Przewodnik Miłosierdzia : miesięcznik Związku Towarzystw Dobroczynności "Caritas" i Rad Wyższych Kongregacji św. Wincentego à Paulo męskich i żeńskich. R. 7, Nr 5 (1928)

PRZEWODNIK MIŁOSIERDZIA

MIESIĘCZNIK ZWIĄZKU TOW. DOBROCZYNNOŚCI „ C A R IT A S " I RAD WYZSZYCH KONFERENCYJ ŚW. WINCENTEGO k PAULO MĘSK. IŻEŃSK.

R E D A K T O R O D P .: SEKRETA RZ JE N E R A L N Y ZW IĄZKU X . W A L E N T Y D Y M EK . ADEES R E D A K C JI I A D M IN IS T R A C JI:

POZN AŃ, A L E JE M A R C IN K O W S K IE G O , 22111 - TELEFON 1989 - P. K. O. 206143

Członkowie płatnie. —

W arunki przedpłaty i Zw iązku Towarzystw Dobroczynności „Caritas**

Przedpłata dla nieczłonków wynosi 8 zł rocznie.

otrzymują organ Związku bez­

płatnych w ratach kwartalnych

Nr. 5 POZNAŃ, M A J 19 28 . ROCZNIK VII.

Treść num eru: Caritas catholica. — O potrzebie bibljoteki charytatyw­

nej. — W arunki udzielenia wsparcia publicznego. — Ośrodki zdrowia w Warszawie. — Nadzór i kontrola nad działalnością instytucyj opie­

kuńczych. — Z ż y c i a Z w i ą z k u : Walne Zebranie Związku. Po­

znański Okręg „Caritas". — Z r u c h u c h a r y t a t y w n e g o : Zjazd Związku Zawodowego Wychowawców. Zebranie Przewodniczących Kon-

ferencyj Towarzystwa Pań Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo.

Caritas catholica.

Ścisłe odgraniczenie państw i narodów od siebie, jakie sie dokonało w czasie w szechśw iatow ej w ojny, w yw o ła ło po jej ukończeniu w ielki ped ku w spółpracy pom iędzy poszcze- gólnem i państw am i. Ju ż Traktat W ersalski pow ołał do życia dw ie instytucje o charakterze m iędzynarodow ym , t. j. Ligę N arodów i M iędzynarodow ą O rganizację Pracy. P ierw sza z nich ma d ąży ć do zbliżenia narodów w życiu politycznem i wedle m ożności zapobiec w przyszłości w ojnom. D ruga zaś m a czuw ać, aby w arstw om reprezentującym pracę nie działa się k rzy w d a ze strony przem ożnego kapitału. W ślad za te- mi oficjalnemi, urzędow em i instytucjam i poszły organizacje społeczne, pryw atne. Stw orzono przecież 'w P ary żu Ligę stow arzyszeń Czerw onego K rzyża, istnieje M iędzynarodow a organizacja ochrony kobiet, opieki nad dzieckiem i szereg in­

nych. S ą czynniki, które do pow yższych poczynań odnoszą się sceptycznie, nie rokując im w ielkiej przyszłości. Inni pragnęliby się podobnie jak daw niej odgraniczyć od w p ły ­ w ó w pochodzących z dalekiego św iata. N ależy jednak stw ierdzić, że owe instytucje m iędzynarodow e istnieją, że się rozw ijają i że zaczynają .coraz mocniej o d działyw ać na bieg spraw w poszczególnych państw ach i narodach. Nie m ożna tedy zajm ow ać wobec nich stanowiska protestu i bezpłodnej opozycji, lecz poznaw ać tendencje na terenie m iędzynarodo­

w y m , częstokroć owiane duchem liberalizm u i masonerji.

Przewodnik M iłosierdzia. 6

Nie m oże ich w szczególności zapoznaw ać Kościół kato­

licki, który w m yśl swego Założyciela Jezusa Chrystusa sta­

now i najw iększą rodzinę dzieci Bożych, składającą się z w szystkich narodów . O ile tedy prace na terenie m iędzy­

narodow ym zd ąża ją do zbliżania się narodów i do usunięcia nienawiści, tak bardzo rozitieconej w czasie w ojny, Kościół będzie dążnościom tym błogosław ił i je popierał szczerze i otwarcie. Tak pięknym objawem tej w łaśnie tendencji Ko­

ścioła są kongresy eucharystyczne, by ł jubileusz w roku 1925,.

kiedy to pielgrzym ki w szystkich narodów zd ąża ły do R z y ­ mu, aby u stóp O jca św. w yznać sw ą przynależność do jed- uej Matki-Kościoła.

Nie m oże się przeto w y d a w a ć dziw nem , że w łaśnie ci pracow nicy, którzy nietylko słow em ale i czynem głoszą C hrystusow ą caritas, szukają kontaktu i łączności z sobą, że pragną w alczy ć z objaw am i nędzy w w szystkich krajach, że starają się sprzeciw ić bezdusznej dobroczynności masońskiej nietylko w ten sposób, że ją będą zw alczali f teoretycznie i przestrzegali katolików , ale że w jej miejsce postaw ią w ła ­ sną bardzo intensyw ną i dobrze zorganizow aną pracę chary­

tatyw ną. Te zamierzenia i rozw ażania spow odow ały, że w r. 1924 przedstawiciele 22 państw zaw iązali M iędzynarodo­

w y W y d z ia ł pracy charytatyw nej. W czasie od 20 do 22 lipca tegoż roku, bezpośrednio przed Kongresem euchary­

stycznym , odbyła się w Amsterdamie pierw sza m iędzy­

narodow a konferencja charytatyw na przy udziale 60 przed­

stawicieli najrozm aitszych organizacyj i instytucyj charyta­

tyw nych. Konferencja stw orzyła Sekretarjat m iędzynarodow y z siedzibą w Lucernie oraz w łasny organ pod n azw ą „C aritas Internationalis,*1.

Następny zjazd w charakterze w ielkiego kongresu cha­

rytatyw nego m iał się odbyć w r. 1926 w Lucernie. Z różnych w zględów odstąpiono od urządzenia kongresu ograniczając się do konferencji w skromniejszych rozmiarach, która się odbyła w czasie od 2 do 3 w rześnia w w spom nianej miejscowości w seminarjum duchownem. Projektow any pierwotnie kongres m iał się odbyć 1927 r. od 20 do 24 w rześnia w Strasburgu.

Stw orzono Komitet H onorow y z pośród kardyn ałów i arcy­

biskupów różnych krajów , zaproszono prelegentów z Europy i A m eryki, lecz w ostatniej chwili musiano kongres odw ołać

— głów nie ze w zględów politycznych, g d y ż Strasburg jako środowisko zaw ziętych w alk politycznych i narodowościo­

w ych nie nadaje się na miejsce kongresu. Nie zaniechano jed­

nak m yśli urządzenia podobnego zjazdu czy kongresu.

Na razie postanowiono zw ołać ponownie konferencję m ię­

dzynarodow ą o charakterze więcej poufnym do Bazylei w Szw ajcarji. O d b y ła się ona od 2 do 4 m aja b. r. przy udzia­

le blisko 400 przedstawicieli ruchu charytatyw nego z pośród

98

17 ustrojów państw ow ych. Z Polski przy b y ły 3 osoby, m ia­

nowicie dyrektor Z w iązk u T ow arzystw Dobroczynności „Ca- ritas“ , X. kan. Dymek, dyrektor Poznańskiego O kręgu „Ca- ritas“ , X. kan. Stefan Janiak, kierownik Sekretariatu dla spraw charytatyw nych w Katowicach, X. prof. W ojtas. P rócz tego b y ły obecne jeszcze dwie Polki, m ianow icie p. Soltanów na, kierow niczka „O pieki Polskiej'* w Berlinie oraz p. W anda Chelkow ska, przebyw ająca w Katolickiej Szkole Społecznej w Brukseli.

Bazylea jest miastem przew ażnie protestanckiem i pod mocnym w pły w em socjalistów do tego stopnia, że dzień l-go m aja uchodzi za święto urzędowe. Na ulicach wiele w idziało się osób ozdobionych czerwonemi gw oździkam i, które podejrz­

liwie i niechętnie spoglądały na liczne zastępy kapłanów w sutannach, na siostry zakonne oraz zakonników jak jezui­

tów , dom inikanów , franciszkanów, kapucynów , pallotynów , oblatów i t. d.

Dnia 1-go maja obradow ał Komitet W y k o n aw czy pod przew odnictw em X. prałata Mttller-Simonis z Strasburga. Ko­

mitet poczynił ostatnie przygotow ania odnośnie do zjazdu, stw ierdził gorliw ą pracę komitetu lokalnego pod kierow nic­

tw em X. prob. Kaefera oraz zatw ierdził ostatecznie nazw ę dla m iędzynarodow ej organizacji ruchu charytatyw nego pod ty t.: „Caritas catholica“ .

