PL
ODPOWIEDZI NA KWESTIONARIUSZ PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO UDZIELONE PRZEZ KANDYDATKĘ NA KOMISARZA
Stella KYRIAKIDES
Kandydatkę na komisarza do spraw zdrowia
1. Ogólne kompetencje, zaangażowanie w sprawę europejską, niezależność osobista Jakie aspekty Pani kwalifikacji i doświadczenia mają szczególne znaczenie dla sprawowania obowiązków komisarza i promowania ogólnego interesu europejskiego, zwłaszcza w obszarze, za który byłaby Pani odpowiedzialna? Co skłania Panią do ubiegania się o to stanowisko? W jaki sposób przyczyni się Pani do realizacji strategicznego programu działań Komisji? W jaki sposób zamierza Pani uwzględniać aspekt płci i włączyć perspektywę płci do wszystkich obszarów polityki podlegających Pani resortowi? W jaki sposób może Pani wykazać przed Parlamentem Europejskim swoją niezależność oraz zapewnić, że żadna działalność prowadzona w przeszłości, w chwili obecnej oraz w przyszłości nie będzie podawać w wątpliwość Pani rzetelności w wywiązywaniu się z obowiązków komisarza?
Fundamentem Unii Europejskiej są: poszanowanie godności ludzkiej, prawa człowieka, wolność, demokracja, równość i państwo prawa. Możliwość obrony tych wartości, wśród których szczególne znaczenie mają pluralizm, niedyskryminacja, tolerancja, sprawiedliwość, solidarność oraz równość kobiet i mężczyzn, jest dla mnie zaszczytem. Zasadami tymi kierowałam się zawsze, zarówno jako polityk, jak i w moim życiu zawodowym, i będą mi one nadal przyświecać, jeśli moja kandydatura na stanowisko europejskiego komisarza do spraw zdrowia zostanie zatwierdzona.
Całe swoje dotychczasowe życie poświęciłam służbie publicznej. Przez dwadzieścia siedem lat pracowałam jako psycholog kliniczny, przy czym zdecydowałam się na zatrudnienie wyłącznie w sektorze publicznym. Moja działalność i cała energia zawodowa koncentrowały się na zdrowiu psychicznym dzieci i nastolatków w szpitalach publicznych. Na własnej skórze przekonałam się, jak ważne są dobrze funkcjonujące systemy opieki zdrowotnej; zdrowie naszych społeczeństw zależy od indywidualnego stanu zdrowia każdego obywatela.
Jestem rzeczniczką praw pacjentów chorych na raka piersi – jako przewodnicząca Europejskiej Koalicji na rzecz Walki z Rakiem Piersi Europa Donna, przewodnicząca cypryjskiej filii organizacji Europa Donna, przewodnicząca cypryjskiej Krajowej Komisji ds. Walki z Rakiem oraz jako była przewodnicząca Komitetu Doradczego Pacjentów przy Europejskiej Organizacji Onkologicznej. Na Cyprze udało mi się wprowadzić zasadę, zgodnie z którą głos pacjentów jest uwzględniany w procesie kształtowania polityki.
Od wielu lat jestem zaangażowaną i oddaną sprawie posłanką. Zostałam wybrana do parlamentu cypryjskiego w latach 2006, 2011 i 2016. W parlamencie Cypru jestem obecnie przewodniczącą Stałej Komisji Praw Człowieka i Równych Szans dla Kobiet i Mężczyzn, członkinią Stałej Komisji ds. Zdrowia oraz Komisji Spraw Europejskich i Zagranicznych.
Uważam, że moje doświadczenie polityczne będzie bardzo przydatne w mojej pracy jako
komisarza i w służbie w europejskim interesie publicznym. Jako polityk zawsze z pełnym poświęceniem pełniłam służbę publiczną. Jeśli moja kandydatura zostanie zatwierdzona, wykorzystam moje doświadczenie polityczne, aby w szerszym zakresie przysłużyć się europejskiemu interesowi publicznemu.
W mojej pracy kieruję się zasadami multilateralizmu, ochrony praw człowieka i praworządności, jestem też członkinią Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy (PACE) i pełnię w nim rolę szefa delegacji cypryjskiej oraz przewodniczącej i członkini kilku komisji.
W latach 2018–2019 pełniłam obowiązki przewodniczącej i wiceprzewodniczącej Europejskiej Partii Ludowej w PACE i reprezentowałam PACE w Komisji Weneckiej, byłam też członkinią komisji etycznej EPL. W latach 2017–2018 miałam zaszczyt zostać wybrana na przewodniczącą PACE.
Stałym priorytetem mojej działalności politycznej jest uwzględnianie aspektu płci we wszystkich obszarach polityki publicznej – i nie zmieni się to, jeśli moja kandydatura na stanowisko europejskiego komisarza do spraw zdrowia zostanie zatwierdzona. Miałam możliwość wspierania polityki i stanowienia prawa w zakresie równości płci za pośrednictwem Komisji Praw Człowieka i Równych Szans dla Kobiet i Mężczyzn w parlamencie cypryjskim, a także w ramach Śródziemnomorskiego Instytutu ds. Badań nad Płcią Kulturową, w którym pełniłam funkcję członkini zarządu. Jestem dumna, że otrzymałam szansę udziału w pierwszym w historii zrównoważonym pod względem płci kolegium komisarzy, któremu szefować będzie pierwsza kobieta–przewodnicząca Komisji Europejskiej. Dzięki temu Komisja ta będzie w większym stopniu reprezentować europejskie społeczeństwo i wykorzystywać cały jego potencjał.
Europejczycy słusznie oczekują poczucia bezpieczeństwa, jakie daje dostęp do opieki zdrowotnej, bezpieczna żywność oraz ochrona przed epidemiami i chorobami. Aby spełnić te oczekiwania, Europa posiada jedne z najostrzejszych norm dotyczących zdrowia zwierząt i roślin, a także wysokiej jakości systemy opieki zdrowotnej, należące do najbardziej przystępnych cenowo i łatwo dostępnych na świecie. Jednak nasze społeczeństwo starzeje się, dlatego potrzebujemy bardziej kompleksowych i kosztownych terapii. Stabilności naszych systemów żywnościowych zagrażają z kolei zmiany społeczno-ekonomiczne, środowiskowe i demograficzne.
Tym większe znaczenie ma zapewnienie zrównoważonych i skutecznych systemów opieki zdrowotnej, wspieranie pracowników służby zdrowia, inwestowanie w nowe technologie oraz promowanie zdrowego i zrównoważonego stylu życia.
Zdrowie – w ogólnym znaczeniu tego słowa – wymaga holistycznego podejścia, obejmującego całe społeczeństwo i kładącego nacisk na zdrową żywność i zdrowy styl życia w zdrowym otoczeniu społecznym i instytucjonalnym.
Zdrowie naszych obywateli i przyszłych pokoleń wymaga zdrowego środowiska. W ramach strategii „zero zanieczyszczeń” w ramach Europejskiego Zielonego Ładu możemy dążyć do zmniejszenia zależności od pestycydów i pomóc chronić obywateli przed narażeniem na działanie substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego.
Za pomocą Europejskiego Zielonego Ładu możemy również zapewnić bezpieczną i zrównoważoną żywność poprzez specjalną strategię „od pola do stołu” obejmującą każdy etap łańcucha żywnościowego.
Zdrowa żywność pochodzi od zdrowych zwierząt. Musimy być dobrze przygotowani na wypadek pojawienia się chorób zwierząt.
Ważne jest uznanie roli nauki i nowych technologii w opracowywaniu nowych odpowiedzi na wyzwania, przed jakimi stoi społeczeństwo. Dlatego musimy zadbać o to, by ramy regulacyjne były aktualne, dostosowane do celów oraz do potrzeb obywateli. Otwarty, przejrzysty dialog z zainteresowanymi stronami i obywatelami w trakcie całego procesu kształtowania polityki ma zasadnicze znaczenie dla zdobycia ich zaufania i wsparcia. Jest to szczególnie istotne w wielu obszarach polityki wchodzących w zakres odpowiedzialności komisarza do spraw zdrowia.
Jeżeli moja kandydatura zostanie zatwierdzona, zamierzam poświęcić się rozwiązaniu tych problemów, aby zapewnić lepsze wyniki w zakresie zdrowia naszych obywateli i społeczeństwa.
Chcę wykorzystać moją wiedzę i doświadczenie, aby służyć tym celom, pragnę przewodzić działaniom, wykorzystać możliwości i stawić czoła wyzwaniom, pracując wspólnie z obywatelami z całej Europy oraz z rządami, parlamentami i instytucjami, które im służą.
