Marian Paździor
Klub Indywidualnych Użytkowników
Obiektów Zabytkowych
Ochrona Zabytków 37/4 (147), 307-308
Uczestnicy
'VMiędzynarodowego pleneru kowalstwa tradycyjnego Pszczyna 84 (fot. T. Kalarus)
nych i powiększonych kuźniach (za co specjalne wyrazy uznania należą się współorganizatorom imprezy Tow arzystw u M iłośników Ziemi Pszczyńskiej) Iw an Iw anow i Sto- jan M irczew z Bułgarii, Jaromir Juricek i O ldfich Bartośek z Cze chosłow acji oraz Algier das Stankus z L itew skiej SRR i S tan isław Ba- jus oraz Leszek Suszek z lubelskie go Oddziału PP PKZ w ykonali k il kanaście interesujących prac. Ideą pleneru jest w ym iana doświadczeń w zakresie technik i transponowa- nia w zorów narodowych w rzem io śle artystycznym . Tegoroczny — ju bileuszow y plener — przyniósł pra ce zróżnicowane co do treści i roz w iązań form alnych. Od niezm iernie ciekaw ych, nawiązujących do k u l tury narodowej prac artystów z Bułgarii, po nowoczesne, ale także naw ązujące do sym boliki sztuki li tew skiej prace A lgierdasa Stanku sa i sw oiste pastisze czy tak obec n ie modne „żarty” form alne Jaro m ira Jufióka. Przew ażało jednak k owalstw o tradycyjne, to, z którym artyści, pracow nicy przedsiębiorstw konserw atorskich krajów uczestni czących w spotkaniu mają do czy n ienia na co dzień. Ich w łasna in wencja, sprawność warsztatowa, p a sja uwidoczniają się w w ykonanych pracach. A zadanie jest dodatkowo trudne, bowiem warunki ,g o lo w e ”, kuźnie tradycyjne, n ie tak now o
czesne, dające m ożliwość szybkiego, łatw iejszego w ykonania zamysłu, wym agają specjalnych zdolności, w ytrw ałości i kunsztu form alnego. Oprócz specjalnych upom inków pod kreślających jubileuszow y charakter imprezy, w 1984 r. organizatorzy, tj. Grupa Robocza K rajów Socjali stycznych ds. K onserwacji Zabyt ków Historii, K ultury i M uzealiów, PP Pracownie K onserwacji Zabyt ków i Towarzystwo M iłośników Ziemi Pszczyńskiej, postanow ili przyznać 7 równorzędnych nagród, których fundatorami były różne in stytucje. I tak nagrodę PP PKZ za wazon z kwiatam i otrzymał Ja romir Jufićek (CSRS), kolejną n a grodę PP PKZ otrzymał Algi er das Stankus (ZSRR) za kinkiet, nagrodę ■Naczelnika Miasta i Gminy otrzy
mał Stojan M irczew (BRL) za k ra tę i rzeźbę, nagrodę komisarza p le neru Iwan Iw anow (BRL) za kratę i stojak na polana do kominka. Polskim przedstawicielom przypad ły w udziale nagrody T ow arzystw a M iłośników Ziemi Pszczyńskiej za kinkiet i kom plet do drzwi. T ow a rzystw o M iłośników Ziem i Pszczyń skiej przyznało też sw oją nagrodę przedstaw icielow i CSRS O ldfichow i B artośkow i za lustro.
Już w zeszłym roku uczestnicy p le neru przyłączyli się do działań na •rzecz ochrony zabytkow ych obiek tów Pszczyny. Odbudowana stara
niem i w ielkim nakładem prac Tow arzystwa M iłośników Ziemi Pszczyńskiej kam ieniczka w cen trum miasta zyskała wówczas oku cia do okien i k la m k i W 1984 r. •piękne kraty wykonane przez ze spół czeski i polski powiększą wkład p lenerowiczów na rzecz m iasta i r e gionu. I tak być powinno, bo prze cież ideą Grupy Roboczej jest ochro na zabytków, dbałość o formę i świadomość związków rzem iosła w spółczesnego z tradycją.
