Ministrantura w liturgii tradycyjnej

(1)

Ministrantura w liturgii tradycyjnej

lecta, cantata, solemnis, defunctorum

Autorem opracowania jest Wirtualne Wydawnictwo WiWo (http://wirtualnewydawnictwowiwo.blogspot.com/).

Redakcja WiWo przyjmuje integralnie katolickie stanowisko teologiczne w duchu tego prezentowanego przez portale

internetowe http://www.ultramontes.pl/,

http://sedevacante.pl/, https://novusordowatch.org/ oraz stronę autorską Johna S. Daly'ego https://romeward.com/.

Opracowanie graficzne, układ, redakcja: Saileh

(2)

Spis treści

Ministrantura: Missa lecta (Msza czytana)...3

Ministrantura: Missa cantata (Msza śpiewana) - Akolici, turyfer i ceroferariusze...9

Akolici – msza śpiewana...9

Turyfer – msza śpiewana...12

Ceroferariusze – Msza śpiewana...16

Ministrantura: Missa solemnis (Msza uroczysta) - akolici i turyfer19 Akolici – Missa solemnis...19

Turyfer – Missa solemnis...22

Ministrantura: Missa defunctorum (Msza za zmarłych) - Requiem 26 Missa cantata...26

(3)

Ministrantura: Missa lecta (Msza czytana)

Wychodząc z celebransem (C) z zakrystii, ministrant (M) dzwoni i podaje mu wodę święconą. Przed ołtarzem odbiera biret,

pamiętając o pocałunkach liturgicznych.

Następnie przyklęka wraz z C po jego lewej stronie¹, a potem klęka obok C przed najniższym stopniem ołtarza po stronie ewangelii i odmawia z nim modlitwy u stopni ołtarza.

C: In nómine Patris, † et Fílii, et Spíritus Sancti. Amen.

C: Introíbo ad altáre Dei.

M: Ad Deum qui lætíficat juventútem meam.

C: Júdica me Deus, et discérne causam meam de gente non sancta : ab hómine iníquo et dolóso érue me.

M: Quia tu es Deus fortitúdo mea : quare me repulísti, et quare tristis incédo, dum afflígit me inimícus?

C: Emítte lucem tuam, et veritátem tuam : ipsa me deduxérunt, et adduxérunt in montem sanctum tuum, et in tabernácula tua.

M: Et introíbo ad altáre Dei : ad Deum qui lætíficat juventútem meam.

C: Confitébor tibi in cíthara Deus, Deus meus : quare tristis es ánima mea, et quare contúrbas me?

M: Spera in Deo, quóniam adhuc confitébor illi : salutáre vultus mei, et Deus meus.

C: Glória Patri, et Fílio, et Spíritu Sancto.

M: Sicut erat in princípio et nunc, et semper, et in sǽcula sæculórum. Amen.

C: Introíbo ad altáre Dei.

M: Ad Deum qui lætíficat juventútem meam.

C: Adjutórium nostrum † in nómine Dómini.

M: Qui fecit cælum et terram.

C: Confíteor Deo omnipoténti, beátæ Maríæ semper vírgini, beato Michaéli Archángelo, beáto Joánni Baptístæ, sanctis Apóstolis Petro et Paulo, ómnibus Sanctis et vobis fratres, quia peccávi nimis

cogitatióne, verbo, et ópere : mea culpa, mea culpa, mea máxima

1 Jeśli C nosi biret, należy pamiętać o odebraniu go i pocałunkach liturgicznych.

(4)

culpa. Ideo precor beátam Maríam semper vírginem, beátum Michaélem Archán-gelum, beátum Joánnem Baptístam, sanctos Apóstolos Petrum et Paulum, omnes Sanctos, et vos fratres, oráre pro me ad Dóminum Deum nostrum.

M: Pochylając się lekko do C: Misereátur tui omnípotens Deus, et dimíssis peccátis tuis, perdúcat te ad vitam ætérnam.

C: Amen.

M: Pochylony głęboko ku ołtarzowi: Confíteor Deo omnipoténti, beátæ Maríæ semper vírgini, beato Michaéli Archángelo, beáto Joánni Baptístæ, sanctis Apóstolis Petro et Paulo, ómnibus Sanctis (Pochylając się do C na et tibi Pater) et tibi, Pater, quia peccávi nimis cogitatióne, verbo, et ópere : (uderzając się otwartą dłonią trzy razy w pierś na słowo MEA) mea culpa, mea culpa, mea máxima culpa. Ideo precor beátam Maríam semper vírginem, beátum Michaélem Archángelum, beátum Joánnem Baptístam, sanctos Apóstolos Petrum et Paulum, omnes Sanctos, (Pochylając się do C na et te, Pater) et te, Pater, oráre pro me ad Dóminum Deum nostrum.

C: Misereátur vestri omnípotens Deus, et dimíssis peccátis vestris, perdúcat vos ad vitam ætérnam.

M: Amen.

C: Wyprostowując się Indulgéntiam, † absolutiónem et

remissiónem peccatórum nostrórum, tríbuat nobis omnípotens et miséricors Dóminus.

M: Amen.

C: Deus tu convérsus vivificábis nos.

M: Et plebs tua lætábitur in te.

C: Osténde nobis, Dómine, misericórdiam tuam.

M: Et salutáre tuum da nobis.

C: Dómine exáudi oratiónem meam.

M: Et clamor meus ad te véniat.

C: Dóminus vobíscum.

M: Et cum spíritu tuo.

Kiedy C mówi: Orémus, M (jeśli potrzeba) pomaga mu wejść na stopnie, a następnie klęka na najniższym stopniu ołtarza po stronie

(5)

ewangelii, przed rogiem ołtarza. Czyni z C znak krzyża na Introit.

Potem odpowiada:

C: Kýrie eléison M: Kýrie eléison C: Kýrie eléison M: Christe eléison C: Christe eléison M: Christe eléison C: Kýrie eléison M: Kýrie eléison C: Kýrie eléison

M recytuje Gloria razem z C, na końcu czyniąc znak krzyża.

Potem odpowiada:

Po Kolekcie (Oratio):

C: Per omnia saecula saeculorum.

M: Amen.

Po Lekcji (jeśli lekcja jest czytana cicho, C da znak, że skończył ją czytać):

M: Deo grátias.

