Techniki video w praktyce kryminalistycznej

Techniki video w praktyce kryminalistycznej

TADEUSZ KOZIEŁ

WALDEMAR

DADAS

Środki

techniczne

ułatwiają proces poznania, rozszerzają

jego granice,

umożliwiają

utrwalanie, przetwarzanie

i gromadzenie danych, a także analizę i

sprawdzanie

ich wiarygodności.

Wraz

zpostępem,

jaki sukcesywnie

następuje wnauce i

technice,

politech

­ nizacji

życia

codziennego, w

coraz

większym

stopniuwykorzystuje

się środki techniczne, także w kryminalistyce.

Spośród nich

istotną rolę

odgrywają środki służące do

wizualizacji i

utrwalania obrazu, ponieważ stwarzają

one w porównaniu z

obserwacją

wzrokową

znaczniewiększe

możliwości w

wizualizacji,

utrwalaniu

i

analizo­

waniu obrazu, takżew

takich

przypadkach,

gdy

znajduje

się on poza

możli

­

wościami

wzroku.

Opis

słowny, jako metoda

utrwalania zawsze

wiąże

się

z oceną określo

­ nych faktów i okoliczności, wyselekcjonowaniem

danych, które,

zdaniem

podmiotu

dokonującego

czynność

są

istotne

w

sprawie. Dlatego opisstanów faktycznych

wyrażony pismem

narażonyjest na subiektywizm w znacznie

większym stopniu, niż za

pomocą

środków technicznych.

Ponadto,

za

pomocą opisu w

wielu przypadkach nie

jestmożliwe

przeka­

zanie

pełnej i

w pełni

obiektywnej informacji

o

zdarzeniach i

rzeczach.

Wynika

to

również

z

ograniczonych możliwości

zmysłówczłowieka.

Narządy

zmysłu człowiekapomimo

swej doskonałości, nie

są w stanie

zarejestrować większości

bodźców naturalnych i generowanych

sztucznie.

Spośród zmy

­ słów

najistotniejsze

miejsce zajmuje wzrok, natomiast za

najbardziej zrozu

­

miałą

formę

odwzorowania rzeczywistości

uznaje się

odzwierciedlenie

- obraz.

Wzrok nie

rejestruje

zjawisk

zachodzących

w krótkim czasie, względnie

rozciągających się

w

stosunkowo

długim

okresie

albo zjawisk czy

zdarzeń

występujących

w

zakresie

promieniowania niewidzialnego. Metodą opisową

nie

jest

również

możliwe

efektywne utrwalenie większości

śladów krymina

­

listycznych,

które dają podstawy do

indywidualnej identyfikacji,

itp.

310 ^{T. KOZIEŁ, W. DADAS}

Technikę

video w praktyce

kryminalistycznej zaczęto stosować wkrótce po ukazaniu

się

na rysunkach zachodnich

pierwszych modeli

aparatury do utrwalenia obrazów

na taśmie

magnetycznej.

Pierwsze

próby przeprowadzono

w Zakładzie

Kryminalistyki

już

w 1972

[ 1

] roku, a w

praktyce

urządzeniatewykorzystano

eksperymentalnie w

1975 roku [2]. W 1977roku

za

pomocąaparatury

video

utrwalono

już

56

czynności

kryminalistycznych (dowodowych),

w tym głównie wizje

i

eksperymenty.

Od tego

czasu następuje coroczny, systematyczny wzrost wykorzystania techniki

video

w dokumentowaniu czynności

kryminalistycznych, w

tym

i czynności

dowodowych w

procesiekarnym, zapis

magnetyczny

obrazuna

taśmie video

prawie w całości wyeliminował film.

Świadczyć

o

tym mogą

poniższe

dane.

W 1977 roku

za

pomocą filmu utrwalono

193 czynności kryminalistycz­

nych, a

video -

56.

Natomiast

1988 roku techniką

video

utrwalono

już

878, a

stosując film

36 (ryc. 59).

