IJsverslag: Winter 1971-1972

IJSVERSLAG

WINTER 1971-1972

Uitgegeven door de Rijkswaterstaat Bewerkt door de directie Waterhuishouding en Waterbeweging Dienst voor de Waterhuishouding

RIJ KSVV/\

IERST

AAT

Diens! Binnenwateren R/ZA Maerlant 4-6

8224 AC

Inhoud

Voorwoord. . . . 1 Algemeen overzicht. . . . 2 IJsbezetting en scheepvaartmogelijkheden 3 Werking IJsberichtendienst . . . .

2

3

5

7

15

Voorwoord

Met het verschijnen van dit verslag over de winter 1971-1972 wordt de publikatie van de jarenlange reeks ijsverslagen voortgezet.

Het verslag bevat een documentatie van de ijsbezetting, voor zover van belang voor de scheepvaart. De documentatie bestaat uit tabellen, overzichten, beschrijvingen en toelichtingen, teneinde de beschikbare gegevens toegankelijk te maken ten behoeve van de scheepvaart, de ijsbestrijding en het beheer van de openbare wateren.

Het verslag is samengesteld door de Dienst voor de Waterhuishouding van de Rijks-waterstaat in de directie Waterhuishouding en Waterbeweging.

De meteorologische gegevens zijn ontleend aan de "Maandelijkse overzichten der weersgesteldheid", publikatie 94a van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch

In-stituut. In afwijking van de voorgaande verslagen zijn in dit verslag de maandelijkse meteorologische overzichten niet opgenomen.In plaats hiervan is in hoofdstuk 2 aan het meteorologische gedeelte meer aandacht geschonken.

Voor de beschrijving van de ijstoestand werd gebruik gemaakt van gegevens van de IJsberichtendienst van de Rijkswaterstaat

Het hoofd van de Dienst voor de Waterhuishouding directie Waterhuishouding en Waterbeweging.

.;:. november december;, 1971 1972 januari

t

februari I maart 1 5 10 Ui 20 JS JO 5 10 1\ 10 IS :tG i IQ l' zo l\ ae iS '0 1\ 10 2\ ' t G IS 2lI IS :tG !!.I_ll~~I_!.J.11 l T T T l l l l l l l l l l l l l l l l I1 I1 I 11' I I I I I i I i11.I IIII1111iiltiII IIr-t

Û "..

l.l

.

ILU~lhttldfr_Ulk

I

.

T

I

iF: •....• ..•. •..

....J

.

lr;

IH

~J~f

\..

~}'#R4"'};'++H'~

~r::

. .. .

_·H~T

111 .. ..

T

.

I

lil

JO

I

.1 .

1

r [

Il.!

nrrrr _.[

1

T,.

T

I[

fT

T.

[ .

·]TTTTTI I1 1 1 1 i I I I1 1 1 i 1 1

i':

...:T

tr --

II~_r:'nr'J

:-tl[+

T.••.

rIF'"

;.J ...

dd.... ...• d

H-

ijITI - 11,

[l

L

rrll[~~-

rrU ."ilt ."

dJ

lL>H''-'Ttttttmrt

i

:• .

:: .1:

I...IT:

:1:

·ll1ft!~lt

.

.L~.II

..

·1!·lt·

.I±~±

:1[·:

I I

I~I

.·jtiftttl

ïltlltjtlJrRl~rr1+lttJ/:tIT.±~~

:

J±lü·

.~

±!#llIH ..

,H::i.~

1 1I .

~

.:I'r " I

~

.. t:

~

'..

.l:I:.

···t·.

rT

.l..llilS..I

l!llt.ILt....~LL'l·±i

_{T-rtlrli H .1.}

~

_lJl]]:.!.

~t~1

U.lt

.

i I I

.-

+

,''-

r

1.~t··1

I1

I".:J

"'t'lj

~-

". -

I'" j "

Irt:,!.

I

~ Z 'rr Tl T .

J.

TT·· IT· .].;:'n; .~.:i ~. T .

ftr

11

T .,.

Ti'i· ...". . ,

I';';' ., -'- r·I.;' . .I . •. ..

·_IJf:

..

1

:j·j·I~·I···.!~". .j~

.. I. I:

T

w:

".:'·1·1

+.It,l

lf·

~~ITi;11W·~~fNH.NI·l·l'Yi~141·Ç~li·[H

j'elll! .

t1l

[fflJ

~j·ILl~~U.'.:.jl~l'~l·lt

1·

i

J

I:

:jH

I

·

lJ

···1

~ In.~

: r:

ti:

1 ..

rrm

I .

.AI tHJI .:

±Jllin

IÜ

T

:I±b

bt

-L~-II1I

It .