25 maja w Galerii ,„U Eliasza 1 P is- tulk i” na rynku Pszczyńskim od był się w ernisaż prac, które dziś stanow ią już (zebrane ze w szyst kich plenerów) pokaźną kolekcję prezentowaną nie tylko w w o je w ództw ie katow ickim , ale także w Warszawie. W wernisażu u czestni czyli przedstaw iciele władz m iej skich, wojew ódzkich, a także PP PKZ. Planow anie w najbliższej przyszłości uruchom ienie Muzeum Kowalstwa Tradycyjnego pozwoli wielu zainteresow anym na bliższe zaznajom ienie się z dorobkiem rze- mlieślmików-artystów, których co dzienny, zaw odow y trud pozostaje częstokroć bezim ienny, w pisany w strukturę zabytkow ych obiektów, które wykonują oni w sw ych przed siębiorstwach.
Magdalena Gumkowska
KLUB INDYWIDUALNYCH UŻYTKOWNIKÓW OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH
W maju 1984 r. zawiązał się przy K om isji Opieki nad Zabytkam i Za rządu Głównego PTTK w W arsza w ie Klub Indyw idualnych U żytkow ników Obiektów Zabytkowych. P re zesem Tym czasow ego Zarządu K lu bu został architekt Marek Skrzyń ski.
Redakcja „Ochrony Zabytków” od notow uje powstanie Klubu z n a dzieją, że będzie on służył ludziom, którzy podjęli lub podejmą w przy szłości niem ały trud ratowania za bytków architektury w naszym kra
ju przez ich przejm ow anie i zagos podarowanie, a zwłaszcza przez n a leżyte ich utrzym yw anie w edług wszelkich w skazań konserw ator skich.
Dla w ielu, którzy opanowani zo stali nieodpartą ideą zrealizowania w łaśnie w ten sposób sw ych zam ie rzeń życiowych, a nierzadko swych marzeń — stały dotychczas na prze szkodzie dwie bariery, które n ale żało pokonać. Pierw sza z nich — to bariera psychologiczna polegają ca na podjęciu trudnej nieraz de
cyzji przejęcia i zajęcia się obiek tem zabytkowym, druga — to trud ności biurokratyczne piętrzące się przed każdym niem al, kto musi mieć do czynienia z podstaw owym ogniwem adm inistracji, jakim jest gmina.
Klub zamierza popularyzować ideę przejmowania i zagospodarowywa nia zabytków architektury, których aktualne w ykazy są w posiadaniu wojewódzkich konserw atorów za bytków. Zabytek bez w łaściciela po pada w ruinę, jest dew astowany i
307
rozgrabiany. Przejęty zaś i odbudo w any przetrw a z pewnością i bę dzie w idom ym znakiem kultury na szego narodu przekazanym dla dal szych pokoleń.
Członkowie Klubu, a jest ich już 150 — chcą w ym ieniać swe do św iadczenia, konsultować się, kon trolow ać w yniki swych zabiegów,
radzić innym, pozyskiw ać dalszych członków dla Klubu, a w przyszło ści publikować nawet sw ego rodza ju vademecum , przydatne każde mu, potencjalnemu użytkownikowii obiektu zabytkowego. W sum ie — byłaby to duża pomoc i odciążenie dla wojewódzkich konserwatorów zabytków w realizacji postanow ień
U chw ały nr 179 Rady M inistrów z dn. 8.ХИЛ1978 r. w sprawie w yko
rzystania zabytków nieruchomych na cele użytkow e (M.P., Nr 37, poz. 142 z dn. 22.XII.1978 r.).
Adres Klubu: Komisja Opieki nad Zabytkami przy Zarządzie Głównym PTTK, ul. Senatorska 11 — 00-075 Warszawa.
