Edward Ozorowski
"Charisma : Ordnungsprinzip der
Kirche", Gotthold Hasenhüttl,
Freiburg im Br. 1969 : [recenzja]
Studia Theologica Varsaviensia 10/2, 388-390
3 8 8 S P R A W O Z D A N I A I R E C E N Z J E [ 2 4 ]
lozn aczn e i m ogą być rozum iane w od m ien n ych k o n w en cja ch sy stem o w y ch . C zasam i rodzi się w ą tp liw o ść, czy dałoby się przełożyć rozum o w a n ia a rty k u łó w na języ k p olsk i tak, aby n ie zniszczyć in tu icji z w ią zan ych z poszczególn ym i tek stam i. W iadom o, że język n iem ieck i jest sto su n k o w o giętk i i tw o rzen ie n eologizm ów nie n astręcza w n im k ło p o tów . N p., w ed łu g zgodnego p rzekonania, H egla m ożna czytać na serio ty lk o w orygin ale. Co w y n ik a z n iep rzek ład aln ości język ow ej dla og ło szon ych tez? Czy m oże jest tak, że to sam języ k zrodził ok reślcn a pro b lem y , k tóre u ję te ze stron y rzeczow ej są zagad n ien iam i pozornym i? J a k k o lw iek by n ie było, tek st recen zow an ych a rty k u łó w p ozostaje m iejsca m i m ało czyteln y. P o m y liłb y się w ię c ten, kto by szu k a ł w k sią ż ce p rak tyczn ych i p rostych w sk a zó w ek , jak up raw iać teo lo g ię w spo sób n au k ow y. S ta w ia n e w n iej tw ierd zen ia m ają w znacznej części w artość o tyle, o ile są uzasad n ion e filozoficzn e założenia, na jak ich się opierają. N ie m n iej k siążk a je s t in teresu ją cą propozycją w ram ach w sp ó łczesn y ch p oszu k iw ań nad m etod ologią teologii. P odając cgóln ą orien tację, w jakim k ieru n k u idą o w e badania, m oże być inspirującą, chociaż trudną lek tu rą dla badacza za in teresow an ego przyszłością teo logii jako d y scy p lin y n au k ow ej.
Andrzej Bronk
G otthold H a s e n h ü t t l ,
Charisma. Ordnungsprinzip der Kirche,
F reiburg im Br. 1969, H erder, s. 364.N a tem a t ch aryzm atów , ich r o li i zn aczen ia w K o ściele, i s t ii e j e ju ż bardzo bogata literatu ra teologiczna. N ie w sz y stk ie w sza k że p u b li k ację z tego zakresu od znaczają się taką w n ik liw o śc ią i solid n ością b a dań, jak w y m ien io n e d zieło G. H a s e n h ü t t l a. A utor p o sta w ił sob ie n iezw y k le am ib tn e zadanie przebadania p rob lem atyk i ch aryzm atów w P iśm ie św . i T radycji K ościoła. S tudium sw o je p od zielił na 4 roz działy. W rozdz. 1-ym (
Das Ereignis der freiheitlichen Vollmacht als
Ermöglichung der Charismen
) p rzean alizow ał pod tym k ątem nau czan ie C hrystu sa oraz tło, na k tórym ta nauka w y stęp o w a ła . W rozdz. 2-im(Die Entfaltung der freiheitlichen Vollmacht in der charismatischen
Grundstruktur der Gemeinde)
zajął się szczegółow o om ó w ien iem natury tych nadprzyrodzonych d arów i ok reślających je k ryteriów , n astęp n ie w sk a za ł na ich zróżn icow an ie, podając jed n ocześn ie w ie le kon k retn ych przykładów , w reszcie sk o n cen tro w a ł u w agę na p oszczególn ych stanach charyzm atyczn ych , w sp o m n ia n y ch w P iśm ie św . N o w eg o T estam en tu (głów nie: ap ostołow ie, prorocy, n au czyciele, ew a n g eliści i pasterze). W rozdz. 3 -im (DieReduktion der Charismen auf die eine Gabe)
u w y p u k lił sp e c y fik ę n au k i o charyzm atach w lista ch p astersk ich N . T. i w E w a n g elii św . Jana. W rozdz. 4 -y m(Die Entwicklung zu einer
[2 5 ] S P R A W O Z D A N I A I R E C E N Z J E 3 8 9
G e m e i n d e s t r u k t u r ohne C h aris m en) przebadał pod ty m k ą tem niek tóre p ism a O jców K ościoła, aby p otem p rzejść do n aszk icow an ia sy tu a cji, jaka zap an ow ała w teo lo g ii ch aryzm atów w X IX w. W reszcie w rozdz. 5 -y m (D ie W ie d e r b e s i n n u n g au f die ch a rism a tis c h e S t r u k t u r d e r G e m e in d e ) p rzypom niał nauką en cy k lik i P iu sa X II M y s t i c i C orporis na in teresu ją cy tu tem a t i p rzeszed ł do przean alizow an ia tej dok tryn y w d okum entach Soboru W atyk ań sk iego II. .