:111:1·

T

b:

TH:

Hlfl

1

I

JU±:.:::H1tInlf\·

J

rt

irll1H

~.

I .

ft

1fI.

tnttt

:[1T1T~r

1:\1"

~.·1.~·:~

.. :

_1f

l· : .

i:l.

rj~

..

ï·

tl.·ul.±·m·".

·1j·[H..

m·.

i+I

n DTIT1

•..

nllTITIT.

Tr.ml·nU·I·

-Fr

n

.

ï·I!.·IT.

Tl

TI1I·rlltl·.

·[1.··..

:m!Tltl

ur

FOO·

I

,tl~

-H

I

+...

i . .. .. .

t-.

.

~

lf

i

~11HJG~lm\~11Iw

'1

~~lre\d+

# . , .

~q

.

1

i ...

~

. .. . i ·

~.,

r:n

! t i L

,

, - -+-i - 1: . - A ' ----•-•-i . - - - - I

+---

Î - - -!.. i--I - - - . -

+

+- .

-rt --+-i -. I - T - - - .. - - I - .

+--.-

1- -I 1-

+._. .

:.

!

Jt.

..Lf:....

t··

~j

i 'rrrtt:

rtr

i T " · · r

I·' .

TIJ···' .

·rr;<:

~

+

-r

t: .

·t

ï

·l!·

il···'

i · ·

l.J

~ i,·~~

.

LH~

.,'<.

~

.p;

NJ

11,···

..

"

T

T

n· t,jo

t

J:- . . . . .rf· ... ... ,!ff . ·tVl· \ .. t- ;. . ,.Î f:.+t +I~,.

+

-I ,

,~

..

~.

J

i

E •

t,·

+,

1 t.~... .; . . , . , . . .Î ~..irt!· i /, ..

··lf

.

Ir

·PH~' t· ~ . ,. Ttf··

+..,.

1I:;:,."':i . •. q·Hr

J

II .i ~ ,,~ . "

J

~

c

:~.ttl'l.L~f·Hh:n:~

[.

n·

·1~·1

:

1

·m

ë

j1~

:1+rT:r ...

tl~!:rfY.

+

~lli:'~

jf.'

.~.Lt

·tli·:

t~·

I::·

·l:~:4~.·

,um·

.~ij:~: ~~:~.J

[[··H·

·1"

j

~m·üiJHI.I+~

,.

Ili~T.tj

n+

'Ljl· .

·t· ·t

Irff1lr·

rrrrrrr .... I·· .

'ilt

-rtH· .

ltlq·H·H

T .

I·

~

·t·

ti· ...

r

.

..L. #• • •

I

··1

. . .

1

. . . .

Ht·~

r t t l i l p.

ol. .1.. . . L . . . Lu... .I

:U

I..

il

l

..

~.~m~

.

jJ.

Jl ..

1

1

1

1..

11.

1

1..

WJllWllf't

W

J'

rifJ"juj'Jr'l.il·t·· .•

t

~

.

.Jt

1

1

.

~

•

.lf

··.Jf .• ·

.ll'll~ll.~TrlTlIJIIID··

TnI

~

8:

I

ij

I

rm-

0'ï'dl ddO·t]

u.u

~

..

-

~.L!J-I..!

4.1.

~

:

~. ~

...l."Cf.

11

. . ,

,.

tr

,····1

.

~ud·Q·m·

I

-ti. TIn

·tt~ U~~~ ~

..

·ttti:

ttrt~

.. ·U·:·

·If· .

j

~ ~

III

'111

~

11 1 1

1

1

~l~l!

11

1

I

1

II.i 1111

I

~I

.1

1 1

j

'11ll~111

111

ill

l ·

1

I

I

1

.~

.. .1· ..

.j..

L.

1

·...

~ .~

.

+. . .

n[inuIT

.[f

+.. . . .

!Fr '

r .

j.

.1··

T

I

·t····

·m···

..

T

-':

T

j. .

J

1

TT·..

·lhhtl-:•.

~

.d··H H •.•.

rr

Imt

J

~.

L

J1

IIT

TU

IT TLlJ·

~~lt"

.

lilT ._...

"I

n .

Drijfijs on/of vasl ijs op do randmoron I I

Idom op hol !Jssolm.or

1:'=====================

Idom op do k a n a l o n ' ,

1

Algemeen overzicht

Samenvatting

Deze winter was aan de warme kant. AI/een januari was kouder dan normaal, wat voor-al gold voor het midden en het eind van de maand. De winter bestond uit één ijsperiode, met vooral ijsvorming in het noorden van het land en op het IJsselmeer. Op de Wadden-zee is enkele dagen drijfijs waargenomen. Op de grote rivieren is al/een ijs voorgekomen op de Nederrijn. Dit was echter van weinig betekenis. In het noorden van ons land onder-vond de scheepvaart vrij veel hinder van het ijs.

