U N I W E R S Y T E T S Z C Z E C I Ń S K I
Instytut Cybernetyki Ekonomicznej i Inform atyki
S T O W A R Z Y S Z E N I E K S I Ę G O W Y C H W P O L S C E Rada Naukowa w Warszawie
, ODDZIAŁ WOJEWÓDZKI W SZCZECINIE
MIKROKOMPUTERY
W SYSTEMIE INFORMACJI GOSPODARCZEJ
Materiały na
k o n f e r e n c j ąpod redakcją
doc, dr hab. Ignacego Dziedzrczaka
Ir »10 1« ? ! • «Bit I ¡1 * Ęm 0 i
Do użytku służbowego
Szczecin — wrzesień 1986
U N I W E R S Y T E T S Z C Z E C I Ń S K I Instytut Cybernetyki Ekonomicznej i Informatyki S T O W A R Z Y S Z E N I E K S I Ę G O W Y C H W P O L S C E
Rada Naukowa w Warszawie O D D Z IA Ł W O JE W Ó D Z K I W S Z C Z E C IN IE
MIKROKOMPUTERY
W SYSTEMIE INFORMACJI GOSPODARCZEJ
Materiały na konferencję pod redakcją
doc. dr hab. Ignacego Dziedziczćka
Do użytku służbowego
Szczecin — wrzesień 1 9 8 6
- 1 -
SPIS TREŚCI ' s t r
P rzedm ow a... • . . . « 2 1 . P r o f .d r h a b . Henryk S o b ie , d r J e n y B i l a t ,
K oncepcja mikrokomputerowego system u rach u n
kow ości ... 3
2» Dr A ndrzej B y tn ie w a k i, K o n stru k c ja mikrokompu
te ro w e j rachunkow ości fin an so w ej H3KRAPIN . . . . 20 3 . Grażyna W atras, O rg a n iz a c ja " w e jś c ia " w m ikro
komputerowym sy ste m ie rachunkow ości fin an so w ej
MIKRAFIN ... 31
4 . Dr K arol C h ra b a ń sk i, Funkcje m ark etin g u
m ik ro in fo rm aty czn eg o w P o lsc e . . . 39 5 . Dr h a b . A ntoni Nowakowski, M iejsce i uwarunko
w ania zasto so w ań mikrokomputerów w sy stem ie
in f o r m a c ji g o sp o d a rc z e j . . .
52
6 . Dr Ja n S tę p n ie w s k i, Budowa w spółczesnego m ikro
kom putera i rozw ój mikrokomputerów . . . 69 7 . Dr Michał S te c y k , K ikrokonęuterow a a n a liz a
s y t u a c j i fin a n so w e j i m ajątkow ej p r z e d s i ę
b io rstw a n a p o d sta w ie danych b ila n s u . . . 99 8 . Ii5gr P i o t r K u c z e ra , d r h a b . A ntoni Kcwakowski,
Mikrokomputery - p rz e g lą d środków te c h n ic z n y c h . . 113 9 . Mgr i n ż . Ja n J a n is z e w s k i, P rz e g lą d oprogramo
w ania użytkowego mikrokomputerów EIWRO s e r i i 500 . 129 10 . D o c .d r h a b . Ignacy D z ie d z ic z a k , Problem
ekspertow ego z a sto so w a n ia mikrokomputerów
w rachunkow ości . 139
PRZEDMOWA
Na INFRg ’86 z e b ra liśm y d ekalog r e f e r a tó w n ie zawsze ś c i ś l e zw iązanych z p rz y ję ty m hasłem "Mikrokomputery w s y s t e mie in fo rm a c ji g o s p o d a rc z e j" . H asło to jak k o lw iek wyraża p i l n ą p o trz e b ę to tymczasem j e s t je s z c z e w naszym k r a ju życzeniem n i ż r z e c z y w is to ś c ią . Przyczyną te g o s ta n u rz e c z y j e s t ta k s t o sunkowo n is k a podaż środków te c h n ic z n y ch ja k t e ż małe zaawan
sow anie p ra c badawczo-rozwojowych a tym b a r d z ie j przem yślanych w drożeń w tym z a k r e s i e . Pragniemy jed n ak wspólnym w y siłk iem na p la tf o r m ie n a s z e j k o n f e r e n c ji p rz y c z y n ia ć s i ę do tw o rz e n ia r a c jo n a ln e j r z e c z y w is to ś c i o k re ś lo n e j hasłem te g o ro c z n e j INFRY.
P roblem atykę te o r e ty c z n ą , ś c i ś l e zaadresow aną pod h a s ło INFRY*86 r e p r e z e n tu je r e f e r a t d o o .d r h a b . A ntoniego Nowakowskie
go nt-, "m iejsce i uwarunkowania zasto so w ań m ikrokoaputerów w s y ste m ie in f o r m a c ji g o s p o d a rc z e j" .
Z astosow ania mikrokomputerów w z a k r e s ie rachunkow ości i a n a liz y ekonom icznej p r e z e n tu je p r o f . d r h a b . Henryk S o b is i d o k to rz y : J e r z y B i l a t , A ndrzej B y tn iew sk i, Grażyna W atrae i M ichał S te c y k , Na uwagę z a s łu g u je w iodąca w tym z a k r e s ie r o l a śro d o w isk a w ro cław sk ieg o .
P rz e g lą d i rozw ój środków te c h n ic z n y c h oraz oprogramowa
n i a mikrokomputerów p r z e d s ta w ia ją : mgr P i o t r K uc^era z d o c.
Antonim Nowakowskim, d r h a b . Jan S tę p n ie w sk i i doc*.Ignacy D zie
d z ic z e k , O szałam iające są tu n o w o ści.
P roblem atykę z a ś m a rk etin g u mikrokomputerowego p odejm ują:
d r K a ro l C h rab ań sk i i mgr i n ź . Ja n J a n is z e w s k i.
Życzymy p o ż y te c z n e j wymiany 1 k reo w an ia poglądów , k tó r e mogą w płynąć na ukierunkow anie z a sto so w a n ia mikrokomputerów w sy ste m ie in f o r m a c ji g o sp o d a rc z e j*
- 3 -
P r o f .d r h a b . Henryk S obis Dr J e rz y B ila t
I n s t y t u t In fo rm a ty k i AE w# Wrocławiu
KONCEPCJA ICKRCKOMPUTERCWEGO SYSTEMU RACHUNKOWOŚCI Rachunkowośó s t a j e s ię d z iś w iedzą o g ó ln ą, p o trz e b n ą w pewnym z a k r e s ie każdemu człow iekow i, zaś z d r u g ie j s tr o n y n i e zbędną państw u ja k o z in te g ro w a n e j o a ł o ś c i , J e s t zatem możliwe, że d a le k ą perspektyw ą rozw oju t e j d z ie d z in y w iedzy b ę d z ie , p rzez odmiany rachunkow ości z a r z ą d c z e j, ogólna t e o r i a b i l a n s o w ania e r p o s t i e r a n t e .
Rozwój rachunkow ości n a le ż y ro z p a try w a ć w tr z e c h a sp e k ta c h : te o rety czn y m , p o lity c zn y m i praktycznym * Tw ierdzim y, że nigdy d o tąd n ie z a i s t n i a ł a p e łn a k o r e l a c j a pomiędzy wym ienio
nymi a sp e k ta m i.
T e o ria rachunkow ości ja k wiemy, fo rm u łu je ogólną metodo
lo g ię - w zględnie s t a ł ą w c z a s i e . Są to n ie k ie d y gotowe re c e p ty o rg a n iz a c y jn e , fu n k c jo n a ln e , te c h n ic z n e , m etodyczne. Z asad
n ic z ą sprawą j e s t jednak tw o rz en ie c h a ra k te ry s ty c z n e g o d la t e j d y sc y p lin y sposobu w id z e n ia , oceny i formowania r z e c z y w is to ś c i na p o d staw ie s p e c y fic c n y c h p ra w id ło w o śc i myślowych.
P o lity k ę rachunkow ości cechow ała w n aszy ch system ach g o s
podarow ania zm ienność i k r ó tk o tr w a ło ś ć z a s a d . M iały one bowiem zapew niać z a sp o k o je n ie rów nie zmiennych p o tr z e b in fo rm acy jn y ch z a rz ą d z a n ia w s k a l i mikro i m akroekonom icznej,
P rak ty k ę rachunkow ości n a le ż y w id z ie ć w p o s t a c i k o n k re t
nych systemów osadzonych w o b ie k ta c h g o sp o d arc zy ch . Systemy te p ro d u k u ją s tr u m ie n ie , a n ie k ie d y wręcz r z e k i in f o r m a c ji ekono
micznych p o trz e b n y c h 1 n ie p o trz e b n y c h , pożądanych i niewygod
nych, term inowych i sp ó źn io n y ch , zawsze jed n ak sterow anych p rz e z p o l ity k ę rachunkow ości'.
R ola n a u k i w tw o rz e n iu p ra k ty cz n y ch systemów rachunko
w ości b y ła ja k dotąd znikom a. Chodzi c ta k ie system y rachunko
w o śc i, k tó r e uw zg lęd n iały b y z a ło ż e n ia obow iązujących systemów z a rz ą d z a n ia s t a j ą c s i ę je d n o c z e śn ie isto tn y m elementem fu n k c jo - n u ją c y c k form uł z a r z ą d z a n ia . Nauka s p e ł n i a ł a r a c z e j r o l ę ob- s e r w u ją c o - a n a lis u ją c ą , po zam ykających s i ę o k re sa c h zm ian.