Zjazd rozpoczął się m szą św., którą w kościele św. Klary odpraw ił tytularny arcybiskup z Fribourg, J. E. Jaąuet. S ło ­ w o Boże w ygłosił profesor uniwersytetu w Fribourg, dom i­

nikanin O. Manser. O brady odbyw ały się w lokalach „Mu- stermesse“ . Zjazd i równocześnie pierwsze zebranie plenarne zagaił X. prał. Muller-Simonis, przedstawiając dotychczaso­

we dzieje i rozw ój nowej instytucji „Caritas catholica“ oraz słow a powitalne J. E. X. biskupa Ambiihl, biskupa na Bazyleę i Lugano, który z powodu podróży urzędow ej nie m ógł oso­

biście w ypow iedzieć powitania, że otwarte są dla uczestni­

k ów nietylko bram y miasta lecz przedewszystkiem jego ar- cypasterskie serce. Z dużem zadowoleniem przyjęto do w ia ­ domości, że sekretarz jeneralny Ligi N arodów Sir Erie Dru- mond polecił się zastąpić przez osobno delegowaną księżnę R ad ziw iłłów n ę. P rzy by li zaś przedstawiciele M iędzynarodo­

wej Organizacji P racy w Genewie w osobie O. Arnou T. J., konsulatu francuskiego (H. M archal) oraz niemieckiego M ini­

sterstwa P racy (pa Dr. Diinner).

Na pierwszem zebraniu plenarnem w ygłoszono dw a refe­

raty. Jako pierw szy przem ów ił X . prał. Kreutz, prezydent w zorow o urządzonej organizacji niemieckiej p. n. „Deutscher Caritasverband“ , mającej s w o | siedzibę w Fryburgu Badeń- skim. P rzedstaw ił zasady zw iązk ów diecezjalnych oraz or­

ganizacji ogólnokrajowej, wreszcie om ów ił w p ły w decydu­

jący, jaki w ładze kościelne posiadają odnośnie do poszcze­

gólnych szczebli i stopni organizacyjnych. Inaczej ujęto, w formie luźnego porozumienia, ruch charytatyw ny w S ta­

nach Zjednoczonych Północnej Ameryki. System am erykański przedstaw ił nadesłany referat p. Harrisson, przedstawiciela National Conference of Catholic charities in W ashington. Dla łatwiejszego porozumienia się wręczono w szystkim uczestni­

kom zjazdu skróty referatów w jeżyku francuskim i niemiec­

kim. Dyskusja toczyła się przew ażnie w języku francuskim;

dopuszczano jednakże do obrad także język niemiecki i an­

gielski.

Tegoż dnia po południu rozpoczęły się obrady sekcyj, które zajęły całe dw a dni czasu. Sekcyj było sześć, rów no­

cześnie obradow ały dwie lub trzy.

Sekcji „Juventus“ , dla spraw opieki nad dzieckiem i m ło­

dzieżą, przew odniczył X. Dr. v. Tongelen z W iednia, sekre­

tarką była p. Kiene, referentka odnośnego działu w Fryburgu.

O . Arnou T. J., którego p. Albert Thomas pow ołał jako zna­

komitego fachowca do M iędzynarodow ej O rganizacji Pracy do Genew y, referował na tem at: „M iędzynarodow a O rgani­

zacja P racy a regulowanie pracy dzieci*1. Dalszym i referen­

tami byli X . dyr. Arnold z W iednia na tem at: „Nowoczesne prądy m iędzynarodow e w opiece nad dziećm i i m łodzie żą14, p. Kiene: „Przygotow anie sił katolickich do spraw ow ania opieki nad dziećm i11 oraz p. Mackenzie „Liga N arodów a opie­

ka nad d zie ćm i". Ostatni referent jest kierownikiem biura komisji dla spraw dzieci i m łodzieży przy Lidze Narodów . P o referatach odbyw ała się oczywiście podobnie jak na in­

nych sekcjach ożyw iona dyskusja, której w ynikiem było

przyjęcie rezolucyj. ' '

D ruga sekcja „Litterae“ , dla spraw szkolnictwa chary­

tatywno-społecznego, obradow ała pod przew odnictw em p. H.

Maus, generalnego dyrektora w belgijskiem Ministerstwie S praw iedliw ości oraz prezesa „Union internationale de ser- vice social“ . O m aw iano następujące tem aty: „Katolickie szko­

ły służby społecznej i charytatyw nej oraz ich zadania11 (pa.

W oyst, Bruksela), „Postulaty Kościoła odnośnie do szkolenia chary taty w nego“ (X. docent Dr. Beeking, Fryburg), „Stosu­

nek szkół społecznych do państw a14 (p. H. Maus).

Tematem obrad trzeciej sekcji „Paupertas44 były spraw y dotyczące opieki nad ubogimi oraz rodzinami zaniedbanemi.

Prezesem by ł p. Poindron, kierownik paryskiego Office cen­

tral des oeuvres dc bienfaisance, wiceprezesem X. kan. D y ­ mek, sekretarzem O. W a h l z Kolonji. Na porządku obrad były spraw y jak nędza m ieszkaniowa a caritas, pomoc dla zuboża­

łych cudzoziemców, praca KonTerencyj św. W incentego, sto­

w arzyszenia żeńskie opiekujące się rodzinami, porada praw na dla ubogich. Referentami byli X. Yiollet z P aryża, radca m a­

100

gistratu Gasteiger z Monachium, p. Rics z Miinchen-Glad- bach (kierownik organizacji dla popierania budow y miesz­

kań), p. Seuffert z Londynu, p. G ayet z P ary ża p. Hillger z Monasteru.

W sekcji „M igratio1-, dla spraw opieki nad w ychodźcam i i osiedlenia się przew odniczyła baronow a de' Montenach z Fribourg, prezydentka M iędzynarodow ej Organizacji O chrony Kobiet przy w spółudziale py. Thurler z teeoż miasta oraz O. Timpe z H am burga, kierow nika niemieckiego Ra- phaelverein. O m aw iano spraw y kształcenia opiekunek na czas przejazdu na okrętach, opieki duszpasterskiej i charytaty w ­ nej nad w ychodźcam i zamorskimi, osiedlania się, religijnej i charytatyw nej opieki nad robotnikami zagranicznym i, emi­

gracji rodzin, w spółdziałania m iędzynarodow ego katolickich organizacyj emigracyjnych, stow arzyszenia ochrony kobiet.

Na sekcji tej przem aw iała kilkakrotnie p. Sołtanów na z Ber­

lina, w ysuw ając nader zręcznie i szczęśliwie jako odrębny problem kwestję emigracji sezonowej oraz specjalnej opieki duszpasterskiej w tym względzie. Nie zabrakło konkretnych argum entów , skoro się zw aży, że w ychodźcy polscy w pro­

testanckich Niemczech są tejże opieki na ogół pozbawieni.

Sekcja „Infirm itas“ , dla spraw opieki nad chorymi, obra­

dow ała pod kierow nictw em Dr. Pestalozzi-Pfyffer, b. kie­

row nika zw iązk u „Caritas*1 na Szw ajcarję oraz py d ‘Airoles, prezydentki Union catholique du personnel des services sani- taires w P ary żu. Ta ostatnia przem aw iała na temat organi­

zacji sanitarjuszek oraz m iędzynarodow ego pośrednictwa pracy dla nich. O. Fischer z Fryburga przedstaw ił sposób ujęcia organizacyjnego szpitalnictwa.

W ostatniej wreszcie sekcji „Sobrietas“ , dla spraw w alki z alkoholizmem oraz opieki nad alkoholikami przew odniczył minister Dr. Ruys van Beerenbrouk, m arszałek parlamentu holenderskiego, który równocześnie kieruje m iędzynarodow ą

„Liga catholica contra alcoolismum“ . Zastanaw iano się nad potrzebą leczenia alkoholików w osobnych przytuliskach, nad postulatami higjeniczno-społecznemi w walce z alkoholizmem, nad koniecznością w ychow ania m łodzieży w trzeźwości, oraz nad spustoszeniami, jakie w rodzinie i społeczeństwie w y ­ tw arza alkoholizm, wreszcie nad w ytw arzaniem napojów bez­

alkoholow ych z ow oców .

W czw artek dnia 3-go maja wieczorem, odbył się w ie­

czór tow arzyski na cześć i powitanie gości m iejscowych i za­

granicznych. P rogram w ypełniły nader udatne śpiewy, kon­

cert oraz przem ów ienia: prezesa lokalnego kom itetu X. pro­

boszcza Kaefera oraz przedstawiciela rządu szwajcarskiego, p. radcy Dr. Niederhauser, który pośw ięcił w ielką uw agę w spółdziałaniu urzędowej opieki społecznej oraz akcji chary­

tatywnej, podkreślając, że ta ostatnia zdolna jest w ytw arzać

osobiste poświęcenie pracow ników , a osoby będące w po­

trzebie traktuje indywidualnie, badając ich w arunki społeczne i psychiczne. Panie, reperezentantki katolickich organizacyj, p rzy jm o w ały gości bardzo obfitym i sm acznym bufetem.