Meteorologische gegevens

Een overzicht van de winter geeft figuur 1.

Een overzicht van de maandelijkse afwijkingen ten opzichte van de over een tijdvak van 30 jaren (1931-1960) berekende normale waarde geeft onderstaand staatje:

maand Den Helder Eelde De Bilt Vlissingen vliegveld gemiddelde

Z.-Limburg van deze

5stations november 1971 0,5 0,3 -0,2 -0,2 -1,0 -0,1 december 1971 2,2 3,0 2,4 1,7 2,2 2,3 januari 1972 -1,7 -2,0 -1,2 -0,5 -0,5 -1,2 februari 1972 0,5 1,2 1,6 0,8 2,5 1,3 maart 1972 1,2 1,6 1,2 1,3 1,7 1,4

Afwijkingen in graden Celsius van de gemiddelde maandelijkse temperatuur.

Een gedetailleerd overzicht van het aantal vorst- en ijsdagen gedurende november tot en met maart voor de vijf hoofdstations wordt weergegeven in onderstaand staatje:

weerstation november '71 december '71 januari1972 februari1972 maart1972 totaal vorst- ijs- vorst- ijs- vorst- ijs- vorst- ijs- vorst- ijs- vorst- Ijs-dagen Ijs-dagen Ijs-dagen Ijs-dagen Ijs-dagen Ijs-dagen Ijs-dagen Ijs-dagen Ijs-dagen Ijs-dagen Ijs-dagen Ijs-dagen

Den Helder 2 0 0 0 13 6 4 1 2 0 21 7 Eelde 8 0 3 0 24 8 12 1 13 0 60 9 De Bilt 10 0 5 0 18 5 8 0 11 0 52 5 Vlissingen 0 0 2 0 6 3 3 0 2 0 13 3 vliegveld Zuid-Limburg 8 0 8 0 19 5 7 0 7 0 49 5

Overzicht van het aantal vorst- en ijsdagen. (vorstdag: minimumtemperatuur onder0°C) (ijsdag : maximumtemperatuur onder0°C)

Een overzicht van het aantal zeer koude dagen gedurende november tot en met maart voor de vijf hoofdstations wordt weergegeven in onderstaand staatje:

weerstation november '71 december'71 januari1972 februari1972 maart1972 totaal

Den Helder 0 0 1 0 0 1 Eelde 0 0 4 1 0 5 DeBilt 0 0 1 0 0 1 Vlissingen 0 0 0 0 0 0 vliegveld Zuid-Limburg 0 0 2 0 0 2

(zeer koude dag: minimumtemperatuur lager dan -10°C).

De laagste temperatuur in deze winter werd gemeten in Leeuwarden op 30 januari, nl. -15,5 oe.

Tot slot een overzicht van de hoogste en laagste temperaturen in de winter 1971-1972.

maand november 1971 december1971 januari 1972 februari 1972 maart 1972

6

hoogste temperatuur laagste temperatuur

plaats datum °C plaats datum °C

Venlo 5november 16,5 Dedemsvaart 20november -10,0

Epen 14december 13,7 Twenthe 29december - 6,0

Maastricht 11januari 10,9 Leeuwarden 30januari -15,5

Buchten 7februari 15,4 Temaard 1februari -12,2

2

IJsbezetting en

scheepvaart-mogelijkheden

Figuur 1 (zie blz. 4) geeft een globaal verloop van de winter. Onder in de figuur is aangegeven de duur van de ijsbezetting op de voornaamste wateren.

In deze winter viel één ijsperiode nl. van 17 januari . . . 15 februari. De gehele periode, waarin er ergens op de vaarwegen ijs voorkwam, was van 17 januari . . . 29 februari. De duur ervan bedroeg 44 dagen.

In onderstaand staatje zijn de tijdvakken aangegeven waarin ijs op de kanalen, de randmeren en het IJsselmeer optrad.

De kanalen zijn hierbij ingedeeld in groepen van provincies.

)

17 januari . . . 16 februari

=

31 d. 18 januari . . . 14 februari

=

28 d.

}

18 januari . . . 20 januari 11 d. 30 januari . . . 6 februari

=

11 d. 18 januari . . . 9 februari 23 d. Overijssel qelderland Utrecht Kanalen Friesland Groningen Drenthe Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Randmeren Gooimeer Eemmeer Veluwemeer 17 januari . . . 14 februari

=

29 d. 17 januari . . . 29 februari

=

44 d. IJsselmeer (incl. Ketelmeer Zwartemeer en Krabbersgat)

(In dit overzicht is geen onderscheid gemaakt tussen grote en kleine kanalen).