Tak b y ło w l a t a c h 1950-1970, gdy d z i a ł a ł a b ard zo z ło ż o n a f o r muła Z ie liń s k ie g o , czy między 1972-1975 w o k re s ie pow staw ania WOG-ów, gdy m ieliśm y do c z y n ie n ia z form ułą zło żo n ą te g o ż au
to r a ,^
Możemy t u p o s ta w ić p y ta n ie , czy b rak sk o relo w an ia zmian w system ach z a r z ą d z a n ia ze zmianami f u n k c ji i s tr u k tu r y s y s temów rachunkow ości m ia ł wpływ n a k l ę s k i k o le jn y c h re fo rm . Szkoda, że n a r a z ie p y ta n ie to p o z o s ta je bez p e łn e j naukowej o d p o w ied zi.
Systemy komputerowe fu n k c jo n u ją w p ra k ty c e rachunkow oś
c i . B ezp o śred n io z m ie n ia ją j e j o r g a n iz a c ję , u m o żliw iają zm ia
ny te c h n ik rachunkow ości i j e j m etod. Dla t e o r i i rachunkowoś
c i sta n o w ią s ła b o w ykorzystany im puls prow adzenia badań rozwo
jow ych, ta k ż e o c h a r a k te rz e d y scy p lin arn y m .
Po p r o s t u tr z e b a s tw ie r d z ić , że k o m p u tery zacja systemów rachunkow ości n ie u a k ty w n iła d o s ta te c z n ie f u n k c j i zew nętrznych j e j t e o r i i . P o le g a ją one na ś le d z e n iu dorobku in n y ch d y s c y p lin naukowych i p rz e n o s z e n iu na g ru n t rachunkow ości w spółczesnych p o ję ć i metod ogólnych, k tó r e p rz y c z y n iły b y s i ę do m oderniza
c j i t e o r i i rach u n k o w o ści.
Spróbujmy je d n a k ż e , p o sz u k u jąc r e a l n e j bazy do form uło
w ania k o n c e p c ji mikrokomputerowego system u rach u n k o w o ści, s z e r z e j o c e n ić dotychczasow e r e l a c j e pom iędzy in fo rm a ty k ą , a kon
struow aniem skomputeryzowanych systemów rachunkow ości w s z c z e g ó ln o ś c i, a s z e r z e j systemów ew id en cy jn y ch ,
Z perspektyw y 8 6 -te g o roku wydaje s i ę , że b łę d n ie m nie
mano, i ż d o sk o n a ło ść k o n s tru k c y jn a n a r z ę d z i l i c z e n i a "Mymufli"
na u ż y tk u ją c y c h j e p o szu k iw an ie i efektyw ne sto so w an ie c o ra z f i c e z y j n i e j s z y c h metod p r z e tw a r z a n ia danych w rach u n k o w o ści, Ka p rz y k ła d uznawano, że odmiany rach u n k u kosztów p o stu lo w a nych ty lk o c z e k a ją n a Bwe komputerowe w e r s je ,- 'a p ra k ty k a n i czego innego n ie p ra g n ie ja k ic h w d ro ż e n ia .
Tymczasem g ospodarka k r a j u p ow oli s ta c z a ł* s i ę n a dno k ry z y s u a przem ysł komputerowy jak b y zapom niał o użytkow nikach.
Wydaje s i ę , że wśród inform atyków n ie c h c ia n o w tedy uw ierzy ć, że l a t a kom puterowej g ig a n to m a n ii s t a ł y s i ę p r z e s z ł o ś c i ą .
1 - J .G .Z ie liń s k i* Mechanizm s te ro w a n ia przem ysłem s o c j a l i s t y c z nym, wj Ekonomia p o lity c z n a ,p o d r e d .M .P o h o rille ,Y/wa 1968.
P ow stały tru d n e do o d ro b ie n iu s t r a t y ’ w społecznym akceptowa
n iu In fo rm a ty k i. P o ja w iły s ię ta k ż e p a to lo g ic z n e próby obrony p o z y c ji z l a t 7 0 - ty e h . Kamy tu na m yśli odnajdywane w p u b li
k a c ja c h u s p ra w ie d liw ie n ia autorów n ie k tó r y c h systemów kompute
rowych, zw ła sz c z a makro, choć t e nigdy n ie z o s ta ły do końca opracow ane, a n i w drożone. Kamy, ta k ż e na m y śli wypowiedzi z oś
rodków ZETG św iadczące o utrzym yw aniu, a nawet rozbudow ie s y s temów obiektow ych w ic h p rz e b rz m iały c h w e rs ja c h .
J e e te ś r y p rz e k o n a n i, te tw o rzen ie systemów in fo rm a ty c z nych w a k a l i k ra jo w e j j e s t i b ę d z ie celow e, a le powinny to byó system y dostosow ane do re a ln y c h m ożliw ości te c h n o lo g ic z n o - c r - g a n lz a c y jn y c h . Kie mogą n a to m ia st stan o w ić wykwitu w ybujałych a m b ic ji I n te le k tu a ln y c h .
Było te ż znam ienne, co p o d k re ś la liś m y p rz y o k a z ji s z e r e gu p u b l i k a c j i i k o n f e r e n c ji, że w p ro c e sa c h p ro je k to w a n ia i w d raża n ia systemów in fo rm aty czn y ch £ re g u ły brakow ało p rz e d s t a w i c i e l i rach u n k o w o ści. Odmiennym problemem j e s t , czy r a chunkowej- ro z u m ie li inform atykćw .
Używano nagm innie sloganów o w s p ie ra n iu komputerem za
r z ą d z a n ia , a p r z e c ie ż w p ra k ty c e tru d n o by ło zaobserwować i n ne systemy ja k ew id e n c y jn e . Co n ajw y żej wzbogacano j e elem en
ta m i a n a liz y ekonom icznej i p la n o w a n ia . Tak j e s t i d z i s i a j . Świadczą o ty n choćby system y in fo rm aty c zn e ek sp lo ato w a
ne obecnie n a Dolnym Ś lą s k u . Są tc na p rz y k ła d : ew id en cja ma
te r ia łó w , przedm iotów n ie tr w a ły c h , g ospodarka środkam i tr w a ły m i, p ła c e i z a tr u d n ie n ie , te c h n ic z n e przy g o to w an ie p r o d u k c ji.
Trudno z a k ła d a ć , że w innych re g io n a c h k r a j u s y tu a c ja J e s t odm ienna. Kie można jednak je d n o z n a c zn ie o c e n ić , czy wy
n ik ło t o z p raw id ło w o śc i rozwojowych, czy s t a ł o s ię skutkiem kumulowania błędów k o n c e p c y jn o -p rcje k to w y c h , ozy z powodu n i e d o sta te c z n e g o d ia lo g u między nauką a p r a k ty k ą .
Przypomnijmy t e ż , że p ra k ty k a rachunkow ości k o r z y s ta ła r a c z e j z maszyn ś r e d n ie j te c h n ik i o b lic z e n io w e j oraz z n i e k t ó ry c h minikomputerów zamykając s i ę h erm ety czn ie we w ła sn e j p r o b le m a ty c e , S p r z ę t, po w ie lu l a t a c h in ten sy w n ej e k s p l o a t a c j i
"p rz e m in ą ł" , a le niepraw dziw y, a p o k u tu ją c y wśród rachunkowców problem o d rę b n o śc i p o z o s t a ł . Tak oto naszym zdaniem in fo rm a ty cy i rachunkowcy n ie o d n a le ź li wspólnego ję z y k a do d z i ś .
P o trz e b a w y p e łn ia n ia sp rzęto w e j p u s t k i , ' a le n a wyższym te c h n o lo g ic z n ie p o zio m ie, 3 tw arza na p r z e s t r z e n i l a t k o le jn ą sz a n sę p o k o n an ia zarysow anych wyżej problfm ów , Należy Jednak m ik ro k ó n ęu tery zacJę ro zp atry w ać w r e a l i a c h naszego k r a j u .
O tó ż . o g a rn ia ją c a k r a j za spraw ą t e l e w i z j i makrokonplite
rowa moda n ie p w in n a napawać optymizmem a n i p r o f e s jo n a lis tó w a n i e n tu z ja s tó w zastosow ań in f o r m a ty k i, Naszym bowiem zdaniem do poważnych, p rak ty czn y ch ^ efektyw nych 1 powszechnych z a s t o sowań m ikrokonputerów j e s t n a r a z i e bardzo d a le k o , ta k ż e i w rach u n k o w o ści.
O b ciążen iam i, k tó r e odwloką c z a s choćby w zględnego n a sy c e n ia m ikrokom puteram i systemów In f o r m a c ji ekonom icznej w o - b ie k ta c h g ospodarczych s ą i
- n is k a k u l t u r a te c h n ic z n a i in fo rm a cy jn a s p o łe c z e ń stw a , a zw ła sz c z a c z ę ś c i z n a jd u ją c e j s i ę w w ieku produkcyjnym ./M oż
n a t u zaryzykow ać tw ie r d z e n ie , te te p o k o le n ia , k t ć r e o b se r
wowały lu b odczuły n a s o b ie c z a sy w d raża n ia in fo rm a ty k i "na s i ł ę " , z tym w iększym i oporami będą akceptow ały systemy ffii- k ro k o a ę u te ro w e /,
- naw arstw ione w poprzednim d z i e s i ę c i o l e c i u b łę d y w k o n s tr u o waniu i r e a l i z a c j i systemów konputerow ych, s z c z e g ó ln ie dużych, - n ie u s ta b iliz o w a n a p o l i t y k a "niepraw dziw ych" cen na s i ł ę ro
bo czą, ś r o d k i p r o d u k c ji, to w ary , u s łu g i i t p . św ia d cząca o obserwowanym o s t a t n i o pow rocie do m ieszanego system u z a r z ą d z a n ia makro, k tó r y ja k d o tąd n ie sp ra w d z ił s i ę w sy stem ie s o c j a l i s t y c z n e j g o s p o d a rk i,
- b rak sp o łeczn eg o z a u f a n ia do producentów -m onopolistów s p r z ę tu k ocęuterow ego, k tó ry c h p ro d u k ty zawsze b y ły planowane w i l o ś c i a c h z a b e z p ie c z a ją c y c h ś r e d n ie zap o trzeb o w an ie k ra jo w e , zaś wykonywane w i l o ś c i a c h śladow ych w z a k r e s ie ' elementów systemów m ikrokonputerow ych i t p .
