Przejawy tektoniki mioceńskiej w Zagłębiu Górnośląskim

A C T A G E O L O G I C A P 0 1 : . 0 N I C A

· Vol. XFV 1964 No. 2

STEFAN WITOlD ALEXANDROWICZ

Przejawy tektoniki

mioceńskiej

w

Zagłębiu Górnośląskim

STRESZCZENIE: W pracy przedstawiono zarys stratygrafiiosad6w mioceńslcich Zagłębia G6rnośląskIego, wŚTód kt6rych wyr6żniono dolny i g6rnytorton -oraz sanna.t. Wytlliki badań straty.gralicznych !/Itanowią podBtalwę dla ustalenJia czasu

tworzęnitl się szeregu struktur zapadliskowych i zrębowych. Analiza pr.zełnegu

l następst~ ziawi~kiektoiiicŻny(!h. pozwoliła na Btwierdzenie ich synsedYllHmta- cyjnego charakteru w stOBtinkU do osad6w morza tortońskiego. W -tortonie i .sar'- macie następował -rozwój zapadlisk, postępujący stopniowo od połw:J:nia na północ i od zachodu na wlK:hM. -Proces ten doprowadził do ukształtowania się rowu przed- g6rskiego, kt6rego ~achodnia c-zęść {między Cieszynem a Krakowem) formowam s-ię głównie -w dOlnym tortonie, a wschodnia część -~między Krakowem a Przemyślem) -

w g6rnym tortonie i w sarmacie.

WSTĘP

-W historii geologicznej Za,głębia Górnośląskiego wy1bitną rolę ode-

grały dwa okresy ruchów górotwórczych:. orogeneza waryscyjska i oro- geneza alpejska. Pierwsza z nich doprowadziła do powstania struktur

fałdowych, nasunięć i ~koków zaburzających utwory kar.bońskie. Struk- tury te zostały następnie ścięte denudacyjną powierzchnią . przed tria-

sową, która przynajmniej częściowo mogła mieć charakter penepleny.

Z orogenezą ,alpejską wiąże się szereg uskoków, zrębów i żapadlisk

tektonicznych, najsilniej zaznaczających się w południowej części Za-

głębia.

Główne elementy tektoniczne interesującego nas obszaru ora:z liczne, drobne struktw:y ... watały stosunkowo doI$.dnf:e rozpoznane ~ięki intensywnie prowadżtmym Praoom górniczym i wiert:rlicŻym -

<.raz -

dzię­

ki równolegle postępującym lbadaniom geologicznym. Brak utworów jurajskich, kredowych i paleogeńskich, a także nieobecność osadów dolnego miocenu na Górnym Śląsku w znacznym stopniu utrudnia

określenie i ścisłe datowanie pOwaryscyjskich zjawisk tektonicznych. Nie

wyjaśniono dotychczas należycie genezy rzeźby powierzchni kar.bonu, która mogła zostać ukształtowana wyłącznie w wyniku działania przed-

mioceńskiej erozji, względnie odzwierciedla przejawy młodotrzeciorz~­

dowej tektoniki, związanej z orogenezą alpejską.

176 ,STEPAN WITOLD ALEXANDROWICZ

, w

literaturze geologicznej problem wieku tektoniki trzeciorzędowej

i jej roli w kształtowaniu się budowy geologicznej Zagłębia wywołał szeroką dyskusję. ,Według pogląd6w J. Lewińskiego (1914), A. Stahla (1932) i ilUlych autor6w, podtrzeciorzędowa powierzchnia karbonu została

wytworzona przez czynniki erozyjne (erozja rzecZllai), które działały

intensywnie w eocenie (A. Stahl), względnie w dolnym miocenie (J. Le- wiński). W okresie późniejszym powierzchnia

ta

nie Wstała zabUrzona przez ruchy tektoniczne. Odmienny pogląd' reprezentowali m.in. A. Ma- kowski (1930), T. Kucińsld i F. Mitura' (1958), W. Petrascheck {194O) i J. Petranek (1954, 1955). Autorzy' ci, przedstawili dowody świadczące

o wyraźnym wpływ~e 'zja:wjsk tektonicznych na rzeźbę powierzchni kar- bonu oraz wskazywali na istnienie usk.ok6w przecinających iły, piaski i .gipsy tortońskie. Silne zaburzenia' tektoniczne osadów mioceńskich występują na ,południowej peryferii Zagłębia G6rnośląskiego, gdzie kre- dowe i paleogeńskie IUtwory fIisZlowe nasun-ięte są .płaszczowinowo :na ilaste osady tortonu (m.in. Vasi~ek 1951, Konior 1959, 1960). Amplitudę

tego naBunięcia w rejonie między Bielskiem a Cieszynem ocenił K. Ko- nior na 10-15 km.