Uit dit overzicht blijkt, dat de ijstoestand in de zuidelijke provincies belangrijk gun-stiger was dan in de overige delen van ons land.

Op bladzijde 8 (figuur 2) vindt men een overzicht van de bevaarbaarheid van een aantal belangrijke vaarwegen. Hierin zijn gegeven de perioden van ijsbezetting,

Q) ~ d ~ ~ d Ol e ..a _E d ~ E oX..a d d ::J januari februari 1972 ._~ > ëi c vaarweg . - d = d Ol d Cl O l > ..a .- c 0 . . c 0 d 15 20 25 30 1 5 10 15 :::l::m 0

....

_c: 1.Eemskanaal . . . • . . . .

-

_-

_-

-2. Winschoterdiep ... 25

-

25 1 3. Van Starkenborghkanaal . . . _~ 6

_-

6 6 4. Prinses Margrietkanaal ..."... 18

-

18 2

5. Van Har il1xmakanaal ... ~ 15

_-

15 3

6. Meppe\erdiep ...

~~

7

-

7 4

7. Zwarle Waler ... 7

_-

7 5

8. Zwolle - 'Jsselkanaal ...

-

_-

-

-9. Twent he kanaal (Eefde- Enschede) ... _~ 1

_-

1 10

10. Noordzeekanaal ...

-

_-

-

-11.Zaan ...

-

_-

_-

-12.Noordhol\ands Kanaal ... (Z 3 2 5 7

13.Delftse Sch le . . .

-

_-

-

-14.Rijn - Schiekanaal . . .

zz

1 _- 1 11

15. Leiden- Oude Wetering{~~~r~~mR~nl~~:~~p:~~I~igld.1 " 4 _- 4 9

16. Rollerdam - Alphen IHolland.. 'JssII In GOUWI) • . . .

_-

_-

_-

-17. Alphen-AmsterdamlVla Aarkanaal In Amslll- Ollchlkan.l . 5

_-

5 8

18 Alphen- Arnsterdnm{Vla Hlimanswlllring In e, ringvaart _-

_-

_-

-19: Amsterdam _Rijnkan~a~ldl. ~a~r~I~~I~~"I.'P.ol~l~. '. . _-

_-

_-

-20. Maas-Waalkanaal ...

_-

_-

_-

-.21. Kanaal door Zuid-Beveland ...

-

-

_-

-22.Kanaal Gent- Terneuzen ...

_-

-

_-

-23. Wilhelminakanaal ...

_-

_-

_-

-24.Zuid - Willemsvaart ...

_-

_-

_-

-25. Kanaal Wessem - Nederweert . . . • . . .

_-

-

_-

-26. Juliana kanaal ...

_-

_-

_-

-l7ZZZZZ7ZZZZZ7l moeilijk bevaarbaar

i i onbevaarbaar

het aantal dagen waarop de vaarwegen moeilijk bevaarbaar, respectievelijk onbevaar-baar waren, het totaal van beide en het rangnummer volgens het laatstgenoemde cri-terium.

In onderstaand overzicht zijn deze volgens rangnummer genoemd.

rang-nummer 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 vaarweg Winschoterdiep Prinses Margrietkanaal Van Harlnxrnakanaal Meppelerdiep Zwarte Water Van Starkenborghkanaal Noordhollands Kanaal

Alphen-Amsterdam via Aarkanaal en Arnstel-Drechtkanaal

Leiden-Oude Wetering [Zijl en Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder (ged.))

Twenthekanaal (Eefde-Enschede) Rijn-Schiekanaal

totaal aantal dagen moeilijk en/of onbevaarbaar 25 18 15 7 7 6 5 5 4 1 1

Overzicht bevaarbaarheid van een aantal belangrijko vaarwegen.

Uit dit overzicht blijkt, dat in het noorden van het land de meeste last werd onder-vonden van het ijs. Ook deze winter was de ijstoestand op het Van Starkenborghka-naai weer aanmerkelijk gunstiger, dan op de Friesche vaarwegen. Dit moet hoofd-zakelijk worden toegeschreven aan het ontbreken van meren op deze vaarweg.

Nadat de eerste 2 weken van januari 1972 de gemiddelde temperatuur even boven het vriespunt bleef, werd op 16 januari, nadat de wind naar het oosten was gekrom-pen, zeer koude lucht naar ons land aangevoerd. Op 17 en 18 januari bleven de tem-peraturen onder het vriespunt en vroor het 's-nachts matig tot streng.