Powyższe o b c ią ż e n ia , a ta k ż e s z e re g in n y c h , k tó ry c h t u n ie wymieniamy, s tw a r z a ją wprawdzie w dzięczne p o le do rozw a
żań te o re ty c z n y c h , a le je d n o c z e ś n ie c z ę ś c i z n ic h n a d a ją c e chę n ie s p ra w d z a ln o ś c i w p r a k ty c e . Cóż bowiem z te g o , że o b s e r
wując b u rz liw y rozw ój zasto so w ań mikrokOEęuterów w k r a ja o h wy
soko r o z w in ię ty c h p o stu lo w a ć b ę d z ie s i ę k o n ie c z n o ść w d rażan ia ic h w o k re ślo n y c h d z ie d z in a c h ż y c ia sp o łeczn eg o czy g o ep o d ar-
c z e g o . Rozmiary p ro d u k c ji k ra jo w e j oraz in p o r tu p ra k ty c z n ie u n ie m o ż liw ia ją aensowne p lan o w an ie, nawet selektyw nych z a s t o sowań w s t a l i k r a jo w e j, Kie oznacza t o , że problem wyboru z a stosow ań m ikrokonputerów można pom inąć i o g ra n ic z y ć s i ę do ob
s e r w a c ji a p l i k a c j i żywiołowych.
Mamy wprawdzie n a d z ie ję ,, że może t a d z ie d z in a u n ik n ie o e n tra ln e g o r o z d z ie ln ic tw a i sztyw nego s te r o w a n ia , a le z d ru g i e j s tr o n y n a le ż y Ją u s tr z e c p rz e d rozwojem niekontrolow anym ..
Wymaga więc s z c z e g ó ln ie przem yślanego i s ta ra n n e g o wyboru ob
szarów zasto so w ań , bez żyw ienia nadm iernych n a d z ie i na n a ty c h m iast odczuwalne p rz e z o b ie k ty g o sp o d a rc z e , e f e k ty ekonomicz
n e . Prawdopodobnie s łu s z n a okaże s i ę je s z c z e ra z te z a , że w drażanie naw et m ikrokocputerow ych systemów b ę d z ie d r o g ie , a d o p ie ro e ta p powszechnych zasto so w ań stw orzy m ożliw ość o b n iż k i kosztów p r z e tw a r z a n ia . D la p o tw ie rd z e n ia t e j te z y n a le ż a ło b y przypom nieć, że w o k re s ie obow iązującego p o p rz e d n io , m ieszane
go system u z a rz ą d z a n ia makro, w ię k sz o ść p r z e d s ię b io r s tw p r z y - . s tę p u ją c do I n f o r m a ty z a c ji n a jp ie rw kupowała j a k i ś standardow y zestaw koap u tero w y . N a stę p n ie kompletowano m niej lu b b a r d z ie j dobraną k a d rę zaś problem y doboru obszarów in f o r m a ty z a c ji oraz o rg a n iz a c y jn eg o p rzy g o to w an ia o b ie k tu odsuwano n a p la n d a ls z y .
Obecnie z d a r z a ją s i ę p ro p o zy c je zwykłego " p rz e k ła d a n ia "
p o p rz e d n ic h systemów na m lk ro k o n p u tery , podobnie ja k tra k to w a n ie te g o s p r z ę tu ta k , jak b y p o s ia d a ł p a ra m e try dużego system u kom puterowego. Oba p rz y p a d k i n a le ż y pom inąć, gdyż w pierw szym i d z ie o tw o rz e n ie nowych systemów, a co do d ru g ieg o to do s i e c i m ikrokonputerow ych d roga d a le k a .
I s t o t n e naszym zdaniem j e s t t o , że na obecnym e ta p ie i n f o r m a ty z a c ji rachunkow ości p o ja w ia s i ę śro d e k te c h n ic z n y o n o - wyoh m o żliw o ściach , w zbudzający ciekaw ość p r a k ty k i i t e o r i i .
Można zatem e n e r g ic z n ie j kontynuować próby w zbogacania metodo
l o g i i rachunkow ości metodami in fo rm a ty k i i in n y ch d y s c y p lin , k tó r e s t a j ą s i ę stycznym i p rz y k o n s t r u k c j i systemów in fo rm a
ty c zn y ch , a s z e r z e j w w y k o rz y sta n iu rachunkow ości do z a rz ą d z a n i a se n su l a r g o .
Wydaje s i ę k o rz y s tn e d la t e o r i i rachunkow ości ujmowanie J e j rozw oju n ie ty lk o w ew nętrznie a le b a r d z ie j i n t e r d y s c y p l i n a r n i e . Nie widzim y t u n ie b e z p ie c z e ń s tw a z a n ik u s p e c y f i k i t e j
d y sc y p lin y o i l e b azą badań i zasto so w ań p rak ty c z n y c h p o z o s ta n ie m eto d o lo g ia rach u n k o w o ści,
N iedostrzeganym d o s ta te c z n ie zagadnieniem p rz e z t e o r i ę rachunkow ości J e s t t u konsekw entne tw o rz en ie i sto so w an ie no
wego ję z y k a - o p is u . P u b lik a c je n p , T .P echego, T ,W ie rz b ick ie g o , J .D z ie d z ic z a k a , H .S o b isa czy n i e s t e t y n ie w ie lu in n y ch , wymóg te n zdecydowanie p o tw ie r d z a ją dowodząo, że n ie J e s t to u c ie c z k a z p o z y c ji rachunkow ca-badacza,
Naszym zdaniem zm ienia s i ę w te n sposób p o d e jś c ie do ' k o n s t r u k c j i nowych systemów Inform aty czn y ch rachunkow ości
/SJR/^ zarówno w s f e r z e k o n c e p c ji ja k i p ra k ty c z n y c h z a s to s o wań.
ITa p rz e s z k o d z ie zgodnego w t e o r i i i p ra k ty c e w y k o rzy sta
n i a omawianego p o d e jś c ia s t a j ą dwie przyczyny« po p ie rw s z e , i s t o t a system u ew idencyjnego i decyzyjnego w p r z e d s ię b io r s tw ie mimo reform y g o sp o d arczej n ie z m ie n iła s i ę , co u trw a la zacho
wawcze poglądy użytkowników systemów in fo rm a ty c z n y ch . Po d ru g i e , obserw ując p rz e b ie g reform y g o sp o d a rc z e j w s k a l i k r a j u zaczyna s ię n ie k ie d y w ą tp ić czy fu n k c jo n u ją c y system z a rz ą d z a n i a j e s t do zreform ow ania w dającym s i ę p rz e w id z ie ć c z a s i e .
Wprawdzie j e s t j a s n e , że' w m iarę co ra z o s t r z e j d z i a ł a ją c y c h m ierników oceny efe k ty w n o śc i p r z e d s ię b io r s tw a będą dy
n a m ic z n ie j k s z ta łto w a ć s i ę p o trz e b y in fo rm a c y jn e . B adania skutków zmian c e n , stym ulow anie wpływu podatków , u s t a l a n i e w ie lk o ś c i funduszów , g ra w ie lk o ś c ią z a tr u d n ie n ia , o p ła c a ln o ś ć p r o d u k c ji mogą być p rzy k ła d am i ty c h p o tr z e b , a le w ciąż ty lk o p o tr z e b .
Wydawałoby s i ę bowiem, że skutkiem reform y z o sta n ą -.vy- zwolone te n d e n c je do p rz e c h o d z e n ia z systemów e w id e n c y jn o -in fo rm aty czn y ch do in fo rm a ty c z n o -d eo y z y jh y c h , co powinno d o ty c z y ć rachunkow ości s ta w ia ją c p rz e d n i ą z u p e łn ie nowe z a d a n ia . Powszechność te g o z ja w isk a j e s t naszym zdaniem na r a z i e n ie do z r e a liz o w a n ia . Możliwe, że k ie d y ś z d a rz ą s i ę sporadyczne p rz y p a d k i obiektów gospodarczych ze zinform atyzow anym i kom
1 - W opraćow aniu będziemy sto so w ać s k r ó t SIR odnosząc go dc c a ł e j k la s y systemów in fo rm aty czn y ch rachunkow ości, k tó ry c p ra k ty c z n e funkcjonow anie upow szechnią z czasem k o tę u te r y d u ż e , m ini i m ikro w s f e r a c h wykonawstwa i p rzew id y w an ia.
pleksow ym i i zintegrow anym i system am i e w id e n o y jn o -in fo rm a ty o s- n y a i, a le obecnie n ie p o tra fim y wskazać p r z y k ła d u ,1 A chyba
o s ią g n ię c ie ta k ie g o e ta p u in f o r m a ty z a c ji d o p ie ro s tw a rz a i n - fo rn a ty o z n e i o rg a n iz a c y jn e podstaw y efektyw nego funkcjonow a
n i a systemów in fo rm a ty c z n o -d ec y z y jn y c h .