Ja k k o lw iek trudno m ów ić o uk azan iu przez H a sen h iittla p ełn ego obrazu rozw oju praw d w ia ry d otyczących ch aryzm atów , to jednak nie sposób n ie zau w ażyć w ażk ości eta p ó w przezeń w y p u n k to w a n y ch . W ła śn ie fakt, że teologia ch aryzm atów przechodziła tak bardzo zm ien n e k oleje, kazał au torow i odnieść się przede w szy stk im do P ism a św . i p a try sty k i, a n astęp n ie p rzytoczyć p rzyk ład ow o w ie k X IX , jako okres p ew n eg o p rzebudzenia w tej d ziedzinie, ażeby w reszcie w sk azać na S o bór W atyk ań sk i II jako na p raw d ziw ą w io sn ę in teresu jącej go nauki. P oza w n ik liw o śc ią badań, stu d iu m H a sen h ü ttla cech u je n a sta w ien ie ek u m en iczn e. A utor w y d a ł go w serii Ö k u m e n is c h e Forschung, w ra m ach której uk azały się już n astęp u jące dzieła: H. К ü n g, Die K irch e; P. V. D i a s , V ie l f a lt d e r K ir c h e in d e r V ie l f a lt der Jünger. Z e u g e n u n d D ie ner; A. G a n o c z y , E cclesia M inistrans; B. G a s s m a n n , Ecclesia R e fo r m a ta . Jak w id ać, są tam prace, p isan e n ie tylk o p rzez k a to lik ó w , ale też i przez p rzed sta w icieli in n ych w y zn a ń ch rześcijań skich. Ten w ła śn ie cel n ad aje d ziełu sp ecja ln e p iętn o troski o tych w szy stk ich , którzy w d otych czasow ym sy ste m ie rządów K ościołem w i d zieli zb yt w ie le brak ów i n ied osk on ałości. N a sta w ie n ie to w y ra ził autor ju ż w d ed yk acji, zam ieszczonej na poczjątku dzieła: fü r jene, die die K ir c h e C h ris ti v e r l a s s e n v o ll e n oder v e r l a s s e n haben. N a leży w sza k że pow ied zieć, iż m am y tu do czyn ien ia ze zdrow ym zaan gażow an iem ek u m en iczn ym d alek im od rezy g n o w a n ia z praw d y, czy też przech od zen ia na p ozycje h eterodoksji.
H a sen h iittl n ap isał obok p rezen tow an ego tu dzieła, będącego jego pracą h a b ilitacyjn ą, zn ak om ity artyk u ł pt. D ie C h a ris m e n i m L e b e n d e r K ir c h e , zam ieszczon y w „Der S eelso rg er” 39 (1969) s. 167— 175 i p rze d ru k ow an y w „T h eologisch es Jah rb u ch ” 1971 s. 156— 164. O ile w k siąż ce położył n acisk raczej na analizę p oszczególn ych w ą tk ó w teo lo g ii cha ry zm a tó w w P iśm ie św . i T radycji, o ty le w artyk u le dał w p ro st m i strzo w sk ie n a św ie tle n ie tej dok tryn y w pow iązgn iu z ek lezjolog'ą. M o żna p ow ied zieć, iż w y m ien io n y artyk u ł sta n o w i k w in te se n c ję n a jw a ż niejszych w y n ik ó w pracy h a b ilita cy jn ej, zastosow an ych p rak tyczn ie do nauki o K ościele.