Gdy C przejdzie na środek, M idzie po mszał, aby przenieść go na stronę ewangelii, przyklękając przed krzyżem. Stawia mszał

i czeka:

C: Sequéntia (lub Initium) sancti Evangélii secúndum N.

M: Glória tibi, Dómine.

Na pierwsze imię Jezus M skłania się, idzie na stronę lekcji i staje zwrócony w stronę mszału. (Jeśli nie ma imienia Jezus, M zaraz po rozpoczęciu Ewangelii idzie na stronę lekcji bez skłonu). Na koniec Ewangelii odpowiada:

M: Laus tibi, Christe.

Po Ewangelii lub Credo odpowiada : C: Dóminus vobíscum.

(6)

Po Offertorium M odbiera od C welon i składa go po stronie

lekcji. Następnie idzie do kredensu po ampułki i podchodzi do rogu ołtarza (strona lekcji). Gdy C się zbliża, M pozdrawia go lekkim pochyleniem głowy, a następnie całuje ampułkę z winem i podaje ją C. Kiedy C nalewa wino, M całuje ampułkę z wodą; potem odbiera wino, całuje ampułkę z winem i prezentuje do błogosławieństwa wodę. Następnie odbiera wodę i całuje ampułkę; skłania lekko głowę i odnosi ampułki na kredens. Bierze ręczniczek, lawaterz i wodę do Lavabo i skłaniając lekko głowę do C (przed i po)

obmywa palce C. Następnie odnosi wszystko na kredens i, niosąc dzwonek, idzie na swoje miejsce po stronie lekcji, klękając na najniższym stopniu przed rogiem ołtarza. Następnie odpowiada C:

C: Oráte, fratres… Patrem omnipotentem.

M: Suscípiat Dóminus sacrifícium de mánibus tuis ad laudem et glóriam nóminis sui, ad utilitátem quoque nostram, totiúsque

Ecclésiæ suæ sanctæ.

C: Per ómnia sǽcula sæculórum.

M: Amen.

C: Sursum corda.

M: Habémus ad Dóminum.

C: Grátias agámus Dómino Deo nostro.

M: Dignum et justum est.

Kiedy C mówi Sanctus, M dzwoni trzy razy. M czyni z C znak krzyża podczas Benedictus.

Kiedy C wyciąga ręce nad kielichem na Hanc ígitur, M dzwoni jednokrotnie. Następnie idzie uklęknąć na najwyższym stopniu; tak, by mógł łatwo unieść skraj ornatu. Dzwoni jednokrotnie podczas każdego przyklęknięcia C przed i po podniesieniu. Dzwoni na

podniesienie Hostii, a potem kielicha; za każdym razem trzykrotnie.

Po zakończeniu obydwu podniesień, wraca na swoje miejsce przyklękając uprzednio na środku dla uczczenia obecności Pana Jezusa.

Gdy C mówi Nobis quoque peccatóribus, M wraz z nim uderza się raz w pierś.

(7)

Pod koniec Kanonu, gdy C podnosi Hostię i kielich mówiąc omnis honor (małe podniesienie), M dzwoni raz. Odpowiada:

C: …per ómnia sǽcula sæculórum.

M: Amen.

C: Pater noster… et ne nos indúcas in tentatiónem.

M: Sed líbera nos a malo.

C: …per ómnia sǽcula sæculórum.

M: Amen.

C: Pax Dómini sit semper vobíscum.

Podczas Agnus Dei na każde NOBIS M uderza się otwartą dłonią w pierś.

M dzwoni po jednym razie na każde z trzech Dómine, non sum dignus C.

Gdy C komunikuje z kielicha, M wstaje, zanosi dzwonek na kredens i bierze patenę komunijną. Przyklęka przed stopniami ołtarza, a następnie idzie uklęknąć na najwyższym stopniu, aby przyjąć Komunię Św. Odmawia trzy razy Domine non sum dignus, za każdym razem bijąc się w pierś na słowo SUM. Następnie

komunikuje, wstaje i towarzyszy kapłanowi przy rozdawaniu Komunii.

Po rozdaniu Komunii ministrant przekazuje patenę celebransowi lub kładzie ją na korporale; następnie klęka przy kredencji. Gdy C przyklęknie i zamknie tabernakulum, M wstaje, bierze ampułki z winem i wodą, podchodzi do C i na jego znak wlewa wino do kielicha. Potem idzie przed stopnie ołtarza po stronie lekcji, a gdy C podejdzie do rogu ołtarza, M kłania się i puryfikuje winem,

a następnie wodą palce kapłana. Później odnosi wypuryfikowaną patenę komunijną na kredens.

Po puryfikacji palców M przenosi mszał na stronę lekcji, a welon na stronę ewangelii; kładzie welon na ołtarzu; trzyma otwartą bursę, aby C mógł włożyć do niej korporał; odkłada bursę; podaje C

welon, a następnie bursę. Potem wraca na swoje miejsce po stronie ewangelii i klęka na najniższym stopniu.

(8)

C: Ite, missa est.

M: Deo grátias.

C: Benedícat vos omnípotens Deus, Pater, Fílius, † et Spíritus Sanctus.

M: Amen.

M wstaje.

C: Sequéntia sancti Evangélii secúndum Joánnem.

M: Glória tibi, Dómine.

Po tym dialogu M idzie na swoje miejsce po stronie lekcji

i odwraca się jak podczas ewangelii. Przyklęka z C na et verbum caro factum est.

Na koniec odpowiada:

M: Deo grátias.

Następnie przyklęka wraz z celebransem² i, poprzedzając go, wraca do zakrystii, gdzie wraz z nim pozdrawia krzyż. Potem klęka, prosi o błogosławieństwo (Iube, domne, benedícere) i żegna się na słowa celebransa.

ZASADY OGÓLNE

Ministrant klęczy wyprostowany (wyjątek: skłon na Confiteor).

Wstaje tylko wtedy, gdy czytana jest Ewangelia i gdy ma do wykonania zadanie. Może usiąść na czas homilii.

Ministrant znajduje się po przeciwnej stronie ołtarza niż mszał (chyba że ma do wykonania zadanie).

