Komunikat o sytuacji społecznej i działalności gospodarczej województwa śląskiego w 2000 r.

URZĄD S TA TYS TY C

(¿.w/

ATOW ICACH

KATOWICE

Opracow ania sygnalne

K O M U N I K A T

0 SYTUACJI SPOŁECZNEJ I DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W 2000 R.

liczbą urodzeń żywych. W okresie trzech kwartałów 2000 r. odnotowano 34,4 tys. zgonów, natomiast urodzeń żywych było 32,6 tys.

Jako rezultat, przyrost naturalny byl ujemny i wyniósł minus 1,8 tys.

osób.

Migracje obok ruchu naturalnego, wpłynęły na liczbę ludności w województwie W okresie trzech kwartałów 2000 r. zameldowano na pobyt stały w ruchu wewnętrznym i z zagranicy 33,1 tys. osób, natomiast wymeldowano 42,2 tys. osób. W związku z tym odnotowano ujemne saldo migracji (-9,0 tys. osób), które również stało się przyczyną zmniejszenia liczby ludności województwa.

ISBN 83-88102-07 9 Katowice, luty 2001

■O

</) O

z

Q 3_J

W końcu września 2000 r województwo śląskie zamieszkiwało 4854.7 tys osób (w tym 48,6% stanowili mężczyźni), czyli o 0,2% mniej niż w końcu 1999 r. Przyczyną malejącej liczby ludności był utrzymujący się spadek przyrostu naturalnego, czyli przewagi liczby zgonów nad

Tradycyjnie, większość mieszkańców województwa śląskiego stanowili mieszkańcy miast - 79,3%. Na 100 mężczyzn - według stanu na koniec września 2000 r. - przypadało 106 kobiet.

W 2000 r. przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw, w jednostkach o liczbie pracujących powyżej 9 osób, wynosiło 816,0 tys.

osób i byio niższe o 8,5% w porównaniu do 1999 r. W sektorze prywatnym zatrudnienie było wyższe niż w sektorze publicznym i wynosiło 507,8 tys. osób, lecz w porównaniu do 1999 r. obniżyło się 0 5,9%, podczas gdy w sektorze prywatnym przy zatrudnieniu 308,2 tys.

osób odnotowano spadek o 12,4%. W przemyśle i budownictwie zatrudnionych było 603,0 tys. osób (73,9% ogółu), natomiast w usługach rynkowych 210,9 tys. osób (25,8% ogółu).

W przemyśle 305,1 tys. osób (60,0%) było zatrudnionych w przetwórstwie przemysłowym, 165,4 tys. osób w górnictwie 1 kopalnictwie, a 38,2 tys. osób w wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energię elektryczną, gaz i wodę. W tych sekcjach odnotowano spadki przeciętnego zatrudnienia w porównaniu do 1999 r. odpowiednio 0 9,0%, 14,5% i 1,3%. W budownictwie również obniżyło się zatrudnienie (o 11,9% w porównaniu do 1999 r.), szczególnie w jednostkach wykonujących roboty budowlane wykończeniowe oraz wynajmujące sprzęt budowlany i burzący wraz z obsługą operatorską.

Wśród jednostek usług rynkowych przeciętne zatrudnienie zwiększyło się w ubiegłym roku w stosunku do 1999 r. w hotelach i restauracjach (o 16,8%), w pozostałej działalności usługowej komunalnej, społecznej 1 indywidualnej (o 3,8%) oraz w jednostkach obsługi nieruchomości i firm (o 0,4%).

2 ---

Liczba

pracujących

w sektorze przedsiębiorstw (w przedsiębiorstwach o liczbie pracujących powyżej 9 osób) w końcu grudnia 2000 r. wyniosła 818,4 tys osób i byta o 5,7% niższa niż w analogicznym okresie 1999 r.

W sektorze publicznym spadek liczby pracujących byt głębszy niż w sektorze prywatnym - 8,8% wobec 3,8%.

W końcu grudnia 2000 r. w urzędach pracy zarejestrowanych było 259,8 tys. osób

bezrobotnych

(w tym 150,4 tys. kobiet), czyli o 23,6% więcej niż w końcu 1999 r. Województwo śląskie było drugim największym po województwie mazowieckim skupiskiem zarejestrowanych bezrobotnych. Powodami tak znacznego bezrobocia były m.in. ubytki miejsc w restrukturyzowanych podmiotach gospodarczych przy jednoczesnym braku możliwości utworzenia nowych miejsc pracy oraz napływ absolwentów z roczników wyżu demograficznego.

Zasiłek dla bezrobotnych pobierało w tym czasie jedynie 39,2 tys. osób (15,1%). Udział osób bezrobotnych nie posiadających prawa do zasiłku wzrósł z 82,2% w 1999 r. do 84,9% w 2000 r. Liczba nowo zarejestrowanych osób zwiększyła się z 257,2 tys. w ciągu 1999 r.

do 269,9 tys. w ciągu 2000 r. (czyli o 4,9%). W tym czasie wyrejestrowano 220,4 tys. osób, wśród których mniej niż połowa (95,8 tys.) podjęła pracę stałą, sezonową, interwencyjną lub roboty publiczne. Prawie 41% osób bezrobotnych wyłączonych z ewidencji nie potwierdziło gotowości do pracy. Z powodu zwolnień grupowych pracę straciło 29,0 tys. osób (29,5 tys. osób w 1999 r), a 4,0 tys. osób nabyło prawa do emerytury lub renty. Ze statusu bezrobotnego dobrowolnie zrezygnowało w tym czasie 6,2 tys. osób.