Het eerste ijs werd waargenomen op 17 januari. Dit had reeds een zodanige omvang, dat de kleine kanalen in de noordelijke provincies reeds moeilijk bevaarbaar waren. Ook op het IJsselmeer werd een begin van ijsvorming waargenomen. Mede door de vrij harde oostelijke wind trad vooral in het noorden van het land snel een toename van ijs op.

Op 18 januari werd voor de vaarwegen in de provincies Friesland en Drenthe een vaarverbod ingesteld met uitzondering van het Prinses Margriet- en het Van Harinx-makanaal met de oostelijke en westelijke toegangen naar Leeuwarden. In de provin-cie Groningen was alleen het Eemskanaal nog ijsvrij, op de overige kanalen was hier scheepvaart moeilijk of onmogelijk. Op het IJsselmeer had zich middelzwaar tot zwaar opeengepakt drijfijs gevormd. Scheepvaart hierin was alleen mogelijk voor schepen met een machinevermogen van meer dan 400 pk. De randmeren waren voor kleine schepen gestremd. In de Waddenzee werd verspreid drijfijs waargenomen.

In de overige delen van het land kwam geen ijs van betekenis voor met uitzondering van de provincies Noord-Holland en Overijssel, waar de scheepvaart plaatselijk hin-der onhin-dervond.

Op 19 januari drong vanuit het westen een front met regen tot ons land door, waarbij de dooi inviel en de temperatuur tot 4

à

6

oe

opliep. In de ijstoestand kwam echter nog maar weinig verandering. Alleen op het IJsselmeer had het ijs zich ten gevolge

~sbezett

ing en scheepvaartmogelij kheden

0

p de

kanalen

januari februari 1972 1718192021222 24252627282~3(31 12345 E 7 E !10111213141516 A. Groningen,Friesland,Drenthe, Overijssel. a. Grote kanalen I. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. Eemskanaa I . . . • . . . • . Winschoterdiep . . . • ".. Van Starkenborghkanaal . • • . . . Prinses Margrietkanaal • . . . . . Johan Frlsokanaal • . • . . . • . Van Harinxmakanaal . . . . • . • . Harlingen- Leeuwarden . Leeuwarden - Fonejacht • . . . . • • Hou kesloot • . . . • . • • . • . . • • Noordwillemsvaart . Drentse Hoofdvaart . • . . . . Assen - Spiersbrug . . . • . . . . Spiersbrug - Meppel • . . . . Meppelerdiep . . . • • • • Zwarte Water . . . . • . • • . • . • . Zwolle - 'Jsselkanaal . Twenthekanalen • . . . . Zutphen - Enschede .

Zijtak naar Almelo .

b. Overige kanalen ~E~~hh~~h~~~h~~~~~~~~~~~HliQQ~~~ ~~~~P.RQRQQP.QQQ~tlhllitttlRBBBBBBBB ~hh~hhhh~f.~~hMhhhh~L~~P.P.P.RP-QP.P.~ ~MMMMMMMMM~MMMMMMMM~~~~~Q~EP.& ~lhhhhf.P.P.Kf-~~~hhhK~P.f.P.~~ f.Mh~~1f.~QP'gg~~h~hhfL[P.P.QP.P.~ A#MMMMMhh,~~~~~~~hh1f.RQP.QP.P.QQ& QMMMMMMMMIMIMIMIMIM Q~ FMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMLQ~ f.MMMMMMMMMMMMMMMMMIMMMMMMMIMIMWLQ~

~LL~f.Lf.f.~& Q~~~~I.~QEQ~

f.LLQLf.~L~~ ~A~f.f.~Qf.AQ Q ,Ç_.f..f_f..f...f..QA~ BCBBB

S9.9.fLLP.P.&

q,

MMM MMM MMM MMM MMM MMM MMM M~.~q,,g. 2_,-Q.~J!

S.

B. Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland. a. Grote kanalen I. Noordzeekanaal . . . • . . 2. Zaan . . . • . 3. Noordhollands Kanaal . 4. Balgzandkanaal . 5. Noordcrbuitenspaarne en Zijkanaal C 6.a. Vaarweg Amsterdam - Rotterdam

J

vla Gouda: Schinkel, Ringvaart v.d. Haarlemmermeerpolder, Heimans Wetering,Oude Rijn, Gouwe en Hollandse !Jssel . . • . . • . . • . .

s.e.