M a ria n P a źd zio r
SEMINARIUM KONSERWATORSKIE W BAŁCZIKU (BUŁGARIA)
W dniach 28—30 czerwca 1984 r. odbyło się w Bałoziku (BRL) sem i narium konserwatorskie zorganizo w ane przez Państw ow y Instytut Zabytków Kultury (PIZK) w Sofii, koordynatora prac Komisji X III w zakresie ochrany zabytków archeo logicznych Grupy Roboczej Krajów Socjalistycznych ds. Konserwacji Zabytków Historii, Kultury i Mu zealiów. Tem atyka posiedzenia ob jęła trzy grupy zagadnień: podsu m owanie dorobku czteroletnich prac Komisji X III Grupy Roboczej, omó w ienie w yników badań archeologi cznych i prac konserwatorskich oraz sprecyzowanie planów dalszych po czynań na terenie twierdzy bizan tyjskiej i bułgarskiej w Bałoziku, realizow anych w ramach współpra cy międzynarodowej uczestników prac K om isji XIII. Zapoznano po nadto uczestników seminarium z dorobkiem bułgarskiego środowiska konserw atorskiego oraz innych kra jów w zakresie technicznych metod konserw acji zabytków archeologicz nych, głów nie nieruchomych. Przed staw ione zostały też referaty in for m ujące o m etodach i praktyce kon serw acji konstrukcji kam iennych i ziem nych w Czechosłowacji (M. Kralowa) i ZSRR (O. Postnikowa). W yniki prac Komisji XIII przed staw ił arch. В. Kuzupow z PIZK w Sofii.
Problem atykę badawczą twierdzy Bałczik, badanej przez zespół ar cheologów bułgarskich z Muzeum M iejskiego w Bałcziku pod kierun kiem M. Dim itrowa od roku 1972 oraz przez ekipy: czechosłowacką, radziecką i polską od 1981 r., po szerzył w ydatnie referat kand. nauk D„ O wczarowa z Instytutu Archeo logii Bułgarskiej Akademii Nauk w Sofii, pośw ięcony średniowiecz nym twierdzom w Bułgarii. Proble m atykę urbamistyczno-konserwator- ską zespołu zabytkowego, jaki sta nowi górująca nad m iastem Bał- cziik twierdza, przedstawiła szeroko arch. E. Maskowa z PIZK w Sofii. W zbudził on szczególne zaintereso wanie, a także dyskusję nie tylko wśród konserwatorów, lecz również uczestniczących w obradach przed staw icieli w ładz miasta ze względu na zaprezentowane wytyczne i po stulaty konserwatorskie, dotyczące zagospodarowania i udostępnienia rejonu tw ierdzy oraz w yznaczenia stref ochrony konserwatorskiej. Szeroki zakres zainteresowań i re
alizacji, a także dynam iczny roz wój kadry konserwatorskiej w B uł garii ilustruje w ykaz referatów przygotowanych przez k olegów buł garskich:
dr inż. W. Todorow, PIZK w Sofii, M e to d y i ś r o d k i k o n s e r w a c ji k a m ie n ia w B u łg a r s k ie j R e p u b lic e L u d o w e j;
Al. Savov i C. Kadijski, PIZK w Sofii, M e to d y in ż y n ie r s k ie w z w a l c z a n iu s k u t k ó w z a w ilg o c e ń;
arch. D, Sysełow i inż. K. Georg,i- jew, PIZK w Sofii, M u r y tw ie r d z y w A c h to p o lu ;
inż. K. Georgiijew, PIZK w Sofii, K o n s tr u k c y jn e w z m a c n a n ie r e l i k tó w a rc h e o lo g ic zn y c h ;
arch. Ы. Lewterow, PIZK w W iel kim T ym ow ie, N ie k tó r e p r o b le m y k o n s t r u k c y j n e r e s ta u r a c ji z a b y t k ó w a r c h e o lo g ic zn y c h w W i e lk i m T y r - n o w ie ;
arch. D. Sysełow^ PIZK w W iel kim T ym ow ie, R e s ta u r a c ja k o n s tr u - k c y jn o - a r c h ite k to n ic z n a w N e s e b e - rze;
dr G. Mawrow, PIZK w Sofii, K o n s e r w a c ja k a m ie n ia w o b ie k ta c h a r cH eologicznych B R L ;
kons. J. Niikołowa, PIZK w Sofii, A w a r y jn a k o n s e r w a c ja z n a le z is k a r c h e o lo g ic zn y c h ;
arch. K. Wasiliiewa, PIZK w Sofii, C h e m ic z n a k o n s e r w a c ja i a w a r y jn e w z m a c n ia n ie o b ie k tó w a rc h e o lo g ic z n y c h w p ó łn o c n o -z a c h o d n ie j B u łg a rii (tw ie r d z e B a b a W id a , R a c ia ria i in.);
kons. K. Bułanowa, PIZK w Sofii, N ie k tó r e p r z y k ła d y r e s ta u r a c ji i k o n s e r w a c ji o b ie k tó w pod o tw a r t y m n ie b e m ;
kons. A. Miohajłow, PIZK w Sofii, K o n s e r w a c ja su c h e g o i m o k r e g o d r e w n a a rch eo lo g iczn e g o ;
arch. W. Nejkow, PIZK w Sofii, P r o b le m a ty k a za b e z p ie c za n ia z a b y t k ó w a r c h e o lo g ic zn y c h p rz e d a tm o s f e r y c z n y m i k a p ila r n y m z a m a k a n ie m ;
dr W. Todorow, PIZK w Sofii, Za stosowanie p o lim e r ó w ;
arch. В. Doczewa, PIZK w Sofii, B a d a n ia i re s ta u r a c ja o b ie k tó w a r c h e o lo g ic zn y c h w M e ln ik u .