--- 3

Wśród bezrobotnych przeważali ludzie młodzi w wieku 15-24 lata (32,2%). Prawie 70% osób bezrobotnych posiadało wykształcenie podstawowe i niepełne podstawowe lub zasadnicze zawodowe, a 26,7%

było bez stażu pracy.

Szanse na znalezienie pracy za pośrednictwem powiatowych urzędów pracy były małe, gdyż w ciągu 2000 r. oferowano bezrobotnym 43,7 tys.

miejsc pracy (51,1 tys. w 1999 r.). W końcu grudnia 2000 r. urzędy pracy dysponowały 842 miejscami pracy (568 w analogicznym okresie 1999 r.), czyli na 1 ofertę przypadało 309 osób W końcu grudnia 2000 r.

166 zakładów pracy zadeklarowało zwolnienia dalszych 7,1 tys, osób, w tym 3,3 tys. zwolnień dotyczyło pracowników sektora publicznego.

4 ---

STRUKTURA BEZROBOTNYCH W 2000 R.

Stan w końcu grudnia

według wieku według wykształcenia 1,9%

według stażu pracy

__ 15-24 lata

25-34

i I 35-44

I 45-54

v I 55 lat i więcej

I podstawowe B I bez stażu ___ i niepełne podstawowe ____

zasadnicze zawodowe !. J do 1 rol<u

□ średnie ogólnokształcące S a l i ' 5iat

| ~1 policealne i średnie I i zawodowe

wyższe

10-20

j 20 lat i więcej

Stopa bezrobocia, czyli udziat bezrobotnych w cywilnej ludności aktywnej zawodowo, wzrosła z 10,4% na koniec 1999 r. do 12,8% na koniec 2000 r. Mimo to, województwo śląskie jest jednym z kilku województw o najniższej w Polsce stopie bezrobocia (po województwach: mazowieckim, małopolskim i wielkopolskim).

STOPA BEZROBOCIA Stan w końcu miesiąca

__________ ___________________________________________________________________ 5

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

W 2000 r na obsługę bezrobocia wydatkowano z Funduszu Pracy 665,0 min zł. Największy udział w tych wydatkach miały zasiłki dla bezrobotnych wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne (36,5%), zasiłki przedemerytalne (27,8%) oraz świadczenia przedemerytalne (23,7%). Do głównych aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu należało organizowanie szkoleń przyuczających do zawodu lub zmieniających kwalifikacje oraz kierowanie do prac interwencyjnych i robót publicznych.

Według danych wstępnych przeciętne miesięczne wynagrodzenie nominalne brutto w gospodarce narodowej w podmiotach zatrudniających powyżej 9 osób (łącznie z obligatoryjną składką na ubezpieczenia społeczne) w 2000 r. wyniosło 2084,24 zł.

RELACJA PRZECIĘTNEGO MIESIĘCZNEGO WYNAGRODZENIA BRUTTO W WYBRANYCH SEKCJACH DO PRZECIĘTNEGO MIESIĘCZNEGO WYNAGRODZENIA W GOSPODARCE NARODOWEJ W 2000 R.

przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej = 100 6 ---

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie nominalne brutto w sektorze przedsiębiorstw w podmiotach zatrudniających powyżej 9 osób (łącznie z obligatoryjną składką na ubezpieczenia społeczne) w jednostkach na rozrachunku kształtowało się w 2000 r. na poziomie 2171,04 zł i było o 8,4% wyższe niż w 1999 r. W tym okresie

odnotowano wzrosty płac we wszystkich sekcjach sektora przedsiębiorstw, lecz wzrost niższy niż przeciętnie wystąpił w budownictwie oraz w górnictwie i kopalnictwie. Najwyższy poziom wynagrodzeń odnotowano w górnictwie i kopalnictwie (3259,36 zł), wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energię elektryczną, gaz i wodę (2666,03 zł) oraz w rolnictwie, łowiectwie i leśnictwie (2588,06 zł).

W sektorze publicznym przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w 2000 r. było wyższe niż w sektorze prywatnym i wynosiło 2789,12 zł wobec 1795,89 zł, lecz w sektorze prywatnym wzrosło ono o 10,7%

w porównaniu do 1999 r., natomiast w sektorze publicznym o 7,9%, czyli mniej niż przeciętnie w 2000 r.

W wymiarze realnym

w wyniku wyższej dynamiki cen niż wynagrodzeń przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw obniżyło się w 2000 r. o 1,5% w porównaniu do 1999 r.

Według informacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - Oddziału w Chorzowie, w województwie śląskim w 2000 r. było 1115,0 tys.

emerytów i rencistów,

którym łącznie wypłacono emerytury i renty w wysokości 14044,5 min zł. Przeciętna miesięczna emerytura i renta pracownicza brutto wynosiła 1049,69 zł (emerytura 1178,60 zł, natomiast renta 925,00 zł).