Vaarweg Amsterdam - Rotterdam }

via Leidschendam :Schinkel, Ringvaart v.d. Haarlemmermeerpolder, Zijl, Rijn-Schiekanaal,Delftse Schle en Delftse Vliet . • . . . • . . . • . •

7. Amsterdam- RIjnkanaal ; Amsterdam - Wijk biJ Duurstede Wijk bij Duurstede - Tiel .

8. Merwedekanaal .

9. Amstel - Drechtkanaal .

ID. Hartelkanaal .

I!. Afgedamde Maas .

12. Kanaal van Sint-Andries .

13. Maas-Waalkanaal .

b. Overige kanalen en randmeren

C. Zeeland,Noord-Brabant,Limburg

a. Grote kanalen

I. Kanaal door Walcheren .

2. Kanaal door Zuid - Beveland •..

3. Kanaal Gent - Terneuzen .

4. Axelse Sasslng . 5. Donge . 6. Markkanaal . 7. Wilhelminakanaal . 8. üleze . 9. Zuid - Willemsvaart ; 's-Hertogenbosch- Helmond .••• Helmond - Nederweert.Belglsche grens 10. Kanaal Wessem - Nederweert . . . . 11. Julianakanaal . • . . . . • . . . . . b. Overige kanalen

10

I!LP.RP. BB B 0

Qf.

su;

~

Q..!UIQ

BBBA

ç,

9.~,h

2_

C C B 0 Q.-Q.~

QJ!

J!~ ~ f.f._~~J!~ Q.P_&~~ Af.f.f.f..f..[QQQQQGGA~~~FFJ!& ]!BBBA .f.J!J!~ Ç,~J!~

Verklaring van de lettercode A blank water

B licht drijfijs

C licht vast ijs

o middel zwaar verspreid drijfijs

E middelzwaar opeengepakt drijfijs F middelzwaar drijfijs in geul of slop

G middelzwaar vast Ijs H zwaar verspreid drijfijs K zwaar opeengepakt drijfijs

L zwaar drijfijs in geul of slop M zwaar vast ijs

N ijsdam of kruiend ijs

van de zuidwestelijke wind in oostelijke richting verplaatst. In het Ketelmeer bevond zich zwaar vast ijs.

De volgende dagen bleef de temperatuur in het noorden van het land gemiddeld iets boven het vriespunt, zodat hier slechts heel langzaam een verbetering in de ijstoe-stand optrad.

De wind kromp op 27 januari naar het noordoosten en werd koude lucht uit noord-Rusland naar ons land aangevoerd. De volgende dag bleef de temperatuur in het ge-hele land rond het vriespunt.

Op 29 januari kwam de temperatuur niet meer boven het vriespunt en vroor het in de nacht matig tot streng. Door de harde noordoostelijke wind was op het IJsselmeer voor Amsterdam zwaar opeengepakt drijfijs ontstaan. Scheepvaart hierin was alleen mogelijk met behulp van sleepboten. De vaarwegen in de provincies Friesland en Gro-ningen waren moeilijk of onbevaarbaar met uitzondering van het Eemskanaal en een gedeelte van het Winschoterdiep, dat ijsvrij was. Voor de kanalen in de provincie Drenthe was nog steeds een vaarverbod van kracht. In de overige provincies kwam geen ijs van betekenis voor.

Door de aanhoudende vorst breidde het ijs zich in zuidelijke richting uit. De vaar-wegen in de provincie Overijssel en in de kop van Noord-Holland waren op 30 janu-ari moeilijk bevaarbaar. In het IJsselmeer bevond zich toen in het algemeen middel-zwaar tot middel-zwaar vast ijs. Op de grote vaarwegen in de provincie Friesland was alleen scheepvaart mogelijk in konvooi.

Op 31 januari kwam ook in het zuiden van het land op bijna alle kanalen ijs voor, dat op de meeste plaatsen nog van weinig betekenis was. Op het IJsselmeer was al-leen vaart mogelijk voor tankschepen met behulp van sleepboten. Ook op de Wad-denzee werd drijfijs waargenomen.

Op de Lek had zich tussen Hagestein en Krimpen aan de Lek licht vast ijs gevormd.

Februari bracht spoedig verbetering. Hoewel op de eerste dag van deze maand lich-te tot matige vorst voorkwam, trok in de nacht een front uit het zuiden ons land binnen en steeg de temperatuur in de middag van 2 februari tot 6à8

oe.

Eerst 3 februari trad in het zuiden een merkbare verbetering in de ijstoestand op en kwam hier vrijwel geen ijs van betekenis meer voor. In het midden en noorden van het land was scheepvaart op de meeste vaarwegen evenwel moeilijk of onmogelijk. Op de Waddenzee werd op deze dag het laatste drijfijs waargenomen. Geleidelijk kwam er verbetering in de ijstoestand.