W kolegium komisarzy – pod warunkiem, że nasze kandydatury zostaną zatwierdzone – jesteśmy zdeterminowani, by wspólnie podejmować decyzje i pracować jako zespół, ściśle współpracując z Parlamentem Europejskim i naszymi państwami członkowskimi, a także ze wszystkimi zainteresowanymi stronami z sektorów objętych zakresem naszej odpowiedzialności. Ten rodzaj zaangażowania jest kluczowym warunkiem umożliwiającym zagwarantowanie, że kwestie zdrowia będą uwzględniane we wszystkich obszarach polityki.
Jeśli moja kandydatura na stanowisko komisarza zostanie zatwierdzona, nie będę podejmowała żadnych działań, które mogłyby podważyć moją niezależność lub zagrozić wykonywaniu moich obowiązków. Będę zawsze kierowała się traktatami założycielskimi Unii Europejskiej, celami, które wyznaczyła dla mnie nowo wybrana przewodnicząca Komisji, decyzjami Parlamentu Europejskiego w sprawie zatwierdzenia naszego kolegium komisarzy oraz kodeksem postępowania komisarzy, który będę w pełni honorować.
Moja deklaracja o braku konfliktu interesów jest kompletna i publiczna, będę też czuwać nad tym, aby była ona aktualizowana w razie zaistnienia jakichkolwiek zmian w mojej osobistej sytuacji. Jeśli moja kandydatura zostanie zatwierdzona i zostanę mianowana komisarzem przez Parlament Europejski, zamierzam zrezygnować ze wszystkich zajmowanych przeze mnie obecnie stanowisk.
2. Kierowanie resortem oraz współpraca z Parlamentem Europejskim
Jak oceniłaby Pani swoją rolę jako członka kolegium komisarzy? W jakim zakresie jest Pani gotowa odpowiadać przed Parlamentem za podejmowane przez siebie działania oraz za działania podległych Pani departamentów? Jakie konkretne zobowiązania jest Pani gotowa poczynić w zakresie zwiększenia przejrzystości, zacieśnienia współpracy oraz podejmowania skutecznych działań w związku ze stanowiskami Parlamentu oraz składanymi przez niego wnioskami w sprawie inicjatyw ustawodawczych? W związku z planowanymi inicjatywami lub procedurami w toku – czy jest Pani gotowa udostępniać Parlamentowi informacje i dokumenty w równym stopniu, co Radzie?
Jeśli moja kandydatura zostanie zatwierdzona i zostanę mianowana europejskim komisarzem do spraw zdrowia, będę jednym z członków kolegium komisarzy, które działa zgodnie z zasadą kolegialności. Oznacza to pracę zespołową i stosowanie podejścia obejmującego całą administrację, zgodnie z którym każdy członek ma prawo głosu, ale decyzje podejmowane są zbiorowo, przy zachowaniu pełnej współodpowiedzialności za to, co zostało uzgodnione, oraz zawsze we wspólnym europejskim interesie.
Będę ściśle współpracować z pozostałymi komisarzami, w szczególności z nominowanym wiceprzewodniczącym wykonawczym do spraw Europejskiego Zielonego Ładu – w sprawach związanych z bezpieczeństwem żywności, zdrowiem zwierząt i roślin, oraz z nominowanym wiceprzewodniczącym do spraw ochrony naszego europejskiego stylu życia – w sprawach związanych ze zdrowiem publicznym. Będę również współpracować z nominowaną wiceprzewodniczącą wykonawczą do spraw Europy na miarę ery cyfrowej w sprawach związanych z cyfrowymi aspektami polityki zdrowotnej i żywnościowej.
Moim nadrzędnym celem będzie dołożenie wszelkich starań, by wspierać dobrostan obywateli europejskich w oparciu o całościowe i kompleksowe podejście łączące zdrowie ludzi, zwierząt i roślin. Jestem głęboko przekonana, że żywność, zdrowie i środowisko są ze sobą nierozerwalnie związane i oczekuję, że mój wkład w Zielony Ład będzie miał zasadnicze znaczenie dzięki nowej strategii „od pola do stołu” i realizację celu w zakresie zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń.
Cel ten można osiągnąć jedynie poprzez włączające i wspólne działania. Przede wszystkim Komisja powinna jak najściślej współpracować – w duchu przejrzystości i wzajemnego zaufania – z Parlamentem Europejskim, a więc z demokratycznie wybranymi przedstawicielami naszych obywateli, przed którymi jestem odpowiedzialna.
W moim kraju pochodzenia byłam trzykrotnie wybierana do parlamentu, dlatego z przekonaniem zobowiązuję się do pełnej, konstruktywnej i owocnej współpracy z Parlamentem Europejskim, a zwłaszcza z Komisją Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (ENVI) oraz Komisją Rolnictwa i Rozwoju Wsi (AGRI). Będę obserwować debaty parlamentarne i aktywnie w nich uczestniczyć.
Dopilnuję również, by Parlament Europejski był regularnie informowany o kwestiach należących do zakresu mojej odpowiedzialności, zwłaszcza przed ważnymi wydarzeniami i na kluczowych etapach negocjacji międzynarodowych, o co zwróciła się nowo wybrana przewodnicząca.
W ramach zobowiązania nowego kolegium komisarzy do pogłębienia partnerstwa z Parlamentem Europejskim będę ściśle współpracować z Parlamentem na każdym etapie debaty nad rezolucjami przyjmowanymi na podstawie art. 225 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Zobowiązuję się ściśle współpracować z odpowiednimi komisjami parlamentarnymi oraz aktywnie i osobiście uczestniczyć w posiedzeniach przygotowujących rezolucje na podstawie art. 225 TFUE. Jestem głęboko przekonana, że usprawni to dialog, zwiększy zaufanie i poczucie współdziałania na rzecz osiągnięcia wspólnego celu.
Komisja będzie również reagować na rezolucje Parlamentu, przestrzegając terminu trzech miesięcy od ich przyjęcia, zgodnie z porozumieniem ramowym. Komisja będzie zapewniała nadzór polityczny nad tym procesem.
ZDROWIE 3. Rak
Zgodnie z pismem określającym zadania celem europejskiego planu walki z rakiem jest przygotowanie działań na każdym etapie choroby: profilaktyki, diagnostyki, leczenia, życia po przebyciu choroby nowotworowej i opieki paliatywnej. Obszary, w których UE mogłaby wywierać istotny wpływ, obejmują leczenie (zarówno badania, jak i dostęp do leczenia), zapobieganie niektórym z głównych możliwych do uniknięcia przyczyn raka, włącznie z paleniem tytoniu, spożywaniem alkoholu i niewłaściwym żywieniem, jak również degradacją środowiska, zanieczyszczeniem i narażeniem na rakotwórcze substancje toksyczne. Jakie konkretne działania przewiduje Pani w tych obszarach?
Nowotwory stanowią pierwszą przyczynę zgonów w coraz większej liczbie państw europejskich. Czterdzieści procent z nas doświadczy raka w swoim życiu. Jest to wystarczającym powodem, aby problem ten znalazł się na czele naszych priorytetów w dziedzinie zdrowia. W walkę z rakiem muszą się zaangażować wszyscy – wymaga ona prawdziwie horyzontalnego podejścia, polegającego na uwzględnieniu aspektów dotyczących zdrowia we wszystkich dziedzinach polityki. Aby odnieść sukces, musimy podejść do walki z rakiem w sposób holistyczny, uwzględniając różne perspektywy i angażując wiele zainteresowanych stron w ramach rzeczywistego, wielopoziomowego partnerstwa. W walce z rakiem bardzo ważnych jest wiele czynników: od jedzenia, które spożywamy, przez nasz styl życia, po leki, opiekę i technologie, do których mamy dostęp. Pacjenci powinni mieć dostęp do tanich leków, dostosowanych do ich potrzeb, a przemysł należy zachęcać do pozostania światowym liderem w dziedzinie innowacji. Badania naukowe, profilaktyka, diagnozowanie, leczenie, życie po przebyciu choroby oraz opieka paliatywna to istotne elementy tej samej układanki, a także ścieżki, którą przechodzi każdy pacjent onkologiczny.
Aby system ten dobrze funkcjonował, będę dążyć do politycznego zaangażowania i udziału wszystkich: państw członkowskich, które są przede wszystkim odpowiedzialne za opiekę zdrowotną, ale również środowiska akademickiego, pracowników służby zdrowia, decydentów, organizacji pozarządowych i pacjentów, a także przemysłu. Zasadniczą rolę w tych wysiłkach odgrywać będzie Parlament Europejski. Należy podkreślić, że Parlament wykazał się zaangażowaniem w tę sprawę, uchwalając w lutym 2019 r. rezolucję w sprawie walki z rakiem u kobiet i z chorobami współistniejącymi, poruszającą wiele kwestii, które omówię szczegółowo w dalszej części kwestionariusza. Sama także jestem posłanką i wiem z doświadczenia, jak ważne jest budowanie solidnego partnerstwa między władzą wykonawczą a prawodawczą. Łącząc siły, wiedzę, dane, zasoby i infrastrukturę, możemy coś zmienić.
Możemy pokonać raka.