W tym czasie, według danych Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego - Oddziału Regionalnego w Katowicach, 38,6 tys. rolników indywidualnych korzystało ze świadczeń emerytalno-rentowych, których łączna kwota wyniosła 382,5 min zł. Przeciętne miesięczne świadczenie emerytalno-rentowe brutto wynosiło w 2000 r. 826,51 zł (emerytura 883,54 zł, renta inwalidzka 765,15 zł, renta rodzinna 441,47 zł).

--- 7

Powierzchnia użytków rolnych w województwie śląskim wedtug siedziby użytkownika gospodarstwa wynosiła w czerwcu 2000 r. 618,8 tys. ha i stanowiła 50,4% ogólnej powierzchni gruntów. W strukturze użytków rolnych dominowały grunty orne (73,9%) oraz łąki trwałe (16,8%). Większość użytków rolnych (79,4%) była własnością gospodarstw indywidualnych. Spółdzielnie produkcji rolniczej miały do swojej dyspozycji jedynie 3,5% użytków rolnych. Ogólna powierzchnia zasiewów w czerwcu 2000 r. wynosiła 330,4 tys. ha (352,2 tys. ha w 1999 r.). W strukturze zasiewów przeważały zboża (66,8%), a szczególnie pszenica ozima i żyto.

STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW WEDŁUG FORM WŁASNOŚCI W 2000 R.

Stan w czerwcu

sektor prywatny

użytki rolne:

9,1%

r~i

grunty orne

5,3% — sady

1,6% łąki trwałe

□

^pastwiska

[ 3

^{la sy i gru nty}

m

^pozostałe

Zbiory i plony głównych ziemiopłodów przedstawia zestawienie:

Rodzaj ziemiopłodów Zbiory w t Plony z 1 ha w dt

1999 2000 1999 2000

Zboża ogółem... 724894 678595 31,5 29,8 Ziemniaki... 747418 817844 166 197 Buraki cukrowe... 151560 141653 420 446

sektor publiczny

3,0%

W chowie bydła i trzody chlewnej odnotowano tendencję spadkową związaną z niską opłacalnością produkcji. W czerwcu 2000 r. pogłowie bydła i owiec wynosiło 168,6 tys. szt i było niższe o 10,6% od notowanego w czerwcu 1999 r. W tym okresie spadek pogłowia był głębszy w sektorze publicznym (o 20%) niż w sektorze prywatnym (o 10%), lecz dominujący udział w hodowli bydła miał nadal sektor prywatny (98,3%).

Pogłowie trzody chlewnej w końcu lipca 2000 r. wynosiło 370,4 tys. szt i obniżyło się o 4,0% w porównaniu do stanu poprzedniego roku.

Gospodarstwa indywidualne zajmowały się hodowlą 88% ogółu pogłowia trzody chlewnej.

W 2000 r. skup podstawowych zbóż konsumpcyjnych, łącznie z mieszankami zbożowymi był niższy o 2,2% od notowanego w 1999 r.

i wynosił 78,5 tys. t, w tym pszenicy 62,8 tys. t, a żyta 6,3 tys. t.

Skup żywca rzeźnego był korzystniejszy w 2000 r. Według danych wstępnych skupiono ogółem 63,4 tys. t (w przeliczeniu na mięso), czyli o 38,3% więcej niż w 1999 r„ przy czym w skupie przeważał żywiec wieprzowy (38,9 tys. t). Według danych wstępnych cena skupu 1 kg żywca wieprzowego w 2000 r. równoważyła wartościowo 8,43 kg żyta według cen targowiskowych lub 7,27 kg ziemniaków (przed rokiem odpowiednio 8,78 kg oraz 8,10 kg). Skup żywca rzeźnego drobiowego w 2000 r. wyniósł 13,6 tys. t, tj. o 4,2% więcej niż w 1999 r., a żywca wolowego 8,6 tys. t. Na targowiskach rolnicy uzyskiwali przeciętnie 2,13 zł za 1 kg żywca wołowego, czyli o 8,1% więcej niż w 1999 r.

oraz 3,57 zł za 1 kg żywca wieprzowego (o 16,7% więcej niż w 1999 r.).

--- 9

P R Z E M Y S Ł B U D O W N IC T W O T R A N S P O R T

W 2000 r. odnotowano wzrost produkcji sprzedanej przemysłu (w cenach stałych) o 8,6% w porównaniu do 1999 r. przy spadku zatrudnienia oraz wzroście wydajności na 1 zatrudnionego. Wyższa produkcja sprzedana była efektem wzrostu przychodów w wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energię elektryczną, gaz i wodę (o 23,1%) oraz w przetwórstwie przemysłowym (o 11,4%) przy spadku przychodów w górnictwie i kopalnictwie (o 9,6%). Spośród 27 działów przemysłu wzrost przychodów ze sprzedaży wyrobów i usług odnotowano w 18 działach, które dały łącznie 75,4% wartości przychodów w przemyśle.