Badania nad tektoniką Wyżyny Krakowskiej przeprowadzone przez S. Dżułyńskiegc> (1953) wykazały, że w południowej części przedm~za

Karpat, na odcinku' międzyK~akowem a ChrzanO'Wem, w okresie trzecio-

rzędowym utworzyło się szereg zręb6w i zapadlisk tektonicznych, ograni- czonych dyslokacjami o charakterze uskok6w grawitacyjnych. Na pod- stawie obserwacji terenowych wspomniany autor doszedł do wniosku,

że gł6wne zręby i zapadliska omawianego obszaru ukształtowały się

przedw~zenieni morza tortońskiego, a ' ,

... ruchy ualrokowe kontynuowały się przypuszczalnie w tortonie, chociaż

bezspornych dowod6vv na to jeszcze nie mamy" (Drułyński 1~53, s. 398).

'WyDiki badań nad stratygrafią osadów mioceńSkich G6rnego Śląska i okolic Krakowa'rzuciły' dużo śWiatła na zagadnienie trzeciorzędowych

struktur tektonicznych' tego obszaru. Wyr6żnienie dwóch podpięter

w obrębie dolnego tortonu (dolny opoI i ,g6rny opoI) ,pozwoliło na stwier-

dzenie,.że, ruchy, tektoniczne, kt6re doprowadziły do rozpadu Wyżyny

ŚIąsko-Krakowskiej i do powstania wielu głę,bokich zapadlisk (m.in.

rowu przedgórskiego) zachodziły po dolnym .opolu {Alexandrowicz 1958b).

Analiza stosunków geologicznych w' rejonie Kłodnicy' i Halemby koło

Ch,0:r:.zowa wykazała jednocześniej że 'niektóre duże ,uskbki prze-

biegające w przybliżeniu r6wnoleżnikowo (np. uskok kłodnidki) tworzyły się ,w czasie sedymentacji marglistych iłów g6rnego opolu (Alexandro- wicz 1959a), a częściowo także po dolnym tortonie . . ,

. , Nowa próba interpretacji wieku 'niekt6rych struktur tektonicznych

Zagłębia G6rIlOŚIąskiego podjęta została w wyniku prac nad stratygrafią

i regionalną korelacją, <>Bad6w miocenu. !Pragnę w tym miejscu podzię-

...

~

~

~

.~

::s

,o( ~

rI.l rI.l ' - '

.j;

B :

_O

ł

_~

b O

Z

e

~

E-<

li'

ci ~

!

l

rabela (Chart) 1

Tabela stratygraficzna osadów mioceńskich w Zagłębiu G6rriośląskiril Stratigraphic table of Miocene deposits in the·Upper Silesian basin

Część zachodnia C?ęść ·wschodnia

Western part Eastempart

(Gliwice - Rybnik) _(Oświ~ - Krzeszowice)

I

^Iły szare i zielone, piaski . (Grey and green clays, Sands) I Szare iły i piaski z florą

(Grey clays and sands witb nora)

Buhłow Szare iły ze Syndesmya (Buhlovian) (Grey clays with Syndesmya)

Szare iły margliste·z wkład-

kami piasków

(Grey marły clays wiili sand intercalations)

Grabow Szare iły ze Spirialis (Grabovian) (Grey clays with· Spirialis)

ny z wkładkami piaskÓW (Clays with sand intercala- tions)

..