Zanotowano

również znaczny

postęp

w

wykorzystywaniu

zapisu

video

w dokumentowaniu czynności dowodowych,

głównie

wizji,

eksperymentów,

oględzin

miejsc i przesłuchań, w postępowaniu

karnym. Aparatura video wykorzystywana

jestrównież

w

sprawachoszczególnymznaczeniu,głównie

dotyczących

zabójstw.

Widoczny

jest także wzrost zastosowania

techniki

video w

sprawach rozbojów, kradzieży

z włamaniem i gospodarczych (ryc.

60).

Te niedoskonałości utrwalania zjawisk, rzeczy i

śladów metodą opisową eliminowane są za

pomocą środków

technicznych,

w

tym i elektronicznego

zapisu techniką

video.

Utrwalony za pomocą

tej,

jak i

innych

technik, obraz jest:

a)

stosunkowo

trwałym źródłeminformacjiofaktach,

zdarzeniach, rzeczach, śladach i

osobach;

b) umożliwia zapoznanie

się nie tylko z

treścią

utrwalonej informacji, ale i

z warunkami oraz okolicznościami, w jakich była

dokonywana

dana czynność,

c) daje pełniejszą

i bardziej

obiektywną

ocenę dokonanej czynności

oraz

pozwala na

sprawdzenie,czybyła

ona przeprowadzona

zprzestrzeganiem zasad

prawa

oraz taktyki kryminalistycznej;

d) pozwala na konfrontowanie treści

pisemnej

dokumentu

z utrwalonym obrazem

i

dźwiękiem (dialogiem) oraz

wyselekcjonowanie

ewentualnych

niezgodności

z

prawdą;

e) umożliwia

odtworzenie

sytuacji na

miejscu

oraz ułatwia

rekonstrukcję zdarzenia;

f) jestźródłem

dodatkowych informacji,

które niezostały utrwalone

w inny sposób, a także pozwala na

uzyskanie

danych, które

znajdowały

się

poza

możliwościami zmysłów

człowieka;

g)

może

być również

przedmiotem

badań biegłego;

h) może

być

przetwarzany,

identyfikowany

orazmagazynowany,

zarówno

na

taśmie magnetycznej oraz

w pamięci komputera.

311

TECHNIKI VIDEO

900. .900

A wicłeo G filM

800. .800

700. .700

690. .600

500. .500

490. .400

300. .300

A

200 .200

100. J00

.0 1989

k r O

Ryc. 59 Zmiany ilościowe zapisufilmowegoi video w latach 1977-1988

i

1981 1983 1985

0__

1977

05o Sh W CD CD

05 N O

19^9

Zanotowano również wzrost wykorzystania

zapisuvideo

w postępowaniu

sądowym.

Jeżeli w

1977 roku

w

sądzie

odtwarzanych

było

11,9%

zarejestro

­

wanych czynności,

to w

1988 roku już 36,5% (ryc.

61).

Wysokie zapotrzebowanie

nastosowanietej

techniki w praktyce

determi

­ nowane

jest

wieloma czynnikami,

a

między innymi

tym,

że

metoda

sprawdziła się

wpraktyce

jako

wielce

przydatna w dokumentowaniu czynności krymina­

listycznych, głównie czynności dowodowych w procesie karnym.

Zapis video

wporównaniu z

fotografią

znacznie

rozszerza

zakresczynnoś

­ ci, które

mogą

być

utrwalane. Dzięki

takiemu sposobowi można

rejestrować wygląd miejsc, osób czy

rzeczy, ale również przebieg

całego zdarzenia oraz

przesłuchania,

konfrontacje.

Ogromny postęp w rozwoju aparatury

video, zmniejszenie jej

gabarytów,

podwyższanie

rozdzielczości obrazu, uzyskanie wysokiej wierności

barw, prosta

obsługa,

powszechność

stosowania oraz

niskie koszta eksploatacji i

materiałów (w

porównaniu z filmem i fotografią barwną)

a

jednocześnie

//

I

/

//

i

/

i/

/

/

i

I I

J I

/

—*^1 198?

312 ^{T. KOZIEŁ,W.DADAS}

M

155.