DYNAMIKA PRODUKCJI SPRZEDANEJ W WYBRANYCH DZIAŁACH PRZEMYŚLU W 2000 R.

(ceny stałe z 1995 r.)

1999 r. = 100

produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich produkcja skór wyprawionych i wyrobów ze skór wyprawionych

działalność wydawnicza, poligrafia i reprodukcja zapisanych nośników informacji

produkcja wyrobów chemicznych

zagospodarowanie odpadów wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz. parę wodną i gorącą wodę produkqa po|azdów mechanicznych, przyczep i naczep

górnictwo węgla kamiennego i brunatnego:

wydobywanie torfu

produkcja sprzętu i urządzeń radiowo-

■telewizyjnych i telekomunikacyjnych produkcja artykułów spożywczych i napojów

produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej me sklasyfikowana

11

Rosnącej produkcji sprzedanej przemysłu towarzyszy) generalnie spadek zatrudnienia, co spowodowało wzrost przychodów ze sprzedaży na 1 zatrudnionego. W 2000 r. przychody na 1 zatrudnionego wzrosły w cenach stałych o 21,1% w porównaniu z 1999 r. i były wyższe we wszystkich sekcjach przemysłu, przy czym wzrost wydajności w górnictwie i kopalnictwie (o 5,7%) był efektem większego spadku zatrudnienia niż przychodów, natomiast wzrost wydajności w przetwórstwie przemysłowym (o 22,4%) oraz w wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energię elektryczną gaz i wodę (o 24,7%) spowodowany był spadkiem zatrudnienia przy jednoczesnym wzroście przychodów.

Efektem działalności ciągle restrukturyzowanego

górnictwa

i kopalnictwa,w województwie będącym głównym producentem węgla kamiennego, było wydobycie prawie 100 min t tego surowca, co oznacza dalszy spadek wydobycia (o około 6% w porównaniu do 1999 r.).

W produkcji budowlano-montażowej realizowanej przez przedsiębiorstwa budowlane w 2000 r. (w cenach bieżących) uzyskano przychody niższe o 7,6% niż w 1999 r. Spadek przychodów odnotowano we wszystkich grupach robót (szczególnie przy wynajmie sprzętu budowlanego i burzącego) za wyjątkiem prac związanych z przygotowaniem terenów pod budowę. Przychody z robót budowlano- -montażowych realizowanych przez jednostki sektora publicznego były niższe o 8,5%, a sektora prywatnego o 7,5% w porównaniu do 1999 r., przy czym udział przychodów sektora prywatnego był znacznie wyższy (94,3%) niż sektora publicznego (5,7%).

12

Efektem produkcji budowlano-montażowej w 2000 r. byto m.ln.

oddanie

do użytku 5,6 tys. mieszkań (o 9,2% więcej niż w 1999 r.) o łącznej powierzchni 653,1 tys. m2 (o 8,2% więcej niż w 1999 r.). Ponad 72%

mieszkań oddano do użytku w budynkach indywidualnych, natomiast zaledwie 13% było przekazanych przez spółdzielnie mieszkaniowe.

W tym czasie wydano 8382 pozwolenia na budowę mieszkań w budynkach inwestorów indywidualnych, czyli o 40,5% mniej niż w 1999 r.

W 2000 r. popyt na usługi

transportu samochodowego zarobkowego

był nieco większy w zakresie przewozu pasażerów (o 1,5%), lecz mniejszy w zakresie przewozu ładunków (o 9,8%) w porównaniu z 1999 r. - transportem samochodowym o ładowności 32,5 tys. t (w końcu grudnia 2000 r.) przewieziono 364,5 min pasażerów oraz 13,3 min t ładunków,

DYNAMIKA PRZEWOZÓW TRANSPORTEM SAMOCHODOWYM ZAROBKOWYM W 2000 R.

analogiczny okres poprzedniego roku = 100

110

,

0

%

120,4%

q 115.6% 115,0%

Ol

112,6%

pasażerowie

82,6% 82,4% 87'3% U -, 74,2%

□ ładunki

II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

C E N Y

_ 13

Wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych w kraju w 2000 r.

w stosunku do poprzedniego roku byl większy niż odpowiednio w 1999 r.

(10,1% wobec 7,3%). Bardziej drożaty ustugi (o 11,0%) niż towary (o 9,6%). Wśród towarów najbardziej zdrożała żywność i napoje bezalkoholowe (o 10,0%). Ceny napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych wzrosły o 8,0%.

Dynamiki cen żywności i napojów alkoholowych w województwie śląskim w grudniu 2000 r. kształtowały się następująco:

W grudniu 2000 r. za wyroby tytoniowe płaciliśmy od 0,2% do 7,0%

więcej w stosunku do analogicznego miesiąca 1999 r. Dynamiki cen napojów alkoholowych w porównaniu do grudnia 1999 r. wahały się od 94,4% (wódka czysta - Smirnoff) do 128,6% (whisky).

W grudniu 2000 r. w porównaniu do grudnia 1999 r. wśród towarów nieżywnościowych znacznie podrożały między innymi: tkaniny sukienkowe bawełniane z udziałem włókien sztucznych lub

Wyszczególnienie XI11999 = 100

Pieczywo i produkty zbożowe...