Iły łupkowe i gipsy - Iły łupkowe i gipsy lokalnie sole i anhydryty (Shale clays and gypsum) (Shale clays and gypsum - Szare iły

IS-ily

locally salts and imhydrites)

margliste - z wkładkami

Opolg6rny

{Upper Szare iły margliste - tegel - tegel piasków - lokalnie wapienie litotamniowe (Greymarly szlir Opolian)

(Grey marly clays- Tegel - clays -

ł

^{(Qrey clays}

localJy Lithothamnium Tegel)

I--

limestones) intercalations

- Schlier)

Iły, iłowce piaszczyste Dowce piaszczyste z Cepaea i margle z Cepaea (Sandy clays with Cepaea) (Clays, sandy siltstoncs and

Iły z PUmorbis i Clr,ara marls with Cepaea) (days With PlaIiorbis and OpoI dolny . Czarne. iły z lignitem Chora)

(Lower Opolian) (Black clays with lignite) Czarne iły z lignitem i Iły z Cerithium i Heroina z brakicmą fauną

(Clays with Cerithium and (Black clays with lignite and

Ncritina) brackish fauna)

nowce piaszczyste nowce pias:a:zyste (Sandy clays) . (Sandy clays)

1'18 STEFAN WITOLD ALEXAN,DROWICZ

k.ować prol. dr H. Świdzińskiemu i prof. inż. S. Doktorowicz-Hrebnickie- mu za przedyskut~waD:ie szeregu. problem6w związanych z omawianym zagadnieniem.

PODSTAWOWE ,pOJĘCIA STRATYGRAFI~NE I FACJALNE

Stratyg,rafia osadów miocenskich G6rneg.o Śląska została ustalOona na podstawie badań mikropaleontologicznych i litologicznych, prEepro- wadzonych na ponad 130 profilach i od,słonięciach. Większość profilów Oobejmuje pełną serię interesujących na.s osadów i iC'h kontakt z podłOożem

(karbon - trias) oraz z wyż·ej· leżąCymi ~tworami czwartorzędowymi (Alexandrowicz 19;63). Obecność bogatych i różnorodnych zespołów

otwornic, szczątków ma'krofauny .oraz niek,t6rych, charakterystycznych warstw 'umOżliWiła wyróżnienie' . szeregu !poziomów f ich kOorelację na

całym Oobszarze 'Zagłębia. Korelacja ta była prowadzona przez porówny- wanie zes()bą profilów Ooddalonych o. 3-5 km (maksymalnie 10 km) i przez zestawianie "ciągów korelacyjnych" z uwzględriieniem wszystkich wskaź-

. ni'ków bio- i ·litostratygraffcznych. Pow~ązanie przestrzenne poszczeg61- nych ,poziomów pożwoliłOo na .opracowanie jednOolitego. podziału straty- graficznego miocenu g6rnośląskiegOo i na' porównanie ,go. ze schematami stosowanymi na obszarach położonych dalej 'na wschód (okolice Kra~o­

wa, południowe obrzeżenie Gór Świ~tok:rzyskich);

Wyniki przeprowadzonych 'badań nie potwierdziły o.becności osa":

d6w dOolnego miocenu i helwetu na Górnym Śląsku. Wyróżniono. tu natomiast :pełną serię osadów tortońskich Oobejmującą dolnytorton czyli opoll(d.olny .opoI i górny opoI), Ooraz górny torton czyli gra·bow. Granica

między doLnym a górnym tortooem ,ptzyjętaZoStała, zgodnie z .poglądami

W. Friedbęr.ga (1911-1912), W.Krachli (1954a, 1958, 1962) i innych auto- rów, w stropie poziomu osadów chemicznych (poziomu gipsowego).

W pn.-zachodniej częśclZa.głębia, ponad m.orskimi utworami tortonu leżą iły i piaski z lądową florą (Alexal)drowicz 1963), stanowiące- wie- kowy oo'powiednik -sarmatu (talb. 1).

Dolny torton (opoI)

Osady dOlnego' tortonu połu~niowó-zachOdniej' Polski wykazują charakterystyczną dwuidzielność, która ,stanowi podstawę dla wyr6żnienia dolnego Oopolu' i"g6rnego opolu (Alexandrowicz 1956, 1958b). Granica między tymi pod piętrami przebiega,

w

^spąg·~. ilasto-marglistych osadów morskich.. '~awierających bogaty zes'pół otwornic,'

tzw.

"zespół krakow- ski". Osady te mają charakt,er transgresyWny i leżą bądź na starszych utworach tort<mu (na dolnym opolu),hądź też.przekraczająco w stosunJ,tu do nich, na. różnych formacjach_ meZ02;oicznych lu:b paleozoicznych.