Ministrant przyklęka przed stopniami na środku tylko wtedy, gdy przechodzi na drugą stronę ołtarza (wyjątek: przyklęknięcie po konsekracji).

2 Pamiętając o birecie i pocałunkach.

(9)

Ministrantura: Missa cantata (Msza śpiewana) - Akolici, turyfer i ceroferariusze

Akolici – msza śpiewana

1. Zakrystia

Akolici (AA) zapalają akolitki ok. 5 minut przed rozpoczęciem Mszy św.

2. Wejście

AA idą w procesji do ołtarza w jednej linii z krucyferem (K) poprzedzani przez turyfera (T). Pierwszy akolita (A1) idzie po prawej stronie K; drugi akolita (A2) idzie po lewej stronie K³. AA trzymają akolitki „po zewnętrznej”⁴. Dochodząc do ołtarza wykonują wspólnie z K lekki skłon⁵, idą odstawić akolitki na kredens i stają obok kredensu. Na znak MC klękają do modlitw u stopni ołtarza.

3. Po modlitwach u stopni ołtarza

Na znak MC AA wstają. W odpowiednim momencie⁶ A1 wchodzi na najwyższy stopień, zabiera z ołtarza mszał i schodzi z nim przed stopnie po stronie lekcji. Gdy C zacznie okadzać ołtarz po stronie Ewangelii, A1 stawia mszał z powrotem na ołtarzu.

Jeśli C siada na śpiewane Kyrie lub Gloria, AA asystują mu, stojąc za siedzeniem C⁷.

Gdy śpiewana jest lekcja, AA siedzą na swoich miejscach za siedzeniem C.

4. Po lekcji

AA wstają i idą do kredensu, skąd biorą akolitki. Następnie idą na środek przed stopnie ołtarza, stają obok siebie (A1 po prawej stronie) i czekają, aż dołączą do nich T i MC. Na znak MC wszyscy

3 Jeżeli w procesji nie uczestniczy K, AA idą obok siebie.

4 Tzn. np. w procesji na wejście A1 trzyma akolitkę bliżej swojego prawego ramienia; A2 bliżej swojego lewego ramienia.

5 Jeżeli w procesji nie uczestniczy K, AA dochodząc do ołtarza przyklękają.

6 Np. gdy C zasypuje kadzidło albo okadza krzyż.

7 AA asystują C, ilekroć C siada.

(10)

przyklękają, a następnie AA idą na stronę Ewangelii i stają obok siebie przed stopniami ołtarza.

5. Po Ewangelii

AA wspólnie z MC i T przyklękają na środku przed stopniami ołtarza, idą na stronę Lekcji i odstawiają akolitki na kredens. Jeśli jest homilia, siadają; jeśli nie, stają przy kredensie.

6. Offertorium

Gdy C zdejmie welon z kielicha, A1 bierze z kredensu ampułkę z winem, zaś A2 ampułkę z wodą⁸. Akolita trzyma ampułkę w prawej ręce, uszkiem w stronę C; lewą rękę trzyma na piersi. AA idą przed stopnie ołtarza po stronie lekcji, skłaniają się i wchodzą na najwyższy stopień. A1 całuje ampułkę z winem i podaje ją C. Gdy C wlewa wino do kielicha, A2 całuje ampułkę z wodą. A1 odbiera od C ampułkę z winem i całuje ją. A2 trzyma ampułkę z wodą do błogosławieństwa Deus, qui humanae substantiae, po czym podaje ją C. Następnie A2 odbiera od C ampułkę z wodą i całuje ją. AA skłaniają się, obracają i idą odstawić ampułki na kredens.

Gdy T przechodzi na lewą stronę C, aby mu asystować, A1 idzie przed stopnie ołtarza po stronie Ewangelii. W odpowiednim momencie⁹ A1 wchodzi na najwyższy stopień, zabiera z ołtarza mszał i schodzi z nim przed stopnie po stronie Ewangelii. Gdy C zacznie okadzać przednią część ołtarza po stronie lekcji, A1 stawia mszał z powrotem na ołtarzu obok korporału; potem, przyklęknąwszy na środku, udaje się do kredencji.

A1 bierze z kredensu lawaterz, zaś A2 ręczniczek. AA idą przed stopnie ołtarza po stronie lekcji, skłaniają się i wchodzą na najwyższy stopień. A1 polewa palce C wodą; A2 trzyma ręczniczek, w który C wyciera ręce. Następnie AA skłaniają się, obracają i idą odłożyć lawaterz i ręczniczek na kredens.

AA stają przy kredensie i obracają w stronę T, który po wykonaniu wzajemnych skłonów okadza ich. AA skłaniają się w stronę T, po czym A1 bierze z kredensu dzwonek. Po wezwaniu C Orate, fratres AA idą na środek przed stopnie ołtarza, przyklękają, po czym

8 AA zdejmują uprzednio zamknięcia ampułek i odkładają je na tackę.

9 Np. gdy C zasypuje kadzidło, okadza krzyż albo gdy zacznie okadzać ołtarz po stronie lekcji.

(11)

rozchodzą się i stają przed stopniami ołtarza: A1 po stronie lekcji;

A2 po stronie Ewangelii.

7. Kanon

Gdy C mówi Sanctus, A1 dzwoni 3 razy. Po odmówieniu przez C Sanctus–Benedictus AA klękają na najniższym stopniu ołtarza.

Gdy C wyciąga ręce nad ofiarami i mówi Hanc igitur, A1 dzwoni raz. Potem wstaje, odbiera od T łódkę i dokonuje zasypania¹⁰.

A1 dzwoni raz na każde z przyklęknięć C po konsekracji, po 3 razy zaś na podniesienie Ciała i Krwi Pańskiej¹¹.

AA wstają po słowach Per omnia saecula saeculorum na zakończenie Kanonu.

Klękają po odmówieniu przez C Agnus Dei.

8. Domine non sum dignus

A1 dzwoni po jednym razie na każde z trzech Dómine, non sum dignus C.

9. Komunia

Na sygnał MC wszyscy wstają. A1 odnosi dzwonek na kredens i bierze patenę (pateny). Wszyscy ustawiają się do Komunii i komunikują. Jeżeli Komunii Świętej udzielają wiernym inni oprócz C kapłani, AA towarzyszą im z patenami.