W piątek, dnia 4-go maja po południu odbyło się drugie zebranie plenarne. X. Dr. Kiesling referował o dokonanych pracach przez sekretarjat m iędzynarodow y, a kierow ni­

cy sekcyj przedstawili w yn ik i ich obrad. Przew odniczący zaś, X. prałat Muller-Simonis, w sk azyw ał na rezultaty pracy.

Stw orzono komitet o charakterze stałym, który poprowadzi swoje prace w m iarę sił i środków finansowych. Za dwa lata odbędzie się zjazd ponowny. Przedstaw iciele Francji i Niemiec podkreślili harm onijny i rzeczow y przebieg zebra­

nia jako zapow iedź, że dzieło zapoczątkow ane rozw inie się z pewnością dla dobra cierpiącej ludzkości.

Po zw ykły ch owacjach na cześć organizatorów oraz przew odniczących zamknięto zebranie.

1

O potrzebie bibljoteki charytatywnej.

Ruch charytatyw ny, obejm ujący dziś tak szerokie pole zagadnień z rozm aitych dziedzin społecznych, w ym aga ści­

słego i fachowego śledzenia jego przejaw ów w kraju i za gra­

nicą, jak rów nież teoretycznego w yszkolenia pracow ników odnośnych dziedzin, by zdobycze nauki m ogły być w pro w a ­ dzane w życie z jak najw iększym pożytkiem dla cierpiącej ludzkości.

Konieczną jest nam literatura, z której m oglibyśm y czer­

pać w iadom ości teoretyczne, czy też zdobycze czysto prak­

tyczne, by inform ow ać społeczeństwo, w celu uniknięcia tak żm udnych, często długoletnich dociekań, które w w ynikach okazują się niepraktyczne, a które inni badacze zastąpili już nowemi w ynalazkam i.

Okazuje się nagląca potrzeba rozszerzenia bibljoteki Z w iązk u w kierunku dostarczenia jej dzieł dotyczących za­

gadnień naukow ych z dziedziny m iłosierdzia i opieki społecz­

nej w Polsce jak i zagranicą. Pragnęlibyśm y rów nież posiadać, o ile możności w komplecie, starsze roczniki rozm aitych cza­

sopism charytatyw nych, nietylko katolickich, lecz także pro­

testanckich czy też humanitarnych. P rócz tego istnieją po­

mniejsze broszury o katolicko-charytatywnych stow arzysze­

niach, bractw ach i zgromadzeniach zakonnych, biografje ich członków , czy też sprawozdania różnych instytucyj charyta­

tyw nych, w ydane z okazji jubileuszów, a znane tylko w szczu­

płych kołach. W rękach pryw atnych posiedzicieli m ają one

nieraz m ałą wartość, podczas gdy zebrane i uporządkow ane,

stanow iłyby historyczny fundament chrześcijańskiej Caritas.

Z w racam y się w ięc z prośbą do naszych C zytelników , b y zechcieli nam pomóc w tern tak w ażnem dziele rozszerze­

nia bibljoteki charytatyw nej. Z pewnością znajdzie się tu i owdzie książka, m ogąca w zbogacić naszą szczupłą bibliote­

kę. Trudno nam bowiem z w łasnych funduszów zaopatrzyć bibliotekę naszą nawet w niezbędną literaturę, a to z tej p rzy ­ czyny, że pociągałoby to olbrzymie koszta, których przynaj­

mniej w części pragnęlibyśm y uniknąć przy pomocy ofiarnej społeczeństwa. — Ufamy, że Szan. C zytelnicy zechcą zrozu­

mieć naszą prośbę i prześlą nam odpowiednie książki czy broszury do bibljoteki Zw iązku. (Aleje M arcinkowskiego 22 III p. pokój 67.)

Biblioteka Z w iązk u służy redakcji, w spółpracow nikom , członkom Z w iązku oraz w szystkim pracownikom w dziedzi­

nie miłosierdzia, którym pragniem y k siążk i w ypożyczać, by

u łatw ić im pracę. J. K.

Szczęsny O rłow ski.

Warunki udzielenia wsparcia publicznego.

W ogólności w arunkiem udzielenia w sparcia ustaw ą prze­

w idzianego przez odnośny Z w iązek ubogich, czy to będzie M iejscow y zw iązek ubogich czy to K rajow y zw iązek w spie­

rania ubogich czy to wreszcie Z w iązek w . ubogich miejsca pracy, jest, aby osoba, której ma się udzielić publicznej po­

mocy, faktycznie była ubogą.

Powszechne praw o krajowe podaje definicję „ubogiego*1, a m ianow icie jest nim ten, kto nie jest w stanie zarobić na konieczne utrzym anie siebie i członków rodziny, nie posiada żadnego m ajątku i dochodów, ani też nie może na ten cel uzyskać niezbędnych środków od osób zobow iązanych do m aterialnej pom ocy ubogiemu oraz jego rodzinie, czyto będą osoby pryw atne, praw ne lub też tow arzystw a dobroczynne.

Z aznacza się, że do niezbędnych potrzeb, w edług judykatury dotyczącej ustaw odaw stw a o w spieraniu ubogich, zasadniczo zalicza się tylko bieżące potrzeby a nie przeszłe albo p rzy ­ szłe. W arunkiem korzystania z publicznej opieki iest zatem niezdolność do pracy a w razie częściowej niezdolności do pracy Zw iązek wspierania ubogich m oże ubogiemu udzielić tylko częściowego w sparcia. W w yjątko w y ch w ypadkach w inna być w spieraną i osoba zdatna do pracy a z powodu istotnych przeszkód nie m ogąca pracow ać, np. bezrobotny albo m atka zmuszona opiekować się liczną rodziną.

N aodw rót w ykluczonem i od wsparcia publicznego są

•osoby, które nie posiadają w yżej podanych znamion osób

ubogich. M a to w szczególności miejsce, gdy ubogi odzyskał

zdolność do pracy albo poprawi} sw ój byt m aterjalny ju ż to przez uzyskanie m ajątku, dochodów w ystarczających na konieczne utrzym anie siebie i rodziny lub też w reszcie u zy ­ skał odpow iednią pomoc m aterjalną od osób fizycznych lub praw nych.

O ile chodzi o udzielenie zw yczajnej pomocy publicznej, to pow ołane do niej są miejscowe zw iązk i ubogich, przyczem rozróżniam y zw iązek w. ubogich tym czasow ego pobytu i w sparcia ubogiego oraz Z w iąze k w. ubogich „siedziby w sparcia44, którą ubogi posiada na obszarze tego zw iązku.

N abyć siedzibę w sparcia może k ażd y w raz z członkam i swej rodziny, choćby naw et nie by ł obyw atelem państw a czyli był obcokrajow cem i zatrzym uje tę siedzibę, choćby był w yd alo n y z granic państw a. W szczególności przez „siedzibę w sparcia44 rozum iem y ten zw iązek w spierania ubogich, który w myśl ustaw y obow iązany jest do udzielenia ubogiemu trw ałej pom ocy materjalnej, o ile on takiej pomocy potrzebuje i zachodzą ku temu ustaw ow e w arunki i k tóry to zw iązek obow iązany jest do ostatecznego ponoszenia kosztów om a­

w ianej opieki.

„Siedzibę w sparcia’4 nabyw a się w sposób samoistny lub pochodny.

W sposób samoistny nabyw a siedzibę w zw iązku w . ubogich ten, kto po skończonym 16 roku życia w obrębie tego zw iązk u mieszkał przez jeden rok a) faktycznie, b) do­

browolnie, c) bez przerw y, d) nie korzystając w w spom nia­

nym roku z żadnego w sparcia ustaw ą w sparciow ą z d. 30.

5. 1908 przewidzianego.

Z pow yższego w ynika, iż nie w ystarczy tu zgłoszenie policyjne.

Za nieprzerw any pobyt nie uznaje się, jeśli osobnik stale przebyw a poza domem rodzinnym np w miejscu pracy*

a tylko co tydzień, np. co niedzielę odw iedza rodzinę.

P o by t w miejscowości winien być zam ierzony, t. j. od­

dalenie z innej miejscowości do nowego miejsca pobytu, w którem zam ierza nabyć sobie siedzibę w sparcia, w inien w zasadzie w yn ikać z zam iaru niepow racania do swego d aw ­ nego miejsca pobytu w zgl. siedziby w sparcia.

W pochodny sposób siedzibę w sparcia m ają w szystkie te osoby, które z g łow ą rodziny dzielą siedzibę w sparcia.

W pochodny sposób nabyw a się siedzibę w sparcia przez, urodzenie, zaślubienie i adopcję. Do rodziny pod w zgl.

praw now sparciow ym nie należą rozw iedzeni m ałżonkow ie oraz dzieci pow yżej lat 16 liczące. W w ypadku rozw odu lub śmierci m ęża, czas nabycia dla rozw iedzionej w zgl. w d o w y w miejscu pobytu siedziby w sparcia liczy się na now o o d chw ili śmierci lub rozwodu.