148.

120.

4G.

20.

1985 1989

k

r o

1981 1983 1987

0._

1977 19^9

wysoka wartość dokumentacji, pozwala na prognozowanie, że technika ta w najbliższych latach stanie się obok fotografii podstawową formą dokumen­

tacji kryminalistycznej. Burzliwy rozwój techniki telewizyjnej, metod rejes­

tracji sygnału wizyjnego i nośników, da je ogromne możliwości dokumentacji kryminalistycznej.

Wytwarzana obecnie aparatura służąca do zapisu obrazu w kolorze, technika zapisu, jego korekcja, możliwości montażowe i cyfrowe przetwarza­

nia sygnału wizyjnego stwarzają nową jakość w porównaniu ze sprzętem i metodami wykorzystywanymi w poprzednim okresie. Dlatego też opracowa­

nia dotyczące tych zagadnień z lat siedemdziesiątych w dużym stopniu zdezaktualizowały się [1].

Stosowana obecnie w Instytucie Kryminalistyki MSW aparatura pozwala na przewodowe i bezprzewodowe uzyskiwanie oraz przekazywanie na odle­

głość kolorowego obrazu o dużej wierności barw, a ponadto ma zainstalowane o

2

w 1B3.

oj

£

aj 80.

-O N O

69.

i

Z

Ryc. 60. Wykorzystanie rejestracji videomagnetowidowej w postępowaniu sądowym w latach 1977-1988

313

TECHNIKI VIDEO

225 [] rozboje

280 200.200

A'

175.175 175

150 150.158

1251125 125

£

100

100.100 A-

75.75 .75

50150 .50

255Ź5 0 ₂₅

D

.0 198$

r o k

poszczególnych rodzajach

i

Z

1987 0^

1977 o

OJ

<Dm

<u i- co

£S3o

1981 1979

\

V

—¥

₁₉₈₅

/

A

/. n.

--- 1983

Ryc. 61. Zmiany ilościowe w zapisie videomagnetowidowym w przestępstw

225^225_____________________

A zabójstwa

0 kradzieże z wlartanien

/

''A'7

elektroniczne zabezpieczenia przed przypadkowym skasowaniem lub celo­

wym wprowadzeniem zmian w oryginalnym zapisie, co ma istotne znaczenie w dokumentacji kryminalistycznej.

Metodyka dokonywania zapisu sygnału kolorowego jest analogiczna do stosowanej przy rejestracji czarno-białej. Dotyczy to zarówno urządzeń analizujących (kamery), rejestrujących (magnetowidy), jak również obrazu­

jących (monitory). Zostało to omówione w innym opracowaniu [2]. Sposób analizy i syntezy rejestrowanego widma opiera się na zasadach kolorymetrii i najogólniej polega na wydzieleniu w układzie przetwornikowo-analizują- cym, w odpowiednim stosunku, trzech podstawowych barw składowych:

zielonej - G, czerwonej - R i niebieskiej - B.

Metoda elektronicznego przetwarzania sygnałów podstawowych wynika z przyjętego standardu bądź systemu przesyłania obrazu kolorowego. Współ-

314 TKOZIEŁ,W DAD AS

Aparaturę isprzęt

telewizji kolorowej

stosowane w

kryminalistyce można podzielić pod względem sposobu wykorzystania

na następujące grupy:

1.

Zestawy stacjonarne, najczęściej

profesjonalne, pod

względem jakości

zapisywanego i odtwarzanego

obrazu, stosowane

zazwyczaj w

warun

­ kach studyjnych.

2. Zestawy

reporterskie,profesjonalne

i

półprofesjonalne,mogące

być wyko­

rzystywane w

terenie.

Charakteryzują się

niewielką wagą, możliwością zasilania

bateryjnego,

odpornością

na wstrząsy

i przeciążenia.

3.

Urządzenia montażowo-mikserskie, stosowane

zazwyczaj w

studio,

słu­

żące

do

elektronicznej obróbki materiału zapisanego

na taśmiewizyjnej.