10. Po Komunii

AA klękają przy kredensie. Na sygnał MC wszyscy wstają. A1 bierze z kredensu ampułkę z winem; A2 bierze ampułkę z wodą. AA wchodzą na najwyższy stopień ołtarza po stronie lekcji. A1 podchodzi bliżej środka ołtarza i na znak C wlewa wino do kielicha.

Potem obraca się i idzie stanąć obok A2 po stronie lekcji. AA skłaniają się C; A1 puryfikuje palce C winem, zaś A2 wodą.

Następnie AA skłaniają się i odnoszą na kredens ampułki oraz wypuryfikowane pateny.

10 Ze względów praktycznych można dokonywać tego zasypania po Sanctus.

11 Starając się o harmonię między poszczególnymi spośród 3 dzwonków na podniesienie i rzutami trybularza.

(12)

AA idą przed stopnie ołtarza, razem przyklękają na środku, A1 (ma pierwszeństwo) idzie po skosie na stronę Ewangelii po mszał; A2 idzie po skosie na stronę lekcji po welon; AA wracają przed stopnie ołtarza, razem przyklękają na środku; A1 (ma pierwszeństwo) idzie z mszałem po skosie na stronę lekcji, stawia mszał na ołtarzu i wraca na swoje miejsce przy kredensie; A2 idzie z welonem po skosie na stronę Ewangelii, kładzie welon na ołtarzu; trzyma otwartą bursę, aby C mógł włożyć do niej korporał; potem odkłada bursę; podaje C welon, następnie podaje C bursę; potem wraca na swoje miejsce przy kredensie.

Po Ite missa est wszyscy klękają na znak MC i przyjmują błogosławieństwo. Podczas ostatniej Ewangelii wszyscy przyklękają na słowa Et Verbum caro factum est. Następnie na znak MC AA biorą z kredensu akolitki i wraz z resztą służby ołtarza ustawiają się odpowiednio do procesji.

Jeżeli w procesji nie uczestniczy K, AA idą obok siebie.

Tzn. np. w procesji na wejście A1 trzyma akolitkę bliżej swojego prawego ramienia; A2 bliżej swojego lewego ramienia.

Jeżeli w procesji nie uczestniczy K, AA dochodząc do ołtarza przyklękają.

Np. gdy C zasypuje kadzidło albo okadza krzyż.

AA asystują C, ilekroć C siada.

AA zdejmują uprzednio zamknięcia ampułek i odkładają je na tackę.

Np. gdy C zasypuje kadzidło, okadza krzyż albo gdy zacznie okadzać ołtarz po stronie lekcji.

Ze względów praktycznych można dokonywać tego zasypania po Sanctus.

Starając się o harmonię między poszczególnymi spośród 3 dzwonków na podniesienie i rzutami trybularza.

Turyfer – msza śpiewana

1. Zakrystia

Turyfer (T) zapala węgielki ok. 10 minut przed mszą.

(13)

2. Wejście

T idzie na czele procesji do ołtarza. Trzyma trybularz w lewej ręce¹², a w prawej ma łódkę. Dochodząc do ołtarza przyklęka i idzie na swoje miejsce obok kredensu. Stoi tam machając trybularzem, który jest lekko otwarty.

3. Koniec modlitw u stopni ołtarza

Na znak MC, T idzie do ołtarza (strona lekcji), przy czym stara się do niego dotrzeć w tym samym czasie, co MC. Staje po prawej stronie MC. Obaj kłaniają się lekko C i wchodzą na najwyższy stopień. Tam T otwiera trybularz. (MC decyduje, kiedy odbiera łódkę od T).

Po błogosławieństwie kadzidła T zamyka trybularz i podaje go MC, który z kolei zwraca mu łódkę. T idzie bezpośrednio na lewą stronę C. Podtrzymuje mu łokieć podczas przyklęknięć i przyklęka razem z nim.

Gdy C okadzi ołtarz po stronie ewangelii, T przyklęka razem z nim przed środkiem; zaraz potem idzie przed stopnie ołtarza po stronie lekcji i staje po lewej stronie MC. Obaj kłaniają się głęboko C. MC okadza C, a następnie MC i T wykonują głęboki skłon. T dostaje z powrotem trybularz i idzie na swoje miejsce.

4. Po lekcji

Na znak MC T staje po jego prawej stronie, jak przy poprzednim zasypaniu. Trzyma trybularz w lewej ręce. Wszystko odbywa się jak poprzednio, z wyjątkiem tego, że T odchodzi od ołtarza z trybularzem w prawej ręce, staje przed A2 i czeka, aż MC dołączy

12 Ilekroć w trybularzu nie ma pobłogosławionego kadzidła, T trzyma je w lewej ręce. Po pobłogosławieniu, trybularz trzyma się w prawej ręce.

Kadzidło uważa się za pobłogosławione do momentu wykonania czynności, do której kadzidło zostało pobłogosławione. Trybularz w procesji na wejście trzyma się w lewej ręce.

Przykład: idąc z MC do zasypania podczas Offertorium T trzyma trybularz w lewej ręce. Odbierając trybularz po okadzeniu ołtarza i C bierze go prawą reką i okadza kler, służbę ołtarza i lud. Po okadzeniu ludu T przekłada trybularz do lewej ręki.

(14)

z mszałem. Na sygnał MC wszyscy przyklękają, a następnie T staje przed stopniami ołtarza po lewej stronie MC.

5. Ewangelia

T na znak MC oddaje mu trybularz i odbiera go prawą ręką po okadzeniu.

Następnie, zależnie od potrzeb, wraca z AA i MC na stronę lekcji lub idzie do zakrystii uzupełnić węgielki. W drugim przypadku wraca do prezbiterium po Et incarnatus est w Credo¹³ lub na Offertorium, jeśli Credo nie ma.

6. Offertorium

T staje obok kredensu, trzymając trybularz w lewej ręce. Na sygnał MC idzie przed stopnie ołtarza i następuje zasypanie, tak jak poprzednio.

T idzie bezpośrednio na lewą stronę C. Po okadzeniu ołtarza T idzie na lewą stronę MC i następuje okadzenie C, jak poprzednio.

