1. Rozmowa o uprzejmości
a. 1. Cele lekcji
i. a) Wiadomości Uczeń zna:
• rozszerzone znaczenie pojęcie uprzejmość,
• przysłowia dotyczące uprzejmości,
• zwroty dotyczące uprzejmych, grzecznych zachowań.
ii. b) Umiejętności Uczeń potrafi:
• mówić o swoich doświadczeniach i obserwacjach,
• stworzyć samodzielnie dialog,
• używać we właściwym kontekście przysłów związanych z uprzejmością (rozumie ich znaczenie).
b. 2. Metoda i forma pracy
pogadanka, ćwiczeniowa praktyczne
c. 3. Środki dydaktyczne
tablica, podręcznik M. Nagajowej dla klasy V – Słowa zwykłe i niezwykłe
d. 4. Przebieg lekcji
Nauczyciel prosi uczniów, aby zastąpili zapisane na tablicy przez niego definicje odpowiednimi przymiotnikami:
a) zachowujący się grzecznie, przyjaźnie w stosunku do innych, ujmujący, odnoszący się życzliwie ─ …………... (uprzejmy)
b) nieuprzejmy, źle wychowany, ordynarny ─ ……….. (niegrzeczny) c) odznaczający się dużą kulturą – taktem, wykształcony, obyty, dobrze wychowany …………
………. (kulturalny)
Nauczyciel prosi o uszczegółowienie pojęcia uprzejmości. Prosi uczniów o dopisanie odpowiednich przymiotników lub czasowników. Przykładowo powstaje taki zapis:
UPRZEJMY - dyskretny, - szanuje innych, - życzliwy,
- gotowy nieść pomoc,
- nie zapomina o bliskich, znajomych (wysyła kartki z wakacji) itd.
Krótka rozmowa na temat uprzejmości dziś. Nauczyciel pyta:
- o obserwacje i doświadczenia uczniów związane z codziennością, dotyczące zachowań, które można określić uprzejmymi lub nie.
- jak zachowują się ludzie i oni sami (uczniowie), np. w zatłoczonym tramwaju? (ustępują miejsca starszym? przepychają się? głośno krzyczą?).
- czy łatwo jest być uprzejmym?
- w jakich sytuacjach nie jest to najłatwiejsze?
- dlaczego bycie uprzejmym jest ważne?
Uczniowie rozwiązują zadania proponowane przez nauczyciela.
Ćwiczenie 1.
Jakich sformułowań użyjesz, gdy:
a) kolega nie pozwala ci dojść do głosu,
b) koleżanka zdenerwowała cię swoją wypowiedzią,
c) kolega ostro skrytykował twoje nieodpowiednie zachowanie, Ułóż krótki dialog. Pamiętaj o uprzejmości.
Ćwiczenie 2. (zadanie znajduje się w podręczniku, nauczyciel prosi, aby uczniowie je przeczytali i rozwiązali je samodzielnie w zeszytach)
Połącz pomieszane części przysłów.
Gdzie dobre słowa, słowem uleczysz.
Łaskawe słowo niż rana.
Nie zaboli język tak się sam nazywa.
Poznać po słowie od dobrego słowa.
Słowem obrazisz, tam zgoda gotowa.
Słowo bardziej boli co kto ma w głowie.
Jak się kto przezywa, znajdzie łaskawe ucho.
Nauczyciel prosi wybranych uczniów o wyjaśnienie wybranych przysłów.
Ćwiczenie 3.
Uzupełnij tabelę. Przy doborze sformułowań weź pod uwagę różnych nadawców (np. kolega, nauczycielka, starsza pani, ksiądz). Nauczyciel pyta, przy okazji wypełniania tabeli, dlaczego tak ważne jest dostosowanie języka do nadawcy, z którym się rozmawia.
Powitania Podziękowania Pożegnania
Cześć Dziękuję Do widzenia
Dzień dobry Bardzo dziękuję Do zobaczenia
Witam Dzięki Pa, pa
Czołem Bóg zapłać Trzymaj się
Padam do nóżek
Serdeczne dzięki Niech Bóg cię prowadzi Hej, hej! Z serca dziękuję Bye
Sie ma Dzięki Do jutra
e. 5. Bibliografia
1. Kita M., Skudrzykowa A., Człowiek i jego świat w słowach i tekstach, Wydawnictwo UŚ,
Katowice 2002.
2. Nagajowa M., Słowa zwykłe i niezwykłe, WSiP, Warszawa 1995.
3. Słownik języka polskiego, red. E. Sobol, PWN, Warszawa 2003.
f. 6. Załączniki
i. Zadanie domowe
Już wiesz, co to znaczy być uprzejmym. Wykorzystując te wiedzę, przekształć poniższe przykłady:
Natychmiast otwórz te drzwi!
Zamknij dziób! Obudzisz dziecko!
Wyślij mi ten list. Tylko poleconym, nie zapomnij!
Jest późno. Nie mam zamiaru teraz z tobą gadać. Spieszę się na pociąg.
W tej sukience wyglądasz beznadziejnie.
Czego ode mnie chcesz? Odczep się!
g. 7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Lekcja przewidziana dla VI klasy szkoły podstawowej.
