Scenariusz zajęć
II etap edukacyjny, język polski
Temat: Czego NIE robi leń w wierszu Jana Brzechwy?
Treści kształcenia:
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Świadomość językowa. Uczeń:
5) pisze poprawnie pod względem ortograficznym, w tym w razie potrzeby wykorzystuje wiedzę o :
c) zapisie „nie” z rzeczownikami, przymiotnikami i czasownikami.
Dodatkowo:
Język polski
I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.
1. Czytanie i słuchanie. Uczeń:
7) wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio (ukryte).
Cele operacyjne:
Uczeń:
● Odróżnia podstawowe części mowy,
● Zna podstawowe zasady ortograficzne: dotyczące pisowni przeczenia „nie” z różnymi częściami mowy,
● Czyta i słucha ze zrozumieniem,
● Zna niektóre przysłowia polskie.
Nabywane umiejętności:
● Utrwalanie pisowni „nie” z czasownikami,
● Doskonalenie umiejętności pracy z tekstem: wyszukiwania konkretnych informacji,
● Doskonalenie umiejętności słuchania ze zrozumieniem,
● Poznanie przysłów, powiedzeń i frazeologizmów polskich.
Kompetencje kluczowe:
● Porozumiewanie się w języku ojczystym,
● Umiejętność uczenia się.
Środki dydaktyczne:
● Zasoby multimedialne: film „Razem czy osobno?”,
● Sprzęt multimedialny: komputer, rzutnik multimedialny,
● Przygotowane przez nauczyciela kartki z tekstem wiersza „Leń” Jana Brzechwy1, 1 Proponowane źródło: Jan Brzechwa, Leń, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2003.
1
● Przygotowane przez nauczyciela kartki z przysłowiami do uzupełnienia (przysłowia można też zapisywać na tablicy).
Metody nauczania:
● Problemowa: metaplan,
● Podająca: pogadanka,
● Eksponująca: film,
● Praktyczna: ćwiczenie przedmiotowe.
Formy pracy:
● Zbiorowa jednolita,
● Grupowa jednolita,
● Indywidualna jednolita.
Przebieg zajęć:
Etap wstępny
Nauczyciel wita uczniów, następnie wyjaśnia, że zanim wyjawi temat lekcji, poprosi ich o udzielenie odpowiedzi na pytanie: „Czego nie robicie, bo np. nie umiecie albo nie lubicie tego robić?”. Dzieci wraz z prowadzącym wspólnie tworzą na tablicy metaplan, składający się z ich odpowiedzi. Nauczyciel czuwa nad poprawnością zapisu wymienianych i zapisywanych wyrażeń. Następnie prosi, by uczniowie przyjrzeli się uważnie zwrotom wypisanym na tablicy, określili w nich części mowy, podkreślili czasowniki. Pyta, czy nasuwa im się jakiś wniosek. Uczniowie powinni zauważyć, że przeczenie „nie” z czasownikami pisze się rozłącznie. Kiedy wskażą takie twierdzenie, polonista podaje temat lekcji, wyjaśnia cel zajęć i rozdaje uczniom kartki z tekstem wiersza Jana Brzechwy.
Kolejnym zadaniem uczniów jest:
● Znalezienie w utworze i podkreślenie tego, czego NIE zrobił bohater wiersza,
● Wypisanie podkreślonych zwrotów na tablicy, zapisanie ich w zeszytach przedmiotowych.
Podczas zapisywania na tablicy nauczyciel sprawdza poprawność zapisu.
Leń:
● NIE poszedł do szkoły,
● NIE odrobił lekcji,
● NIE zasznurował trzewików,
● NIE powiedział „dzień dobry”,
● NIE napoił Azorka,
● NIE nakarmił kanarka,
● NIE zjadł kolacji,
● NIE położył się spać,
● nic NIE robi.
Etap realizacji
Nauczyciel proponuje uczniom obejrzenie filmu z zasobu multimedialnego. Prosi ich o zapisanie przykładów, jakie pojawiają się w treści animacji (przykłady zapisu partykuły „nie”
2
z rzeczownikami, czasownikami i przymiotnikami). Po emisji materiału klasa wspólnie omawia je.
W dalszej części zajęć nauczyciel dzieli klasę na grupy. Każda dostaje kartki z przysłowiami, które należy uzupełnić (nauczyciel może też pracować z całą klasą, zapisując zdania na tablicy i prosząc kolejnych uczniów o ich uzupełnienie). Pracując w zespołach, uczniowie uzupełniają przysłowia, następnie odczytują je, sprawdzają poprawność zapisu, ewentualnie korygują błędy. Przykładowe przysłowia:
Jeszcze się taki …...(nie urodził), co by każdemu dogodził.
Kto pyta, …... (nie błądzi).
Stara miłość... (nie rdzewieje).
(Nie wywołuj)... wilka z lasu.
(Nie czyń)... drugiemu, co tobie niemiłe.
Myszy harcują, gdy kota …...(nie czują).
Kto raz skłamie, temu już nigdy... (nie uwierzą).
Darowanemu koniowi …...(nie zagląda) się w zęby.
Gdyby kózka …...(nie skakała), toby nóżki nie złamała.
Ten się myli, kto …...(nie rachuje).
Ufać każdemu – szlachetnie, …...(nie ufać) nikomu – bezpiecznie.
Czego głuchy... (nie dosłyszy), to zmyśli.
Co ma wisieć, …...(nie utonie).
Gdzie kucharek sześć, tam …...(nie ma) co jeść.
(Nie chwal)... dnia przed zachodem słońca.
Jeśli …...(nie potrafisz),... (nie pchaj się) na afisz.
Co głupiemu po rozumie, kiedy użyć go …...(nie umie)?
Bez pracy... (nie ma) kołaczy.
Etap końcowy
Nauczyciel proponuje zabawę w kalambury. Uczniowie, pozostając w grupach, losują przysłowia spośród tych, które już pojawiły się podczas zajęć. Zadaniem każdej z grup jest takie opracowanie powiedzenia, aby można było je pokazać lub narysować. Na zakończenie prowadzący zajęcia prosi o zapisanie w zeszytach treści zadań do domu:
1. Napisz kilka zasad obowiązujących w klasie podczas zajęć. Zapisz je za pomocą przeczenia „nie” i czasownika, np. nie rozmawiaj, nie hałasuj itp.
2. Dla chętnych: Napisz opowiadanie, którego tematem będzie jedno z przysłów z lekcji.
3