W przedstaw ionym sp lo c ie - uwarunkowań d o ty czący ch t e o r i i , p o l i t y k i p o stęp o w an ia 1 p r a k ty k i rachunkow ości je d n o zapewne
s i ę n ie z m ie n i. Otóż szero k o rozum iana ew id en cja z j e j s y s t e mami, a zw łaszcza n ajw ażn iejszy m - rach u n k o w o ści, p o z o s ta n ie f i l t r e m in fo rm a c ji D ecyzyjnych, '
Zapozanjąc s ię szczegółow o z p u b lik a c ja m i cytow anych p o p rz e d n io autorów , s tw ie rd z a s i ę ja k o udowodnioną n ie z b ę d n o ść tw o rz e n ia systemów info rm aty czn y ch rachunkow ości /S I R /. Kon
c e p c je jed n ak że ty c h systemów, 3 t r u k t u r a , k ie r u n k i in fo rm a c y j
nego rozw oju, ic h z a s ię g , zw iązk i z system am i deoyzyjnym i i t p . p o z o s ta ją d y sk u sy jn e .
Nasz p o g ląd na wymienione problem y przedstaw iam y s y n te - ■ ty c z n ie , k o n c e n tru ją c s i ę nad rozważeniem zasto so w ań m ikro
komputerów. K onsekwentnie te ż z o s ta n ą uw zględnione omówione uwarunk ow ania.
Przypom nijm y, że rachunkowość zajm uje c e n tr a ln e m ie jsc e w sy stem ie in fo rm a c ji ek o n o m iczn ej. Rachunkowość, mimo o g ó l
nych procesów pow odujących ro zczło n k o w an ie fu iF c ji d z i a ł a l n o ś c i g o sp o d arczej w p r z e d s ię b io r s tw ie i w ś l a d za tym p o w stający ch n ie r a z bard zo złożonych i sam odzielnych systemów problemowych, zachow ała swą s p o is to ś ć tem atyczną /‘p rzed m io to w ą/ i Bystemową.2 1 - J e s t jednak n a d z ie ja , że w z a k r e s ie "rachunkow ości z a rz ą d
c z e j " w z r a s ta ją szan se j e j u r z e c z y w is tn ie n ia . Świadczy c tym n p . z le c e n ie opracow ania "m odeli d ecy zy jn y ch " w Cen
tra ln y m Program ie 3adawczo-Roz'.vojowym Nr 5 ,1 0 pod nazwą
^D oskonalenie i in fo rm a ty z a c ja system u ra c h u n k o w o ści".
2 - Rezygnujemy ze szczegółow ego opisyw ania cech system u r a chunkow ości u ła tw ia ją c y c h p ro c e s je g o in fo rn s ty z o w a n ia .Z a in tereso w an y c h odsyłamy m .in .d o : H .S o b is: System rach u n k o w ości ja k o podstaw a budowy system u e w id e n c y jn o -in fo rm a ty c e - nego p r z e d s ię b io r s tw a , m a te r ia ły k o n fe re n c y jn e PAN i AS we W rocławiu p t , "Koncepcja system u in fo rm aty czn eg o rachunko
w o śc i, a m eto d o lo g ia p ro je k to w a n ia in fo rm aty c zn y ch s y s t e mów z a r z ą d z a n ia , P race Naukowe AS we W rocławiu n r 151, Tiro- c ł a 1979, s , 117-135; y . B i l a t s Systemcwo-problemowe r e l a c j e w p r o c e s ie i n f o r n a t y r a c j l rachunku kosztow 1 rachunkow ości P ra ce Naukowe AS we W rocławiu n r 205, Wrocław 1982, s .6 3 -
- 10 -
Do n a j c z ę ś c i e j wyodrębnionych systemów problemowych, z k tó r y mi w sp ó łp racu je raehunkowcsó n a le ż ą m .iu .j gospodarka śro d k a mi trw a ły m i, gospodarka m a te r ia ł o ra , p ro d u k c ja pcc.stawowa, p ro d u k c ja pom ocnicza, sp rz e d a ż i wyroby gotow e, z a tr u d n ie n ie i p ła c e c raz k o s z ty ,
Yiychodząc zatem z uzasadnionych z a ło ż e ń , że rachunko
wość to system , w którym n a s tę p u je sy ste m a ty z a c ja in f o r m a c ji ze s f e r y wykonawstwa o ra z , że ma ona w alory i n t e g r u j ą c e , mo
żemy p r z y ją ć zgodnie z r y s . 1 , że są dwie metody prowadzące do sk o n stru o w an ia /z a p ro je k to w a n ia , oprogramowania i w d ro ż e n ia / obiektow ego system u ew id e n c y jn o -in fo rm aty c z n e g o . P o d k re ś la liś m y , że p o w stan ie ta k ie g o system u j e s t oczywistym etapem rozwojowym na drodze dc systemów In fo rn a ty c z n o -d e c y ry jry c h . Dotychczasowe niepow odzenia w ynikały z przypadkow ości i t r y w ia ln o ś c i ro z w ią z a ń , a n ie z ew idencyjnego c h a r a k te ru ta k ie g o sy stem u .
Na r y s .1 p rz e d sta w io n e są. metody« dedukcyjna i in d u k c y j
n a . ' 17 obu z n ic h elementem c e n tra ln y m j e s t m ikrckczęutercw y system rachunkow ości obejicujący o b sz a r rachunkow ości sen su l a r g o .
I s t o t a metody in d u k c y jn e j p c le g a t u na w y k o rzy stan iu metodo
l o g i i rachunkow ości p rzy k o n s tr u k c ji pewnej i l o ś c i m ikrckoaęiu- tero w y ch , ew idencyjnych systemów problemowych. W takim bowiem u j ę c i u n a b ie r a ją one c h a r a k te ru e ty czn eg o z systemem d o c e lo - wym lu b konstruowanym ró w n o leg le - t c j e s t systemem MIKRA,Ł “I N astęp u je Z3tem stopniow a k o n c e n tr a c ja problemowego o to c z e n ia sy s te m : MIKRA, w tymże s y s te m ie . C e n tra ln e n ie js c e rachunko
w ości z o s t a j e zachow ane.
S to s u ją c metodę d ed u k cy jn ą, ja k o e ta p w yjściow y n a le ż a ło b y p r z y ją ć sk o n stru o w an ie sy ste m ; MIKRA. JCUrekOEęuterowe, ew idencyjne system y problemowe s t a j ą s i ę n a to m ia s t obszarem 1 - B liż e j o si* metod np,»« H .S o b ist S y eteey in fo rm aty czn e r a
chunkow ości, P race Kaukow# AE we RToeławiu, n r 330/19E6, z . 143
i - System MIKRA - cikrokom puterow y r y s t t e rachunkow ości funk
c jo n u ją c y w rachunkow ości fin a n so w e j p o s z e rz o n e j e b ila n s i rachunek wyników oraz rachunkowość problem ową. Elem ent*»
c e n tr ilr .y m . ze w zględu n a k o n c e n tra c ję in f o r m a c ji J e e t M2--
■•RAPIN - n ik ro k o rp u tero w y e y e t e r raenunkow ości fin a n s o w e j, a k tu a ln ie re a liz o w a n y p rz e z In stytu t Informatyki w łem kow s k ic h la k ła d a e h P a p ia r n ic s y e h .
- 11 -
ESPS
KIERUNEK KONCENTRACJI METODA INDUKCJI
ESPS
KiERUNEK DEKONCENTRACJI w METODA DEDUKCJI
OBJAŚNIENIE: ESPS - EWIDENCYJNE SYSTEMY PROBLEM OW E, STYCZNE Z RACHUNKOWOŚCIĄ
RYS.1 WYJŚCIOWE METODY BUDOWY OBIEKTOWEGO SYSTEMU EWIDEN
CYJNO - INFORMATYCZNEGO N A BAZIE METODOLOGII RACHUNKO
WOŚCI I SYSTEMU M IK R A
- 12 -
um ożliw iającym rozbudowę i p o s z e rz e n ie system u MIKRA wraz * rozwojem z a s ię g u rach u n k o w o ści, N a stęp u je d e k o n c e n tra c ja p r o b le m a ty k i rachunkow ości, a le bez u t r a t y p rz e z n ią systemowej s p o i s t o ś c i . G ranice rozw oju system u ¡¡IKRA są t u trudne do p rz e w id z e n ia . Schem atycznie p rz e b ie g te g o -p ro c e s u p r e z e n tu ją ry s u n k i 2 , 3 i 4 , Są je d n o c z e śn ie obrazem dynam icznej koncep
c j i m ikrokonputerow ego system u ra ch u n k o w o ści. P o d e jś c ie powyż
s z e uważamy za n a jb a r d z ie j celowe w obecnych w arunkach gospo
daro w an ia, a ta k ż e p r z y s z ły c h , I d z ie o t o , że J e ś l i utrzym a s i ę m in im a listy c z n e te n d e n c je e w o lu c ji rachunkow ości, naw et p r z y w y k o rzy stan iu s p r z ę tu mikrokomputerowego, to rozw ój s y s temu MIKRA o s ta te c z n ie p rz y b ie r z e c h a r a k te r autonom iczny, za m k n ię ty . Y/prawdzie b ę d z ie s i ę obserwować d o sk o n a le n ie s t r u k tu r a l n e i te c h n o lo g ic z n e te g o system u, a le p rz y sz ło śc io w o o<i- o in a s i ę m ożliw ość tw o rz e n ia nowych odmian rachunkow ości z a r z ą d c z e j i zw iązanych z tym nowych systemów z k la s y SIR - zin teg ro w an y ch z systemem decyzyjnym . Z ag ad n ie n ie to i l u s t r u je r y s * 2 . J e s t to ta k ż e p rz y k ła d n ie p e łn e g o d ia lo g u między p ra k ty k ą a t e o r i ą rach u n k o w o ści.