Mięso i wędliny...

Ryby...

Mleko, sery I jaja...

Oleje i pozostałe tłuszcze...

Owoce...

Warzywa...

Cukier, dżemy, miód, czekolada i wyroby cukiernicze....

Kawa, herbata i kakao...

Wody mineralne, soki i pozostałe napoje bezalkoholowe.

93,9-145,0 96.2-123,2 90,0-117,2 88,5-116,6 87.2-130,4 39.7-129,4 59.3-156,5 94.8-116,2 89,7-111,8 101,1-122,7

14

syntetycznych (o 52,6%), garsonki damskie 2-częściowe (o 30,5%), kozaczki damskie jesienno-zimowe ocieplane (o 30,3%).

Podrożały meble, np. stoły kuchenne, szafy garderobiane, witryny etc.

Bardzo podrożały firanki białe gładkie z włókien syntetycznych - 0 122,1%. W grupie artykułów chemiczno-drogeryjnych najbardziej podrożał komplet do mycia podłóg „Mop" (o 61,9%) oraz płyny do prania zarówno ręcznego jak i w pralkach automatycznych (od 20,5% do 21,3%). Podrożały również leki, w tym maść Butapirazol o 60,0%, Chlorchinaldin o 60,7%, Polopiryna („C” o 46,8%, a „S” o 34,8%), Pabialgin „P” o 36,7% oraz Scorbolamid o 28,2%.

Ceny usług były zróżnicowane. W porównaniu do grudnia 1999 r.

wzrosły znacznie opłaty czynszowe w lokalach mieszkalnych komunalnych (od 30,6% do 33,7%), drożej należało zapłacić za pobranie zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej (od 21,9% do 34,7%). Podrożały również usługi krawieckie (w tym uszycie futra damskiego o 19,5%, a spódnicy prostej o 7,4%). Wzrosły ceny usług ślusarskich (od 17,3% do 34,1%). Więcej trzeba było zapłacić za usługi medyczne, np. rentgen płuc zdrożał o 26,6%, wykonanie zastrzyku domięśniowego w mieszkaniu chorego o 13,3%, a wizyta u lekarza specjalisty II stopnia o 12,5%. Podrożały usługi transportowe oraz turystyczne (szczególnie opłaty związane z noclegami w hotelach 1 domach turystycznych). Droższe było też zakwaterowanie studenta w domu akademickim (o 22,5%) : pobyt dziecka w przedszkolu (o 33,4%).

F IN A N S E P R Z E D S IĘ B IO R S T W

15

Efektywność ekonomiczna badanych podmiotów gospodarczych (o liczbie pracujących powyżej 49 osób) w okresie trzech kwartałów 2000 r. była korzystniejsza od wyników notowanych w analogicznym okresie 1999 r. Odnotowano poprawę podstawowych wskaźników, takich jak: wskaźnika poziomu kosztów z całokształtu działalności (o 2,4 pkt procentowego), wskaźnika rentowności obrotu brutto (o 2,1 p kt) oraz wskaźnika rentowności obrotu netto (o 2,4 pkt).

Koszty uzyskania przychodów z całokształtu działalności wyniosły w badanych podmiotach gospodarczych w okresie l-IX 2000 r.

96,1 mld zł i przewyższyły przychody, które osiągnęły wartość 96.0 mld zł. W efekcie, wynik finansowy brutto wyniósł minus 92.1 min zł, przy czym w sektorze publicznym odnotowano stratę w wysokości 1199,2 min zł, natomiast podmioty sektora prywatnego osiągnęły zysk w wysokości 1107,1 min zł. Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego brutto wyniosły w tym okresie 685,4 min zł i składały się głównie z podatku dochodowego od osób prawnych i fizycznych (94,3%). Wynik finansowy netto osiągnął w okresie 9 miesięcy 2000 r. poziom minus 777,5 min zł. W sektorze publicznym odnotowano stratę w wysokości 1422,4 min zł, natomiast w sektorze prywatnym zysk wyniósł 645,0 min zł.

Wskaźnik rentowności obrotu brutto był niższy w przemyśle niż dla ogółu badanych podmiotów gospodarczych (minus 0,8% wobec minus 0,1%). Najniższą rentownością charakteryzowały się jednostki górnictwa i kopalnictwa (minus 8,5% wobec minus 18,4% w analogicznym okresie 1999 r.), a najwyższą - jednostki wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz i wodę (1,8%). W działalności poza przemysłem rentowne były jednostki niektórych usług rynkowych, a szczególnie

16

pozostałej działalności usługowej komunalnej, społecznej i indywidualnej oraz obsługi nieruchomości i firm (wskaźniki rentowności obrotu brutto odpowiednio 5,3% i 3,9%). Rentowność obrotu brutto podmiotów budownictwa była niewielka, natomiast w transporcie, gospodarce magazynowej i łączności strata stanowiła 5,1% przychodów z całokształtu działalności.