Dziedziną, w której Europa może wywierać ogromny wpływ na walkę z rakiem, są badania naukowe. Naszymi najlepszymi sojusznikami są wiedza i zrozumienie problemów. Dlatego kluczowym elementem naszego planu walki z rakiem jest „misja badawcza” dotycząca raka w ramach przyszłego programu „Horyzont Europa”. Skuteczna i horyzontalna współpraca będzie również niezbędna w Komisji Europejskiej, dlatego w ramach strategii walki z rakiem zamierzam podjąć ścisłą współpracę z kandydatką na komisarza do spraw innowacji i młodzieży.
Drugim obszarem, na który należy zwrócić szczególną uwagę, jest profilaktyka. Prawie połowy wszystkich zgonów z powodu chorób nowotworowych można by uniknąć, pod warunkiem stosowania się do wyników solidnych badań naukowych, takich jak zalecenia Europejskiego kodeksu walki z rakiem. Przykładowo głównym czynnikiem ryzyka w niektórych typach raka jest tytoń, jednak coraz dokładniej poznajemy też rolę warunków środowiskowych i zdrowego stylu życia. Celem naszej ambitnej strategii „zero zanieczyszczeń” jest ochrona obywateli przed niebezpiecznym narażeniem na szkodliwe chemikalia, zanieczyszczone powietrze lub toksyczne emisje przemysłowe. Profilaktyka może pomóc w obniżeniu wysokich kosztów gospodarczych, społecznych i ludzkich, które wiążą się z zachorowaniami na raka, zmniejszyć rosnącą presję na krajowe systemy opieki zdrowotnej i społecznej oraz przyczynić się do wzrostu gospodarczego. Zasadniczym aspektem inwestowania w profilaktykę nowotworów jest uporanie się z wywołującymi raka czynnikami środowiskowymi. Dla każdego przypadku opracujemy najbardziej proporcjonalną i skuteczną kombinację instrumentów. Na przykład unijna polityka ograniczania użycia tytoniu składa się zarówno z przepisów, jak i miękkich narzędzi wychodzących poza sektor ochrony zdrowia.
W ramach profilaktyki konieczne jest też promowanie zdrowego trybu życia. Jego częścią jest żywienie, dlatego mam zaszczyt kierować nową strategią „od pola do stołu”, której celem jest zapewnienie Europejczykom pożywnej, przystępnej cenowo i bezpiecznej żywności. Będzie ona też stanowić integralną część Europejskiego Zielonego Ładu.
Profilaktyka raka i promocja zdrowia wymagają współpracy z sektorami niezwiązanymi bezpośrednio ze zdrowiem, takimi jak środowisko, edukacja, podatki, rolnictwo i badania naukowe. Aby skłonić je do współpracy, musimy przedstawić rzetelne dowody na to, jak istotna jest promocja zdrowia. Dowody te są dostępne dla UE dzięki analizie krajowych systemów opieki prowadzonej przez Eurostat. Planuję współpracę z Organizacją Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, Europejskim Obserwatorium Polityki i Systemów Opieki Zdrowotnej oraz Światową Organizacją Zdrowia, aby profilaktyka stała się rdzeniem unijnej polityki zdrowia publicznego.
Europejski plan walki z rakiem będzie powiązany z różnorodnymi inicjatywami w dziedzinie zdrowia. W związku z tym chciałabym również podkreślić rolę szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) i wirusowemu zapaleniu wątroby typu B w profilaktyce raka;
chcę podjąć ogólną współpracę w zakresie szczepień z Parlamentem Europejskim, państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami – wyjaśniając korzyści oraz zwalczając mity, błędne przekonania i sceptycyzm dotyczący tej kwestii.
Wiemy, że wczesna diagnoza znacząco zwiększa wskaźniki przeżywalności. Od czasu przyjęcia w 2003 r. zalecenia Rady w sprawie badań przesiewowych w kierunku raka, we wszystkich państwach członkowskich poczyniono znaczne postępy. Jednak możemy i powinniśmy zrobić jeszcze więcej – przede wszystkim należy poprawić dostępność krajowych programów badań przesiewowych populacji poprzez wspieranie państw członkowskich w staraniach o uzyskanie na ten cel finansowania UE, w szczególności z funduszy spójności i reform.
Ważnym wsparciem na krytycznym etapie diagnozy może okazać się sztuczna inteligencja.
W tym celu musi ona być zasilana dużą ilością danych, aby algorytmy były możliwie dokładne i wiarygodne. Promowanie wymiany danych i wspieranie badań nad nowymi strategiami profilaktyki ułatwi europejska przestrzeń danych dotyczących zdrowia. Oczywiście zapewnimy również ochronę danych osobowych – w tej dziedzinie podejmę ścisłą współpracę
z nominowaną wiceprzewodniczącą wykonawczą Margrethe Vestager oraz z kandydatami na komisarzy Sylvie Goulard i Didier Reyndersem.
W dziedzinie leczenia obserwujemy szybki rozwój leków przeciwnowotworowych, w szczególności przeciwko nowotworom występującym u dorosłych, w tym przełomowych terapii genowych i terapii indywidualnych. Jednak nie wszystkie nowe metody odnoszą sukces i nie każdy nowy lek automatycznie przekłada się na lepsze wyniki dla pacjentów i lepszy stosunek jakości do ceny dla systemów opieki zdrowotnej. Ponadto nadal istnieją istotne luki, w szczególności w odniesieniu do nowotworów występujących u dzieci. Chcę zapewnić dostęp do leków po przystępnych cenach wszystkim pacjentom – bez względu na to, gdzie mieszkają w UE, i niezależnie od ich wieku, płci czy statusu społeczno-ekonomicznego. Jako przewodnicząca komisji praw człowieka i równych szans w parlamencie Cypru jestem głęboko przywiązana do zasad zapisanych w Karcie praw podstawowych UE i w Europejskim filarze praw socjalnych. Dostęp do opieki zdrowotnej należy do praw podstawowych w Unii Europejskiej i nie powinien być przywilejem. Idzie to w parze z koniecznością wdrożenia podejścia opartego na potrzebach ludzi, które będzie bardziej ukierunkowane na pacjenta.
W związku z tym należy w sposób bardziej systematyczny i rygorystyczny mierzyć wyniki pacjentów i badać ich doświadczenia w zetknięciu z systemem opieki zdrowotnej. Tylko w ten sposób zapewnimy wszystkim pacjentom odpowiednią jakość opieki.
Pragnę podkreślić, że zaangażowanie pacjentów ma kluczowe znaczenie na wszystkich etapach, od badań klinicznych po zgłaszane przez pacjenta wyniki i opiekę skupioną na pacjencie. W moich działaniach będę się opierać na działaniach zainicjowanych przez grupy pacjentów i państwa członkowskie oraz na szczeblu UE, w tym przez Europejską Agencję Leków.
Jeśli chodzi o raka, obserwujemy braki niedrogich podstawowych leków, w przypadku których pacjenci czasami nie mają alternatywy, i równolegle zjawisko braku dostępności we wszystkich państwach członkowskich niektórych bardzo innowacyjnych i drogich leków. Obciążanie pacjentów takim dodatkowym stresem jest niedopuszczalne. Będę współpracować z przemysłem i państwami członkowskimi w celu złagodzenia niedoborów leków w Europie.
Zobowiązuję się również wspierać państwa członkowskie w ich wysiłkach na rzecz zapewnienia przystępnych cenowo, dostępnych i wysokiej jakości leków. Wierzę, że udostępnienie szerszej bazy dowodowej w UE i współpraca w tej dziedzinie ułatwią podejmowanie decyzji w sprawie nowych leków w poszczególnych krajach. Rak jest oczywistym priorytetem dla tego typu współpracy. Zwalczanie nierówności w zakresie profilaktyki, diagnostyki i leczenia chorób nowotworowych, w tym w zakresie dostępu do leków przeciwnowotworowych, będzie ważnym elementem mojej ogólnej misji w walce z rakiem.
Pamiętajmy również, że rak nie jest jedną chorobą. Istnieje wiele rodzajów nowotworów, z których każda ma własną specyfikę – UE może tu wnieść wartość dodaną, ułatwiając współpracę specjalistów z całej Europy. Liczne rodzaje raka (i wszystkie nowotwory występujące u dzieci) są chorobami rzadkimi i są objęte europejskimi sieciami referencyjnymi.
Sieci te będą nadal łączyć świadczeniodawców w całej Europie, umożliwiając im dzielenie się wiedzą fachową, wzajemne uczenie się oraz omawianie trudnych przypadków i wysoce specjalistycznych metod leczenia.
Na koniec dziękuję za zwrócenie uwagi na problemy osób wyleczonych i opiekę paliatywną.
Ze zwiększoną przeżywalnością łączą się nowe wyzwania dla pacjentów chorujących na raka,
z którymi należy się zmierzyć. Opiekę paliatywną jesteśmy winni wszystkim pacjentom.