Obserwując bowiem te n d e n c je do t r a d y c j o n a l i z a o j l z a s t o sowań mikrokomputerów p rz e z p ra k ty k ę rach u n k o w o ści, je d n o c z e ś n ie n ie zauważa s i ę z b y t w ie lu nowych p ro p o z y c ji systemów t k la s y SIR, lansow anych p rz e z t e o r i ę . P o g łę b ie n ia owych te n d e n c j i o z n a c zało b y , że o b s z a r rachunkow ości problemowej z r y s . 2 , j e s t tym g d z ie tw orzone będą w k l a s i e SIR system y m ikrokom ute- row e, zwykle o autonomicznym 1 wycinkowym c h a r a k te rz e * Rawet w ramach rachunkow ości fin a n so w e j możliwa j e s t w p ra k ty c e ta k n i e n a t u r a l n a s y t u a c j a , że dwa podsystem y lUKRAPUI-u będą skon
struow ane n i e s p ó j n i e . Tak więc z a m iast system u MIKRA, w y stą p i lu ź n y z b i ó r , m lkrokonputerow ych systemów w rachunkow ości sen su l a r g o .
Z astosow anie metody in d u k c y jn e j, t r a k t u j ą c e j k o n s tr u k c ję system u MIKRA wprawdzie dośrodkow e, a le ca ło śc io w o ,, powinno z a b e z p ie c z a ć autorów p rz e d wskazanymi n ie p ra w id ło w o śc ia m i, Wa
runkiem sprzętowym j e s t s ta n d a r d i- w ie lk o ś ć dostaw mikrckOBęiu- te ró w .
Jak d o tąd pojem ność ic h p a m ię c i, n i e j e d n o l i t e zasady wprowa
d z a n ia danych, s ła b o rozbudowana a r c h i t e k t u r a p o łą c z e ń , je d n o -
- 13
BILANS RACHUNEK WYNIKÓW
<cc 2 2
U J
co
RACHUNKOWOŚĆ BILANSOWA^
EWIDENCJA SYNTETYCZNA PRZEDMIOTOWA ( ZAPIS PODWÓJNY) :
ROZRACHUNKI I ROSZCZENIA
AN ALITYK A PODMIOTOWA I STOP
NIA t ZA PIS POJEDYNCZY-POW TA
R Z A N Y )
SPRAW O ZD W C ZO Ó C BIEŻĄ C Ą
RACHUNKOWOŚĆ SPRZEDAŻY I WYNIKÓW
RACHUNKOWOŚĆ PRODUKTÓW I WYROBÓW GOTOWYCH 1
RACHUNKOWOŚĆ KOSZTÓW (RACHUNEK KOSZTÓW)
RACHUNKOWOŚĆ MATER lAŁOWO-TOWARCMA
r a c h u n k o w o ś ć ŚRODKÓW TRWAŁYCH,
INWESTYCJI
RACHUNKOWOŚĆ DOCHODÓW i ZYSKÓW
<C s I
LU û- f f l w u . CC = • § CL. < at
> -CJ
• o Z OO VI o s i 5 ? S
§ < 1 5 | *
V 00
> §
U i U J Z Z
< <
d c:
Z Z
Si
5: Ga tr
< <
N i N I
00 00
m m c o
LU U J Z Z
KIERUNEK ROZWOJU SYSTEMU M IK R A .P R Z E Z POSZERZE
NIE ANALITYK'» PROBLEMOWEJ. DO SYSTEMÓW STYCZNYCH I OBECNIE N1ES TYCZNYCH
R Y S.2 STRUKTURA MIKROKOMPUTEROWEGO SYSTEMU RACHUNKO
WOŚCI PRZY MINIMAUSTYCZNYCH TENDENCJACH EWOLU
CJI RACHUNKOWOŚĆ:
- 14 -
stanow iskow csć. i je d n o p r ogramowość, wolne so rto w an ie i t p , , pow odują, ze z a k re s p rz e tw a rz a n ia p rz e z Indyw idualny m ik ro - k o c p u te r J e s t ograniczony»
Zachowanie praw idłow ych r e l a c j i między te o re ty c z n y m i badaniam i ncwych odmian rachunkow ości z a r z ą d c z e j, a d o sk o n a le niem mikrokomputerowych systemów w j e j p r a k ty c e , b a r d z ie j z a
pew nia metoda dedukcyjna*
Rys-,3 p r z e d s ta w ia a k tu a ln ie w y stę p u jące po w iąz an ia po
między systemem decyzyjnym w o b ie k c ie gospodarczym , a obsza
ram i g d z ie s ą , lu b winny być lokowane system y m ikrokom putero
w e. Cechą d e z in te g r u ją c ą j e s t indyw idualny przepływ in fo rm a
c j i do system u deoyzyjnego ze wskazanych na r y s , 3 ob3zsrćw . Systemy problemowe n ie e ty c z n e , stanow iąc o d le g łą perspektyw ę r o z s z e r z e n ia z a k re s u rach u n k o w o ści, przedstaw iam y schem atycz
n ie i n ie będą szczegółow o ro z w a ż a n e,1
Obszar ew idencyjnych systemów problemowych ESPS ma obec
n ie c h a r a k te r n ie sp ó jn y * Z w iązki in fo rm a cy jn e z systemem Ł-KRA w y n ik a ją z tr a d y c y jn e j rozbudowy a n a l i t y k i problemowej I I '
s to p n ia lu b odw ro tn ie z przejm ow ania j e j c z ę ś c i p rz e z system y BSPS, X te n sposób u s t a l a j ą s i ę te ż g r a n ic e , tru d n e do p r z e k r o c z e n ia bez i s t o t n y c h zmian m etodologicznych* 'II rozważanym przypadku oznacza to w zbogacenie poznawczych metod rachunko
w o śc i, metodami in n y ch n au k , w potocznym z n a c z e n iu te g o słcw a ju ż na e ta p a c h p rz e d sta w ia n y c h na r y s , 4 . Urażamy, że w p e ł n i in te r d y s c y p lin a r n y rozw ój rachunkow ości i j e j systemów, w tym ta k ż e mikrokom puterowych, j e s t spraw ą n a s tę p n ą i z a le ż n ą n a j b a r d z i e j od mechanizmów z a rz ą d z a n ia gospodarką narodow ą.
D opiero s p l o t omówionych w opracow aniu warunków u m ożli
w ia o s ią g n ię c ie e ta p u rozw oju system u MIKRA, oznaczonego l i t e r ą B na ry s* 4* W zarysow anej s y t u a c j i może z m ien ić s i ę c h a
r a k t e r i lo k a a ja system u MIKRAFIlf ha w y b itn ie sy n te ty c z n y i spraw ozdaw czy. 2 P o stu lu jem y tak że tw o rz e n ie w ielozadaniow ych 1 - P roblem atyka z a w a rta w ty c h system ach oraz perspektyw y w łą
c z e n ia j e j do rachunkow ości p rezen to w an a J e s t b l i ż e j wj H .S o b is, J . B i l a t , ^ ’S t r u k t u r a i problem y rozw oju r a ik r o iń f o r - m atycznych systemów rach u n k o w o ści". L e tn ia Szkoła- K ated r i Zakładów Rachunkowości".Gdańsk 1986, m a te r ia ły k o n fe re n c y jn e , w d ru k u .
2 - Wdrażana obecnie w e r s ja system u MIKRAFIH p rz e d sta w io n a j e s t b l i ż e j w tymże to m ie , wj A .B y tn iew sk l, "K o n stru k cja m ik ro -
SD SYSTEM DECYZYJNY
MIKRA
i
C I g
co 8 ! 0 z3 1
MIKROKOMPUTEROWY SYSTEM RACHUNKOWOŚCI
ŚRODKI T R W E E I INWESTYCJE
ŚRODKI PIENIĘŻNE I RACHUNKI BANKOWE
MATERIAŁY, PRZEDMIOTY NIETRWAŁE .TOWARY
RACHUNEK KOSZTOW
PRODUKTY
DOCHODŹ I ZYSKI
C C D C EWIDENCYJNE SYSTEMY
L o r o p r o b l e m o w e s t y c z n e GOSPOnARKA ŚRODKAMI TRWAŁYMI
GOSPODARKA FINANSAMI I PŁACAMI
GOSPODARKA
MATERIAŁAMI, PRZEDMIOTAMI NIETRW., TOWARAMI
PRODUKCJA
GOSPODARKA WYROBAMI GOTOWYMI
GOSPODARKA ZBYTU
SPN
POSTULOWANY KIERUNEK ROZWOJU SYSTEMU MIKRA DO DOCELOWEJ FORMY SYSTEMU INFORMATYCZNO - DECY
ZYJNEGO, METODA DEDUKCYJNA
OBJAŚNIENIE: S P N -S Y S T E M Y PROBLEMOWE , NIESTYCZNE Z MIKRA.
RYS.3 OBSZAR WYJŚCIOWY I KERUNEK ROZWOJU SYSTEMU MIKRA. TENDENCJE MAKSYMALISTYCZKE EWOLUCJI RACHUNKOWOŚCI.
- 1 4
B
MIKRA — ES PS
< i
* S - 2 X 5*o
•8
GOS POĆ ŚRODKAMI TRWADTMI/
,RKA INWESTYCJE'
GOSPODARKA (ŚROOKI PIENIĘŻNE .RACHU1
KI BANKOWE, PtACE ).