Op 7 februari waren alleen de kleine kanalen in de provincies Friesland en Groningen moeilijk of onbevaarbaar, wat ook gold voor de randmeren. In de provincie Drenthe was nog steeds een vaarverbod van kracht voor alle kanalen. Op het IJsselmeer be-vond zich bijna overal zwaar vast ijs. Alleen de routes Amsterdam-Lemmer en Lem-mer-Kampen waren bevaarbaar voor sterke schepen.

Omdat de temperatuur weer daalde en in het noorden van het land 's-nachts lichte vorst voorkwam, trad er weinig verandering op in de ijstoestand. Het vaarverbod op de Hoogeveensche Vaart werd, voor wat betreft het gedeelte Meppel-Hoogeveen, op 8 februari ingetrokken. De volgende dag was in de provincie Drenthe alleen een vaar-verbod van kracht voor de Drentse Hoofdvaart en het Noord-Willemskanaal, dat bleef gehandhaafd tot 13 februari.

Door de zuidoostelijke wind was op 12 februari langs de oostelijke en zuidelijke oever van het IJsselmeer een strook blank water ontstaan, zodat de scheepvaart op het traject Amsterdam-Lemmer ongehinderd kon plaats vinden. Op het overige ge-deelte van het IJsselmeer bevond zich middelzwaar-

tot

zwaar vast ijs. De randmeren waren weer vrij goed bevaarbaar, hetgeen ook gold voor de meeste vaarwegen in de drie noordelijke provincies.

Us to e stund op het ~sselmeer en de Waddenzee

Waarnemingspunt januari Ifebruari 1972

~sI161171IaI1912012112212312412SI2612712aI2!J130131111 21 31

'I

51 61 71 al 91101111121131141ISI1611711aI1!J12OI2112212312412SI2612712al29 ~ssel meer 1. Lemmer . 2. Staveren . 3. Kornwerd erzand . t«. Den Oever : 5. Medemblik . 6. Enkhuizen (Krabbersgat) . 7 Hoorn ., . 8. Amsterdam .

9. Ketelmeer (Schokker haven) ..

KMO 0 F F F F FA G G M M L F 0 FIF FIF 0 BB B B F BA MFLOKKEHHKKKKMMMMMMMMMMMMGGHHEA G K L F F F K K K K K K E MMM MMM MMM MMM MMM M M KIA G MMM MMM M K K K K K MMM MMM MMM MMM MMM M DO KIKIKIKIEIEIEIEIEIOIOIO MGGGGGBOOOAKMMMMMMMMMMMMMGGGA GGGGGGGGGGEGMMMMMMMMMMMMMMMHEA BIK K K K K K K K K K N N MMM MMM MMM M G G G G G G H HIHIO FGOFFKFFAKKMMMMMMLKKKKKKEBA BID M M G K KOF B A G G MMM L K K 000 B A Waddenzee

Verk laring der lettercode: A blank water

8 licht drijfijs C licht vast ijs

o

middel zwaar verspreid drijfijs E middelzwaar opeengepakt drijfijs F middelzwaar drijfijs in geul of slop G middelzwaar vast ijs

H zwaar verspreid drijfijs K zwaar opeengepakt drijfijs L zwaar drijfijs in geul of slop M zwaar vast ijs

eBA BOOA

BIA B

e~B

B eBA

BIB B B BOB B BA BIB

e

A BOololDIA eeOBA END 0 010 BID E E E A BBOOOA

EI~I~I~I~I~I~I~IKIKIKIKIKI~I~I~I~IKIKIKIKIKIKIKIFIOIOI0

BBC

A

BDA 0 AlolA eeBOBA BIB BB BA 1. Nieuwe Statenzijl . 2. Delfzijl • • . . . . 3. Lauwersoog • . . . .. ". Nieuw-Bildt . 5. Harlingen . 6. Kornwerderzand . 7. Westerland (Wieringen) . 8. Den Oever .

9. Den Helder (Nieuwe Diep) .•. 10. Oude Schild . . . • . . . . .

Een vaarverbod was nog van kracht op 14 februari voor het gedeelte Groningen - de Punt van het Noord-Willemskanaal. Dit werd de volgende dag ingetrokken.

Doordat de wind naar het westen draaide, kwam het ijs op het IJsselmeer in bewe-ging. Bij de Rotterdamse Hoek had zich een ijsveld gevormd, dat voor de vaart Am-sterdam-Lemmer veel hinder opleverde. Dit duurde tot 16 februari.

