Otoczenie prawne biblioteki cyfrowej
Barbara Szczepańska
kierownik biblioteki i zasobów informacyjnych kancelaria prawna Lovells H. Seisler sp. kom.
Typy bibliotek
biblioteka (tradycyjna)
biblioteka wirtualna
biblioteka cyfrowa (elektroniczna)
biblioteka hybrydowa
repozytorium
Regulacje prawne mające zastosowanie w procesie tworzenia bibliotek cyfrowych
ustawa o bibliotekach (Dz.U.1997.85.539 ze zmianami)
ustawa o ochronie baz danych (Dz.U.2001.128.1402 ze zmianami)
ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U.1994.24.83 ze zmianami)
Biblioteka cyfrowa w ustawie o bibliotekach
brak definicji bibliotek cyfrowych ale
biblioteka gromadzi materiały niezależnie od nośnika fizycznego, w tym elektroniczne
zatem
przepisy dotyczące bibliotek tradycyjnych mają zastosowanie przy tworzeniu bibliotek cyfrowych
Biblioteka cyfrowa jako baza danych
biblioteka cyfrowa jest bazą danych
biblioteka cyfrowa jako baza jest chroniona raczej prawem sui generis a nie prawem autorskim
producentom biblioteki cyfrowej przysługuje
prawo do ochrony bazy i uprawnienie do zakazu pobierania i wtórnego wykorzystania (w innych bazach) jej fragmentów lub całości
Biblioteka cyfrowa a ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych
utwór
pola eksploatacji
treść prawa autorskiego
autorskie prawa osobiste
autorskie prawa majątkowe
czas trwania autorskich praw majątkowych
dozwolony użytek chronionych utworów
umowy prawa autorskiego
Definicja utworu
Utwory, czyli przejawy działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalone w
jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego:
akty normatywne lub ich urzędowe projekty,
urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole,
opublikowane opisy patentowe lub ochronne,
proste informacje prasowe
Pola eksploatacji
utrwalanie i zwielokrotnianie utworu - wytwarzanie określoną techniką (drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego, cyfrową) egzemplarzy utworu
obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo jego egzemplarzy)
rozpowszechnianie utworu (publiczne wykonanie,
wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i
reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym)
Treść prawa autorskiego
prawa osobiste (niezbywalne)
prawo do autorstwa utworu, oznaczania utworu imieniem,
nazwiskiem, pseudonimem lub do udostępniania go anonimowo
prawo do nienaruszalności treści i formy utworu do jego rzetelnego wykorzystania
prawo do decydowania o jego pierwszym udostępnianiu publiczności
prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu
prawa majątkowe (mogą być przenoszone)
prawo do otrzymywania wynagrodzenia za eksploatację utworu na różnych polach
Czas trwania autorskich praw majątkowych
70 lat od śmierci twórcy lub najpóźniej zmarłego współautora
od daty pierwszego rozpowszechnienia - w odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany
od daty rozpowszechnienia utworu - w odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca - a gdy utwór nie został rozpowszechniony - od daty jego ustalenia
w odniesieniu do utworu audiowizualnego - od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora
scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego
Dozwolony użytek chronionych utworów
dozwolony użytek prywatny
dozwolony użytek publiczny (licencja ustawowa)
licencje na rzecz bibliotek, archiwów, szkół i ośrodków dokumentacji
licencja na rzecz osób niepełnosprawnych
antologie i wypisy
prawo cytatu
przedruk
Dozwolony użytek chronionych utworów – licencja dla bibliotek
Biblioteki mogą:
udostępniać nieodpłatnie, w zakresie swoich zadań
statutowych, egzemplarze utworów rozpowszechnionych,
sporządzać lub zlecać sporządzanie egzemplarzy rozpowszechnionych utworów w celu uzupełnienia, zachowania lub ochrony własnych zbiorów,
udostępniać zbiory dla celów badawczych lub
poznawczych za pośrednictwem końcówek systemu
informatycznego (terminali) znajdujących się na terenie tych jednostek
Umowy prawa autorskiego
umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych
umowa licencyjna
licencja wyłączna
licencja niewyłączna
Creative Commons
Scenariusz pierwszy - dzieła w domenie publicznej
W zbiorach biblioteki cyfrowej udostępnia się bez ograniczeń:
utwory, które zostały stworzone kiedy prawo autorskie nie istniało
utwory, które w momencie powstania nie były chronione prawem autorskim
utwory, które nie są z mocy ustawy chronione prawem autorskim
utwory, do których prawa autorskie wygasły
utwory, które nie noszą charakteru twórczego i indywidualnego a zatem nie mają ochrony
Scenariusz drugi – dzieła
chronione prawem autorskim
tworzenie kolekcji cyfrowych bez możliwości udostępniania
udostępnianie na miejscu
udostępnianie on-line na podstawie umów licencyjnych
udostępnianie on-line na rzecz osób
niepełnosprawnych
Scenariusz drugi - dzieła ochronione prawem
autorskim - dzieła osierocone i dzieła o wyczerpanych nakładach
dzieła osierocone
pojedyncze obiekty
stosowanie diligent search
masowa digitalizacja
??? (zbiorowe licencje, wprowadzenie licencji ustawowej,
ograniczenie bądź wyłączenie odpowiedzialności za naruszenie praw autorskich w przypadku wykorzystania dzieła
osieroconego)
dzieła o wyczerpanych nakładach
umowy licencyjne
Pola eksploatacji w umowach licencyjnych zawieranych przez twórców bibliotek cyfrowych(repozytoriów)
umieszczenie utworu w bibliotece cyfrowej
zwielokrotnienie techniką cyfrową
wprowadzanie do pamięci ogólnie dostępnego komputera lub
wprowadzanie do pamięci komputera dostępnego w bibliotece (na terenie kampusu)
zezwolenie na przeglądanie treści lub
udostępnianie w sieciach komputerowych (Internecie) lub
rozpowszechnianie on-line:
dla wszystkich
tylko dla studentów
tylko dla studentów uczelni należących do konsorcjum a także
zezwolenie na wydruk w ramach dozwolonego użytku (dyskusyjne jest czy jest to pole eksploatacji, czy raczej zgodne z prawem wykorzystanie tekstu)