< FINANSOWA A 1 PŁACE,ZATRU- / DNIENIE ,!TP) GOSPOOARKA MATERIAŁ AM!, PRZEDMOTAMł NIE TRWAYMI, TOWARAMI
PRO D U WtfjA RACHUNEK VJKOSZTÓW
gospoda/ka
WYROBAMI n6T OWYMI DOCHODY (SPRZEDA3 1 ZYSKI ___ _ v ... -.. —
P0S2ER2ANIE 2AKRESU ANALITYKI PROBLEMOWEJ
MIKRA
a
5 2t£ O
< <
ss < <
¿ i. l/>
*o o l io _
-ESPS
GOSPODARKA
ŚRODKAMI TRWAŁYMI I INWES,~jACwE '
GOSPODARKA FINANSOWA (ŚRODKI PIENIĘŻNE , RACHUNKI BANKOWE ,
PŁACE , FTP)____________
R02RACHUNKI I ROSZCZENIA ZATRUDNIENIE
GOSPODARKA MATERIAŁAMI PRZEDMIOTAMI
TRWAŁYMI I TOWARAMIPRODUKCJA
E
RACHUNEK KOSZTO' GOSPODARKA WYROBAMI OCTOWYM
DOCHODY, (SPRZEDA2J
OBJAŚNIENIA:
---s / --- —
MIKROKOMPUTEROWE SYSTEMY WIELOZADANIOWE KLASA SIR
A B - UMOWNE ETAPY ROZWOJOWE MIKRA RYS. 4 INTEGRATYWNY ROZWOJ SYSTEMU MIKRA PRZY * £ s -
d e n c j a c h m a k s y m a u s t y c z n y c h £W O .XJI RAC-W-DWCSC
- 17 -
systemów mikrofcoaputeroKych w k l a s i e SIK, g d zie p o jaw ią s i ę ta k ie problem y jak sym ulacja s y t u a c j i p r r e d e ię b io r s tw a p rz y zm ienionych lu b zużytych zasobach środków trw a ły c h , w arunkują
cych p r z y s z łą s y tu a c ję fin a n so w ą,
S tr u k tu r a mikrokomputerowych systemów w ielozadaniow ych może ta k ie być formowana ro z m a ic ie , ja k w wyróżnionym na r y s . 4, c z ę ś ć 'B , o nazw ie "gospodarka finansow a"-. Jak wynika z r y sunku, obok dawnych, sze ro k o rozum ianych a n a lity k p rz e d m io to wych /r o z r a c h u n k i/ i problemowych /n? .p ł a c e / p o ja w ia ją s i ę problemy z a tr u d n ie n ia . Wymieńmy choćby wspomnianą Y /cześniej sym ulację e tr u k t u r y i w ie lk o ś c i z a tr u d n ie n ia ^
O sią g n ię c ie p rz e d staw io n y ch w p o s t a c i k o n c e p c ji, form systemów mikrokomputerowych rachunkow ości, o tw ie ra d a ls z e p e r s pektywy b adań. S ta je e ię bowiem p rz e d m ożliw ością form ułow ania p ra k ty c z n y c h odmian systemów decy zy jn y ch , n ie k o n ie c z n ie b a z u ją cych na m ik ro k o rp u te ra c h , k tó r e w y k o rz y sta ją ja k o id e ę i n t e r d y s c y p lin a rn e zdocycze t e o r i i ra ch u n k o w o ści.
komputerowej rachunkow ości fin an so w ej ISKRA?IK", /n a p r z y k ła d z ie Myszkowskich Zakładów P a p ie r n ic z y c h /,
- 18 -
LITERATURA CYTOWANA I WYKORZYSTANA
1 . J . E i l a t : Syatemowo-problemowe r e l a c j e w p ro c e s ie in fo rm a - t y z a c j i rachunku kosztów i rachunkow ości, Prace Nauko»« AE we W rocławiu n r 205, Wrocław 1962,
2 . J * B i l a t , H .S o b isj S tr u k tu r a i problem y rozw oju m ik ro in fo r - raatycznych systemów rachunkow ości, L e tn ia S zk o ła K ated r i Zakładów Rachunkowości, Gdańsk 1986, m a te r ia ły k o n fe re n c y j
n e , w d ru k u ,
3 . A ,3ytm iew ski: K o n stru k c ja mikrokomputerowej rachunkow ości fin a n so w e j MIKRA?IN, w tymże to m ie,
4 . A,Jarugcrflaj Rachunkowość sp o łe c z n a na t l e te n d e n c ji rozwo
j u rachunkow ości, wt Z eszyty te o re ty c z n e P.ady Naukowej S to w a rz y sz e n ia Księgowych w P o ls c e , n r 7, Warszawa 1984, 5 . E łS o b is i E k s p lo a ta c ja obiektow ych aystenów in fo rm aty czn y ch
w ś w ie tle re fo rn y g o s p o d a rc z e j, M a te ria ły p o k o n feren cy jn e n t . Problemy tw o rz e n ia i funkcjonow ania systemów inform a
ty czn y ch z a rz ą d z a n ia w zreformowanym p rz e d s ię b io rs tw ie ,A E K atow ice, 1982,
6 . H .S o b isj K a lk u la c ja kOBztćw. i j e j z a le ż n o ś ć od system u z a r z ą d z a n ia gospodarką narodow ą. P race Naukowe p t . "K oszty"
Wyższej Szkoły Ekonomicznej we W rocławiu, n r 20, 1970, 7 . H .S o b isj O rg a n iz a c ja zastosow ań m ikrokonęuterów w sy stem ie
rachunkow ości', M a te ria ły k o n fe re n c y jn e p t , S ysteny m ikro
komputerowe w p r z e d s i ę b i o r s t w i e . K o n fe re n c ja n r 14, TNOiK O ddział we W rocław iu, 1985 ro k , s ty c z e ń ,
8 . H .S o b isj System rachunkow ości ja k o podstaw a budowy system u ew id en cy jn o -in fo rm aty c zn eg o p r z e d s ię b io r s tw a , m a te r ia ły k o n fe re n c y jn e PAN i AE we W rocławiu p t , 'K oncepcja system u in fo rm aty c zn eg o rach u n k o w o ści, a m eto d o lo g ia p ro je k to w a n ia in fo rm aty czn y ch systemów z a r z ą d z a n ia , P race, Naukowe we Wro
c ła w iu n r 151, Wrocław 1979,
9 . H .S o b isj Systemy in fo rm a ty cz n e rachunkow ości, Prace Naukowe AE we W rocławiu, n r 330/1986,
10, J,'W ild t P rc b le m a tik d e r N utzenbew ertung v en I n f o r n a tio n e n . Z e i t s c h r i f t f i t r B e tr ie b s w ir ts c h a f t n r 5, 1977,
11, G .G .Z ie liń s k i: Mechanizm s te ro w a n ia przemysłem s o c j a l i s t y c z nym, wj Ekonomia p o lity c z n a , pod r e d , Ł i.P o h o rille , Warszawa 1968,
- 19 -
12, I.O z ie dziczą* s In form atyka w rachunkow ości, PWI Warszawa 1905,
13, T .P echei Metody bilan so w e jak o podstaw a systemów in fo rm a
tycznych g o sp o d a rk i narodow ej, S to w a rzy sze n ie Księgowych w P o ls c e , Warszawa 1985,
14, T .W ierzbicki« System I n f o rm a c ji g o s p o d a rc z e j, PWS '4'ersza- wa 1981.
- 20 -
Dr Andrzej B ytr.iew ski I n s t y t u t In fo rm a ty k i A£ we W rocławiu
S0H5TRÓKĆJA T^CKCyPUEERGISJ RACHUSX0:/0iC2 PirAKSCWEJ - yKBAPlN
/'¡a p rz y k ła d z ie --’yszkow skich Zakładów P a p ie rn ic z y c h / 1, Wprowadzenie
In fo rm a ty z a c ja system u rachunkow ości stanow i złożony problem p ro jek to w y i wdrożeniow y. Wynika to s tą d , że w p ro c e sach in form atyzow ania z re g u ły w ystęp u ją problem y in te r d y s c y p l i n a r n e . Podobnie j e s t i w tym przy p ad k u . Z je d n e j s tro n y w y stęp u ją problem y m erytoryczne zw iązane z rachunkow ością, j e j o rg a n iz a c ją i funkcjonow aniem , a z d r u g ie j problem y k o n s
t r u k c j i systemów /m ik ro in fo rm a ty c z n y c h /, ic h o r g a n iz a c ji, p ro je k to w a n ia i w d ra ż a n ia . W szystko t o wpływa na s ie b ie i tworzy nowe, d o tąd n iezn an e problem y. P o n iż e j zaprezentow ano sposób ro z w ią z a n ia ta k ie g o -p ro b le m u . D la u ś c i ś l e n i a p o d k r e ś lić n a le ż y , że w n in ie js z y m r e f e r a c i e p rz e d sta w io n a z o s ta n ie ty lk o k o n s
tr u k c j a rachunkow ości fin an so w e j z zastosow aniem m ikrokompute
rów z s e r i i Elwro 500.
P o ję c ie rachunkow ości fin an so w ej n ie j e s t je s z c z e p rz e z w sz y stk ic h je d n o z n a c z n ie ro zu m ian e. W zw iązku z-powyższym c e lowe w ydaje s i ę b l i ż s z e j e j z a p re z e n to w a n ie . Rachunkowość f i nansowa obejm uje swoim zakresem w sz y stk ie z ja w isk a gospodarcze i l u e t r u j ą c e c a ł o k s z t a ł t d z i a ł a l n o ś c i o k reślo n eg o obiektu-. Re
a l i z u j e w ie le różnych f u n k c ji o c h a ra k te rz e » ewidencyjnym^
obliczeniow ym , k o n tro ln y m , an ality czn y m i sprawozdawczym.