104

W czasie trw ania m ałżeństw a żona może samodzielnie nabyć siedzibę wsparcia,

1. Jeśli m ą ż ją złośliwie opuścił. Złośliwe opuszczenie wedle § 1567 k. c. zachodzi:

a) jeśli m ałżonek prawnie zasądzony na przywrócenie wspólności domowej przez rok cały w złośliw ym za­

miarze w brew w oli drugiego m ałżonka nie zastosował się do w yroku sądowego,

b) jeśli w brew w oli drugiego m ałżonka w złośliw ym za­

miarze przez rok w strzym yw ał się od wspólności do­

mowej ; :

2. W czasie w ięzienia męża,

3. W czasie pobytu m ęża w domu inwalidów, 4. Jeśli m ąż wyemigruje.

Na skutek w yżej podanych w arunków żona staje się'sa­

m odzielną:

a) O ile jeden z tych w arunków był w iadom y i skoro sama chciała ży ć osobno.

b) O ile i jak długo w czasie rozłąki z mężem utrzymuje się sama bez przyczyniania się męża.

P rzy rozwodzie dzieci idą za tym rodzicem, któremu przysługuje praw o w ychow ania dzieci.

Czasu przebyw ania w danej miejscowości nie liczy się do nabycia w niej siedziby wsparcia na skutek zaistnienia 3 okoliczności a mianowicie:

1) gdy kto nie rozporządza wolną w olą,

2) gdy kto w stąpił do szpitala, lecznicy lub schroniska, 3) gdv trwale publicznie jest wspierany.

O ile te okoliczności istniały w czasie rozpoczęcia po­

bytu w danej miejscowości, w ów czas dla celów nabycia sie­

dziby w sparcia w tej miejscowości w zgl. utraty siedziby wsparcia w miejscowości dawnego pobytu ustaw ow y roczny czasokres wcale się nie rozpoczyna. O ile okoliczności ad 1— 3 wymienione nastąpią już w czasie dłuższego pobytu w nowej miejscowości np. po 3 miesięcznym w niej pobycie, w tedy jak długo wspomniane okoliczności trwają, spoczywa czasokres ustaw ow y dla celów nabycia siedziby wsparcia, w miejscu nowego pobytu a utraty dawnej siedziby wsparcia.

W szczególności spoczywa czasokres jednoroczny, gdy kto nie rozporządza w olną w olą np., znajdow ał się w zakła­

dzie psychjatrycznym, albo był aresztowanym albo z nakazu policji dla celów sanitarnych przym uszony był do pozosta­

wania w danej miejscowości.

Dalej jak wspomniano, nie rozpoczyna się ustaw ow y czasokres roczny, gdy kto przybył do innej miejscowości, nie będącej jego siedzibą wsparcia dla celów udania się wzgl.

umieszczenia go w jednym z wspomnianych zakładów . P rze­

pis ten m a na celu zapobieganie nieprawnemu ' odsuwaniu

ubogich z gminy. Jeśli zaś kto przez dłuższy czas ju ż prze­

b y w ał w innej miejscowości i dopiero później okazała się po­

trzeba wstapienia do jednego z wspom nianych zakładów , w ów czas w czasie przebyw ania w zakładzie czasokres usta­

w ow y dla zasiedzenia siedziby w sparcia biegnie dalej.

W reszcie jeśli kto przebyw ając poza swą siedzibą w spar­

cia w danej gminie trwale był w spierany oraz gdy wsparcia ustawow ego faktycznie mu udzielono, w ów czas czasokres, za który otrzym ał wsparcie, nic liczy się do nabycia nowej siedziby w sparcia i utraty dawnej, t e n skutek praw ny w y ­ w iera już fakt, gdy wsparcie ptibl. ju ż uchwalono i zaw iado­

miono ubogiego o przyznaniu mu wsparcia. Natomiast le­

czenie ubogiego na koszt gminy, jeśli odnośny zakład ubez­

pieczeniowy zw rócił koszty leczenia, nie powoduje spoczy­

w ania omawianego czasokresu rocznego.

Inaczej jest przy przerwie czasokresu, kiedy to czasu przebytego w danej miejscowości będącej miejscem tym cza­

sowego pobytu wcale się nie liczy dla zasiedzenia sobie sie­

dziby w sparcia w tej miejscowości. ,

Następuje to, gdy osobnik oddali się z owego tym cza­

sowego miejsca pobytu np. z miejscowości B. do innej miej­

scowości, np. C. Oddalenie to powoduje o w ą przerw ę czas­

okresu w miejscowości B, o ile oddalenie osobnika jest a) w łasnow olnem , b) faktycznem t. j. do miejscowości B.

osobnik nie przy b y w a wcale a m ógłby np. przy b y w ać codzień na nocowanie i w tedy oddalenie nie byłoby faktycznem, c) zamierzonem, t. j. osobnik oddalił się z miejscowości B. do C.

z w y ra źn y m zam iarem nie pow racania do miejscowości B.

Podajem y przykład.

Ubogi W a c ła w O óral m ający siedzibę w sparcia w S w a ­ rzędzu w yjechał stam tąd z zam iarem nie pow racania do tej miejscowości, udając się do Kórnika. W Kórniku G óral prze­

byw a przez 4 miesiące, np. od 1 stycznia do 1 maja 1927 i na­

stępnie opuszcza Kórnik z zamiarem niepowracania do niego i udaje się do Bnina. W Bninie przebyw a przez 3 miesiące i następnie pow raca 1 sierpnia 1927 znów do Kórnika. Po ośmiu miesiącach nowego pobytu w Kórniku dnia 1. 4. 1928 O óral potrzebuje w sparcia publicznego i w ów czas powstaje kwestja, który Zw iqzek w. ubogich m a ostatecznie ponieść koszty jego wsparcia, czy Z w iązek ub. w Kórniku czy też Z w. u. Sw arzędz, sknd ubogi pierwotnie przybył. O tóż owych 4 miesięcy poprzedniego pobytu G órala w Kórniku, t. j. od

1 stycznia do 1 m aja 1927 nie dolicza się do ostatnio spędzo­

nych 8 miesięcy t. j. od 1. 8. 1927 do 1. 4. 1928. Znaczy to, że ubogi G óral w dniu 1. 4. 28 nie nabył jeszcze siedziby w sparcia w Kórniku, gdyż przebyw ał tam w praw dzie przez 12 miesięcy czyli rok ale z przerw ą. Skutkiem tego do udzie­

lenia trw ałej opieki zubożałem u na dniu 1. 4. 1928 G óralow i

106

obow iązany jest zw iązek w. ubogich w Sw arzędzu, w której to miejscowości, na skutek omawianej zasady. G óral do dnia 1. 4. 1928 nie utraci! swej siedziby wsparcia.

Taka sama przerw a czasokresu nastąpiłaby, jeśliby z w ią ­ zek w. ubogich w Kórniku po np. 4 miesięcznym pobycie G ó ­ rala postaw ił wniosek u zw iązk u w . ub. w Sw arzędzu o prze­

jęcie G órala do siebie. Jeśliby zatem G óral po powrocie do S w arzędza przebyw ał tam np. przez 2 miesiące a na­

stępnie znów w rócił do Kórnika przebyw ając tam przez no­

w ych 8 miesięcy, i po tym czasie w Kórniku nastąpiła po­

trzeba w sparcia G órala — to S w arzędz byłby obow iązany do udzielania trwałej opieki Góralow i, gdyż pierwotnie prze­

bytych 4 miesięcy, skutkiem owego przejęcia dokonanego w międzyczasie, nie dolicza się do ow ych 8 miesięcy nowego pobytu G órala w Kórniku.

D la porów nania podaję przykład odmiennej zasady sto­

sowanej, gdy chodzi o spoczywanie czasokresu.

Jeśliby np. G óral ze Sw arzędza przebyw ał w Kórniku przez 4 miesiące np. o d ‘l. 1. do 1. 5. 1927 i następnie przez 2 miesiące t. j. do 1. 7. 1927 b y ł wspierany przez Zw iązek w.

ubogich w Kórniku, ale następnie m ieszkając dalej w Kórniku przez 8 dalszych miesięcy, nie będąc w tym czasie w spie­

rany, w tedy czas owych 4 miesięcy pobytu z przed 1. 5. 1927 dolicza się do ow ych 8 miesiecy, licząc od 1. 7. 1927. W niniej­

szym w ypadku G óral w razie niewspierania go przez owych 8 m iesiący na dniu 1 m arca 1928 nabyłby siedzibę wsparcia w Kórniku, równocześnie tracąc ją w Sw arzędzu.

Opisane zasady, aczkolwiek zawiłe, konieczne są dla za­

chow ania porządku w procedurze postępowania w sprawach ubogich.

Ośrodki Zdrowia w Warszawie.

(Podług sprawozdań słuchaczek Państwowego Kursu dla Wychowawców zakładów opiekuńczych w Warszawie. W . S.).