4. Urządzenia wizyjne:

korektory, przełączniki

wizji,

transkodery,

wzmac­

niacze

i

inne, służące

do

zabezpieczenia prawidłowego przesyłania

i

kodo­

wania

sygnałów wizyjnych

oraz

fonicznych

wewnątrz

studia,

dopasowa

­

nia

sygnałów

wizyjnych

pod

względem standardów,

elektronicznego

po

­ prawiania

parametrów

jakościowych sygnału wizji

(korekcji), itd. Do urządzeń tych należy

zaliczyć również generatory

tekstu,

zegary, genera­

tory

i

detektory

kodu

czasowego.

5.

Urządzenia kontrolno-pomiarowe: oscyloskopy,

selektory linii

obra

­ zowych, wzmacniacze

kontrolno-separujące,

generatory sygnałów testo­

wych.

Urządzenia

te służą

w

pierwszej kolejności do

wykonywania

eks

­ pertyz

i

pomiarów

taśm wizyjnych oraz zapisanego

sygnału wizyjnego.

6. Urządzenia przetwarzająco-analizujące,

pozwalające na komputerowo- cyfrowe

przetwarzanie obrazu

telewizyjnego,

jego

analizę

również w

za

­

kresie promieniowania podczerwonego

i w

nadfiolecie.

Zestawy stacjonarne, będącena

wyposażeniu

ZakładuTechnik

Audiowi­

zualnych

opierają

się

nabazie

magnetowidów pracujących

w systemie

U-ma- tic

oraz

kompletów magnetowidów

odtwarzająco-zapisujących VHS.

Źró­

dłem sygnału dla powyższych magnetowidów

jest

profesjonalna

kamera wysokiej

jakości.

Sygnał

uzyskiwany

z kamery jest zapisywany na

kasecie z taśmą 3/4

”(U-matic)lubkasecieVHS.

Towarzyszący

sygnałfoniczhymoże

byc zapisany na dwóch

niezależnych

ścieżkach

dźwiękowychz

możliwością

wykorzystaniaukładów

redukcji

szumów.Sygnał wizyjny odtwarzany jest

na studyjnych

lub

przenośnych monitorach

kolorowych.

Ponadto poszczególne

etapy obróbki

sygnału wizyjnego kontrolowane

są

na monitorach

monochro

­

matycznych

i

kolorowych.

cześnie dla celówprzekazu i rejestracji sygnałówtelewizji kolorowej wyko­ rzystywane są powszechnie trzy standardy telewizyjne: SECAM, PAL i NTSC. Wymienione standardy nie są kompatybilne, tzn. sygnał kolorowy przetwarzany w jednym standardzie nie może być prawidłowo odtworzony w innym.

Nie wnikając w zagadnienia techniczne dotyczące wskaźników jakościo- wo-ekonomicznychzwiązanych z eksploatacją powyższych trzech systemów (i ichodmian),należystwierdzić, iżw Europie najbardziej rozpowszechniony jest standard PAL, natomiast w krajach Europy Wschodniej

i w

Polsce- SECAM.

315

TECHNIKI V1DEO

W dokumentacji kryminalistycznej najszersze zastosowanie mają telewi­

zyjne przenośne zestawy reporterskie. Aktualnie na rynku światowym dostę­

pne są zestawy o zróżnicowanym przeznaczeniu, służące do rejestracji w świetle widzialnym, podczerwieni, ultrafiolecie, przy minimalnym oświet­

leniu rzędu setnych luxa, jak również wymagające zwiększonej rozdzielczości zapisywanego obrazu.

Obok typowych zestawów reporterskich stosowane są urządzenia służące do przesyłania obrazu i dźwięku bezprzewodowo. Za pomocą takich urządzeń istnieje możliwość przekazywania na odległość kilkunastu kilometrów obra­

zu i dźwięku, który może być jednocześnie odbierany i rejestrowany w kilku punktach, np. w przypadku rejestracji w trudnych warunkach terenowych, przekazywania obrazu z samolotu, itp.