Ew idencja s y n te ty c z n a obejmuje zestaw k o n t zaw artych w typowym p la n ie k o n t dostosow anych do p o trz e b k o n k retn y ch je d n o ste k g o sp o d arc zy ch . Na k o n ta ch ty c h ujmowane są na ogół w sz y stk ie zagregowane o p e ra c je g ospodarcze dokonywane n a pod
sta w ie zapisów a n a lity c z n y c h , k tó r e są z r e g u ły indyw idualne w każdym p r z e d s i ę b i o r s t w i e , Do o p e r a c ji g ospodarczych r e a l i z o 1 - Cz-.Bicz - K o n stru k c ja podsystem u IHRAFIN. M inikoaputerow a
rschunkow ośó fin an so w a w ramach system u inform atycznego rach u n k o w o ści. P race Naukowe AE we W rocław iu, n r 133/155,
1979 r .
- 21 -
wanych w ramach rachunkow ości fin an so w ej n a le ż y z a lic z y ć m .in»
n a s tę p u ją c e ty p y o p e r a c jij ew id en cja o b ro tu środków p l e n i ę ż - nyoh, rozrachunków i r o z l i c z e ń , ew id en cje funduszów, ewiden
c j a in w e s ty c ji i in n e . Tego typu o p e ra c je n a ogół prow adzi d z i a ł k się g o w o śc i fin an so w ej i o g ó ln e j.
2 . S tr u k tu r a system u mikrokomputerowej rachunkow ości f in a n s o wej JOKRAFII?
System m ikrokonputerow ej rachunkow ości fin a n s o w e j, z p unktu w id z e n ia typów o p e r a c ji go sp o d arczy ch , p o d z ie lo n o na n a s tę p u ją c e podsystem y / p a t r z r y s , l / i
- m lkrokonęuterow a rachunkow ość b ila n so w a - 1EDCRABIL.
- mlkrokOBęuterowa rachunkowość rozrachunków - KKRAROZ.
Podsystem KUCRABIL ujm uje w sz y stk ie o p e ra c je g o sp o d a rc z e , w pewnej c z ę ś c i a n a lity c z n e , a le p rzed e w szystkim o p e ra c je Już w znacznym s to p n iu zagregowane na k e n ta c h p rzed m io to w y c h /rze
czowych,^ k tó r e o b ra z u ją zmiany zachodząoe w to k u d z i a ł a l n o ś c i g o sp o d a rc z e j w s t a n i e aktywów i pasywów.
Rys» 1 S tr u k tu r a system u MKRAJIK
3 . O rg a n iz a c ja podsystem u rachunkow ości b ila n so w e j E3KRABIL Rachunkowość b ila n so w a n i e ujm uje w sposób a n a lity c z n y w sz y stk ic h o p e r a c ji g o sp o d a rc z y c h . Ta c z ę ś ć a n a lity c z n a r e a l i zowana J e s t w sposób tra d y c y jn y , p rzed e w szystkim w p o z o s ta - 1 - K onta przedm iotow e /rz e c z o w e / stan o w ią elem ent zw artego
system u ko n t sy n te ty c z n y c h z pewną rozbudową a n a lity c z n a , a k o re sp o n d e n c ja między n im i p r z e b ie g a w myśl z a sa d podw ój
nego z a p is u ,
R p i. k o nto ś ro d k i trw a łe - 001, budynki - 10, c z y l i p o łą c z o ny symbol k o n ta "Ś rodki trw a łe -b u d y n k i" równa s i ę symb.
001 lfc.
2 - W .Byrski - Metoda p r s je k to w a n ia małych Bystenów in fo rm a
tycznych z a rz ą d z a n ia z zastosow aniem modelu procesów i n f o r m acyjnych, P race Haukowe AS we W rocławiu, n r 261,1984 r .
- 2 2 -
ły c h elem e n tach s tr u k tu r a ln y c h rachunkow ości ta k ic h . Jak», e w id e n c ja środków trw a ły c h , ew id en c ja wyrobów, ew id en cja k o sz
tów ,^ Podsystem rachunkow ości b ilan so w ej JJIKSABIL Je d y n ie p rzejm u je t e dane z wyżej wymienionych e w id e n c ji problemowych . s c a l a j ą c je i tw orząc w te n sposób najw yższy s to p ie ń a g r e g a c ji danych, c z y l i b ila n e księgow y.
C zynności re a liz o w a n e w p ro c e s ie p rz e tw a rz a n ia danych podsystem u 15IKRABIL p o d z ie lo n o na t r z y fa z y i
- f a z a I - "Z akładanie zb io ró w ",
- fa z a I I - "Gromadzenie i k sięg o w an ie o p e r a c j i " , - fa z a I I I - "Em isja wydawnictw",
P aza I "Z akładanie zbiorów danych" p o le g a ha u tw o rzen iu na p o d staw ie danych z tr a d y c y jn e j k a r t o t e k i k o n t p rzed m io to wych w p am ięci ze w n ę trz n ej /d y sk ach e la s ty c z n y c h / n a s tę p u ją c y c h
zbiorów danychi "In d ek su k o n t przedm iotow ych", k a r t o t e k i ob
rotów k o n t przedm iotow ych - I " o raz " K a rto te k i obrotów ko n t przedm iotow ych - I I " , Z b ió r "K a rto te k a obrotów k o n t p rzedm io
towych - 1" za w ie ra w sz y stk ie k o n ta przedm iotow a i ic h o b ro ty z o k re su p o p rz e d n ie g o , o k resu b ie ż ą c e g o , c z y l i w c ią g u m ie s ią c a 1 n a r a s ta ją c o w c ią g u ro k u , N atom iast T a r t o t e k a obrotów k o n t przedm iotow ych - I I " z a w ie ra ty lk o dane o o b ro ta c h d n ia b ie ż ą c e g o i n a r a s t a j ą c o w c ią g u m ie s ią c a . Ta o s t a t n i a k a r t o te k a e k sp lo ato w an a J e s t d o p ie ro w p o d sy stem ie 1HKRAR0Z, Wyko
rzy sty w an a j e s t Jednorazow o w c y k lu dobowym w p o d sy stem ie JQ- KRAB1L celem p r z e n i e s i e n i a obrotów d z ien n y c h do T C a rto te k i ob
rotów k o n t przedm iotow ych - I " , Ponadto w t r a k c i e z a k ła d a n ia zbiorów tworzone są tabulogram y t e j samej t r e ś c i co z a w a rto ść zbiorów celem udokumentowania w sposób tr w a ły wprowadzonych d an y ch . P a ła t a re a liz o w a n a J e s t jednorazow o w momencie w dra
ż a n ia podnystem ui może ona być ta k ż e wykurzy e t jprana w tr a k o i*
e k s p l o a t a c j i podsy stem u , gdy będą tw orzone 1 z a k ła d a n e nowe k o n ta .
1 - J e ś l i k tó r a ś z ty c h e w id e n c ji problemowych re a liz o w a n a J e s t au to m aty c zn ie a zastosow any s p r z ę t n ie J e s t kompaty
b i l n y , wówczas dane do rachunkow ości fin an so w ej p rz e n o sz o ne cą s a pomocą p o le c e ń księgow cułia. N a to m iast, gdy wystę
p u je k o m p aty b iln o ść te c h n o lo g lc z n o -s p rz ę to w a r e a l i z a c j i t e go ele m en tu z rachunkow ością b ila n so w ą , wtedy dane p rzen o szone są a u to m a ty c z n ie .
- 23 -
Pasa XI - "Gromadzenia i księgowanie o p e r a c ji" r a a liiu - Je właśoiwy p ro o es przetwarzania w podsystem ie EKRABIL. Ra p o d sta w ie danych zawartych w dokumentach księgow ych npj p o le - oeń k się g o w a n ia , dokumentów in w esty cy jn y ch z a w ie ra ją c y c h z a dekretow ane operacje tworzy s i ę na dysku elasty czn y m z b ió r roboczy DEKI, J e s t on podstaw ą do p rzep ro w a d zen ia a k t u a l i z a c j i /z a k s ię g o w a n ia / w z b io rz e "K a rtte k a obrotów ko n t p rz e d miotowych - I " o raz a k t u a l i z a c j i z b io ru "O peracje k o n t p rz e d miotowych". Ponadto w t r a k c i e z a k ła d a n ia z b io ru DEK1 wyprowa
dzany J e s t tabulogram "D ziennik wprowadzonych d e k retó w ". Dru
gim zbiorem roboczym, k tó r y b ę d z ie wykorzystywany do a k t u a l i z a c j i 'K a r to te k i obrotów k o n t przedm iotowych - I " j e s t "K arto
te k a obrotów k o n t przedm iotowych - I I " , k t ó r a z o s t a ł a z a p is a n a w pod sy stem ie HIKRAROZ. A k tu a liz a c ja z b io ru re a liz o w a n a J e s t w c y k lu dobowym. In fo rm acje można u d o s tę p n ia ć n a b ie ż ą c o w t r y b i e konserw acyjnym , np» e ta n obrotów wybranego k o n ta , bądź te ż wybranych k o n t, Wyprowadzanie in f o r m a c ji może s i ę od
bywać po p rzez w y św ie tle n ie na m onitorze ekranowym lu b w p o s ta c i tab u lo g ram u ,
Paza I I I - "Em isja wydawnictw" um ożliw ia wyprowadzanie na p o d staw ie w c z e śn ie j utw orzonych zbiorów n a s tę p u ją c y c h wy
dawnictw» "Z estaw ien ie obrotów i s a ld k o n t s y n te ty c z n y c h " ,
"Z estaw ien ie obrotów i s a ld k o n t przedm iotow ych", "Z estaw ie
n ie o p e r a c j i ko n t przedm iotow ych", "Z estaw ien ie kosztów w u - k ła d z ie rodzajowym ", "Z estaw ien ie kosztów w u k ła d z ie k a lk u la cyjnym ".