Na samym krańcu M okotowa w jednej z dzielnic prze­

w ażnie robotniczych i pod względem higjeny bardzo zanied­

banych, działa już od 3 lat t. zw. Ośrodek Zdrow ia. Insty­

tucja ta utrzym yw ana przez M agistrat W a rsza w y z po­

mocą Fundacji Rockfellerowskiej i subwencyj państw ow ych jest niejako olbrzym iem laboratorjum higjenicznem. Jej za­

danie jest w ykazać, co może zdziałać intensyw na akcja sani­

tarna na określonym terenie.

M okotowski Ośrodek Zdrow ia obejmuje przestrzeń trzech kom isarjatów z 54 000 ludności. W O środku Zdrow ia umiesz­

czony jest:

1) U rząd Sanitarny z zadaniem przeprowadzenia nadzo­

ru nad żyw nością, w odą, ściekami etc. w danej dziel­

nicy,

2) Stacja opieki nad m atką i dzieckiem, 3) Poradnia dla matek ciężarnych, 4) „ przeciwgruźlicza.

5) „ przeciwweneryczna, 6) „ przeciwm alaryczna, 7) „ przeciwjaglicza, 8) „ przeciwalkoholow a.

9) „ dla dzieci niedorozw iniętych, 10) Am bulatorium dentystyczne,

11) Sanatorjum dzienne dla dzieci zagrożonych gruźlicą, 12) Liga M łodych Matek.

Same porady udzielane są bezpłatnie. Za plombę, za na­

świetlanie lam pą kw arcow ą, za prześwietlanie promieniami Roentgena płacą pacjenci podług zamożności, w każdym razie niewielkie sumy, najbiedniejsi zw alniani są zupełnie z opłat.

Lekarstw Ośrodek nie udziela, odsyła upraw nionych po nie do Kasy Chorych, miejskich urzędów opieki społecznej eto.

Praca O środka Zdrow ia nie ogranicza się do udzielania porad na miejscu. Ośrodek utrzym uje stałą styczność z pac­

jentami oraz ich rodzinam i przez pielęgniarki, które w izytują pacjentów w ich domu.

Poradnie otwarte są popołudniu. Pielęgniarki rejestrują wtedy pacjentów i są obecne przy badaniu lekarskiem. Rano odw iedzają chorych w ich mieszkaniu, stwierdzając, czy pa­

cjenci stosują się do zleceń lekarskich, i pouczają rodzinę, jak się ma obchodzić z dzieckiem chorem na jaglicę i co czynić, by się nie zarazić etc.

Przedew szystkiem uw aża pielęgniarka, żeby dzieci nie znajdow ały się w pobliżu jednostki cierpiącej na chorobę udzielającą się. Nieraz musi pielęgniarka starać się nakłonić rodziny, aby osoba chora np. na o tw artą gruźlicę oddzielona była od reszty rodziny, a zw łaszcza nie sypiała razem z dziećmi. W razie stwierdzenia gruźlicy u jednego z człon­

k ów rodziny, w inna pielęgniarka d ąży ć do tego, aby inni członkow ie rodziny oraz w spółlokatorzy pokoju poddali się rów nież badaniom lekarskim celem sprawdzenia, czy osoby te nie zostały przypadkiem zarażone i nie stajy się roznosi- cielami choroby.

Pielęgniarka dba, by mieszkanie było wietrzone, by w niem panow ała czystość. W miarę potrzeby i w miarę sw ych sił fizycznych i um ysłow ych udziela rodzinom pomocy i w skazów ek. Dopom aga matce chow ać niemowlę.

Przedtem jednak musi pielęgniarka pozyskać zaufanie

i sympatję swych pacjentów. Jeżeli to zdobędzie, staie się jej

praca dopraw dy w ydajną i skuteczną. Jeżeli w yw iadow czy-

108

ni stanie się pow iernicą matki, pozna jej cierpienia i troski, może jej oddać znaczne usługi, większe nieraz, niż lekarz, który nie ma tych okazyj do poznania w arunków życia pa­

cjenta.

Pielęgniarek jest w Ośrodku M okotow skim 7, na każdą przypada 95 rodzin, które musi odw iedzić w ciągu miesiąca.

Pielęgniarki mają przygotowanie szkoły średniej oraz 2 letni kurs szkoły pielęgniarek w W arszaw ie.

Przychodnia przeciwalkoholow a pow stała od niedawna.

Celem jej jest uświadomienie pacjenta o szkodliwem działaniu alkoholu na organizm oraz podniesienie poczucia moralnego alkoholika. Jeżeli to się nie udaje, stara się poradnia u pra­

codaw cy o oddawanie zarobku bezpośrednio żonie. P rze w a­

żnie alkoholicy rekrutują się z ludzi słabej woli, dla nich za­

pobiegaw czym środkiem jest odebranie pieniędzy.

P rz y przeciwgruźliczej przychodni jest otwarte t. zw.

dzienne sanatorium dla dzieci zagrożonych lub dzieci rodzi­

ców chorych na gruźlicę. O d godz. 9 rano do 6 w ieczór prze­

b yw ają dzieci pod okiem sił w ykw alifikow anych. Uodpornia­

ją się przeciw chorobie nietylko przez leżakowanie, zabaw y i gimnastykę, lecz równocześnie przez dobre odżywianie.

Posiłki składają się jak następuje: śniadanie — filiżanka kaw y i duża bułka z m asłem : obiad — zupa, dwie jarzyny, mięso (6 razy tygodniowo) i deser; podwieczorek —* kaw ałek chleba z tłuszczem lub m arm eladą: kolacja — zazw yczaj zupa na mleku. Pobyt w Sanatorjum kosztuje 2,50 dziennie. Za naj­

biedniejsze dzieci płaci Opieka Społeczna.

W erandow anie odbyw a się 2 razy dziennie po IX godzi­

ny, zim ą na oszklonej werandzie, specjalnie zbudowanej.

Każde dziecko ma swój leżak płócienny, koc, poduszeczkę.

O gród obszerny. Latem w ykorzystuje go Ośrodek na półko­

lonie dla dzieci, które nie m ają gdzie w yjechać.

P rz y Ośrodku Zdrow ia zaw iązała się Liga M łodych M a ­ tek. Są to dziew czynki od lat 15, które przychodzą tu się nauczyć obchodzić się z niemowlęciem. U czą się je kąpać, ubierać, słuchają objaśnień lekarzy o przestrzeganiu zasad higjeny. Liga chce podnieść zdrowotność ogólną przez zapo­

znanie dziew cząt z ich przyszłem i zadaniami. Na w ykład y i zajęcia praktyczne przychodzą dziew częta bardzo akuratnie, mimo że każda z nich bądź już pracuje, bądź uczy się zawodu, a same w ykład y o dbyw ają się od 7— 9 wieczorem.

Poradnia dla dzieci niedorozw iniętych ma za zadanie zbadanie psychiki dziecka, stwierdzenie stopnia inteligencji, poznanie przyczyn niedorozwoju i udzielenie w skazów ek, jak należy z dzieckiem postępować.

Nieraz przychodzi m atka z dzieckiem i m ów i, że ono jest nieznośne, uparte, że sobie z niem rady dać nie może. W roz­

mow ie stara się lekarz w ykryć, co jest przyczyną złego za­

chowania się dziecka, czy tępota umysłu, czy jakieś rozdraż­

nienie. Po rozmowie z dzieckiem rozm aw ia lekarz z matką.

Po jakimś czasie dowiaduje się od matki, że rzeczywiście na­

stąpiła zmiana na dobre w zachowaniu się dziecka w yw ołane niekiedy po prostu przez inne odnoszenie się matki do niego.

P rzy jrzy m y się teraz jeszcze pracy pielęgniarki na w y ­ wiadach u rodzin.

W stąp im y z nią do dwóch mieszkań. Pierwsze z tych mieszkań to poddasze.

M atka wyrobnica, od rana aż do godz. 3 pracuje poza domem. Dzieci drobnych 5-cioro pod „opieką? 17-letniego brata. Brat ten zamiast naprawdę opiekować się rodzeń­

stwem, zamyka je najczęściej i sam idzie na w ędrów kę, a dzie­

ciny w okropnie brudnem mieszkaniu baw ią się na brudnej podłodze, gdyż stoików zupełnie nic posiadają. Najmłodsze 4 miesięczne dziecko śpi w kołysce na brudnej kolorowej po­

ścieli; jest mizerne, bo źle odżywiane. Starsze, 2-letnie ma nogi zupełnie krzywe, nie stoi jeszcze, czołga się tylko po po­

dłodze. W szystkie dzieci są bardzo mizerne i brudne. W y ­ w iadow czym z całą serdecznością ofiarowuje się przychodzić kąpać dziecko, ale starszy brat nie chce się na to zgodzić.

Następnie ofiarowuje sie pielęgniarka sama zanosić dziecko do lekarza, ale i to nie jest przyjęte, prosi więc, by matka przyniosła dziecko na stację. M atka z wahaniem obiecuje to

uczynić. ;}

P rzy drugiej wizycie wchodzimy do maleńkiego domku w podwórzu, okienka niziuteńkie. W ejście z ciasnego przed­

sionka wprost do izby nadymionej, dusznej, czarnej od brudu.