Po okadzeniu C, T idzie z MC, przed stopnie ołtarza na środek, przyklękają; T idzie okadzić obecny kler, a następnie wraca na środek przed stopnie, przyklęka i okadza MC (1x1), AA (1x1 każdy, poczynając od A1), ewentualnie innych ministrantów (1x1 każdy lub okadzenie zbiorowe). Następnie T przyklęka i udaje się na skraj prezbiterium, gdzie okadza lud (1x1 na środek, w lewo i w prawo).

Pamięta za każdym razem o pochyleniu przed i po okadzeniu.

[Po okadzeniu ludu T daje znak ceroferariuszom (CF), aby ustawili się do wspólnej rewerencji; po rewerencji T i CF idą do zakrystii.

Pod koniec prefacji T wyprowadza niosących zapalone pochodnie CF do prezbiterium; daje im znak do przyklęknięcia; następnie T udaje się do kredencji.]

7. Kanon

W odpowiednim momencie po Sanctus–Benedictus T podaje łódkę A1, który dokonuje zasypania. Następnie T idzie przed stopnie ołtarza po stronie lekcji i klęka na najniższym stopniu. T okadza

13 Jeśli T przechodzi przed siedzącym C, wykonuje głęboki skłon.

(15)

Ciało (3x2) i Krew (3x2)¹⁴. Po okadzeniach T, przyklęknąwszy na środku przed stopniami ołtarza, wraca do zakrystii.

8. Pater noster

T wraca do prezbiterium tak, by nie zwracać na siebie uwagi. Idzie na miejsce, gdzie był podczas konsekracji.

9. Komunia

Na sygnał MC wszyscy wstają i ustawiają się do komunii. [Po przyjęciu Komunii Świętej T ustawia CF na miejsca asystowania przy komunii.]

10. Po Komunii

Na sygnał MC wszyscy wstają. Po Ite missa est wszyscy klękają na znak MC i przyjmują błogosławieństwo. Podczas ostatniej ewangelii wszyscy przyklękają na znak MC. Następnie na znak MC T wraz z resztą służby ołtarza ustawiają się odpowiednio do procesji.

Reguła okadzeń

NAJŚWIĘTSZY SAKRAMENT – 3x2 CELEBRANS – 3x2

DIAKON & SUBDIAKON (LEWICI) – 2x2 DOSTOJNICY KOŚCIELNI – 3x2 lub 2x2

KLER W STROJU CHÓROWYM – okadzenie indywidualne 1x2 lub okadzenie zbiorowe 3x2 (2x środek-2x lewo-2x prawo)

KLERYCY W CHÓRZE – okadzenie indywidualne 1x2 lub okadzenie zbiorowe 3x2 (2x środek-2x lewo-2x prawo)

AKOLICI – 1x1

INNI MINISTRANCI (K, CF) – 1x1 lub 3x1 (środek-lewo-prawo) WIERNI – 3x1 (środek-lewo-prawo)

(16)

Ilekroć w trybularzu nie ma pobłogosławionego kadzidła, T trzyma je w lewej ręce. Po pobłogosławieniu, trybularz trzyma się w prawej ręce. Kadzidło uważa się za pobłogosławione do momentu wykonania czynności, do której kadzidło zostało pobłogosławione.

Trybularz w procesji na wejście trzyma się w lewej ręce.

Przykład: idąc z MC do zasypania podczas Offertorium T trzyma trybularz w lewej ręce. Odbierając trybularz po okadzeniu ołtarza i C bierze go prawą reką i okadza kler, służbę ołtarza i lud. Po okadzeniu ludu T przekłada trybularz do lewej ręki.

Jeśli T przechodzi przed siedzącym C, wykonuje głęboki skłon.

Ceroferariusze – Msza śpiewana

Ceroferariusze (CF) pełnią służbę w parach.

Zakrystia

CF przygotowują pochodnie.

Wejście

W procesji do ołtarza CF idą parami bez pochodni, poprzedzani przez [krucyfera (K) i] akolitów (AA). Dochodząc do ołtarza, CF parami przyklękają i udają się na swoje miejsca. Na znak MC klękają do modlitw u stopni ołtarza.

Ustawienie CF w procesji na wejście A2 [K] A1

CF2 CF1 [CF4] [CF3]

[CF6] [CF5]

[CF8] [CF7]

Po okadzeniu ludu

T daje CF znak, aby ustawili się wspólnie z nim do rewerencji. Na znak T CF wspólnie z nim przyklękają. Następnie T wyprowadza CF do zakrystii.

(17)

W zakrystii CF zapalają pochodnie.

Pod koniec prefacji

Prowadzeni przez T CF idą do prezbiterium z zapalonymi pochodniami, trzymając je „po zewnętrznej”¹⁵. Ustawiają się do rewerencji, na znak T wspólnie z nim przyklękają; po odmówieniu przez C Sanctus–Benedictus klękają. CF trzymają oparte o posadzkę pochodnie w „zewnętrznej” ręce; „wewnętrzną” rękę trzymają na piersi.

Po przyjęciu Komunii Świętej

CF wstają.

CF1 i CF2 (pierwsza para CF) idą na miejsca asystowania przy Komunii Św. udzielanej wiernym; ustawiają się przy granicy prezbiterium twarzami do siebie: CF1 stoi po stronie Lekcji; CF2 po stronie Ewangelii. CF asystujący przy rozdzielaniu Komunii ludowi trzymają pochodnie w tej ręce, która jest bliżej granicy prezbiterium.

Tworzący kolejne pary CF, powstawszy, obracają się twarzami do siebie, tworząc szpaler; następnie klękają¹⁶. CF tworzący szpaler trzymają pochodnie w tej ręce, która jest bliżej tabernakulum.

Po Komunii Świętej wiernych

CF1 i CF2 idą w kierunku stopni ołtarza i klękają naprzeciwko siebie; jeśli są kolejne pary CF, pierwsza para dołącza do klęczących w szpalerze; CF1 klęka po lewej stronie CF3; CF2 klęka po prawej stronie CF4.

Po zamknięciu tabernakulum

T daje CF znak, aby wstali i ustawili się wspólnie z nim do rewerencji. Na znak T CF wspólnie z nim przyklękają. Następnie T wyprowadza CF do zakrystii.

W zakrystii CF gaszą pochodnie.