Schemat ideowy p ro c e s u p rz e tw a rz a n ia danyoh podsystem u MIKRA3IL p r z e d s ta w ia r y s , 2 .
4 , O rg a n iz a c ja podsystem u rachunkow ości rozrachunków-WDCRAROZ Drugim podsystemem system u MEKRAFIK j e s t podsystem MI
KRAROZ, Zadaniem teg o podsystem u J e s t ew idencjonow anie o p e ra - o j i gospodarczych k tó r e mają zw iązek z kontam i rozrachunków /z e s p ó ł 2 / , O peracje a n a lity c z n e ujmowane są n a k o n ta c h p o d - a io to w y o h ,1 n a to m ia st ic h agregow anie prowadzone j e s t n a kon- 1 - Konto podmiotowe j e s t to ta k i e konto a n a lity c z n e , k tó r e
s łu ż y do k sięgow ania, o p e r a c ji gospodarczych zw iązanych z osobami prawnymi bądź te ż fiz y c z n y m i. Konta podmiotowe są a n a l i t y k ą do k o n t przedm iotow ych ty p u ro zrach u n k o w eg o /zes
p ó ł k o n t 2 /-,P o r, H .Sobis - Rachunkowość p rz y zasto so w a n iu
- u -
w Ry í. Z S c J u r n m i o t j r l n j p o e k u t i t m u , ^itrvím/mOu¿e<r-ur/
Tx»aúu.¿Vidríe. UI*niaírcj fW/KXtSJL)
- 25 -
ta a h przedm iotow ych.
E w idencję rozrachunków prow adzi s i ę p rze d e w szystkim n a p o d sta w ie dokumentów źródłow ych t a k i c h , Ja k i f a k tu r y /w łasn e i o b c e /, dokumenty bankowe, kasow e, n o ty księgow e 1 in n e .
Podsystem KIKRaROZ realizo w a n y J e s t w t r z e c h fa z a c h i - f a z a I - "Z akładanie zb io ró w ",
- f a z a I I - "Gromadzenie i k sięg o w an ie o p e r a c j i " , - fa z a I I I - "Em isja wydawnictw",
Paza I - "Z ak ład an ie zbiorów " p o le g a na tym, że n a pod
s ta w ie danych zaw artych w tr a d y c y jn e j k a r to te c e k o n t podm ioto
wych tw orzy s i ę n a s tę p u ją c e z b io ry danych n a dyskaoh e l a s t y c z nych» "Indeks k o n t podmiotowych", "K arto tek ę k o n t podm iotowych"
i z b ió r "O peracje k o n t podm iotcw ych". Ponadto wyprowadzane s ą w p o s t a c i tabulogramów id e n ty c z n e d an e, k tó r e są zaw arte w z b io ra c h p o m ięci zew n ętrzn y ch ,
Paza I I - "Gromadzenie i k sięg o w an ie o p e r a c j i " r e a l i z u j e s z e re g o z y n n o ś c i, P ierw szą podstawową c z y n n o śc ią j e s t u tw o r z e - ' n ie n a p o d staw ie danych z dokumentów źródłow ych z a w ie ra ją c y c h d e k re ty o p e r a c ji gospodarczych z b io ru roboczego DEK2. Ha pod
sta w ie te g o z b io r u r e a l i z u j e s ię k sięg o w an ie o p e r a c ji w z b io rz e "K a rto te k a k o n t podmiotowych" i "K a rto te k a obrotów k o n t przedm iotow ych - I I " , N astęp n ie z b ió r DEK2 wykorzystywany J e s t do a k t u a l i z a c j i z b io r u "O peracje k o n t podm iotow ych". Po doko
n a n iu a k t u a l i z a c j i w c z e śn ie j tr z e c h wymienionych zbiorów można n a b ie ż ą c o w t r y b i e konwersacyjnym u d o s tę p n ia ć in fo rm a c je o s t a n i e obrotów k o n ta lu b wybranych k o n t w p o s t a c i tab u lo g ram u , bądź t e ż w y ś w ie tle n ia n a m o n ito rze ekranowym.
Paza I I I - "E m isja wydawnictw" r e a l i z u j e p ro c e s u d o s tę p n i a n i a danych z r e g u ły na k o n iec o k re su obrachunkowego w p o s t a c i tabulogram ów , W f a z i e t e j u z y sk u je s i ę s z e re g wydawnictw, szczegółow e ic h nazwy n aw ie ra r y s . 3 . N ależy zw róolć uwagę na z e s ta w ie n ie "R o zd z ie ln ik ko sztó w " i "Z estaw ie n ie dekretów au
to m a ty czn ie sp o rząd z o n y ch ", "R o zd zieln ik k o sztó w " sp o rząd zo n y j e s t p rzed e w szystkim z f a k t u r obcych usługow ych n p j z a t r a n s p o r t . N a to m iast, j e ś l i ch o d z i o "Z estaw ien ie dekretów autom a-
- komputerowych systemów' lic z ą c y c h /k o n c e p c ja , z a ło ż e n ia k o n s
t r u k c y j n e / . P race Naukowe AE we W rocławiu n r 133/155,1979 r .
k*J Ttctik- ^ /f l¡ _ r
r( ?
r Ml KHO
Y UH&ZN 1---- L-i~
U--- >i KtlKK t- ♦
0 *--- łL ■
Wf-Uit. B4kmr-
\¿4‘ pnuormu»
[*+/** U
^TP- i"
j i j
¿ Y 5 .I ScJriw rst O Q oU ¡j J>o o tsy stim cj y>i¡crt>t£>mpu¿Lro^a
■TmÓHjmtóMüici r0zy%cÁan LéW fMjtfftOZj
27
ty c z n ie ep o r zą dz onyc h " uzyskiwane ono j e s t ze z b io ru "K arto
te k a obrotów k o n t przedm iotowych - I I " » Z e sta w ie n ie to spo
rząd zan e j e s t c o d z ie n n ie d l a celów dowodowych 1 j e s t t r a k t o wane ja k dokument p o le c e n ie księgow ania» Również dane ze zbis r u "K arto tek a obrotów k o n t przedm iotow ych - I I " przenoszone są c o d z ie n n ie do " K a rto te k i obrotów kont przedm iotow ych - I"i T akie ro z w ią zan ie k sięg o w an ia w sposób zagregowany o p e r a c ji g ospodarczych na k o n tac h przedm iotow ych wynika z konieczn o ści o g ra n ic z a n ia a n a lity c z n y c h zapisów w p odsystem ie MIKRABIL, z uwagi n a n i s k i e p a ram etry p am ięci zew n ętrzn y ch . R ozw iązanie to s p e łn ia wymogi praw idłow ej e w id e n c ji k s ię g o w e j.
5. O rg a n iz a c ja p ro c e s u p rz e tw a rz a n ia danych w sy stem ie MKRAFIK
O rg a n iz a c ja p ro c e su p rz e tw a rz a n ia d o ty czy zag ad n ień w prowadzania danych, p ro c e s u p r z e tw a rz a n ia sen su s t r i c t o oras sposobu wyprowadzania in f o r m a c ji wynikowych.
J e ś l i ch o d zi o sposób w prow adzania danych w system ie MIKRAFIII to j e s t on zorganizow any n a s tę p u ją c o , Deuie z d«kurneb tów źródłowych wprowadzane są za pomocą k la w ia tu r y mikrokom
p u te r a do zbiorów D3K'i i DEK2 w p a m ięci z e w n ętrzn ej z jedno
czesnym prowadzeniem k o n t r o l i programowej danych wejściowych.
Utworzone z b io ry ro b o cze DEKI i DEK2 mogą być w k a ż d e j c h w ili rczksięgow ane do zbiorów k a rto tek o w y ch , jed n ak d la zachowania pewnej o r g a n iz a c ji p ro p o n u je s i ę p rz e tw a rz a ć t e z b io ry w cykl1 dobowym; zw iększy to b ezp ieczeń stw o danych, n a to m ia s t j e ś l i ch o d z i o in fo rm a c je wyprowadzane na m o n ito r ekranowy, mogą ot być u d o stę p n ia n e w k a ż d e j c h w ili n a ż ą d a n ie użytkow nika, ocsfi w iś c ie przy z a ło ż e n iu , że z b io ry z k tó ry c h s i ę k o r z y s ta są ró*
n ie ż na b ie ż ą c o ak tu alizo w an e /co n ajm n ie j w c y k lu dobowym/«
6 . Z a le ty i wady system u MEKRAPIB
P rzed staw io n y w z a r y s ie system MIKRA?IB c h a ra k te ry z u je s i ę n a stę p u ją c y m i z a le ta m i:
- z b io ry danych źródłow ych i wynik owych um ieszczone są na dys kach e la s ty c z n y c h p rz e z co skrócony j e s t o zas p rz e tw a rza n i!
i a k t u a l i z a c j i z b io ró w .o ra z u d o s tę p n ia n ia in f o r m a c ji w po
rów naniu do tra d y c y jn e g o /r ę c z n e g o / k się g o w a n ia ,
- u ła tw io n y j e s t selek ty w n y d o stęp do danych zaw arty ch n a dys