Możemy współpracować z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami w celu zidentyfikowania potwierdzonych najlepszych praktyk i dzielenia się nimi w całej Europie – jak być może Państwo wiecie, mam osobiste doświadczenie w tej dziedzinie. Mogę zatem Państwa zapewnić, że dołożę wszelkich starań, aby zrealizować ten priorytet.
4. Plan działania na rzecz zdrowia / Dostęp do leków i wyrobów medycznych
W piśmie określającym zadania określono, że Pani trzy kluczowe zadania to pełne wdrożenie planu działania „Jedno zdrowie” na rzecz zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, komunikacja na temat szczepień oraz zapewnienie dostępności leków po przystępnych cenach. Jak zamierza Pani rozwiązać kwestie objęte celem zrównoważonego rozwoju 3 i związane z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe, szczepieniami, wprowadzaniem do obrotu nowych antybiotyków dla ludzi, dostępem do leków i wyrobów medycznych, włącznie z aspektami dotyczącymi badań medycznych, dostępności składników farmaceutycznych oraz kluczowej walki z HIV/AIDS, gruźlicą i zapaleniem wątroby?
Europejczycy oczekują poczucia bezpieczeństwa, jakie daje dostęp do opieki zdrowotnej oraz ochrona przed epidemiami i chorobami. Europa posiada rzeczywiście jedne z najostrzejszych norm, a także wysokiej jakości systemy opieki zdrowotnej, należące do najbardziej przystępnych cenowo i łatwo dostępnych na świecie. W Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej i w Europejskim filarze praw socjalnych uznaje się prawo każdej osoby do terminowego dostępu do przystępnej cenowo, profilaktycznej i leczniczej opieki zdrowotnej dobrej jakości. Jako europejska komisarz do spraw zdrowia zamierzam skierować całą moją energię na osiągnięcie konkretnych i pozytywnych wyników, które będą zgodne z tymi podstawowymi wartościami naszej Unii.
W moim rozumieniu określenie „Jedno zdrowie” opisuje zasadę, zgodnie z którą należy traktować zdrowie ludzi i zwierząt jako wzajemnie ze sobą powiązane czynniki, w pełni uwzględniając także nasze środowisko naturalne – element łączący ludzi i zwierzęta. W tym ujęciu zdrowie ludzi, zwierząt i roślin jest od siebie zależne i wzajemnie się wzmacnia.
Osiągnięcie celów podejścia „Jedno zdrowie” będzie wymagało kompleksowego i trwałego działania na wszystkich tych frontach.
UE może być dumna ze swoich osiągnięć w tej dziedzinie, ale nie powinna popadać w samozadowolenie. Zwiększenie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe zagraża osiągnięciom nowoczesnej medycyny. Brak zaufania do szczepień i nauki powoduje odsunięcie uwagi społeczeństwa od korzyści płynących ze szczepień i faktu, że szczepienia przeciw ospie prawdziwej, polio, odrze, błonicy i zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych ratują niezliczone istnienia ludzkie. Pracownicy służby zdrowia i pacjenci w całej Europie zgłaszają obawy dotyczące dostępu do leków, związane z ich dostępnością, przystępnością cenową i niedoborami. Choroby zakaźne i inne zagrożenia dla zdrowia mogą szybko rozprzestrzeniać się ponad granicami państw.
Wiele z tych zagrożeń ma charakter globalny i jestem zdania, że musimy podjąć wspólne działania na szczeblu europejskim i zrobić wszystko, co w naszej mocy, by znaleźć wspólne rozwiązania i zapewnić globalne przywództwo. Realizacja celów zrównoważonego rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych będzie wymagać ścisłej współpracy z całym kolegium
oraz z wieloma zainteresowanymi stronami w wielu różnych sektorach. Uważam, że aby osiągnąć cele zrównoważonego rozwoju, powinniśmy zmobilizować wszystkie istotne instrumenty polityki dotyczącej zdrowia publicznego, badań naukowych, leków, współpracy na rzecz rozwoju i funduszy strukturalnych. Nowo wybrana przewodnicząca zobowiązała się do zmiany ukierunkowania europejskiego semestru, aby w pełni uwzględnić te cele.
Zobowiązuję się dopilnować, aby Komisja podjęła wszelkie działania niezbędne do znalezienia zrównoważonych rozwiązań w celu przezwyciężenia problemu oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe. W pierwszej kolejności podejmę współpracę z Parlamentem Europejskim, państwami członkowskimi i wszystkimi odpowiednimi zainteresowanymi stronami w celu pełnego wdrożenia przyjętego w czerwcu 2017 r. europejskiego planu działania „Jedno zdrowie” na rzecz zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, zwracając szczególną uwagę na dotyczącą tego problemu rezolucję Parlamentu Europejskiego, przyjętą we wrześniu 2018 r. W ramach podejścia „Jedno zdrowie” uwzględnię w moich działaniach sektory zdrowia ludzi, zdrowia zwierząt i środowiska, aby zapobiec dalszemu rozwojowi i rozprzestrzenianiu się nabytej oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.
Ponadto uruchomię wszelkie dostępne środki na szczeblu UE, aby wesprzeć państwa członkowskie i uczynić z UE region stosujący najlepsze praktyki.
W tej dziedzinie należy najpierw zmobilizować agencje wykonawcze UE w dziedzinie zdrowia: Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób, Europejską Agencję Leków i Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności; umożliwi to oparcie wysiłków Unii Europejskiej na wysokiej jakości dowodach naukowych. Jednocześnie rozważę inne możliwości walki z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe. Będę na przykład współpracować z kandydatkami na komisarzy Sylvie Goulard i Mariją Gabriel oraz z władzami publicznymi, przemysłem i innymi zainteresowanymi stronami w celu ułatwienia rozwoju nowych modeli biznesowych wspierających innowacje w zakresie nowych antybiotyków.
Musimy stworzyć odpowiednie zachęty do opracowywania antybiotyków, a jednocześnie dbać o ich ostrożne stosowanie. W związku z tym musimy również w jak największym stopniu zachęcać do opracowywania nowych szczepionek, które mogłyby również stanowić część rozwiązania.
Będę także wspierać alternatywne metody stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych, w tym poprzez poprawę profilaktyki zakażeń. Zamierzam uważnie śledzić wdrażanie nowych rozporządzeń UE w sprawie weterynaryjnych produktów leczniczych i pasz leczniczych. To nowe prawodawstwo ma rzeczywiście kluczowe znaczenie, jeśli chodzi o zwalczanie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe i promowanie odpowiedzialnego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych u zwierząt. Prace te będą uzupełniały nową strategię „od pola do stołu” w zakresie zrównoważonej żywności, będącą elementem „Europejskiego Zielonego Ładu”, i wniosą w nią wkład. Dopilnuję, aby zwrócono należytą uwagę na środowiskowy wymiar oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, zgodnie ze strategicznym podejściem UE do substancji farmaceutycznych w środowisku, przyjętym w marcu 2019 r.
Unia Europejska – podobnie jak każdy inny region – nie może samodzielnie przezwyciężyć problemu oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe. Może ona jednak odegrać wiodącą rolę w tej dziedzinie. Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe stanowi naprawdę globalne zagrożenie i wymaga globalnej odpowiedzi. W naszym zglobalizowanym świecie, w którym rosną zagrożenia związane z podróżami, handlem, środowiskiem i zmianą klimatu, oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe może szybko przekraczać granice i wymaga wielostronnego i skoordynowanego reagowania. Będę zatem ściśle współpracować z naszymi
międzynarodowymi partnerami i opowiem się za globalnym porozumieniem w sprawie stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych i dostępu do nich. Liczę na Państwa jako sojusznika w tym przedsięwzięciu. Stosunki Parlamentu z jego międzynarodowymi odpowiednikami mogą stanowić ważny impuls do realizacji tego celu.
Jeśli chodzi o produkty lecznicze i wyroby medyczne, dołożę wszelkich starań, aby zapewnić Europie dostęp do leków po przystępnych cenach w celu zaspokojenia potrzeb obywateli i wspierania innowacji w sektorze, w którym europejski przemysł jest światowym liderem.
W perspektywie krótkoterminowej, w oparciu o ustalenia z oceny rozporządzeń w sprawie sierocych produktów leczniczych i produktów leczniczych stosowanych w pediatrii, rozważę środki mające na celu zapewnienie odpowiednich zachęt do innowacji w obszarach, w których potrzeby nie są zaspokojone, aby nowe metody leczenia były dostępne i przystępne cenowo w całej UE. W powyższych działaniach uwzględnię oczywiście apele Parlamentu Europejskiego z 2016 i 2017 r. o podjęcie działań dotyczących rozporządzenia w sprawie produktów leczniczych stosowanych w pediatrii oraz o poprawę dostępu do leków. Przepisy dotyczące sierocych produktów leczniczych i produktów leczniczych stosowanych w pediatrii odgrywają rolę czynnika sprzyjającego rozwojowi terapii w zaniedbanych obszarach, ale ważne jest, aby dostosować je do aktualnej sytuacji.