Dw a tapczany, na jednym z nich śpi dwoje dzieci. Dw ie ko­

biety pochylone nad napraw ą mocno zniszczonego ubrania.

Jedna z nich to matka, wdow a, obarczona 9-ciorgiem dzieci, druga jej córka najstarsza, lat 22, bezrobotna. Ojciec w yrob­

nik zm arł na atak serca. Rodzina złożona z 10 osób m a 190 złotych miesięcznie na utrzymanie. Sumę tę zarabia dwóch synów, dopiero terminujących u stolarza i córka ucząca się u rękawicznikal Troje uczy sie w szkole, dwoje najm łod­

szych jest w domu. Chłopiec uczęszczający do IV oddziału stał się niejako powodem skierowania rodziny do Ośrodka Zdrowia.

W roku zeszłym chłopiec ten zapragnął gorąco posiadać jak niegdyś ojciec jego swoje gołąbki i gołębnik. Gołębie oj­

cowskie bieda sprzedać zmusiła. M yśląc w ciąż o gołębiach, zauw ażył pewnego dnia zwoje drutu na polu Mokotowskiem.

Podszedł do żołnierza, pilnującego drutu i poprosił go o ka­

wałek, ażeby móc spoić nim deski na gołębnik. Żołnierz za­

żądał w zam ian papierosa. Chłopiec odszedł, nie m ając ani papierosów ani pieniędzy na nie. Po chwili postanowił sko­

rzystać z nieuwagi pilnującej w arty i w ziąć kawałek drutu.

110

złodziejem i stawiono przed sad (na szczęście przed istnie­

jący w W arszaw ie Sad dla nieletnich). Sad ten odesłał chłopca do Poradni dla zbadania stopnia odpowiedzialności.

Psychiatra nie znalazł w dziecku dow odów zboczenia um y­

słowego ni moralnego. Natomiast po zbadaniu w aru n k ów do­

mow ych dziecka zrozum iał, że w tych ciężkich w arunkach gołębie b y ły dla niego najsilniejszem pragnieniem, od urze­

czyw istnienia którego zależało jego dziecinne szczęście. Z a ­ miast sądu, w ięzienia lub domu poprawczego, zaordynow ał lekarz Poradni dla tego chłopca opiekę i gołębic w raz z go­

łębnikiem, a że chłopiec zapadł z nędzy na płuca, leczenie w O środku Zdrow ia.

Dziś po roku chłopiec ten jest najlepszym uczniem w kla­

sie. M atka jego tylko się skarży, że przynosi do domu koty i psy bezdomne i dzieli się z niemi sw ą i tak skąpą strawą.

Obecna w izy ta pielęgniarki ma za zadanie poinform ow a­

nie się, czy szkoła zapisała go na kolonje lecznicze, dalej za­

chęcenie m atki do oddania do Sanatorium dziennego jednego z przedszkolnych dzieci, które zapadło na gruźlicę. Koszt utrzym ania w Sanatorium poniesie w tym w ypadku miejski w yd ział opieki społecznej.

Kobiety pouczone poprzednio przez w yw iadow czym ę 0 wietrzeniu izby bardzo przepraszały za „zaduch", ale tłu­

m aczy ły się, że dzieciom zimno, a w ęgla nie mają. W id ać z radości, z jaką w ita ły pielęgniarkę, że szczera sympatja w iąże je z Ośrodkiem.

Pielęgniarka z każdej swej w izy ty zdaje krótko sprawę na „karcie społecznej11 rodziny. Musi być spostrzegawczą 1 mieć dobrą pamięć, g d y ż żeby nie budzić nieufności w pe­

tentach, zapisuje swe obserwacje i wiadomości zebrane do­

piero po powrocie z w izyty.

P rzy w ędrów ce po Ośrodku Zdrow ia spotykam y om a­

wianego am atora hodow li gołębi znów w Poradni. Przyszedł podziękow ać Pani Doktór za ubranie i buty i prosić o książki potrzebne do nauki. Z wielkiem zaufaniem i w ielkiem uw iel­

bieniem, a zarazem i nieśmiałością patrzył na Doktora, która obiecała mu przyjść sama do niego, aby obejrzeć gołąbki oraz pieska i kotka.

Zdaniem lekarzy w Poradniach Ośrodka nie samo bada­

nie lekarskie i postawienie djagnozy jest obow iązkiem leka­

rza, ale w ybadanie przyczyny, której należy najpierw zara­

dzić, bo „cóż pomoże oświetlać pacjenta lampą kw arcow ą, kiedy on się stale zaziębia, bo nie ma całego obuw ia i cie­

płego ubrania".

Stosunek m iędzy chorymi a lekarzem jest m iły, nieomal przyjacielski, skutkiem czego łatw iej zasady higjeny przeni­

kają do poddaszy i suteren. M atki z dziećm i czują się tu

dobrze, a wszystko dlatego, że jak pow iada jeden z lekarzy Ośrodka, m atka przychodząca z dzieckiem jest tu „panią“ , a lekarz i pielęgniarka to jej „ s ł u d z y — Fakty zaobserwo­

wane są dowodem, że słow a te nie są pustem brzmieniem.

Ośrodek Zdrow ia na M okotowie jest pierw szą instytucją tego typu nietylko w obrębie Polski lecz pod wielu w zglę­

dami i zagranicą.

Ośrodek na M okotowie był początkow o stacją poniekąd doświadczalną. Spraw na i owocna praca tejże stacji spowo­

dow ała Magistrat, do utworzenia w W arszaw ie 2 dalszych Ośrodków , a obecnie uchw alił M agistrat zorganizowanie jeszcze kilku O środków , d ążąc do tego, aby w szystkie dziel­

nice W a rsza w y m ogły korzystać z opieki O środka Zdrow ia.

112

Nadzór i kontrola nad działalnością instytucyj opiekuńczych.

Trzecicm i ostatniem rozporządzeniem Ministra Pracy i Opieki Społecznej opartem na rozporządzeniu Prezydenta Reczypospolitej z dnia 22-go kw ietnia 1927 r. o nadzorze i kontroli nad działalnością instytucyj opiekuńczych jest roz­

porządzenie z dnia 23-go listopada 1927 r. o sprawozdaniach z działalności i rachunkowości instytucyj opiekuńczych, które ukazało się w Dzienniku Ustaw na rok 1928, nr. 2, poz. 13 i składa się z 14 paragrafów.

Pierwsze dw a paragrafy m ów ią o rocznych spraw ozda­

niach, które m ają składać wszystkie stowarzyszenia, zw iązki, instytucje i zakłady podlegające nadzorow i i kontroli na za­

sadzie wspomnianego rozporządzenia Prezydenta Rzeczypo­

spolitej, i to po upływ ie każdego roku obrachunkowego.

Sprawozdanie ma obejmować pogląd na działalność oraz ra­

chunkowość. Rokiem spraw ozdaw czym jest okres czasu od 1-go kw jetnia do 31-go m arca; sprawozdanie powinno być wręczone w ładzom nadzorczym najpóźniej w 3 miesiące po upływ ie roku sprawozdawczego.

O ile jakaś instytucja posiada kilka zakładów na terenie n. p. różnych pow iatów lub miast w ydzielonych, należy zło­

żyć sprawozdanie poszczególnego oddziału kompetentnej w ładzy nadzorczej, ponadto ogólne sprawozdanie z w szyst­

kich zakładów tej w ładzy nadzorczej, na której terenie ma swoją siedzibę instytucja centralna.

Spraw ozdania rachunkowe pow inny być zbadane przez organa rewizyjne danej instytucji i zaopatrzone podpisami osób do tego uprawnionych.

Paragraf drugi opiewa, że „sprawozdanie z działalności

powinno określić przeznaczenie i charakter zakładu, wymię-

nić osoby stojące na czele i kierujące zakładem, w yk azać ilość personelu administracyjnego, w ychow aw czego, nauczy­

cielskiego, instrukcyjnego i pielęgnarskiego, opisać całoroczna pracę, podając ilość osób korzystających z opieki (z po­

działem na dorosłych i dzieci, m ężczyzn i kobiety oraz ze w skazaniem ilości osób utrzym yw anych kosztem państwa), dane dotyczące ruchu tych osób w ciągu roku i stanu zdro­

wotnego, iloczynu osób i dni utrzym ania (osobodni), przeciętny w ydatek ',ną utrzym anie jednej osoby (w yżyw ienie, odzież, leczenie, wychow anie, ogólne koszta administracyjne itp.) oraz całkow itą sumę kosztów utrzym ania osób pozostają­

cych na utrzym aniu państwa. W zakładach roztaczających opiekę nad dziećmi, należy w sprawozdaniu podzielić dzieci podług płci i w ieku (do lat 3, od 4 do 14 lat i pow yżej 14 lat), podług w yznania, narodowości, pobieranej nauki. R ów n ież należy w skazać, jaki system w ychow ania jest stosowany

Następne paragrafy, od 3-go do 9-go, om aw iają ksiażko- w ość w zakładach. Książkow ość jest bardzo ścisłą i szcze­

gółow ą. Nadaje się ona bardzo do zak ładów o w iększych rozmiarach. Jeśli zaś chodzi o^m ałe instytucje jak niektóre fundacje, nie będzie jej m ożna zastosować, gdyż całoroczne obroty są zw ykle bardzo maleńkie. Pozatem zabraknie z w y ­ kle w ykw alifikow anej osoby do prow adzenia tak skompliko­

w anej książkow ości.