B iorąc to w szy stk o pod uw agę, n ależy stw ierd zić, iż w y m ien io n a rozpraw a znak om itego teologa p ow in n a znaleźć szerszy w y d ź w ię k w nau ce teologiczn ej i to n ie tylk o w celu p cszerzen ia w ła sn ej n a ten tem at w ied zy , lecz rów n ież jako p u n k t w y jśc ia do d alszych w tej d zie d zin ie poszu k iw ań , lub n a w e t jako ok azja do w ła śc iw ie p ojętej d ysk u
3 9 0 S P R A W O Z D A N I A I R E C E N Z J E [26] sji. P otrzeb a ta rysu je się szczególn ie w y ra źn ie na gru n cie polskim., gdzie p rob lem atyk a ch aryzm atów leży n iem a l ca łk o w icie odłogiem . A rty k u ł A. Ż y n e 1 a,
Charyzmaty,
Znak 33 (1971) s, 1331— 1356, pobudza je d y n ie apetyt, a nie zasp ak aja głodu.Edward Ozorowski
K arl R a h n e r ,
Zur Theologie der Zukunft,-
M ünchen 1971, B en- zinger V erlag, s. 256.N azw isk o K arola R a h n e r a nie w y m a g a rek lam y w e w sp ó ł czesnej teologii. Z nakom ity te n uczony, autor 9-ciu już to m ó w
Schriften
zur Theologie,
w sp ółred ak tor n ow ego w y d a n iaLexikon für Theologie
und Kirche
oraz en cyk lop ed iiSacramentum Mundi,
poza tym w sp ó łp ra co w n ik w ielu różn ojęzyczn ych czasopism , p od ejm u je tym razem proble m a ty k ę ch rześcijań sk iego w id zen ia p rzyszłości, czyli w y p o w ia d a się na jeden z najbardziej cen traln ych tem a tó w tak w teologii, jak i w filo z o fii. W iadom o b o w iem , że problem czasu, jeg o sen s i k ierunek, n u rto w a ł ludzkość od bardzo daw n a i zn ajd ow ał rozm aite rozw iązan ia w za leżn ości od rodzaju k u ltu ry i w y zn a w a n eg o św iatop ogląd u . M iędzy in n ym i na p ytan ia zw iązan e z trw a n iem św ia ta stara się dać odpow iedź filo zo fia m a rk sisto w sk a oraz w ie lu różnego rodzaju futurologów .K. R ahner podchodzi do tego zagad n ien ia ze sta n o w isk a teologa, ale teologa, który korzysta bardzo szeroko z filo zo fii i który u w zględ n ia w y n ik i n auk przyrodniczych. Stąd też w jego w y k ła d zie znaleźć m ożna n ie ty lk o stu d iu m P ism a św . i T radycji, lecz tak że p o lem ik ę z różnego rodzaju p ogląd am i filo zo ficzn y m i oraz bardzo ścisły zw iązek z całą k u l turą ludzką. D o tak iego rodzaju stan ow isk a zm usza autora pod p ew n ym w zg lęd em zakres treścio w y , jak i n ad aje pojęciu „przyszłość”. B ierze je m ia n o w ic ie w sen sie jak najbardziej szerokim . „P rzyszłość” w rozu m ie n iu R ahnera to p rzecież nie ty lk o czasy ostateczn e, ale całość rzeczy w isto ści, która zależy w sw o im istn ien iu od Boga, która p odlega n ie u stan n em u rozw ojow i i która zm ierza do ok reślonego celu.
W ram ach 4 -ech rozd ziałów om ów ił R ahner kolejn o zagadnienia zw ią zk ó w h istorii zb a w ien ia z d ziejam i św iata, teologiczn ych zasad h er m en eu ty k i w y p o w ied zi b ib lijn ych na tem at esch atologii, p ojęcia czasu w teo lo g ii i h istoryczn ego charakteru tej ostatn iej, n astęp n ie przed sta w ił k w e stie stosu n k u ch rześcija ń stw a do id eo lo g ii jako tak iej, ch rześcijań sk iej w iz ji czło w ie k a i jej k on fron tacji z nauką m a rk sisto w sk ą, dalej teologiczn ą p rob lem atyk ę „now ej ziem i” oraz d op ełn ian ia się św ia ta i w reszcie k on k retn e p ersp ek ty w y p rzyszłości K ościoła oraz przyszłości teologii.
T ego rodzaju zesta w ien ie tem a tó w czyni k sią żk ę jed n ą zw artą ca ło ścią , m im o iż je s t ona w rzeczy w isto ści zbiorem a rty k u łó w uprzednio