W dalszym ciągu liczba przedsiębiorstw wykazujących zysk brutto lub wynik finansowy zerowy przeważała w ogólnej liczbie przedsiębiorstw stanowiąc 61,6%. Wysokie zyski netto (powyżej 10%) osiągnęło 7,3%

ogółu badanych przedsiębiorstw, natomiast wysokie straty netto (powyżej 5%) osiągnęło 19,7% ogółu.

Majątek obrotowy przedsiębiorstw według stanu na koniec września 2000 r. osiągnął wartość 39,5 mld zł (wzrost w cenach bieżących o 7,4%

w stosunku do analogicznego okresu 1999 r.), składając się m.in.

z należności i roszczeń (61,1%), zapasów (21,8%) oraz środków pieniężnych (8,7%).

Zadłużenie badanych przedsiębiorstw wynosiło w końcu września 2000 r. 60,8 mld zł, w tym zobowiązania krótkoterminowe 49,6 mld zł, a 11,2 mld zł zobowiązania długoterminowe. W cenach bieżących zadłużenie wzrosło w stosunku do stanu z końca września 1999 r.

o ponad 12%.

Wskaźniki bieżącej płynności finansowej obrazujące zdolność przedsiębiorstw do terminowego wywiązywania się ze zobowiązań finansowych były niskie. Na koniec września 2000 r. wskaźnik bieżącej płynności finansowej I stopnia wyniósł 8,0%, II stopnia 56,6% oraz III stopnia 79,6% (w końcu września 1999 r. odpowiednio: 8,7%, 59,6%

i 83,4%). Najwyższą płynność I stopnia odnotowano w jednostkach edukacji (bez szkół państwowych) oraz pozostałej działalności usługowej komunalnej, społecznej i indywidualnej, a najniższą w górnictwie i kopalnictwie (wskaźniki płynności I stopnia wynosiły odpowiednio 83,5%, 62,4% oraz 1,6%). Niekorzystna była również relacja zobowiązań krótkoterminowych do należności i roszczeń.

O ile w końcu września 1999 r. zobowiązania krótkoterminowe przekroczyły należności i roszczenia o 96,7%, to odpowiednio w końcu września 2000 r. o 105,8%.

WSKAŹNIKI FINANSOWEJ PŁYNNOŚCI W WYBRANYCH SEKCJACH W OKRESIE l-IX 2000 R.

wskaźnik p łyn no ści:

| I stopnia II stopnia j III stopnia 140

A K T Y W A I P A S Y W A B A N K Ó W

18

Według danych Narodowego Banku Polskiego - Oddziału Okręgowego w Katowicach - w bankach działających na terenie województwa śląskiego według stanu na dzień 31 XII 2000 r. zdeponowane były należności od krajowych osób prywatnych i podmiotów gospodarczych (głównie kredyty) w łącznej kwocie 21,0 mld zł (wzrost o 12,4%

w stosunku do stanu z końca 1999 r.), w tym od podmiotów gospodarczych (ponad 73% ogółu) wzrosły o 5,1%, a od osób prywatnych o 39,3%.

Zobowiązania wobec krajowych osób prywatnych i podmiotów gospodarczych (w tym głównie depozyty) w łącznej kwocie 26,7 mld zł wzrosły o 12,6% (wobec osób prywatnych o 16,0%, a podmiotów gospodarczych o 2,7%). Większość zobowiązań stanowiły zobowiązania zlotowe (23,5 mld zł).

Wybrane aktywa i pasywa banków działających na terenie województwa śląskiego przedstawia zestawienie:

Wyszczególnienie

Stan w dniu

31 XI11999 Stan w dniu 31 X II2000

w min zl 31 XI11999

= 100

Należności... 18696,0 21017,7 112,4 od krajowych:

osób prywatnych... 4018,1 5595,9 139,3 podmiotów gospodarczych... 14677,9 15421,8 105,1 Zobow iązania... 23683,7 26671,6 112,6

wobec krajowych:

osób prywatnych... 17648,7 20471,8 116,0

podmiotów gospodarczych... 6035,0 6199,8 102,7

złotowe... 20600,1 23510,2 114,1 walutowe... 3083,6 3161,4 102,5

IN W E S T Y C JE

19

W okresie 9 miesięcy 2000 r. nakłady inwestycyjne badanych przedsiębiorstw (o liczbie pracujących powyżej 49 osób) na nowe obiekty majątkowe oraz ulepszenie istniejących wyniosły 4,1 mld zł i były w cenach bieżących o 20% niższe niż w analogicznym okresie 1999 r., w tym nakłady na budynki i budowle stanowiące 33,4% nakładów ogółem, zmniejszyły się o 24,1%, na maszyny, urządzenia techniczne i narzędzia stanowiące 57,7% nakładów zmniejszyły się o 19,3%, natomiast nakłady na środki transportowe stanowiące 7,1% nakładów zwiększyły się w porównaniu z analogicznym okresem 1999 r. o 29,7%.

Prawie połowa nakładów (42,7%) poniesionych było w przetwórstwie przemysłowym (szczególnie w produkcji pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep), 18,1% w wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energię elektryczną gaz i wodę oraz 14,8% w górnictwie i kopalnictwie.