W ostatnich latach nastąpił znaczny postęp w technice i technologii analizowania sygnału wizyjnego. Zastosowanie w kamerach Tv płytki CCD (ang. Charge Coupled Device - przyrząd o sprzężeniu ładunkowym) w miejsce lampy analizującej, która była stosunkowo duża i skomplikowana w obsłu­

dze, miała ograniczoną trwałość i mały zakres dynamiki pracy, wymagała wysokiego napięcia zasilającego, pozwoliło na usuniecie powyższych niedos­

tatków.

Ponadto, dzięki wykorzystaniu płytki CCD uzyskano wyraźne polepszenie parametrów jakościowych kamery, m.in :

- trwałość przetwornika rzędu 500 000 godzin,

- dużą odporność na przeciążanie świetlne, wibracje, udary i wstrząsy, - idealną geometrię obrazu,

- brak bezwładności przy analizowaniu szybkich ruchów,

- wysoką czułość, przy minimalnym natężeniu oświetlenia przedmiotu, - niewrażliwość na pola magnetyczne,

- brak efektu zapamiętywania analizowanego obrazu obiektów statycznych.

Płyta CCD zbudowana na bazie krzemu, ma charakterystykę spektralną czułości przesuniętą w kierunku podczerwieni. Z uwagi na konieczność dopasowania jej do zakresu promieniowania widzialnego, tj. charakterystyki oka, wbudowano do niej filtr odcinający podczerwień (ryc 62), Specjalne kamery wyposażone w sensor CCD bez filtru pochłaniającego IR umożliwiają obserwację w podczerwieni o bardzo dobrych parametrach jakościowych [3].

Należy podkreślić, iż współczesne urządzenia zapisujące, a przede wszyst­

kim kamery telewizyjne, mające szereg udogodnień eksploatacyjno-technicz- nych stwarzają duży komfort obsługującemu, pozwalając mu całą uwagę skupić na merytorycznej stronie dokonywanej rejestracji. Możliwe jest to dzięki np. wyświetleniu na ekranie wizjera kamery wielu danych kontrolno- pomiarowych, niezbędnych do prawidłowej jakości zapisu (warunki oświet­

lenia, balans bieli, licznik taśmy z sygnalizacją końca taśmy, wyświetlanie danych zegarowych, napisów i innych parametrów). Mikroprocesor sterujący pracą układów elektronicznych kamery kontroluje powyższe parametry w sposób ciągły, a wyświetlanie niezbędnych danych na ekranie wizjera kamery następuje jedynie w przypadku osiągnięcia ekstremalnej wartości któregokolwiek z nich.

316

T. KOZIEŁ. W DADAS

400. .400

A ch-ka oka 0 CCD

360. 360

310. 310

260.

0

260

210. 210

160. _160

110. J10

j60 60.

10

Ryc. 62.Charakterystyka spektralna przetwornika CCD

Stosowanew

pionie kryminalistyki

magnetowidy

VHS

charakteryzują się

nie

tylkodobrymiparametrami

wymaganymi dla

urządzeń

tego

typu(odpor

­

ność

mechaniczno-wstrząsowa,

zasilaniebateryjne,

niewielka moc

zasilania, mała waga itp.),

ale również

mają

bardzo dobre

parametryużytkowe,możli

­ wość powolnego odtwarzania („slow”), system

montażu typu

„insert

”

(wstawka), prawidłowe

rozmieszczenie

przycisków manipulacyjnych

oraz

„display

”wyświetlający

wszystkie niezbędne

dane.Wymienione

cechy

powo

­ dują,

iżmagnetowidytenietylkodoskonale

spełniają

swojąfunkcjęwzesta

­ wie przenośnym, ale również mogą być wykorzystane w

warunkach

studyj­

nych.

Tendencja

do

stosowania

w

pracy

urządzeń

możliwie najwyższej klasy znajduje

swoje uzasadnienie

nie tylkow jakości zapisu

i odczytu

obrazu,

ale także

przy

czynnościach

miksersko-montażowychi

komputerowym przetwa­

rzaniu.