Należy podkrf'Ślić, że' wspomnianą charakterystyczną dwudzielność 088-

PBZl!IJoAWY TEKTONIKI JlIOCE1łSKIEJ' W ZAOL1JBIt1. OóRN06L.\SDol 179

<łów do1notortońskich obserwowa~ J. Czarnocki (1935) w południowym obrzeżeni.u .Gór Swięto'krzyskich. Autor ten stwierdził, że opisywane przez niego warstwy baranowskie, leżące ponad wapieniem litcJtamnio-

. wym a pod gipsami-, .

w •• kształtowały się według odrębnego, a do pewnego Btopnia i Jlie.za.ieżnego

planu zalewu nii ten, ja·ki obowdą.zywał dla niiszej serii tor·ton:u" (J. Czarnocki 1935, s. 108).

-Regionalna korelacja mikrofaunistyczna prowadzona od profilów usytuowanych w okolicach Zabrza i Gliwic do profilów z rejonu Mie- chowa i Pińczowa wyikazała, że granica między dolnym a górnym o.polem w 'Zagłębiu Górnośląskim ściśle odpowiada granicy między warstwami baranowskimi a star.szym kompleksem warstw dolnego tortonu ~Alexan­

drowicz 1958a,1960), a zatem podział opolu na dolny i górny może 'być

przeprowadzany konsekwentnie~a Górny'm: '$ląsku, w okolicach Kra- kowa i Miecho·wa oraz w południowymobrzeżenf.u· Gór ·Swiętokrzyskich.

Dolny opoI

Do dolnego opolu zaliczono w Zagłębiu Górnośląskim różnorodną

serię osadów lądowych, słodkowodnych i brakicznych. Leżą one na róż­

nych .ogniwach stratygr~ficznyC'h karbonu i triasu, a są przykryte przez ilaste utwory górnego opolu (w niektórych miejscach bezpośrednio przez

czwartorzęd) .. !Przynależność omawianych osadów do tortonu wynika m.in. z obecnOści szczątków faU!Iiy; oznaczanych przez W. K'l'acha (1'9319) z ,profilów w Ubiążu i wPtzeciszowie koło Oświęcimia (Ale:xandro-

wicz & Krach 1963). .

Najczęściej spotykanym osadem dolnego opolu są iły i iłowce

piaszczyste 'barwy szarej, zielonawej lub żółto-brunatnej. Są one nie- warlrtwowaiD.e, zawie'!'ają znaczną domieszkę ziarn kwaJrcu różnej wiel-

kości (0,1-5 mm), a także większe otoczaki kwarcu oraz ostrokrawędziste

fragmenty piaskowców i łU'Pków karbońskich. Stopień wysOrtowania ma-

teriału jest bardzo słaby. W iłach i w iłowcach występują w wielu miej- scach skor·upki lub ułamki skorupek ślimaków lądowych z rodzaju Cepaea. Miąższość omawianych utworów jest zmienna i waha, się zwykle w granicach 'od kilku do 'kilkudziesięci·u metr6w.

W okolicach Kłodnicy i Chełmu Wielkiego wyróżniono serię j'asno- szarych i żółto-sżoarych margli z wkładkami wapieni i iłów marglistych.

Zawierają one liczne szczątki lorga·niczri.:e, np. skorupki ślimaików z rodza- jów Cepaea i Planorbis, a także zarodniki rami·enic z ro4zaju Chara

(zespół mikrofauny la). Miąższość tych osadów wynosi zwykle 2:-8 m, a w niektórych miejscach przekracza 20 m. Podobne utwory znane są

z okolic Krakowa jako wapienie,' margle i iły słodkowodne.

W .północnej części Zagłębia GórnOśląskiego, w okolicach Pław­

niowic, Tarnowskich Gór i Bytomia, a także w Kłodnicy i w rejonie

180

Chwa~cic8

\

~6

m

⁵

~ł

6j3

;~~.

EJ

^{" , 2}

~1

STlIlPAN W~LD ,ALBXANDROWICZ

Ornon/owice

Wielopclt Borowa

_.~.

~~ ~~

ZZ • ..-1."