O ile w górnictwie i kopalnictwie oraz w przetwórstwie przemysłowym największe nakłady zostały poniesione na maszyny, urządzenia techniczne i narzędzia (odpowiednio 60,4% oraz 77,7% ogółu nakładów danej sekcji), to w wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energię elektryczną gaz i wodę zdecydowanie przeważały nakłady na budynki i budowle (56,0%).

Na zakup używanych środków trwałych wydano w okresie l-IX 2000 r.

289,6 min zł, w tym 131,8 min zl na zakup maszyn i urządzeń technicznych, 61,1 min zl na zakup lokali oraz obiektów inżynierii lądowej i wodnej, 56,3 min zl na środki transportowe oraz 29,9 min zł na grunty.

20

STRUKTURA NAKŁADÓW NA NOWE OBIEKTY MAJĄTKOWE ORAZ ULEPSZENIE ISTNIEJĄCYCH WEDŁUG FORM WŁASNOŚCI W OKRESIE l-IX 2000 R.

4,2%

sektor publiczny

" S C

88,3%

sektor prywatny

w łasność:

państwowa s <j komunalna mieszana

w ła sność:

j prywatna krajowa ( -j zagraniczna H H H mieszana

W okresie 9 miesięcy 2000 r, na 1743 inwestycje noworozpoczynane poniesiono nakłady, których wartość kosztorysowa wyniosła 1013,4 min zł, w tym na ulepszenie środka trwałego 465,7 min zł.

Inwestycje noworozpoczynane - biorąc pod uwagę wartość kosztorysową - w większości dotyczyły przetwórstwa przemysłowego (31,3%) oraz wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz i wodę (31,0%).

21

Według stanu na dzień 5 grudnia 2000 r. w Krajowym Rejestrze Urzędowym Podmiotów Gospodarki Narodowej - REGON zarejestrowanych było 385415 podmiotów (bez jednostek wewnętrznych), co oznacza wzrost o 3,8% w stosunku do końca 1999 r.

Zarejestrowanych było m.in. 309 przedsiębiorstw państwowych, 17642 spółek prawa handlowego (w tym 3713 z udziałem kapitału zagranicznego), 1288 spółdzielni oraz 300973 osób fizycznych.

Liczba zarejestrowanych przedsiębiorstw państwowych zmniejszyła się w porównaniu z ubiegłym rokiem o 12,5% w wyniku dalszych procesów prywatyzacji lub likwidacji. Większość przedsiębiorstw państwowych (45,3%) zaangażowana była w działalność przemysłową. Zmniejszyła się również liczba spółdzielni (o 1,2%). Najwięcej spółdzielni (29,3%) działało w obsłudze nieruchomości i firm. Wzrosła natomiast liczba zarejestrowanych spółek prawa handlowego (o 8,1%). Były to w 93,5%

spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Co trzecia spółka prawa handlowego zaangażowana była w handlu i naprawach, co czwarta w przemyśle, a co siódma w budownictwie lub obsłudze nieruchomości i firm.

Osoby fizyczne podejmowały działalność gospodarczą najczęściej w handlu i naprawach (co trzecia osoba), obsłudze nieruchomości i firm (11,4%), przetwórstwie przemysłowym (10,7%) oraz w transporcie, gospodarce magazynowej i łączności (9,5%).

22

STRUKTURA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH ZAREJESTROWANYCH W REJESTRZE KRUPGN-REGON WEDŁUG FORM PRAWNYCH W 2000 R.

Stan w dniu 5 XII

o g ó ł e m 78,1%

rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo;

rybołówstwo i rybactwo 20,4% | 79,6%

przemysł 23,9% j 76,1%

budownictwo 82,6%

handel i naprawy 81,9%

hotele i restauracje 24,4% | 75,6%

transport, gospodarka maaazynowa

i łączność i 91,4%

pośrednictwo finansowe 89>4%

obsługa nieruchomości i firm 27,1% 72,9%

administracja publiczna

i obrona narodowa | 100,0%

edukacja 50,2% H 49,8%

ochrona zdrowia i opieka społeczna 78,6%

pozostała działalność usługowa

komunalna, społeczna i indywidualna 46,6% fp - 53,4%

gospodarstwa domowe zatrudniające

pracownikow 100,0%

m | osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej

r " ’7! osoby fizyczne

S TA N B E Z P IE C Z E Ń S T W A P U B L IC Z N E G O

23

W 2000 r. Śląska Komenda Wojewódzka Policji stwierdziła dalsze pogorszenie stanu bezpieczeństwa na terenie województwa śląskiego w porównaniu z 1999 r. (165,8 tys. przestępstw wobec 139,3 tys.).

Większa dynamika przestępstw stwierdzonych była wynikiem rosnącej liczby zarówno przestępstw o charakterze kryminalnym (148,7 tys.

wobec 128,7 tys.) jak i gospodarczych (11,7 tys. wobec 5,8 tys.). Wśród ogółu przestępstw przeważały przestępstwa przeciwko mieniu (72,9%), w tym szczególnie kradzieże cudzych rzeczy, kradzieże samochodów poprzez włamanie oraz kradzieże z włamaniem,

Wskaźnik wykrywalności przestępstw w 2000 r. ukształtował się na poziomie 46,2% (43,3% w 1999 r.). O ile przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej oraz rodzinie i opiece (stanowiące zaledwie 4,8% przestępstw stwierdzonych) zostały wykryte w 100 %, wykryto zaledwie 31,3% przestępstw przeciwko mieniu, w tym zaledwie 19,2%

kradzieży cudzych rzeczy i samochodów poprzez włamanie.