?=

10. _ 400

'O 'W c

rM N3 O

0

\ /

/ /

A

!

J \

\

//, , \, , ,

5Ó0 6Ś0 700 8Ó0 960

długość fali (nm.)

s

\

\

, \\

J008 1185

317

TECHNIKI V1DEO

■

7 4

Lć

Ryc. 63. Fragment studiatelewizyjnegoZakładuTechnikAudiwizualnych Instytutu Kryminalis­

tyki MSW

-- wj-.f ' ' . ' -.i

i—

Wir^ li

; lh

i '?

l --- &

W stosowanych w praktyce Instytutu Kryminalistyki MSW systemach telewizyjnych wykorzystywane są urządzenia montażowe, tzw. mikserywizji

i

efektów [4] (ryc. 63). Koniecznośćichstosowania

wynika

zfaktu,iż częstona ekranie monitora istnieje

potrzeba

obserwacji obrazów,znaków graficznych itp. pochodzących z kilku źródeł sygnału - magnetowidów lub kamer- np.

wprzypadkuidentyfikacjimetodą

superprojekcji,

odtwarzania wyglądu osób na podstawie opisu, identyfikacji osób na podstawie zdjęć itp. Sygnały pochodzące

z

kilku źródeł

mogą

być

przyłączane metodą

przenikania lub też dzielenia

obrazu na

osi ,,x-y”,

jak również za pomocą wybierania sylwety.

Mikser

pozwala

także na umieszczanie w zapisywanej

treści

znaków

alfanumerycznych

(napisów,

impulsów

zegarowych,

itp ).

Najnowsze miksery są

urządzeniami

o bardzo dużym stopniu komplikacji, zbudowane w

oparciu

o układy scalone,

stanowią

w

pewnym

stopniu

rodzaj

komputera, często

z wieloma

układami pamięci. Zasadą działania

takich

mikserów

jest

elektro­

niczne przetwarzanie analogowego sygnału

telewizyjnego

w postać

cyfrową.

Najczęściejdo tego celuwykorzystuje

się modulację kodowo-impulsową PCM

(ang. PulseCodę

Modulation),

zapomocą której przebiegelektryczny niosący informację

o

obrazie

przedstawiony

jest

w postaci zer

i

jedynek

Ciąg

taki

stanowi

typowy przebieg stosowany

i

poddawany

obróbce

w

komputerach, w

związku z powyższym i sygnał

telewizyjnycyfrowy

może być komputerowo przetwarzany. Stwarza

to

nieograniczone

wręczmożliwości

montazowo-mi- kserskie, takie jak

powiększanieobrazu,wycinanie

jego części, obrysowywa-

>3 BO -B S O U O BO . -3 S O s oo O • B 8

■ C3 • 0O

318 ^{T KOZIEŁ. WDADAS}

10- ..PK"

nie konturów, podbarwianie obrazu lub jego części, wstawianie nowych fragmentów obrazu w miejsce innych, przemieszczanie poszczególnych części obrazu itp. (iyc. 64).

Otrzymywanie wysokiej jakości obrazu w dużym stopniu uzależnione jest od prawidłowo dobranego oświetlenia, tak pod względem jego natężenia, jak również temperatury barwowej (składu spektralnego)[5]. Oświetlenie natu­

ralne (dzienne) wykazuje duże wahania natężenia zależnie od pory dnia, roku oraz warunków atmosferycznych. Wartość tego oświetlenia może być okre- . ślona za pomocą dwóch składowych - jednej zależnej od bezpośredniego promieniowania słonecznego i drugiej, wynikającej z promieniowania roz­

proszonego w atmosferze, chmurach itp. Pierwsza z tych składowych zmienia się w bardzo szerokich granicach, od około 10’lx do wartości bliskiej zeru, natomiast druga ma tendencję do niewielkich zmian. Wpływ jej uwidacznia się w postaci równomierności oświetlenia zależnego jedynie od pory dnia i roku oraz warunków atmosferycznych, zaś amplituda tej składowej zawiera się w granicach od około zera do 104lx.