-, ' -

:.;.:,

' - '

~.:~

\ ~:

\ _.-

25m 20

(5 10

j

u

- -

_.-:~

=-= ===

==

_-== ^-=

\ =-

\ ..

\

\

\

\

FIg. l

I

I

I I I

Pr zeciszó"

I

't~~

I :'!r.:.~

I

Chełm Wfk'

/

\

\

\ .\

\

\

ProfUe osadów dolnego opolu w Zagłębiu Górnośląskim

1. łw1rJ 1 zlepieńce. Z p18ek1 •. " iłowce piaalllcąBte. 4 _ tly z f&~ 5 wkładk1 Up1t6w.

/J zna.rate i _pienie lIło4kowodDe

:Profiles of Lower Opolian s.edimentsm the Upper Silesian &sIn

1. gavel8 and cong!omeratee. Z AnM. " 1IIUld.,. IIUtatonee. 4 grą bIlilferOUll c1&J1. 5 l1gnite 1nteł'Cl.latioJ11r. /J fr8lhwater DUIdII and lłmeetoJlell

PRZEJAWY TEKTONIIO MIOCIll~KIBJ W ZA.G~I1J' GóRN04LĄ.SKIM 181

Oświęcimia, w obrębieQ$fld6w dolnego opolu występują szare, ciemno- szare i czam.e iły nieoo margl~, z· bogatą· makro- i ·miikro·fauną.

W iłach tych pojawiają się m.in. bardzo liczne małże z rodzaju Congeria,

ślimaki z rod'zaj6w Cerithium i Neritina (Alexandrowicz & Krach 1963) oraz zespoły o~()rnic ze Stre,blulJ beccarji (zespół I~), z No1t.Um scapha, Robulusinornatus i Bulimi-na elon.ga~ (ze$p6ł Iy). W niektórych. profi-

..

^ił:·

Fig. 2

rz:J1~' ~.

[D} I:'."

^_:15

EJ·

Hm

Mapka zasięgu i wykształcenia osadów dolnego opolu w Zagłębiu Górnośllilskint 1 wychodnie 8ItIIl staz'llZYch od miocenu, ! utwory fllsBowe nasunięte na miocen, 3 połudn.loW&

cmnlc& melOBU facll brakl.oznel. 4 oead.y llłdowe. S Zilepleńce dębowleoltle, 8 JwaJt oead6w dolDAllo OIIOlu.

A -sketch map showing the extent and development· of Lower Opolian sediments in the Upper Silesian Basin·

1 outcrope ot. rooke older than the Klocene, ! Plysch depoeJ.tII overtb.l"ulltl.ng M100ene l'Oclts.

3 eouthem llmlt at the ·bracklsh tac.l.ee, 4 land depoaltB. S Dębowlec conglomeratee, 8 laoll: at

. 1.0_ OpolIan 4epoeltll . .

182 ^STlłP'AN WITOLD ALEJCABDROWICZ

lach iły 'zawierają masowe nagromadzenie zwęglonych szczątków roślin,

a ;nawet cienkie wkładki lignitów i węgli brunatnych. Miąższość omawia- nych iłów jest zmienna i waha się w granicach od adlku do ld1k:udziesię­

cłu metrow.

Opisane typy osadów w wielu profilach przekładają się wzajemnie (fig. 1). Na obszarze położonym między Rybnikiem a Bieruniem wystę­

puje jedynie cienka seria iłowców piaszczystych (osady lądowe). Nieco dalej na północ, w Chełmie Wielkim i w Kłodnicy pojawia się różnorodny

kompleks osadów lądowych, słodkowodnych i brakicznych, osiągający kilkadziesiąt metrów miąższości. W pd.-wschodniej części 'Zagłębia osady te wypełniają małą zatokę, rozciągającą się między Chełmem. Wielkim, Zatorem, Chełmkiem i Libiążem. Na obszarach położonych dalej na pół­

noc główną rolę odgrywają -utwory :brakiczne (ciemnOszare iły z .makro- i ińi1frofaunąl), ciągnące się--od "Mawniowic' przez Poromię '(!koło Tarnow- skich Gór) i okolice Bytomia w kierUnku na Jaworzno .. W południowej części Górnego Śląska stwierdzamy całkowity 'brak omawianych osadów, a wprost na górno karbońskich piaskawca<ili i łupkach leżą iły margliste opolu górnego ^1. Analiza zasięgu i mią~i osadów dolnego opolu w'Za-

głębiu Górnośląskim pozwala ~awyróżnienie trzech stref (fig. 2):

1. Obszar pozbawion:y 'utworów doJnego opolu, rozciągający się na

południe od linii· Pszczyną-Jastrzębie-Radbórz. W dolnej ^części dolnego tortonu była to ·strefa pOłudniowego obrzeżenia zbiornika sedymentacyj-

nego,

położona wyżej niż centralna i północna część Zagłębia.