Nasze katolickie zakłady są zw ykle typu średniego. I one nie posiadają w ykw alifikow anych książkow ych. Przez odpo­

wiednie kursy będzie m ożna brak ten usunąć częściowo, lecz należy się liczyć z tem, że stale zachodzić będą niedoma­

gania.

Rozporządzenie przewiduje, że każdy zakład powinien prow adzić cztery zasadnicze księgi: księgę kasow ą, dziennik systemu amerykańskiego, książkę m agazynow ą oraz książkę inw entarzow ą. Nic podajemy w zorów , ponieważ byłoby to na razie bez znaczenia, odkładając to do kursu, który odbę­

dzie się z pewnością w czasie jesiennym.

Na podstawie prow adzonych książek należy w m yśl roz­

porządzenia przedłożyć rachunek dochodów i w yd atków , preliminarz dochodów i w ydatków na rok następny oraz bi­

lans, o ile dany zakład, stowarzyszenie, instytucja lub zw ią ­ zek są w myśl praw a obowiązane do prow adzenia ksiąg han­

dlow ych lub też o ile w ładza nadzorcza tego zażąda.

Rachunek dochodów m a obejmować następujące tytuły : składki członkowskie, ofiary, dochody z w łasnych nierucho­

mości lub m ajątków , procenty hipoteczne, procenty od papie­

rów w artościow ych, zasiłki od instytucyj i osób pryw atnych, zasiłki od instytucyj komunalnych, zasiłki od państw a na cele ogólne, zasiłki od państw a na cele specjalne, w p ły w y na cele

Q

Przewodnik M iłosierdzia.

specjalne, w p ły w y za pracę w ykonaną przez w ychow anków lub pensjonarjuszy, różne dochody.

Rachunek zaś rozchodów ma obejmować w ydatki na ad­

ministrację, żywienie, bieliznę, odzież i obuwie (zakup, napra­

w y), opał i światło, najem lokali, remont i utrzymanie porząd­

ku, pranie, kąpiele, nauka i pomoce szkolne, lekarstwa i szpi­

tal, koszty utrzym ania w łasnych nieruchomości lub m ająt­

ków , procenty hipoteczne, podatki, w yp łaty z tytułu zapi­

sów, w ydatki z zasiłków otrzym yw anych od państwa na cele specjalne, w yp łaty zarobków w ychow ankom lub pensjonariu­

szom, inne w ydatki.

O ile dana instytucja nie ma obow iązku nadesłać bilansu, pow inna w to miejsce nadesłać szczegółowe w y k a zy salda kasowego, lokat i rachunków w bankach, funduszów specjal­

nych, lokat i długów hipotecznych, nieruchomości (z poda­

niem wartości), dłużników i wierzycieli, papierów .procento­

w ych, remanentu magazynu.

Prelim inarz na rok następny powinien być szczegółowo opracow any, um otyw ow any i zaw ierać w dochodzie przew i­

dyw ane w p ły w y ze wskazaniem źródła i podstawy oblicze­

nia, a w rozchodzie w szystkie pozycje przew idyw anych w y ­ datków rów nież z podaniem podstawy obliczenia. Prelim inarz w sw ym układzie powinien dzielić się na tyle. pozycyj, ile pozycyj zaw iera rachunek dochodów i w ydatków .

Następne dw a paragrafy, dziesiąty i jedenasty, opiewają, że bezpośrednia w ładza nadzorcza bada złożone spraw ozda­

nie, komunikuje swoje uw agi zakładow i z zaleceniem usu­

nięcia zauw ażonych niedokładności, poczem przesyła spra­

w ozdania w ładzy nadzorczej drugiej instancji, załączając sw oją opinję oraz informując o w ydanych zarządzeniach.

W ład ze drugiej instancji przedkładać będą na podstawie ze­

branego m aterjału sprawozdaw czego ogólne sprawozdanie w raz z uw agam i i wnioskami M inisterstwu P raęy i Opieki Społecznej.

P aragraf dw unasty nadmienia, że stowarzyszenia, z w ią z­

ki, instytucje i zakłady obow iązane są przedkładać w ładzom nadzorczym na każde ich żądanie dow ody rachunkowo-ka- sowe.

Paragraf trzynasty przewiduje sankcje prawne na w y ­ padek niestosowania się przez' zakłady do pow yższych prze­

pisów na podstawie rozporządzenia Prezydenta R zeczypo­

spolitej z dnia 22 kwietnia 1927 r„ art. 11.

Ostatni wreszcie paragraf obwieszcza, że rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1-go kw ietnia 1928 r. i obowiązuje na całym obszarze Rzeczypospolitej z w yjątkiem w ojew ódz­

tw a śląskiego.

114

Z ŻYCIA ZW IĄZKU .

Walne zebranie

Związku Towarzystw Dobroczynności „Caritas", T. z. odbyło się dnia 23-go marca 1928 r. na sali Domu Związku Kobiet Pracują­

cych w Poznaniu pod przewodnictwem X. dziekana Steinmetza, prezesa Rady Związkowej. Do pióra powołano' p. dr. Liebekową.

Sprawozdanie z działalności Rady Związkowej wygłosiła jej sekretarka, p. Zofja Zakrzewska, sprawozdanie zarządu X. kan.

Dymek. Treść przemówienia podaliśmy w poprzednim numerze naszego pisma. Sprawozdanie kasowe, t. j. obroty kasowe w r.

1927 oraz bilans per 31. XII. 1927 przedstawiła p. Zofja Depczyń- ska, tak jak to ogłosiliśmy w poprzednim nuimerze naszego pisma.

Imieniem Komisji Rewizyjnej referował p. Ziętkiewicz stawiając wniosek o absolutorium dla Rady Związkowej i Zarządu, do czego walne zebranie przychyliło się jednomyślnie.

Z pośród członków Rady Związkowej wylosowano pp. Los- sow, Domagalską, X. dziek. Steinmetza oraz p. pułk. Lostera, Ustępujących członków wybrano ponownie na okres 3 lat.

Z pośród przedstawicieli władz zauważono delegata J. Emi­

nencji, ks. kan. Zborowskiego, przedstawiciela Urzędu Wojewódz­

kiego p. naczelnika Wilczyńskiego, przedstawicieli Starosta Krajo­

wego oraz Magistratu stoł. m. Poznania. Pozatem przybyli re­

prezentanci Ligi Katolickiej, Związku Katolików Abstynentów oraz Związku Młodych Polek. Ogólna liczba uczestników w y­

niosła około 70 osób.

Zebranie zakończył przewodniczący serdecznym apelem do dalszej wytrwałej i ofiarnej pracy.

Poznański Okręg „Caritas"

odbył swoje walne zebranie dnia 15-go marca b. r. na sali Księ­

garni św. Wojciecha, Al. Marcinkowskiego 22, pod przewodnic­

twem J. E. ks. bpa Radońskiego.

Poznański Okręg „Caritas" jest dotąd niestety jedynym od­

działem zorganizowanym przez Związek, a działalność jego opiera się na nieco odmiennych zasadach jak prace Związku. Kiedy ten ostatni jest instancją łączącą i jednoczącą cały ruch charytatywny, oddział poznański prowadzi cały szereg prać bezpośrednich. Jego rozwój i rozmach stal się możliwym z chwilą, kiedy Jego Emi­

nencja łaskawie Uwolnił ks. Stefana Janiaka, aby mógł objąć urząd dyrektora w Okręgu. Organizacyjnie jest Okręg ujęty po­

dobnie jak Związek: najwyższą władzą jest walne zebranie człon­

ków, które’ wybiera Radę Okręgową. 1 a ostatnia jest organem

kontrolującym dla Zarządu, który sama powołuje w porozumieniu

z Związkiem. Ten ostatni pozostawia Okręgowi pełną swobodę

działania, wychodząc z założenia, że tym sposobem powstaje

możność rozwoju inicjatywy i osobistej przedsiębiorczości, za­

116

strzegą sobie jedynie czuwanie nad kierunkiem ideowym pracy, który nie może ulec żadnej zmianie.

Poznański Okręg „Caritas11 ogłosił swoje sprawozdanie dru­

kiem w osobnej broszurze wywierającej bardzo sympatyczne wrażenie. Wspomniana placówka powstała w okresie, kiedy na terenie miasta rozpowszechnioną była plaga żebractwa i włóczę­

gostwa. Eto' walki z temi niezdrowemi objawami stanąć musia­

ły i władze i społeczeństwo. Pierwszym warunkiem skuteczności walki musiało być zorientowanie się w osobach żebrzących i cho­

dzących po domach i sklepach w mieście. Chwytano się więc różnych środków, alby dojść do jasnej oceny.