Wynikiem tak dużych zmian oświetlenia są wymagania postawione obiek­

tywowi i kamerze telewizyjnej Dodatkowo, stosowanie oświetlenia sztuczne­

go wymaga dopasowania charakterystyk widmowych źródeł światła i wartoś-

Ryc. 64. Poprawianie jakości obrazu telewizyjnego z magnetowidu za pomocą aktywnego korektora sygnału wizyjnego (zdjęcie z ekranu monitora)

319

TECHNIKA YIDEO

Tabela 1

Źródło światła

ci natężenia oświetlenia do parametrów kamery telewizyjnej. Ponadto, należy też uwzględnić charakterystykę świetlną obiektu tj. jego kolor, współczynniki absorpcji, odbicia światła itp.

Najczęściej spotykane natężenia oświetlenia obiektów przedstawiono w tabeli:

1500 100-200

10-30 Natężenie oświetlenia

(lx)

10'1 20 • 103 1-5 • 10'3

0,2 3 10’

10-50 1-5 30 150 500 20-100 Słonce latem w południe

Słońce zimą w południe Niebo zachmurzone w południe Księżyc w pełni

Niebo z gwiazdami Oświetlenie głównej ulicy Oświetlenie bocznej ulicy

Oświetlenie wystarczające do czytania Oświetlenie do pracy biurowej Oświetlenie do pracy precyzyjnej Oświetlenie w hali fabrycznej Dzienne oświetlenie mieszkania:

- przy oknie - w' głębi pokoju - korytarz

W telewizji najczęściej wykorzystywane jest promieniowanie widzialne, chociaż w niektórych przypadkach istnieje konieczność zastosowania pro­

mieniowania niewidzialnego - nadfioletowego lub podczerwonego [6]

W celu lepszego wykorzystania energii świetlnej lub ograniczenia obszaru objętego oświetleniem stosuje się oprawy ze zwierciadłami. Projektując oświetlenie należy mieć na uwadze fakt, iż oprawy te zmieniają przestrzenny układ strumienia świetlnego.

Poszczególne źródła światła różnią się między sobą wieloma czynnikami, charakterystyką przestrzenną, barwą, zawartością domieszek kolorowych itp. I tak np :

1) lampy rtęciowo-żarowe z luminoforem standardowym Mix F - moc od 160 do 450 W,

- barwa światła biała z zawartością 12% czerwieni,

2) lampy rtęciowo-żarowe z luminoforem typu Europium Mix Eu - moc od 160 do 450 W,

- barwa światła biała z zawartością 17% czerwieni, 3) rtęciówki z odbłyśnikiem

a) z odbłyśnikiem aluminiowym bez lumniforu, do zewnętrznego oświet­

lenia miejscowego (np. typ LRR) - moc 250 i 400 W,

b) z odbłyśnikiem z dwutlenku tytanu oraz z luminoforem, do pracy w warunkach silnego zapylenia (np. typ LRFR) - moc 250 i 400 W,

320 T. KOZIEŁ, W. DADAS

Ryc.

65. Rejestracja

obrazu za pomocąwysokoczułej

kamery

telewizyjnej z

przetwornikiem

analizującym

CCD

Obydwie lampy—barwa świecenia biała

z

zawartością

8% czerwieni, 4) świetlówki

- barwa

dzienna,

chłodno-biała,

biała, ciepło-biała.

Z

uwagi

na zmienną charakterystykę barwową

różnych źródeł

światła

istnieje

konieczność

dokonywania

tzw.

balansu

bieli

kamery

przed

przystą

­

pieniem

do

pracy,

to

znaczy

dostosowania

układów

przetwarzania obrazu

w

kamerze

do

warunków

oświetlenia w

taki sposób, aby

wiernośćrejestracji kolorów była maksymalnie duża. Wzależności odtypu kamery balans

może być

ustawiany

ręcznie

lubautomatycznie.Pomimoto,

należy

zwracać

uwagę

na

charakterystykę barwową oświetlenia, szczególnie w przypadkach wyko­

rzystywaniaoświetlenia

mieszanego

(naturalno-sztucznego),

gdzie na

skutek inercji układu automatyki

balansu bieli kamery

możewystąpićnieprawidło

­ we

zapisywanie

obrazu

kolorowego. W takich

wypadkach zaleca się

zazwy

­

czaj

ręczne wyregulowanie balansu.