2. Obszar rozciągający się między Rybnikiem, Gliwicami, Mikoło­

wem i Oświęcimiem, na kt9ry~ .. występuje cienka warstwa lądowych osadów dolnego opolu .. Była tO przypuszczalnie brzeż.r1a strefa' basenu

sedymentacyjnego. . .

3. Obszar obejmujący .,' ~koli·ce-- ~ław:niowic, . Bytomia, Kłodnicy i Chełmu Wielkiego, nakt6rym występuje rÓżno:rod:tia seria lądowych, słodkowodnych i brakicznych utworów dolnego opohi, osiągająca stosun- kowo znaczną miąższość. Można sądzić, że mamy tu do czYnienia ze strefą · wzmożOnej sedymentacji, która z początkiem dolnego toronu była poło­

żona niżej niż południowe o.brzeżenie Zagłębia.

G6rnyopol

Osady górnego opolu są wykształcone głównie jako iły margliste i piaszczyste. 'W ich stropie występują iły i łupki ilaste z wkładkami

gipsów, a lokalnie z anhydrytami i solą kamienną. W oko:licach Zabrza

l Nie jest wykluczone, że do dolnego oJ)Olu należą zlepieflce dębowieckie

(tzw. "detrit" geologów czesklich), wyBtępujące jako spągowy kotnpleks osadów

tortońskich w południowej peryferii Zagłębia G6rnośląskiego.

PRZEJAWY TEXTONIKI mOCBltSKIEJ W ~ OóRNOSL4BKlM 183

i Gliwic, wśród iłów marglistych górnego opolu pojawiają się wkładki

wapieni litotamniowych, muszlowych iorganodetrytycznych.

W południowej części Zagłębia 'Górnośląskiego górny opoI jest re- preum1m\i'any głównie przez moootoImą serię szarych iłów nieco mar- glistych, ,przekładamy ch wars~ewkami drobnozia,rnistych i pylastych pias- ków. Grubość tych warst~k jest 'bardzo różna. Moe:a to bvć cienki P.

Fig, '3

[:'.; ' . : :1,

^@M2

[]J]J' .[[J}

0

^{5 ~'I}

t ="\7 t .... , ... I· . I

_I

.Mapka zasięgu; osadów górnego opolu i górnego tortonu w Zagłębiu Górnośl!iBkim ..1 W)'cho4n1e eUł IItar8II1ch' od miocenu, 2 utwory tuamowe naaumote na. miocen, 3 :.~J&

BZllrowa. w pOBlomach z zespołami otwornic II .AB 1 II C, 4 facja, 8zllrO'Wa w pomomle z·

_po-

. łem II C, 5 ·fao,. teg10wa górnego opolu, B utW'Ol'J' poziomu glpeoW8g0, 7 oaady górnego tortOIlU, . B wac1lo.c:tnta granica Z8II1KtJ. ąsksów sarm&Cldch ...

. A sketch map of the extent of Upper Opolian and Upper Tortonlan sediments . . in the Upper Silesian Basin

..1 outcr.oPs .of .. qooo1uJ 01_ than ·łbe ll1ocene, 2 Pl18Ch' depoalt& .GV~1ng ł1iocene rocu.

.3 SchUer fac1es in zonea conta1ning foram1nJof8Bl . . em.bl.ages II ~. and. II. O, 4. Schl1er ta.oiea Jn a Bane w.lth·"~ II C, i; Telel fames' of the uPi>er Opolla.n, B depoal._ of the' jmlsum ..hor-izon, ':7 UPPel' TortOI11an depos1t., B eaatem bound.ary ot the utent ot Sarmatta.n 'depo&I.y

~84 BTEPAN WIT04J) ALEXANDROWICZ'

(1-3. mnt) smugi j laminy, wkładki o grubości 0,5-20 cm,. a nawet dość:

grube warstwy, O' miąż,9zości od kilku do kilkunastu. metrów. StoSU:ll.ek_

ilościowy materiału ilastego .do piaszczystego waha ^się w. ^dużych' grani--

< ..