15 Tzn. np. CF1 trzyma akolitkę bliżej swojego prawego ramienia; CF2 bliżej swojego lewego ramienia.

16 Tzn. CF3 klęczy po stronie Lekcji, naprzeciwko CF4; jeśli są kolejne pary CF, po prawej stronie CF3 klęczy CF5.

(18)

Następnie T wyprowadza CF bez pochodni do prezbiterium. CF ustawiają się do rewerencji, przyklękają na znak T i udają się na swoje miejsca.

Po Ite missa est

Wszyscy klękają na znak MC i przyjmują błogosławieństwo.

Podczas ostatniej Ewangelii wszyscy przyklękają na słowa Et Verbum caro factum est. Następnie na znak MC CF wraz z resztą służby ołtarza ustawiają się odpowiednio do procesji.

(19)

Ministrantura: Missa solemnis (Msza uroczysta) - akolici i turyfer

Akolici – Missa solemnis

1. Zakrystia

Akolici (AA) zapalają akolitki ok. 5 minut przed rozpoczęciem Mszy św.

2. Wejście

AA idą w procesji do ołtarza w jednej linii z krucyferem (K) poprzedzani przez turyfera (T). Pierwszy akolita (A1) idzie po prawej stronie K; drugi akolita (A2) idzie po lewej stronie K¹⁷. AA trzymają akolitki przed klatką piersiową, podtrzymując je

„wewnętrzną” ręką¹⁸. Dochodząc do ołtarza wykonują wspólnie z K lekki skłon¹⁹, idą odstawić akolitki na kredens i stają obok kredensu.

Na znak MC klękają do modlitw u stopni ołtarza²⁰.

3. Po modlitwach u stopni ołtarza

Na znak MC AA wstają.

Jeśli C, D i SD siadają na śpiewane Kyrie lub Gloria, A1 asystuje D, A2 asystuje SD, zajmując miejsca za ich siedzeniami²¹.

Gdy śpiewana jest lekcja, AA siedzą na swoich miejscach.

4. Po lekcji

AA wstają i idą do kredensu, skąd biorą akolitki. Następnie idą na środek przed stopnie ołtarza, stają obok siebie (A1 po prawej stronie) i czekają, aż dołączą do nich T, MC, SD i D. Na sygnał MC wszyscy przyklękają, obracają się do środka i procesyjnie udają na

17Jeżeli w procesji nie uczestniczy K, AA idą obok siebie.

18 Tzn. np. w procesji na wejście A1 podtrzymuje akolitkę u podstawy lewą ręką; A2 zaś – prawą.

19 Jeśli w procesji nie uczestniczy K, AA dochodząc do ołtarza przyklękają.

20 Jeżeli Mszę świętą poprzedza aspersja, po oracji na jej zakończenie AA podchodzą do siedzeń C i lewitów. A1 odbiera kapę C; A2 – aspersorium i kartkę z modlitwą; AA w odpowiednim momencie zanoszą odebrane sprzęty do zakrystii; potem idą na swoje miejsca przy kredencji.

21 AA asystują lewitom, ilekroć ci siadają.

(20)

miejsce śpiewania ewangelii, gdzie AA ustawiają się twarzą w stronę lekcji, mając pomiędzy sobą SD z ewangeliarzem (A1 stoi naprzeciwko T, A2 naprzeciwko MC). Podczas śpiewania ewangelii AA cały czas stoją wyprostowani.

5. Po Ewangelii

AA wspólnie z MC przyklękają na środku przed stopniami ołtarza i idą odstawić akolitki. Jeśli jest homilia, siadają; jeśli nie, stoją przy kredencji.

6. Offertorium

Gdy SD podejdzie do kredencji, aby wziąć kielich, A2 pomaga mu włożyć welon naramienny.

A1 bierze z kredensu tacę z ampułkami, zanosi ją na ołtarz i schodzi przed stopnie. Po nalaniu wina i wody do kielicha, A1 odnosi tacę na kredens.

Gdy D okadza C, A1 bierze z kredensu lawaterz, zaś A2 ręczniczek.

AA idą przed stopnie ołtarza po stronie lekcji, skłaniają się i wchodzą na stopnie. A1 polewa palce C wodą; A2 trzyma ręczniczek, w który C wyciera ręce. Następnie AA skłaniają się, obracają i idą odłożyć lawaterz i ręczniczek na kredens.

AA stają przy kredensie i w odpowiednim momencie obracają w stronę T, który po wzajemnych ukłonach okadza ich. AA skłaniają się w stronę T, po czym A1 bierze z kredensu dzwonek.

7. Kanon

Gdy C mówi Sanctus, A1 dzwoni 3 razy.

Gdy C wyciąga ręce nad ofiarami i mówi Hanc igitur, A1 dzwoni raz.

AA klękają na znak MC.

A1 dzwoni raz na każde z przyklęknięć C po konsekracji, po 3 razy zaś na podniesienie Ciała i Krwi Pańskiej²².

AA wstają na znak MC.

(21)

Pod koniec Pater noster, gdy SD przekazuje D patenę, A2 wchodzi na stopnie ołtarza; zdejmuje z ramion C welon, przyklęka wspólnie z SD (za jego plecami), po czym odnosi welon na kredencję.

8. Domine non sum dignus

Gdy C mówi trzykrotnie Domine non sum dignus, A1 dzwoni 1 raz za pierwszym razem, 2 za drugim i 3 za trzecim. Na sygnał MC wszyscy klękają.

9. Komunia

Na sygnał MC wszyscy wstają. A1 odkłada dzwonek na kredens i, jeśli potrzeba, bierze patenę (pateny). Wszyscy ustawiają się do Komunii i komunikują. Jeżeli Komunii Świętej udzielają wiernym inni oprócz C kapłani, AA towarzyszą im z patenami.

10. Po Komunii

AA klękają przy kredensie. Na sygnał MC wszyscy wstają. A1 zanosi na ołtarz tackę z ampułkami. Po puryfikacji A1 odnosi tacę²³ na kredens.

Gdy SD przenosi palkę na stronę ewangelii, A2 idzie z welonem kielichowym na stronę ewangelii przed stopnie (przechodząc przed środek przyklęka za plecami SD). W odpowiednim momencie A2 podaje SD welon; następnie wraca na swoje miejsce przy kredensie.