Zagwarantowanie w UE dostępu do leków po przystępnych cenach obejmuje również stworzenie odpowiednich warunków i rozwijanie współpracy w zakresie narzędzi i instrumentów służących kształtowaniu polityki krajowej w tej dziedzinie. Będziemy wspierać przemysł i państwa członkowskie w ich wysiłkach na rzecz stałego poprawiania jakości i stabilności systemów opieki zdrowotnej dzięki lepszej wymianie informacji, wiedzy fachowej i najlepszych praktyk. Trwają już prace nad zmianą opłat uiszczanych przez firmy farmaceutyczne na rzecz Europejskiej Agencji Leków za świadczone przez nią usługi. Pozwoli to na zapewnienie stabilności systemu regulacyjnego, usunięcie czynników zniechęcających do innowacyjności i zagwarantowanie bezpieczeństwa stosowania leków.
Wspieranie badań medycznych wiąże się z przekształceniem unijnego łańcucha wartości w zakresie technologii farmaceutycznych i medycznych w ukierunkowany na potrzeby, innowacyjny, jednolity i przyszłościowy system. Będę pracowała nad dostosowaniem priorytetów badawczych do potrzeb systemów opieki zdrowotnej przy udziale organów regulacyjnych, środowisk akademickich, pracowników służby zdrowia oraz świadczeniodawców i płatników.
Kolejną kwestią, która wymaga podjęcia działań, jest nasza zależność od krajów spoza UE w zakresie produkcji farmaceutycznych substancji czynnych wykorzystywanych w produktach leczniczych w UE. Aby zapewnić wysoką jakość leków, zamierzam usilnie dążyć do konwergencji w kierunku uzgodnionych standardów międzynarodowych oraz do wzmocnienia nadzoru nad łańcuchem dostaw w celu uzyskania gwarancji, że importowane substancje farmaceutyczne są produkowane zgodnie z dobrymi praktykami produkcyjnymi. Zobowiązuję się również znaleźć rozwiązanie problemu niedoborów niedrogich leków w UE.
Zobowiązuję się do ochrony pacjentów poprzez skuteczne i terminowe wdrożenie nowych ram regulacyjnych dotyczących wyrobów medycznych. Ramy te mają na celu zwiększenie bezpieczeństwa wyrobów wprowadzanych do obrotu w UE, wspieranie nadzoru nad systemem oraz zwiększenie przejrzystości. Zostały one opracowane w taki sposób, aby dostosować je do nowych i przyszłych wyzwań. Jestem w pełni świadoma krótkoterminowego priorytetu, jakim jest dotrzymanie terminu wyznaczonego na maj 2020 r., w oparciu o kroczący plan wdrażania
i wspólne wysiłki ze wszystkimi państwami członkowskimi. Oczywiście jest to istotne wyzwanie dla całego sektora. Osiągnięto już jednak znaczny postęp i jestem zdecydowana zapewnić właściwe wdrożenie tego bardzo złożonego systemu w przewidzianym terminie.
W następstwie światowego szczytu w sprawie szczepień, który zorganizowano we wrześniu tego roku we współpracy ze Światową Organizacją Zdrowia, zobowiązuję się do priorytetowego potraktowania poprawy komunikacji dotyczącej szczepień, wyjaśniania korzyści płynących ze szczepień, przeciwdziałania dezinformacji oraz odbudowy zaufania.
Jestem świadoma poparcia Parlamentu Europejskiego dla działań podejmowanych na szczeblu UE, wyrażonego w rezolucji z kwietnia 2018 r., i będę nadal ściśle współpracować z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami w celu poprawy stanu zaszczepienia oraz trwałości programów szczepień i podaży szczepionek. W szczególności będę współpracować z koalicją na rzecz szczepień, skupiającą stowarzyszenia pracowników służby zdrowia i studentów w celu propagowania szczepień. Ponadto będziemy nadal gromadzić najlepsze praktyki i doświadczenia w celu rozwiązania problemu niewystarczającego stanu zaszczepienia i uchylania się od szczepień. W tej dziedzinie naprawdę potrzebny jest wspólny wysiłek i cieszę się, że będę mogła podjąć współpracę z wieloma zainteresowanymi stronami, aby ograniczyć występowanie chorób zwalczanych drogą szczepień.
Znam rezolucję Parlamentu Europejskiego z lipca 2017 r. w sprawie reakcji UE na HIV/AIDS, gruźlicę i zapalenie wątroby typu C i zamierzam nadal wspierać państwa członkowskie w zwalczaniu chorób zakaźnych i w osiągnięciu podstawowych zdolności, określonych w Międzynarodowych przepisach zdrowotnych. Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób jest kluczowym partnerem współpracującym z krajowymi organami ochrony zdrowia w celu wzmocnienia i rozwijania systemów nadzoru i wczesnego ostrzegania w skali całego kontynentu. Wspomniane Centrum gromadzi również dostępną w Europie wiedzę na temat zdrowia, aby udzielać wsparcia państwom członkowskim w dziedzinach takich jak HIV/AIDS, gruźlica i zapalenia wątroby, szczepienia i oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe, a także wydaje autorytatywne opinie naukowe na temat zagrożeń związanych z chorobami zakaźnymi.
Chciałabym również przypomnieć o zobowiązaniu Komisji, złożonym w czasie szczytu G-7, który odbył się w Biarritz w sierpniu tego roku, zgodnie z którym przekaże ona 550 mln euro na Globalny Fundusz na rzecz Walki z AIDS, Gruźlicą i Malarią. Zamierzam podjąć odpowiednie działania, aby zrealizować to zobowiązanie.
Przez cały okres mojej kariery zawodowej, kiedy jako psycholog kliniczny pracowałam w szpitalach publicznych, miałam okazję bezpośrednio obserwować, jak ważne są dobrze funkcjonujące systemy opieki zdrowotnej. Zrozumiałam, że zbiorowe zdrowie naszych społeczeństw zależy od indywidualnego stanu zdrowia fizycznego i psychicznego każdego obywatela. Chcę w pełni zaangażować się w rozwiązywanie problemów w tej dziedzinie i zapewnić lepsze wyniki w zakresie zdrowia naszych obywateli i społeczeństwa.
BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI 5. Pestycydy
W ramach realizacji zapowiedzianej przez nowo wybraną przewodniczącą ambitnej strategii „zero zanieczyszczeń” co zamierza Pani zrobić, aby zmniejszyć zależność UE od pestycydów, a jednocześnie zachęcić do stosowania alternatywnych środków niskiego ryzyka, w tym niechemicznych, i ułatwić wprowadzanie nowych technologii? Jakie jest
Pani zdanie na temat solidności naukowej i regulacyjnej ram regulujących zatwierdzanie pestycydów oraz zarządzanie chemikaliami i produktami na bazie chemikaliów? Jak zamierza Pani dopilnować, by zaprzestano obecnej praktyki udzielania zezwoleń na dalsze stosowanie substancji wzbudzających szczególnie duże obawy, mimo że istnieją środki alternatywne i kiedy dokumentacja nie jest kompletna? W jaki sposób zamierza Pani zareagować na wcześniejsze i aktualne postulaty Parlamentu Europejskiego, w tym wnioski komisji PEST i rezolucję dotyczącą wdrożenia dyrektywy w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów?
Pestycydy niepokoją wielu obywateli UE, którzy chcieliby ograniczyć naszą zależność od tych substancji i ich stosowanie. Ja także uważam, że możemy ograniczyć stosowanie pestycydów w UE oraz że rolnicy powinni mieć możliwość wyboru rozwiązań, które są najmniej niebezpieczne dla zdrowia ludzkiego i środowiska.
Działania dotyczące pestycydów będą kluczowym elementem nowej strategii „od pola do stołu” na rzecz zrównoważonej żywności, którą będę kierować na prośbę nowo wybranej przewodniczącej Komisji. Strategia te będzie dotyczyć pierwszego etapu łańcucha dostaw żywności – produkcji żywności – i przyczyni się do realizacji naszej ambitnej strategii „zero zanieczyszczeń” . Wszyscy zgadzamy się, że musimy zmniejszyć zależność od pestycydów i zachęcać do korzystania z alternatywnych, w tym niechemicznych środków niskiego ryzyka.
W tym celu zamierzam uważnie wysłuchać opinii obywateli i ich wybranych w wyborach przedstawicieli w Parlamencie Europejskim. Chcę oprzeć się na wynikach przeprowadzonej przez Komisję oceny REFIT prawodawstwa w zakresie pestycydów, która jest na ukończeniu.
