do 2. stycznia.

3. Ostatnie dwa dni zapust.

4. Na święta wielkanocne, jeżeli tak wypadnie, od środy wielkanocnej aż do wtorku po świętach.

5. Dwa dni może dyrektor darować, co zostawia się tegoż wolnej woli i rozwadze, lecz nie wolno tychże bezpośrednio łączyć z wolnym czasem, wyrażonem pod 1. 1. i 4.

X III.

Liczba uczniów.

Liczba uczniów przedewszystkiem ma zależeć od przestrzeni izb szkolnych a nigdy nie powinna przekraczać liczby 25.

Przy przyjmowania uczniów pierwszeństwo mają synowie posiadaczów małych gruntów ze Śląska i Galicyi.

XIV.

Warunki przyjęcia.

Przyjmowanie uczniów odbywać się będzie z początkiem półrocza na podstawie wcześnego zgłoszenia się w dyrekcyi szkoły zimowej.

Przyjmuje się uczniów pod następującymi warunkami:

1. W iek od lat 15. do 18.

2. Świadectwo uwolnienia ze szkoły ludowej.

3. Zezwolenie rodziców lub opiekunów i udowodnienie warunków utrzym ania się w czasie pobytu w zakładzie naukowym.

Każdy uczeń, który chce być przyjęty, musi się poddać egza­

minowi wstępnemu, od złożenia którego zależeć będzie przyjęcie.

Egzamin wstępny zdaje się z języka wykładowego, a mianowicie z czytania, pisemnego wypracowania, rachunków i praktycznych wiadomości ze zwykłego gospodarstwa rolnego.

XV.

Każdy wstępujący uczeń do szkoły zobowiązuje się być po­

słusznym przepisom dyscyplinarnym i zachowywać je ściśle podług - 10 —

— 11 —

ułożonego rygoru szkolnego, uczęszczać regularnie na godziny naukowe, wykonywać praktyczne ćwiczenia i bywać zawsze i o swoim czasie na wycieczkach statutem niniejszem objętych, w ogóle ściśle spełniać obowiązki na siebie przyjęte. Przepisy dyscyplinarne oznaczają porządek postępowania nauczycieli przy czuwaniu nad uczniami. Przekroczenia przepisów dyscyplinarnych będą surowo karane, a w danym razie może być nawet uczeń ze zakładu wydalony.

XVI.

Opłata szkolna.

Każdy wstępujący uczeń ma do kasy szkolnej za jedno półrocze na koszta zarządu 5 złr. uiścić.

XVII.

Egzamina i świadectwa.

Aby uczniowie robili postępy powinno się przy końcu każdej godziny nauki powtórzyć, rzecz wyłożoną odpytać i klasy uczniom zapisać. Przy końcu półrocza szkolnego ma każdy uczeń złożyć egzamin pisemny z języka wykładowego, rachun­

ków i geometryi, a ustny ze wszystkich przepisanych przedmio­

tów i na podstawie tego egzaminu i not z całego półrocza ma otrzymać świadectwo ukończenia całego kursu. Świadectwo to wystawione ma być w następujący sposób:

Klasa z zachowania się, z pilności, postępu z wykładanych przedmiotów.

Przy klasyfikacyi używać się będzie następujących not:

a) Zachowanie się: 1. całkiem odpowiednie, 2. odpowiednie, 3. mniej odpowiednie, 4. nieodpowiednie (wykluczenie).

b) Pilność: 1. bardzo pilny, 2. pilny, 3. mniej pilny, 4. niedbały.

c) Postęp: 1. znakomity, 2. bardzo dobry, 3. dobry, 4. dosta­

teczny, 5. niedostateczny.

Ze szkoły zimowej rolniczej nie wolno się udawać do innych szkół agronomicznych.