Po Ite missa est wszyscy klękają na znak MC i przyjmują błogosławieństwo. Podczas ostatniej Ewangelii wszyscy przyklękają na słowa Et Verbum caro factum est. Następnie na znak MC AA biorą z kredensu akolitki i wraz z resztą służby ołtarza ustawiają się odpowiednio do procesji.

Jeżeli w procesji nie uczestniczy K, AA idą obok siebie.

Tzn. np. w procesji na wejście A1 podtrzymuje akolitkę u podstawy lewą ręką; A2 zaś – prawą.

Jeśli w procesji nie uczestniczy K, AA dochodząc do ołtarza przyklękają.

Jeżeli Mszę świętą poprzedza aspersja, po oracji na jej zakończenie AA podchodzą do siedzeń C i lewitów. A1 odbiera kapę C; A2 – aspersorium i kartkę z modlitwą; AA w odpowiednim momencie

23 Oraz, jeżeli jest taka potrzeba, wypuryfikowane pateny.

(22)

zanoszą odebrane sprzęty do zakrystii; potem idą na swoje miejsca przy kredencji.

AA asystują lewitom, ilekroć ci siadają.

Starając się o harmonię między poszczególnymi spośród 3 dzwonków na podniesienie i rzutami trybularza.

Oraz, jeżeli jest taka potrzeba, wypuryfikowane pateny.

Turyfer – Missa solemnis

1. Zakrystia

Turyfer (T) zapala węgielki ok. 10 minut przed mszą.

2. Wejście

T idzie na czele procesji do ołtarza. Trzyma trybularz w lewej ręce²⁴, a w prawej ma łódkę. Dochodząc do ołtarza przyklęka i idzie na swoje miejsce obok kredensu. Stoi tam machając trybularzem, który jest lekko otwarty.

3. Koniec modlitw u stopni ołtarza

Na znak MC, T idzie do ołtarza (strona lekcji), przy czym stara się do niego dotrzeć w tym samym czasie, co MC. Staje po prawej stronie MC. Obaj kłaniają się C i wchodzą na najwyższy stopień.

Tam T otwiera trybularz. (MC decyduje, kiedy odbiera łódkę od T).

Po błogosławieństwie kadzidła T zamyka trybularz i podaje go D. T odbiera od MC łódkę i idzie przed stopnie ołtarza po stronie lekcji.

Gdy C okadzi ołtarz, T ustawia się przed stopniami ołtarza po stronie lekcji i staje po prawej stronie D. Razem z D i SD kłania się głęboko C. D okadza C; następnie T i lewici wykonują głęboki skłon. T odbiera od D trybularz i idzie na swoje miejsce.

24 Ilekroć w trybularzu nie ma pobłogosławionego kadzidła, T trzyma je w lewej ręce. Po pobłogosławieniu, trybularz trzyma się w prawej ręce.

Kadzidło uważa się za pobłogosławione do momentu wykonania czynności, do której kadzidło zostało pobłogosławione. Trybularz w procesji na wejście trzyma się w lewej ręce.

Przykład: idąc z MC do zasypania podczas Offertorium T trzyma trybularz w lewej ręce. Odbierając trybularz po okadzeniu ołtarza, C, kleru oraz SD, bierze go prawą reką i okadza D, służbę ołtarza i lud. Po okadzeniu ludu T przekłada trybularz do lewej ręki.

(23)

4. Po lekcji

Na znak MC T staje po jego prawej stronie, jak przy poprzednim zasypaniu. Trzyma trybularz w lewej ręce. Wszystko odbywa się jak poprzednio, z wyjątkiem tego, że T odchodzi od ołtarza z trybularzem w prawej ręce, staje po prawej stronie MC (za plecami T stoi A1) i czeka, aż D dołączy z mszałem (pomiędzy T i MC a stopniami ołtarza należy zachować odpowiednią przestrzeń dla D i SD). Na sygnał MC wszyscy przyklękają, obracają się do środka i procesyjnie udają na miejsce śpiewania ewangelii, gdzie T ustawia się po lewej stronie D (naprzeciwko A1).

5. Ewangelia

T na znak MC podaje mu trybularz i odbiera go od MC po okadzeniu.

Po odśpiewaniu ewangelii T ustawia się obok D i podaje mu trybularz. Gdy C ucałuje ewangeliarz, D i T skłaniają się głęboko C, po czym D okadza C. D i T wykonują głęboki skłon; T odbiera od D trybularz, a następnie, zależnie od potrzeb, idzie na swoje miejsce po stronie lekcji lub do zakrystii uzupełnić węgielki. W drugim przypadku wraca do prezbiterium po Et incarnatus est w Credo²⁵ lub na Offertorium, jeśli Credo nie ma.

6. Offertorium

T staje obok kredensu, trzymając trybularz w lewej ręce. Na sygnał MC idzie przed stopnie ołtarza i następuje zasypanie. T przekazuje D trybularz i odbiera od MC łódkę. Idzie z MC przed stopnie ołtarza, przyklękają na środku za plecami SD, po czym T idzie bezpośrednio na lewą stronę C i asystuje mu przy okadzaniu.

Gdy C okadzi ołtarz po stronie ewangelii, T przyklęka razem z nim przed środkiem na suppedaneum; zaraz potem idzie przed stopnie ołtarza po stronie lekcji (przyklęknąwszy in plano za plecami SD) i staje po lewej stronie D. Następuje okadzenie C, jak poprzednio.

Po okadzeniu C, T idzie z D przed stopnie ołtarza na środek, przyklękają; idą okadzić obecny kler. Następnie przed stopnie ołtarza na środek, przyklękają; idą na prawą stronę SD, który obraca

25 Jeśli T przechodzi przed siedzącym C, wykonuje głęboki skłon.

(24)

się w ich kierunku; D okadza SD. Następnie T odbiera od D trybularz i okadza kolejno D, MC, AA (1x1 każdy, poczynając od A1), ewentualnie innych ministrantów (1x1 każdy lub okadzenie zbiorowe). Następnie T przyklęka za plecami SD i udaje się na skraj prezbiterium, gdzie okadza lud (1x1 na środek, w lewo i w prawo).