Podstawową zasadą mojej kadencji będzie polityka oparta na dowodach, a powyższa ocena dostarczy informacji na temat naszej obecnej sytuacji. Wprawdzie będę mogła odnieść się do niej bardziej szczegółowo, dopiero gdy jej wyniki zostaną opublikowane, mogę już jednak potwierdzić, że ogólnie wynika z niej, iż system zezwoleń na pestycydy jest w zasadzie skuteczny pod względem ochrony zdrowia i środowiska. W tym względzie duże znaczenie mają zakazy i poważne ograniczenia takich substancji jak neonikotynoidy, mających negatywny wpływ na owady zapylające. Z zadowoleniem stwierdzam, że w sprawozdaniu Komisji Specjalnej ds. Unijnej Procedury Wydawania Zezwoleń na Dopuszczenie Pestycydów do Obrotu (PEST) Parlamentu Europejskiego uznano, iż UE posiada jedne z najbardziej rygorystycznych ram prawnych dotyczących pestycydów na świecie.
Niemniej skuteczność tego systemu można jeszcze poprawić. Istnieją różne sposoby osiągnięcia tego celu, dlatego chciałabym kontynuować dyskusję z Państwem na ten temat w najbliższych miesiącach.
Ponadto uważam, że powinniśmy zastanowić się nad możliwością ustalenia ogólnounijnego obowiązkowego celu zmniejszenia ryzyka związanego ze stosowaniem pestycydów. Refleksja ta będzie się opierać na nowym sprawozdaniu Komisji dla Rady i Parlamentu na temat postępów we wdrażaniu dyrektywy w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów oraz na ocenie funkcjonowania zharmonizowanych wskaźników ryzyka, które ostatnio zostały poddane przeglądowi.
Pytają mnie również Państwo o moje poglądy na temat obecnego systemu zarządzania chemikaliami ogólnie oraz na temat zezwoleń na substancje wzbudzające szczególnie duże obawy. Jeśli chodzi o rozporządzenie REACH, moi koledzy i kandydaci na komisarzy Sylvie Goulard i Virginijus Sinkevičius są lepiej przygotowani do udzielenia odpowiedzi.
Chciałabym jednak podkreślić, że w przypadku pestycydów istnieje już ogólny obowiązek poddawania wszystkich produktów ocenie i uzyskania zezwolenia od odpowiednich organów przed wprowadzeniem tych produktów do obrotu i rozpoczęciem ich stosowania. Jest to o wiele bardziej rygorystyczne podejście niż w przypadku chemikaliów przemysłowych. Chociaż pojęcie substancji wzbudzających szczególnie duże obawy nie jest obecne w prawodawstwie dotyczącym pestycydów, są one identyfikowane w oparciu o tak zwane kryteria graniczne, np.
ich sklasyfikowanie jako substancji rakotwórczych, mutagennych lub działających szkodliwie na rozrodczość lub jako substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego.
Substancje spełniające te kryteria nie mogą być w zasadzie stosowane w pestycydach – z wyjątkiem bardzo ograniczonych przypadków odstępstw. Obecnie kryteria te spełnia mniej niż 2 proc. zatwierdzonych substancji czynnych i jestem przekonana, że okresowy przegląd wszystkich zatwierdzeń doprowadzi ostatecznie do ich całkowitego wyeliminowania.
Drugą kwestią, na którą zwrócono uwagę w pytaniach dotyczących pestycydów, jest znaczenie kolegialnego podejścia do problemów o charakterze przekrojowym. Pestycydy to jeden z wielu tematów w ramach teki dotyczącej zdrowia, który ma wpływ na działania podejmowane w innych obszarach polityki lub jest z nimi bezpośrednio powiązany. Dlatego chcę ściśle współpracować z nominowanym wiceprzewodniczącym wykonawczym Fransem Timmermansem i z kandydatami na komisarzy Januszem Wojciechowskim, Sylvie Goulard, Virginijusem Sinkevičiusem i Mariją Gabriel, aby zapewnić całościowe podejście, zgodnie z preferencjami nowo wybranej przewodniczącej.
Jestem zdania, że dzięki dyrektywie w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów dysponujemy narzędziami ograniczania ryzyka i wpływu pestycydów na zdrowie ludzi i środowisko. W dyrektywie położono wyraźny nacisk na stosowanie substancji alternatywnych wobec pestycydów, produkty niskiego ryzyka i integrowaną ochronę roślin.
Komisja rozpocznie wkrótce ocenę tej dyrektywy, aby sprawdzić, czy zasady te są wystarczające.
Zgadzam się z rezolucją Parlamentu, że należy podjąć dalsze działania, aby zapewnić pełne wykorzystanie potencjału tej dyrektywy. W szczególności musimy skłonić państwa członkowskie do pełniejszego wdrożenia dyrektywy i szerszego stosowania integrowanej ochrony roślin. Jednocześnie przeanalizuję sposoby szybszego wprowadzania na rynek produktów niskiego ryzyka, w szczególności produktów pochodzenia biologicznego. Produkty te są już objęte przyspieszonymi procedurami udzielania zezwoleń, dłuższymi okresami zatwierdzenia i dłuższymi okresami ochrony danych. Będę jednak dążyć do dalszego uproszczenia procedur, aby zachęcić do opracowywania produktów niskiego ryzyka, i podejmę współpracę z państwami członkowskimi, aby określić działania, które mogą pomóc w osiągnięciu tego celu.
Chciałabym również przyjrzeć się roli, jaką w ograniczaniu naszej zależności od pestycydów mogłyby odegrać nowe technologie, zgodnie z podejściem opartym na badaniach naukowych i dowodach.
Ponadto jestem głęboko przekonana, że postępy w zakresie rolnictwa precyzyjnego i produkcji żywności umożliwią korzystanie z obrazowania do monitorowania zdrowia roślin i stosowanie pestycydów tylko tam, gdzie są naprawdę potrzebne. Będziemy również nadal wspierać badania nad innowacyjnymi rozwiązaniami, które mogą zmniejszyć zależność rolnictwa od pestycydów i innych środków produkcji.
Komisja PEST wezwała w szczególności do poprawienia przejrzystości i wzmocnienia polityki rozwiązywania konfliktów interesów oraz zwiększenia niezależności badań naukowych w sektorze pestycydów. W pełni popieram te cele i pragnę podkreślić, że nowe przepisy dotyczące przejrzystości i zrównoważonego charakteru unijnej oceny ryzyka w łańcuchu żywnościowym, które wkrótce zaczną być stosowane, odnoszą się do kilku z tych kwestii.
Będziemy intensywnie pracować nad zapewnieniem, by badania i dane na poparcie wniosków o udzielenie zezwolenia były publikowane proaktywnie i na wczesnym etapie procesu oceny ryzyka oraz by obywatele i niezależni naukowcy mieli bezpośredni dostęp do tych badań zgodnie ze zmienionymi przepisami ogólnymi prawa żywnościowego i przepisami dotyczącymi pestycydów. Dopilnujemy również – za pośrednictwem unijnego rejestru badań – by przedsiębiorstwa ubiegające się o zezwolenie przedkładały wszystkie istotne informacje, w tym również niekorzystne. W razie konieczności nie zawaham się skorzystać z możliwości przeprowadzenia wzmożonych kontroli i audytów w obiektach badawczych lub wykonania badań weryfikacyjnych.
Oprócz większej przejrzystości analizy ryzyka w łańcuchu żywnościowym, wprowadzonej w ostatnim przeglądzie przepisów ogólnych prawa żywnościowego, postaram się ogólnie zwiększyć przejrzystość i współpracę naukową między organami ds. badań naukowych.
Rozważę sposoby poprawy spójności i zapewnienia korzyści i efektów synergii w odniesieniu do działalności takich agencji, jak Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności i Europejska Agencja Chemikaliów, oraz przeanalizuję, w jaki sposób może to przyczynić się do realizacji strategii Komisji „zero zanieczyszczeń”.
Wreszcie zamierzam podjąć współpracę z innymi komisarzami, aby ściślej powiązać zrównoważone stosowanie pestycydów z innymi kluczowymi obszarami polityki, np. ze środkami w ramach Europejskiego Zielonego Ładu, wspólną polityką rolną w zakresie integrowanej ochrony roślin oraz monitorowaniem stosowania pestycydów w środowisku.
Nasze zdrowie idzie w parze ze zdrowiem naszej planety.
6. Chemikalia i bezpieczeństwo żywności
Choć wprowadzono rygorystyczne progi bezpieczeństwa i najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości, w łańcuchu żywnościowym UE gromadzą się różne substancje niebezpieczne dla zdrowia i/lub środowiska, które mogą narazić konsumentów na skumulowane skutki i oddziaływanie różnych substancji występujących w połączeniu ze sobą. Jak zamierza Pani poprawić bezpieczeństwo i zapewnić zrównoważony charakter naszej żywności? Jakie środki ustawodawcze i nieustawodawcze przewiduje Pani z myślą o wykrywaniu i ograniczaniu narażenia na substancje niebezpieczne i kiedy przedstawi Pani nowe ramy regulujące narażenie na działanie chemikaliów w łańcuchu żywnościowym? Parlament Europejski wielokrotnie postulował o aktualizację strategii dotyczącej substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego oraz o usunięcie luk regulacyjnych w celu dopilnowania, by kryteria naukowe identyfikowania tych substancji były stosowane jako definicja horyzontalna we wszystkich odpowiednich aktach prawnych. Kiedy przedstawi Pani tę strategię? Jak zamierza Pani zwiększyć przejrzystość i niezależność procesu oceny naukowej agencji UE?