1. Wydano bony dobroczynne, które kupowało obywatelstwo i wręczało żebrakom. Żebrak przychodzi z bonami do biura, gdzie się stwierdza, czy jest godnym wsparcia albo wyzyskiwaczem.

Osobom potrzebującym wsparcia udziela się je tylko w natural- jach.

2. Stworzono okazję do pracy, własną drwalnię, gdzie każdy szukający pomocy może sobie zapracować nieco grosza na pierw­

sze potrzeby.

3. Poszczególni obywatele stworzyli sobie w Okręgu konta zapomogowe, z których wypłaca się jedynie osobom potrzebu­

jącym.

4. Na podstawie porozumienia z władzami miejskiemi umiesz­

cza się w mieszkaniach prywatnych osobne tabliczki z oznajmie­

niem* że po jałmużnę należy się zgłosić do Okręgu. Właściciel tabliczki wpłaca pewną umówioną wkładkę do Okręgu.

5. W biurze Okręgu zorganizowano wywiadownię, która słu­

ży informacjami każdemu nagabywanemu przez wyzyskujących żebraków.

Wszystkie powyższe sposoby doprowadziły do stworzenia bardzo ścisłej i szczegółowej kartoteki ubogich. Wykazuje ona jasno, w jakich szukający pomocy żyje warunkach gospodarczych, czy należy go wesprzeć lub oddalić. Nie można się było jednak ograniczyć do działalności wyżej opisanej o charakterze więcej negatywnym. Trzeba dopomagać pozytywnie. Temu celowi słu­

żą następujące metody i sposoby pracy.

1. Okręg stara się dla każdego ubogiego o wsparcia gminne, o ile ich jeszcze nie otrzymuje.

2. Stara się pobudzić działalność instytucyj prywatnych, prze- dewszystkiem konferencyj żeńskich i męskich św. Wincentego a Paulo. Przyjęto zasadę, że opieka nad ubogimi mającymi stałe miejsce zamieszkania należy do parafii oraz organizacyj paraf­

ialnych, nad ubogimi w przejeździ do Okręgu.

3. Zorganizowano poradnię bezpłatną, w której każdy upraw­

niony do rent i t. p. otrzyma bezpłatną poradę i pomoc w stawia­

niu wniosków i t. p.

4. Stworzono szatnię na wielką skalę, w której obywatel­

stwo składa znoszoną odzież, ziuiżyte obuwie i t. p. Wszystkie te

rzeczy się naprawia i oddaje potrzebującym po nader drobnej opłacie (50— 100 gr.). Tym sposobem zdołano ponad tysiąc ubo­

gich zaopatrzyć w odzież.

W obecnych czasach zaniku podstaw życia religijnego i mo­

ralnego1 wysuwa się potrzeba większego zaopiekowania się niż dotąd dziećmi i młodzieżą. To też Poznański Okręg „Caritas" za­

początkował intensywną pracę w tym kierunku.

Należy wreszcie nadmienić, że Okręg oddał duże usługi pracy duszpasterskiej. Księża proboszczowie postanowili zaprowadzić w swoich parafiach kartoteki duszpasterskie. Ponieważ oprzeć się można w tym względzie jedynie na- dostarczonych przez władze administracyjne informacjach, przeto tylko instytucja centralna mogła się podjąć tego dzieła. Otóż Poznański Okręg „Caritas"

podjął się bardzo żmudnej i drobiazgowej pracy stworzenia karto­

tek dla wszystkich parafij, wypisując w jednym roku blisko sto tysięcy kart dla irodzin i osób prywatnych.

Kiedy zaś Małopolska dotknięta została straszną klęską po­

wodzi, Okręg zajął miesce w Wojewódzkim Komitecie Niesienia Pomocy Powodzianom w Małopolsce i objął jego agendy. Ze­

brano poważną sumę 241.134,86 zł. oraz 7 wagonów ziemniaków. * Dzięki tak intensywnej i rozgałęzionej działalności, Poznański Okręg „Caritas" doznaje coraz większego poważania i stanie się z czasem nietylko z intencji założycieli, ale i z czynów swoich cen­

tralą charytatywną na terenie m. Poznania.

Z RUCHU CHARYTATYWNEGO.

Zjazd Związku Zawodowego Wychowawców.

Na kursie wychowawców, zorganizowanym przez Minister­

stwo Pracy i Opieki Społ. w końcu 1925 r., powstała myśl stwo­

rzenia organizacji, którąby skupiała wychowawców prywatnych zakładów wychowawczych. W tym celu powłano komisję orga­

nizacyjną, która opracowała „Statut związku zawodowego w y­

chowawców polskich prywatnych zakładów wychowawczych", przyjęty na ogólnem zebraniu organizacyjnem dnia 19 grudnia 1925 r. Pierwszy zjazd wychowawców odbył się dnia 31 paź­

dziernika oraz 1 listopada 1926 r. Obecnie zwołuje zarząd Związku drugi zjazd, który odbędzie się od 3 do 5 czerwca b. r. Program obejmuje: powitanie, sprawozdanie z dotychczasowej działalności Związku, referat p. naczelnika Krakowskiego o programie rządu w dziedzinie opieki nad dzieckiem, referat prezesa Związku, wice­

dyrektora zakładów Rady Opiekuńczej w Pruszkowie, p. Lipiń­

skiego o programie działalności Związku, referat p. Babickiego

o wychowaniu nie dla zakładu a dla życia, referat p. W andy Szu-

manówny o sposobach kontrolowania wyników wychowawczych

a życie.

118

Równocześnie z powyższym zjazdem ma się odbyć zjazd ab­

solwentek kursów dla wychowawczyń i wychowawców zakła­

dów zamkniętych, odbytych w Katolickiej Szkole Społecznej w Poznaniu. W łączności z zjazdem ma się odbyć zwiedzenie za­

kładów w Pruszkowie i Warszawie.

Zebranie Przew odniczących Konferencyj Tow arzystw a Pań M iłosierdzia św. W incentego a Paulo odbyto się w Poznaniu

dnia 2 m aja b. r.

Zebranie rozpoczął delegat Jego Eminencji X. Kardynała- Prymas, X. prałat Zakrzewski modlitwą i odczytaniem krótkiego ustępu z Naślad. Jez. Chr.: „O unikaniu próżnej nadziei i wynio­

słości", poczem prezydentka p. T. Chłapowska zagaiła zebranie, dziękując paniom za przybycie i serdecznie witając delegowane z innych dzielnic, a mianowicie wiceprzew. Tow. Pań Mil. z W ar­

szawy p. Krystynę Popławską oraz przewodniczące kilku Konfe­

rencyj śląskich i pomorskich. P. Chłapowska zaznacza, że wi­

doczniej jedno serce bije dla dobrej sp raw y we wszystkich dziel-

• nicach Polski, następnie wyjaśnia stosunek Rady Wyższej, istnie­

jącej dotychczas w Wielkopolsce — do poszczególnych Konfe­

rencyj. R. W . jest tylko zespoleniem Konf. celem podniesienia w y­

dajności pracy, a nie zarządem Konferencyj, które mają zupełną autonomję.

Prezydentka prosi panie ‘'przewodniczące, aby pamiętały o obowiązku przesyłania do R. W . sprawozdań dokładnych tak pod względem działalności jak i zestawień kasowych, które są robione niedbale. Przewodnicząca ponosi odpowiedzialność za sprawozdanie, musi je przejrzeć i podpisać.

Z kolei prezydentka przypomina ważne warunki pracy miło­

siernej, z których pod żadnym warunkiem zwolnić się nie można.

A więc: 1) osobiste odwiedzanie chorych i ubogich — a nigdy po­

syłanie im wsparcia przez służącą, lub sprowadzanie do siebie do domu; 2) wsparcie) musi być udzielane w naturaljach (ewen­

tualnie bony na nie) — nigdy zaś w gotówce. Każda jałmużna upokarza odbierającego, dlatego ważnym na de wszystko jest spo­

sób jej udzielania. Panie Miłosierdzia w stosunku do ubogich ce­

chować winna anielska cierpliwość, takt i delikatność. Przypom­

nijmy sobie, jak nas nieraz czyjeś słowo uraża, tak jakgdyby kto nieostrożnie dotknął otwartej rany. Tym zranionym jest właśnie ubogi, który dotknięty jest nędzą, biedą, głodem, nienawiścią i za­

wiścią klasową. Biedny powinien czuć, że go kochamy, że się nim interesujemy. Jeśli chcemy pomóc bliźniemu, musimy go' znać, znać dokładnie wszystkie jego moralne i materialne potrzeby. Pa­

nie Miłosierdzia w gorliwości swojej popełniają często jeden błąd

wielki: biorą w opiekę zbyt wiele rodzin. Lepiej zajmować sie

mniejszą ich liczbą, ale zajmować się gruntownie i całą duszą dla

dobra ich pracować. Panią czynną jest nietylko ta osoba, która

biednych w ich mieszkaniu odwiedza, lecz każda, która ze szcze-