Podczas

rejestracji

nataśmę wizyjną w

świetle

niewidzialnym

[*7],

najczęś

­

ciej w nadfiolecie (X

= 180-320

nm) i

podczerwieni

(X

= 0,75-10 nm), niezbędne

jestodpowiednie

przystosowanie

układów optycznych

kamery do rejestracji takich

długości

fal

elektromagnetycznych (ryc. 65).

W przypadku rejestracji

termowizyjnych

stosuje

się

soczewki wykonane z

materiałów wykazujących dobrą

przepuszczalność

promieniowania

o wy

­

maganej

długości fali, np.:

321

TECHNIKI V1DEO

Bibliografia

1. Kozieł T., Tabeński J.: Zestaw do zapisu obrazu i dźwięku na taśmie magnetycznej, ,.Problemy Kryminalistyki” 1974, nr 102.

2. Kozieł T.. Zapis obrazu i dźwięku na taśmie magnetycznej w kryminalistyce, „Studia kryminologiczne, kryminalistyczne i penitencjarne”, Warszawa 1979, T. 9.

3. W a 1 c zy k J.: Podstawy systemów telewizji użytkowej WKiŁ. Warszawa 1982.

4. W a 1 c zy k J.: Urządzenia i systemy telewizji użytkowej. WLiŁ. Warszawa 1982.

5. Kostikow J.W.- Osnowy projektirowanije sistiem i aparatury prikładnogo telewidenije.

Energia. Moskwa 1974.

6. Rudowski G' Termowizja i jej zastowanie. WKiŁ. Warszawa 1978.

7. UrbańskiB Rejestracja sygnałów wizyjnych WKiŁ. Warszawa 1982.

szafiru - = 0,17-6 p germanu - =2-23 p krzemu - = 1,5—15 u intranu 2 — =0,4—14,5|.im

Z materiałów tych wykonuje się układy optyczne (obiektywy) [6],

Rozwój dokumentacji video w kryminalistyce, a szczególnie w procesie karnym w dużym stopniu zależy od dwóch czynników, tj :

a) zabezpieczenia wiarygodności zapisu,

b) zapewnienia powszechnego dostępu organom ścigania i wymiaru sprawi- dliwości do urządzeń odtwarzających zapis.

Aktualnie należy stwierdzić, że wiarygodność zapisu jest zagwarantowa­

na. Służą temu celowi zarówno opracowane zasady dokumentowania faktów, jak i dodatkowe wyposażenie urządzeń zapisujących w układy przełączająco- programujące, pamięciowe i cyfrowe oraz możliwości badania taśmy wizyjnej pod kątem autentyczności zapisanego na niej obrazu i dźwięku.

Zestawy telewizyjne VHS stosowane w praktyce kryminalistycznej mają możliwość umieszczania w zapisywanej treści znaków alfanumerycznych (data, czas, napisy objaśniające), które nie tylko spełniają funkcję informacyj­

ną, ale również uwierzytelniają zapis na taśmie. Znaków tych nie można zlikwidować w procesie dalszej obróbki (montażu) w sposób niezauważalny, natomiast możliwość jednoczesnego zapisania na taśmie wizyjnej krótkiej treści opisowej dodatkowo zwiększa zalety tej formy rejestracji, zarówno czynności procesowych, jak i pozaprocesowych

Do rozwiązania pozostaje istotny problem wyposażenia organów ścigania i sądów w zestawy służące do odtwarzania utrwalonego obrazu i dźwięku w dowolnym momencie, bez potrzeby każdorazowego dostarczania aparatu­

ry, często ze znacznej odległości. Takie rozwiązanie jest możliwe, gdyż urządzenia odtwarzające są proste w obsłudze i nie wymagają do tego celu specjalisty.