Doordat de temperatuur inmiddels enigszins was gestegen en de wind hoofdzakelijk zuidoostelijk was, waren op 18 februari alle IJsselmeerhavens weer ijsvrij met uit-zondering van Den Oever. Voor Den Oever bevond zich nog zwaar opeengepakt drijf-ijs, dat slechts langzaam-lnomvang afnam. Eerst op 29 februari werd hier het laatste ijs waargenomen.

Een dagelijks overzicht van de ijsbezetting en scheepvaartmogelijkheden op de ka-nalen is aangegeven in figuur 3. Voor wat betreft de Waddenzee en het IJsselmeer is dit aangegeven in figuur 4.

3

Werking ijsberichtendienst

Binnenvaart Nederland

De berichtgeving voor de binnenvaart is in werking geweest van 17 januari . . . 29 februari 1972.

In dit tijdvak zijn 23 ijskaarten uitgegeven.

Dagelijks werden 807 ijskaarten verzonden, waarvan: 206 aan abonnees,

285 aan dienstinstanties, 316 aan publikatieadressen.

IJsberichtgeving per radio en pers

IJsberichten ten behoeve van de radio-nieuwsdienst werden verstrekt van 20 januari . . . 18 februari 1972. Deze berichten zijn uitgezonden in de "Mededelingenrubriek" van 17.55 uur.

Aan de NOS en het ANP werden van 17 januari . . . 18 februari resumés betreffende de ijstoestand en de scheepvaartmogelijkheden verstrekt. Deze resumés werden op verzoek ook verstrekt aan de Regionale Omroep Noord en Oost (ROND) van 21 janu-ari . . . 18 februjanu-ari. De berichten werden omgeroepen te 18.25 uur.

Internationale ijsberichtgeving voor de zeevaart

Deze berichtgeving is in werking geweest van 17 januari . . . 25 januari en van 30 januari . . . 5 februari 1972. De berichten werden uitgezonden via

Scheveningen-radio en hadden betrekking op: Delfzijl - Eems, Harlingen - Waddenzee.

Van de overige zeehavens werd geen ijs gemeld.

overzicht van de uitgezonden berichten

datum 17 januari 1972 18 januari 1972 19 januari 1972 20 januari 1972 21 januari 1972 22 januari 1972 23 januari 1972 24 januari 1972 25 januari 1972 stations Delfzijl Harlingen 1 2 1 000 122 1 2 2 222 633 333 363 332 373 332 373 311 3 1 1 000 040 000 000

ovetzlchtvan de uitgezonden berichten datum 30 januari 1972 31 januari 1972 1 februari 1972 2 februari 1972 3 februari 1972 4 februari 1972 5februari 1972

verklaring van de ctitorcoäo:

stations Delfzijl 333 333 333 333 412 310 000 Harlingen 000 1 2 1 373 212 000 000 000

ijstoestand ontwikkeling van het ijs scheepvaartmogelijkheid

o

blank water 0 Ijstoestand onveranderd

nieuw gevormd ijs, ijskristallen, 1 ijstoestand begint beter te

sneeuw- of ijsbrij, pannekoekijs worden

of ijskorst

2 licht vast ijs of voos ijs,5-15cm 2 ijstoestand wordt slechter dikte

3 verspreid drijfijs, hoogstens 5/8 3 ijs komt in beweging

van de wateroppervlakte bedekt met ijsschotsen

4 dikke ijsbrij, sterke opeenhoping 4 Ijs verspreidt zich of drijft weg van ijsbrij of pannekoekijs.

waar-in geen beviegwaar-ing meer is

6 zwaar drijfijs, meer dan 5/8 van 6 ijs vriest tezamen

de wateroppervlakte bedekt met ijsschotsen

7 ijs drijft samen

o

scheepvaart niet belemmerd

1 scheepvaart voor Ijzeren of stalen motorschepen niet be-lemmerd; voor houten sche-pen, welke niet tegen ijs zijn beschermd, gevaarlijk. 2 scheepvaart voor

motorsche-pen met gering vermogen

moeilijk, gevaarlijk voor zwak gebouwde schepen.

3 scheepvaart alleen mogelijk

voor sterk gebouwde schepen met flink motorvermogen.

De gebruikte code is die, welke is samengesteld door de 'Commission for Marine Meteorology of the World Meteorological Organization (WMO)' te Genève. Zij wordt gebruikt in: Finland, Zweden, Polen, Noorwegen, Denemarken, de Duitse

Bondsre-publiek en Nederland.

De berichten omvatten de ijstoestand en de bevaarbaarheid van de in het overzicht genoemde havens met hun toegangen. Dagelijks werd van de berichten een afschrift toegezonden aan dienstinstanties te Stockholm, Kopenhagen, Oslo, Helsinki en Ham-burg.