D i T pamiętają za każdym razem o skłonieniu się przed i po okadzeniu.

[Po okadzeniu ludu T daje znak ceroferariuszom (CF), aby ustawili się do wspólnej rewerencji; po rewerencji T i CF idą do zakrystii.

Pod koniec prefacji T wyprowadza niosących zapalone pochodnie CF do prezbiterium; daje im znak do przyklęknięcia; następnie T udaje się do kredencji.]

7. Kanon

W odpowiednim momencie po Sanctus–Benedictus T podaje łódkę MC, który dokonuje zasypania. Następnie T idzie przed stopnie ołtarza po stronie lekcji i klęka in plano. T okadza Ciało (3x2) i Krew (3x2)²⁶. Po okadzeniach T, przyklęknąwszy na środku przed stopniami ołtarza (za plecami SD), wraca do zakrystii.

8. Pater noster

T wraca do prezbiterium tak, by nie zwracać na siebie uwagi, i staje na swoim miejscu.

9. Komunia

Na sygnał MC wszyscy wstają i ustawiają się do komunii. [Po przyjęciu Komunii Świętej T ustawia CF na miejsca asystowania przy komunii.]

10. Po Komunii

Na sygnał MC wszyscy wstają.

[T idzie do zakrystii z CF, którzy zostawiają tam pochodnie; potem T i CF wracają do prezbiterium.]

Po Ite missa est wszyscy klękają na znak MC i przyjmują błogosławieństwo. Podczas ostatniej ewangelii wszyscy przyklękają

(25)

na znak MC. Następnie na znak MC T wraz z resztą służby ołtarza ustawiają się odpowiednio do procesji.

Reguła okadzeń

NAJŚWIĘTSZY SAKRAMENT – 3x2 CELEBRANS – 3x2

DIAKON & SUBDIAKON (LEWICI) – 2x2 DOSTOJNICY KOŚCIELNI – 3x2 lub 2x2

KLER W STROJU CHÓROWYM – okadzenie indywidualne 1x2 lub okadzenie zbiorowe 3x2 (2x środek-2x lewo-2x prawo)

KLERYCY W CHÓRZE – okadzenie indywidualne 1x2 lub okadzenie zbiorowe 3x2 (2x środek-2x lewo-2x prawo)

AKOLICI – 1x1

INNI MINISTRANCI (K, CF) – 1x1 lub 3x1 (środek-lewo-prawo) WIERNI – 3x1 (środek-lewo-prawo)

(26)

Ministrantura: Missa defunctorum (Msza za zmarłych) - Requiem

Missa cantata

Zasady ogólne

• Omija się pocałunki liturgiczne.

• Omija się błogosławieństwa (wyjątek: C błogosławi kadzidło).

• C śpiewa w tonie ferialnym.

• Na ołtarzu znajduje się krucyfiks i świece (nie ma relikwiarzy, ani kwiatów).

1. Wejście

W procesji na wejście T idzie bez trybularza i łódki (pierwsze okadzenie będzie na Offertorium).

MC nie całuje ręki C, ani podawanych C przedmiotów (biretu, łyżeczki, trybularza etc.).

Po

V. Introibo ad altare Dei.

R. Ad Deum qui laetificat iuventutem meam.

C mówi:

V. Adiutorium nostrum in nomine Domini.

R. Qui fecit caelum et terram.

i dalej modlitwy u stopni ołtarza (opuszcza się psalm 42 Iudica me, Deus).

2. Koniec modlitw u stopni

Po modlitwach Aufer a nobis oraz Oramus te, Domine.

C czyta Introit, czyniąc znak krzyża nad mszałem (lewa ręka C na ołtarzu) - omija się okadzenie.

MM nie żegnają się na Introit.

Nie ma Gloria in excelsis.

MM klękają na orację (CE L. II, XI, 5: Quando dicuntur Orationes, tam ante Epistolam quam post Communionem, omnes genuflectunt, praeter celebrantem et ministros; videlicet, diaconum et

subdiaconum, ac assistentes).

(27)

Po Sekwencji Dies irae C odmawia przed środkiem ołtarza Munda cor meum.

Omija się Iube, Domine, benedicere.

3. Ewangelia

Do Ewangelii idą MC, A1 i A2; A1 i A2 idą bez akolitek; T zostaje na swoim miejscu przy kredencji. Omija się okadzenie mszału.

Po przeczytaniu Ewangelii i Laus tibi, Christe C nie całuje mszału;

nie mówi też Per evangelica dicta.

Nie ma Credo.

4. Offertorium

T wychodzi z rozpalonym trybularzem na Offertorium.

AA podają i odbierają ampułki bez pocałunków

C nie błogosławi wody (nie czyni ręką znaku krzyża nad wodą), która ma być wlana do kielicha; mówi jednak: Deus, qui humanae substantiae etc.

C zasypuje i błogosławi kadzidło more solito.

C okadza ofiary i ołtarz MC okadza C.

T idzie [z CF] do zakrystii (okadza się tylko C; nie ma okadzenia chóru, MM, ani wiernych).

C kończy modlitwę Lavabo inter innocentes manus meas słowami:

Pes meus stetit in directo:

in ecclesiis benedicam te, Domine.

(opuszcza się Gloria Patri)

5. Prefacja

PRAEFATIO DEFUNCTORUM IN TONO FERIALI

6. Kanon

T okadza Ciało i Krew na podniesienie more solito.

7. Pater noster

PATER NOSTER IN TONO FERIALI

8. Komunia

Agnus Dei, qui tollis peccata mundi:

dona eis requiem.

(28)

dona eis requiem.

dona eis requiem sempiternam.

(ręce złożone; bez uderzania się w pierś)

Po Agnus Dei C odmawia modlitwę Domine Iesu Christe, Fili Dei vivi

(opuszcza się Domine Iesu Christe, qui dixisti Apostolis tuis)

9. Po Komunii

MM klękają na postcommunio.

Na zakończenie C śpiewa zwrócony w stronę ołtarza:

V. Requiescant in pace.

R. Amen.

Następnie C odmawia Placeat, tibi i całuje ołtarz (opuszcza się błogosławieństwo Benedicat vos).

Potem C czyta ostatnią Ewangelię - opuszcza ją, jeśli bezpośrednio po Mszy następuje absolucja.