Unijny system bezpieczeństwa żywności opiera się na solidnej naukowej ocenie ryzyka i jest uznawany za wzorcowe rozwiązanie na całym świecie. Jeśli chodzi o zagrożenia chemiczne i bezpieczeństwo żywności istnieje kompleksowy zbiór przepisów sektorowych gwarantujących, że pozostałości substancji chemicznych w żywności, takie jak
zanieczyszczenia, pozostałości pestycydów i weterynaryjnych produktów leczniczych nie stanowią zagrożenia dla konsumentów europejskich. Co roku państwa członkowskie prowadzą kompleksowe programy monitorowania obejmujące ogromną liczbę próbek pobranych na rynku. Wyniki pokazują, że jedynie niewielki odsetek próbek nie jest zgodny z limitami, co oznacza, że europejscy konsumenci są dobrze chronieni. Na przykład w 96 proc. próbek badanych w 2017 r. pozostałości pestycydów nie przekroczyły najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości, które zapewniają ochronę zdrowia. Należyte zarządzanie chemikaliami jest nie tylko korzystne dla zdrowia naszych obywateli, ale również ma zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia zrównoważonych celów strategii „od pola do stołu”
i celów gospodarki o obiegu zamkniętym.
Zgadzam się jednak, że w tej dziedzinie można zrobić więcej.
Zamierzam ściśle współpracować z kandydatem na komisarza do spraw środowiska i oceanów, wspierając jego wysiłki na rzecz realizacji strategii Komisji „zero zanieczyszczeń”, w szczególności w odniesieniu do pestycydów i substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego. Pojawią się także możliwości osiągnięcia znaczących efektów synergii z nową strategią „od pola do stołu”, która daje szansę na poprawę zrównoważonego charakteru naszej żywności na każdym etapie łańcucha żywnościowego, od produkcji po konsumpcję, oraz wniesie wkład w realizację celów Zielonego Ładu i gospodarki o obiegu zamkniętym.
Kwestią wymagającą oceny jest jednoczesne narażenie na działanie wielu chemikaliów.
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności i Komisja pracują obecnie wspólnie nad metodyką oceny skumulowanych skutków pozostałości pestycydów w żywności. Jest to istotny nowy krok w kierunku poprawy bezpieczeństwa żywności w oparciu o solidne dowody naukowe.
Pytanie, jak traktować narażenie na działanie chemikaliów z różnych źródeł w ramach oceny ryzyka i zarządzania ryzykiem, jest jasnym i oczywistym wyzwaniem. Jestem tego świadoma.
W ciągu ostatnich 20 lat UE poczyniła znaczne postępy w zakresie badania i regulowania substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego – i wykonała w tej dziedzinie pionierską pracę, ustanawiając naukowe kryteria identyfikacji substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego w środkach ochrony roślin i produktach biobójczych.
Ogólnie, jeśli chodzi o substancje zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego, naszym nadrzędnym celem powinna być ochrona obywateli UE i środowiska przed zagrożeniami, jakie niosą ze sobą te substancje, oraz minimalizowanie narażenia. Jestem w pełni świadoma poglądów wyrażonych przez Parlament Europejski na ten temat w ostatnich latach, w szczególności w ostatniej rezolucji z kwietnia 2019 r.
Ściśle współpracując z innymi kolegami z kolegium, dopilnuję, by wdrożono konkretne działania przedstawione w ubiegłorocznym komunikacie Komisji w sprawie substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego. W szczególności musimy rozwiązać problemy związane z wdrażaniem i spójnością polityki. Kwestie te – w szczególności brak kryteriów horyzontalnych i różne konsekwencje regulacji w zależności od obszaru polityki – są analizowane w ramach przeprowadzanej obecnie oceny adekwatności różnych ram prawnych dotyczących substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego.
Wyniki tej oceny adekwatności, która ma się zakończyć na początku przyszłego roku, zostaną uwzględnione w naszej refleksji na temat tego, czy konieczne są zmiany legislacyjne, np.
w dziedzinie materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością (będących przedmiotem osobnej oceny).
Unijna ocena ryzyka dotycząca kwestii związanych z łańcuchem żywnościowym jest przeprowadzana niezależnie od instytucji europejskich i państw członkowskich UE – przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności. Cieszę się, że dzięki ostatnim zmianom w przepisach ogólnych prawa żywnościowego i w ośmiu innych sektorowych aktach Unii w dziedzinie łańcucha dostaw żywności zwiększy się przejrzystość i niezależność unijnej oceny ryzyka. Jest to ważny krok w kierunku wzmocnienia wiarygodności i odpowiedzialności UE.
Myślę, że jest bardzo ważne, aby nowe przepisy koncentrowały się na otwartej komunikacji i partnerstwie poprzez zapewnienie ujawniania badań naukowych, które są przedstawiane na poparcie wniosków, na wczesnym etapie procesu oceny ryzyka. Do poprawy jakości i wiarygodności naukowych ocen ryzyka przeprowadzanych przez Europejski Urząd ds.
Bezpieczeństwa Żywności przyczyni się również baza danych badań i konsultacji publicznych.
Systematyczna i kompleksowa wymiana informacji o ryzyku ze wszystkimi zainteresowanymi stronami przez cały czas trwania procesu analizy ryzyka uzupełnia zasadę otwartej i włączającej komunikacji i konsultacji.
Jeśli chodzi o niezależność, nowe przepisy podtrzymują i wzmacniają zasady, zgodnie z którymi członkowie zarządu i paneli naukowych muszą działać niezależnie i składać coroczne oświadczenie o braku konfliktu interesów. Przepisy te zapewniają dalsze stosowanie rygorystycznych kryteriów doskonałości i niezależności w odniesieniu do całego procesu mianowania członków paneli.
Niezależność Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności podlega regularnej kontroli ze strony Trybunału Obrachunkowego, Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Parlamentu Europejskiego w ramach corocznego udzielania absolutorium agencjom UE.
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz inne agencje UE na przestrzeni lat wzmocniły swoją politykę niezależności i rygorystycznie ją wdrażają.
Ogólnie rzecz biorąc, jestem przekonana, że istniejące niezbędne gwarancje w wystarczającym stopniu zapewniają wysoki poziom przejrzystości i niezależności działania Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności. Będę jednak ściśle monitorowała sytuację we współpracy z naszymi partnerami, aby zapewnić realizację celów UE w tym zakresie.
7. Strategia „od pola do stołu”
Jakie są Pani ambicje, plany i harmonogram w związku z realizacją strategii „od pola do stołu”? Jak zamierza Pani zapewnić konsumentom przejrzyste informacje potrzebne do dokonywania zdrowych i zrównoważonych wyborów w odniesieniu do wszystkich produktów spożywczych i napojów, a jednocześnie zagwarantować podmiotom gospodarczym niezbędną przejrzystość potrzebną do zapewnienia pełnej identyfikowalności i unikania oszustw w branży spożywczej? Kiedy przedstawi Pani wniosek określający profile składników odżywczych? Co sądzi Pani o oznaczaniu kraju pochodzenia? Jak zamierza Pani dopilnować, by polityka innych komisarzy, np.
w dziedzinie klimatu, rolnictwa i handlu, była częścią realnej, całościowej i zrównoważonej polityki żywnościowej?
Mam zaszczyt kierować nową strategią „od pola do stołu” i zamierzam rozpocząć związane z nią działania pierwszego dnia mojej kadencji. Zrównoważony łańcuch żywnościowy jest kamieniem węgielnym Europejskiego Zielonego Ładu i zrobię wszystko, aby zrealizować ten cel w trakcie mojej kadencji. Odgrywa on zasadniczą rolę w unijnym planie „Jedno zdrowie”
i przyczyni się również do realizacji szerszych celów gospodarczych, społecznych i środowiskowych.
Oczywiste jest, że obecne wzorce konsumpcji i produkcji nie są zrównoważone i musimy zmierzyć się z pewnymi trudnymi faktami. Liczba ludności na świecie rośnie, podobnie jak globalne zapotrzebowanie na żywność. W UE 8 proc. obywateli nie może sobie pozwolić na codzienny pełnowartościowy posiłek, co oznacza, że obecny system zawodzi w przypadku ok. 40 milionów osób. Jednocześnie ponad połowa dorosłych cierpi na nadwagę, a co roku marnujemy ponad 20 proc. całej żywności, którą produkujemy w UE. Nasze systemy produkcji żywności zużywają znaczne ilości wody i energii, wytwarzają zanieczyszczenia i odpowiadają za około 11 proc. emisji gazów cieplarnianych w UE.