Wśród nie wygłoszonych, lecz u m ie szczonych w programie referatów, warto ponadto odnotować tematy: prof. arch. W. W ienkow, P olitech nika w Sofii, W ydział Architektury, P r o b le m y o c h r o n y o d k r y ty c h ru in ; arch. T. Teofiłow , PIZK w W. Туг- nowie, N o r m y e ty c z n e k o n s t r u k c y j
n e j in g e r e n c ji w o b ie k ta c h a rc h e o lo g ic zn y c h ;
arch. N. Muszanow, PIZK w Sofii, P r o b le m y r e s ta u r a c ji z a b y t k ó w a r c h e o lo g ic zn y c h w B R L ;
klim atolog C. Kadijski, PIZK w S o fii, T e m p e r a tu r o w e i w ilg o tn o śc io w e p r o b le m y k o n s e r w a c ji tra c k ie g o c m e n ta r z y s k a w S v e s z ta r i;
prof. arch. W. W ienkow, P olitech nika w Sofii, A n ty s e js m ic z n e z a b e z p ie c z e n ie z a b y tk ó w a rc h e o lo g ic z n y c h ;
arch. W. Kolarow i arch. R. Proj ków, PIZK w Płow diwie, P ro b le m y k o n s e r w a c ji a n ty c z n y c h z a b y t k ó w w s ta r y m m ie śc ie ;
arch. W. Edrew, PIZK w Sofii, P ó ź- n o a n ty c z n a i ś r e d n io w ie c z n a t w i e r d za w T u id e (B ułgaria).
W iększość referatów dotyczyła w ięc problem ów konserw acji ,yruin ar cheologicznych”, tj. obiektów odko panych w trakcie prac w ykopalis kowych lub zachowanych na po wierzchni ziemi — takie bowiem jest rozum ienie pojęcia zabytku ar cheologicznego w środowisku kon serwatorów bułgarskich, którego bo gate doświadczenia i dorobek po m nożyły badania i prace konserw a torskie ostatniego dziesięciolecia, częściowo związane z rocznicą 1300- -lecia Państw a Bułgarskiego. W y stąpienia i referaty, przeważnie ilu strow ane przezroczami, zawierały inform acje oparte na sprawozda niach z badań i prac konserwator skich z om ówieniem stasowanych metod, a częstokroć pogłębione były szeroko ujętym i problemami kon serwatorskimi i technicznymi. U czestnicy seminarium wzięli po nadto udział w posiedzeniach po święconych om ówieniu sprawozdań i programu prac badawczych oraz konserwatorskich w twierdzy Bał czik oraz w sprecyzowaniu planów pracy Komisji, również w praktycz nej realizacji prac w Bałcziku, na lata 1984—1985. W trakcie zwiedza nia terenu prac m ieli także moż ność szczegółowego poznania w a runków pracy, metod badań i do kum entacji, jak też prac konserwa- torsko-rekonstrukcyjnych, prowa dzonych w obrębie umocnień tw ier dzy przez m iędzynarodowy zespół archeologów i konserwatorów. Obra dy robocze Kom isji X III zakończo ne zostały protokołem precyzującym zadania na końcowy okres pięcio letniego etapu działalności.
J a n G r o m n ic k i