Wykrywalność przestępstw przeciw obrotom gospodarczym, skarbowych oraz przeciw wymiarowi sprawiedliwości była dość wysoka i kształtowała się w granicach 94,9% - 98,2%.

P O D S U M O W A N IE

24

Województwo śląskie charakteryzowało się w 2000 r. w porównaniu do 1999 r.:

■ dalszym pogorszeniem sytuacji na rynku pracy, a mianowicie obniżeniem się liczby pracujących i przeciętnego zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw oraz wzrostem liczby zarejestrowanych bezrobotnych,

■ wzrostem produkcji sprzedanej przemysłu (w cenach stałych), a szczególnie w wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energię elektryczną, gaz i wodę,

■ wzrostem wydajności na 1 zatrudnionego w wyniku rosnącej produkcji sprzedanej przemysłu oraz spadku zatrudnienia,

■ spadkiem przychodów (w cenach bieżących) w produkcji budowlano-montażowej realizowanej przez przedsiębiorstwa budowlane,

■ wzrostem popytu na usługi transportu samochodowego w zakresie przewozu pasażerów i spadkiem w zakresie przewozu ładunków,

■ korzystniejszą efektywnością ekonomiczną badanych podmiotów gospodarczych (w okresie 9 miesięcy),

■ mniejszymi nakładami inwestycyjnymi na nowe obiekty majątkowe oraz ulepszenie istniejących (w okresie 9 miesięcy),

■ wzrostem przeciętnych wynagrodzeń miesięcznych brutto oraz spadkiem płacy realnej, przy czym najwyższe wynagrodzenia odnotowano w górnictwie i kopalnictwie,

■ zwiększeniem ilości zarejestrowanych podmiotów gospodarczych,

■ wzrostem wielkości skupu żywca rzeźnego oraz spadkiem wielkości skupu podstawowych zbóż konsumpcyjnych,

■ wzrostem cen większości towarów i usług konsumpcyjnych,

■ spadkiem liczby ludności w wyniku ujemnego przyrostu naturalnego oraz migracji (według stanu na koniec września 2000 r.),

■ pogorszeniem się stanu bezpieczeństwa publicznego.

25

Podstawowe wskaźniki sytuacji społeczno-gospodarczej w 2000 r.

Wyszczególnienie Kraj Woje­

wództwo kraj = 100

Ludność (w końcu III kwartału) w tys. 38653,9 4854,7 12,6 Przeciętne zatrudnienie w sektorze

przedsiębiorstw3* w tys... 5312 816 15,4 Pracujący w sektorze przedsiębiorstw3'

(w końcu roku) w tys... 5337,2 818,4 15,3 Zarejestrowani bezrobotni (w końcu roku)

w tys... 2702,6 259,8 9,6

Stopa bezrobocia (w końcu roku) w % 15,0 12,8 X

Liczba zarejestrowanych bezrobotnych

na 1 ofertę pracy w grudniu... 473 309 X Przeciętne nominalne wynagrodzenie

miesięczne brutto w sektorze

przedsiębiorstw3*6) w zł... 2056,80 2171,04 X Przeciętne realne wynagrodzenie

miesięczne brutto w sektorze

przedsiębiorstwa>b> w % ... 101,3 98,5 X Produkcja sprzedana przemysłu8':

w min zl (ceny bieżące)... 461642,6 79195,5 17,2 1999=100 (ceny stałe)... 106,8') 108,6 X Mieszkania oddane do użytku... 87682 5635 6,4 Przewozy ładunków w min t ... 340,9 13,3 3,9 Rentowność obrotu brutto“)

(w okresie trzech kwartałów) w % ... 101,3 98,5 X a) W jednostkach o liczbie pracujących powyżej 9 osób. b) Łącznie z obligatoryjną składką na ubezpieczenia społeczne, c) Dane wstępne, d) Dla podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących powyżej 49 osób, bez względu na rodzaj działalności.

IB ^KATOWICE

Cena zł 5,00

Urząd Statystyczny w Katowicach ul. Owocowa 3, 40 - 158 Katowice

Centrala: (032) 258 04 01 do 06 Fax: (032) 258 51 55, 258 66 67

Internet: http://www.stat.gov.pl E-mail: DyrekcjaKCE@stat.gov.pl

/ \ 2 0 Ó 2

H A ® '

v n m m jm vvM M zte m w ,

Opracowanie: mgr Alicja PAWLOWSKA-PAl Skład komputerowy: ANDRZEJ MARKS

Druk: Wydział Poligrafii Urzędu Statystycznego w Katowicach, ul. Kossutha 7,40-844 Katowice

i

Nakład 87 egz. Format A5. Oddano do druku: iuty 2001 Zam. 26 / 2001