Liczby te po prostu nie sumują się. Nie możemy sobie pozwolić na to, by tego rodzaju zakłócenia równowagi – pod względem społecznym, etycznym i środowiskowym – nadal istniały. Musimy przyjąć systemowe i całościowe podejście do zrównoważonych zmian, uwzględniające każdy etap łańcucha żywnościowego – od produkcji, przechowywania, przetwarzania i pakowania aż po dystrybucję i usuwanie żywności.
W trakcie następnej kadencji Komisji nasze działania powinny doprowadzić do zbliżenia produkcji, przetwarzania, dystrybucji i spożycia żywności do osi wyznaczającej zrównoważony rozwój. Nie możemy osiągnąć celów globalnej agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 – planu działania na rzecz ludzi, planety i dobrobytu – nie tworząc zrównoważonych systemów żywnościowych.
Nie chodzi o to, czy zmiana jest konieczna, ale o to, jak szybko możemy zapewnić sprawiedliwe przejście na bardziej zrównoważone systemy żywnościowe. Kwestia zrównoważonego charakteru naszych systemów żywnościowych jest nie tylko powiązana ze zmianą klimatu i środowiska, lecz również z globalnymi zagrożeniami dla zdrowia publicznego, takimi jak wzrost otyłości i oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, oraz ma wymiar społeczny i gospodarczy. Zmiana ta ma zasadnicze znaczenie dla poprawy jakości życia i dobrostanu obywateli UE, zapewnienia zdrowych ekosystemów i tworzenia nowego, ekologicznego i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu gospodarczego, który nikogo nie pozostawi w tyle.
Wyznaczamy dość wysoki poziom ambicji, jednocześnie jesteśmy w pełni świadomi koniecznego w związku z tym poziomu zaangażowania i wysiłku. Wyzwania, przed którymi stoimy, są różnorodne i wzajemnie powiązane. Wpływa na nie wiele czynników zewnętrznych, takich jak zmiana struktury demograficznej, nowe trendy żywieniowe, presje związane z klimatem, przejrzystość łańcucha żywnościowego i fałszowanie żywności. Odpowiedź na pytanie, jak osiągnąć optymalny rezultat, nie pomijając żadnego z powyższych elementów, wymaga starannego rozważenia.
Zasadniczym elementem tego procesu jest dialog i partnerstwo. Podzielam Państwa pogląd, że konsumenci są w coraz bardziej zaniepokojeni metodami produkcji, pochodzeniem i jakością spożywanej przez nich żywności. Musimy wysłuchać tych obaw. Odzwierciedlają one szereg problemów dotyczących środowiska i etyki, takich jak stosowanie pestycydów i antybiotyków, dobrostan zwierząt oraz wpływ rolnictwa i opakowań na środowisko. Echem tych poglądów są
nowe nawyki żywieniowe, np. rosnący popyt na produkty ekologiczne i produkty pochodzenia roślinnego.
Zasadnicze znaczenie dla całego łańcucha dostaw ma przejrzystość. Zapewnia ona wiarygodność naszych działań i ich legitymację. Jestem zaniepokojona faktem, że ponad jedna trzecia żywności opatrzonej oświadczeniem żywieniowym ma wysoki poziom cukru, tłuszczu lub soli. Może to wprowadzać konsumentów w błąd i wpływać na stan zdrowia publicznego.
Powinniśmy przeanalizować w sposób całościowy problem określania wartości odżywczej i zdrowotnej, aby informacje te przyczyniały się do zdrowego i zrównoważonego odżywiania się.
Mam również świadomość tego, że przepisy dotyczące etykietowania w poszczególnych państwach członkowskich coraz bardziej się różnią, co jest m.in. związane z obowiązkiem oznaczania pochodzenia, dobrostanu zwierząt i wartości odżywczej. Chciałabym, aby w UE obowiązywały spójne przepisy, gwarantujące, że uzasadnione żądania dotyczące dodatkowych informacji pozostaną zgodne z jednolitym rynkiem UE. Chciałabym zwrócić uwagę na to, w jaki sposób możemy poprawić informacje dla konsumentów, w pierwszej kolejności wykorzystując możliwości, jakie oferują obowiązujące przepisy.
Ważne jest również, aby zwiększyć nasze wysiłki na rzecz zwalczania nieuczciwych praktyk, dlatego nawiążę współpracę z państwami członkowskimi w celu opracowania konkretnej strategii przeciwko fałszowaniu żywności, opierającej się na pracach Europejskiego Urzędu ds.
Zwalczania Nadużyć Finansowych.
Szereg zgłoszonych europejskich inicjatyw obywatelskich odnosi się do żywności. Musimy uważnie wysłuchać tych opinii i wziąć je pod uwagę. Obawy naszych obywateli znajdują odzwierciedlenie w Parlamencie Europejskim, który w bardzo konstruktywny sposób zainteresował się wszystkimi zgłoszonymi problemami. Parlament jest ważnym partnerem w tym dialogu i Państwa opinie wyrażane w rezolucjach i dyskusjach będą w pełni uwzględniane.
Podążając w kierunku bardziej zrównoważonego rozwoju, musimy nadal gwarantować konsumentom, że żywność, którą spożywają, jest bezpieczna. Zaufanie konsumentów ma zasadnicze znaczenie dla powodzenia naszej misji. Przepisy dotyczące bezpieczeństwa żywności mają zastosowanie do całej żywności spożywanej w UE, bez względu na to, czy jest produkowana w Unii. Musimy przestrzegać naszych zobowiązań w ramach Światowej Organizacji Handlu i – co najważniejsze – wykorzystując wiodącą pozycję UE konstruktywnie wpływać na pracę różnych organizacji ustanawiających normy, zwłaszcza w odniesieniu do realizacji globalnej agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030.
Ograniczenie strat i marnowania żywności jest kluczowym elementem działań UE na rzecz osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju. Musimy dotrzymać tych zobowiązań i zadbać o to, by nasze działania przyniosły zamierzone cele, np. zmniejszenie o połowę odpadów spożywczych w przeliczeniu na osobę na poziomie handlu detalicznego i na poziomie konsumentów do 2030 r. oraz ograniczenie strat żywności w łańcuchu produkcji i łańcuchu dostaw. Aby pomóc w tych staraniach, do końca 2023 r. państwa członkowskie UE będą składać regularne sprawozdania na temat poziomów marnowania żywności, co umożliwi Komisji rozważenie możliwości ustanowienia ogólnounijnych celów w zakresie zmniejszenia poziomu marnowania żywności.
Aby przyspieszyć przechodzenie na zrównoważone systemy żywnościowe, które w mniejszym stopniu opierają się na pestycydach, oraz aby poprawić różnorodność biologiczną, a także jakość wód gruntowych i powierzchniowych, musimy opracować inne sposoby ochrony zbiorów przed szkodnikami i chorobami, biorąc pod uwagę zmianę klimatu, która sprzyja ich rozprzestrzenianiu. Strategia „od pola do stołu” zapewni pełną synergię z innymi elementami składowymi Europejskiego Zielonego Ładu, komponentem dotyczącym zmiany klimatu oraz z inicjatywami dotyczącymi zerowej emisji zanieczyszczeń i różnorodności biologicznej.
Możemy to osiągnąć, pod warunkiem że będziemy ze sobą współpracować.
Zdecydowanie popieram podejście kolegialne, które preferuje nowo wybrana przewodnicząca Ursula von der Leyen. Nowa strategia „od pola do stołu” jest dobrym przykładem sytuacji, w której poszczególni komisarze i departamenty Komisji muszą wspólnie pracować nad stworzeniem lepszych systemów, które przyniosą lepsze rezultaty dla obywateli UE, bez uszczerbku dla bezpieczeństwa żywności. Uważam, że bardzo ważne jest, aby ta strategia wchodziła w zakres szerszych celów Europejskiego Zielonego Ładu. Oznacza to, że od pierwszego dnia będziemy ściśle współpracować z innymi właściwymi komisarzami w Grupie Komisarzy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu, która odpowiada m.in. za rolnictwo, klimat, handel i środowisko, aby zapewnić spójność we wszystkich odpowiednich obszarach polityki.
Będę też ściśle współpracować z Parlamentem Europejskim, państwami członkowskimi i społeczeństwem obywatelskim, aby stymulować i wspierać tę niezbędną transformację naszych systemów żywnościowych.
Zrównoważona Europa musi opierać się na modelu zrównoważonej produkcji i konsumpcji żywności – pozycja UE umożliwia jej odgrywanie wiodącej roli w tej dziedzinie. Jest to bardzo pozytywny program i z niecierpliwością oczekuję rozwoju tej strategii w ścisłej współpracy ze wszystkimi podmiotami.