¹ I

I I I

I I

,

I

Fig. 4

ProfUe osadów górnego- opolu w Zagłębiu Górno .. ·

.. ' śląskim

l lły IZ wkł.ad.kam1 plallk!GW-

_ .. (szUr). ! ił1. margUste (tegel.),_

3 wapllmle O1'8IInogeD1czne,.

4 gipsy, S BÓl kam1enna, 6 ze--

&pOły otwomI.o Profile s of Upper Opolian deposits in the Upper Si-o

lesian Basin

t olays wtth sand lntercal.atlOI1ll.

(Schl1er), li _ l y cla11l (Te-- lei), 3 org&ll.(l8enic l1meetonee, . 4 D1I8WD, 5 rocltS8olt, 6 fomm1--

n1feral assem.blages

cach, najczęściej jednak otbserwujemy zdecydowaną 'przewagę ił6w·

(60-80%). W przeszlamowanych próbkach stwierdza się obecność na ogół.

ubogich ^zespołów otwornic oraz pokruszonych ^szczątków makrofauny.-

PRZEJAWY TEKTONIXI ·MIOCEltSKIBJ W ZA~ GóRNo&..\S;:s:W 185

Oma:wiane· utwory ilasto-piaszczyste oSiągają' stosunkowo dużą miąższość,

:która w okolicach IPsżczyny i Jastrzębia wynosi około. 300 in, aw rejonie .Brzezówki {koło Cieszyna) dochodzi do 700 m. Cechami swoimi odpowia-

·dają one osadoOm o typie szliru, opisanym przez M. Vaśicka (1963) z tor-

-tonu wschodnich Moraw. .

W okolicach -Gliwic, Rybnika, Kłodnicy i Chełmu Wielkiego górny

·opoI jest wykSztałóony jakojasrtosiare' iły margliste. Są one zwykle niewarstwowan.e {iły bryłowe, iłowce margliSte) i"nie zawierają wldadek

·piaszczystych. W dolnych częściach profilów posPolicie występuje fauna, głównie skorupki ostryg i przegrżebków oraz .pteropody z rodzaju Vagi-

·nella. W przeszlamowanych próbkach żnajdujemy bardzo liczną mikro-

faunę, w skład której wchodzą zarówno .otwornice :planktoniczne jak i ·bentoniczne. Miąższo!3ć, .. o,maw~ych .osadów ilasto-marglistych waha

się najczęściej w granicach 40-90 m, przy czym w północnej części Za-

głębia jest ona mniejsza i wynosi 20-50 m. Według nomenklatury stoso- wanej przez M. Va§icka (1953), iły maI'gliste górnego opolu można

·okręślić terminem "tegeI" (fig. 3).

W' profilu osadów górn~gO .opolu wy,roxmoOno-' na Górnym Sląsku

·kilka pozioOmów korelac;yjno-stratygraficznych; które odznaczają się obec-

nością charakterystycznych zespołów otwornic.. W kolejnoeci od dołu do góry następują po sobie zespoły: II A, II B (łącinie tzw. zespół krakowski), II C i II D -(zespół wielicki). ·.pierwszy z nich, szczególnie bogaty i łatwy.

do zidentyfilrowania odpowiada tzw. "faunie 'lancendorfskiej" R. Grilla (1941). Należy zaznaczyć, że wymienioOne zespoły .otwornic występują

:zarówno W oSadach ilasro-marglistych jak i" w ilasto-piaszczystych, co wskazuje niedwuznacznie, że utwory G typie szliru i teglu stanoOwią facje sedymentacyjne górnegoO opolu. Najwyższy :poziom stratygraficzny oma-

wian.egopoclpiętra jest reprezentowany przez iły i łupki ilaste z wkład­

.kamiosadówchemicznych (gipsy i anhydryty, a lokalnie sól kamienna).

Na obsżarze Zagłębia można .obserwowaĆ charakterystyczne zazę­

'biaJnie się poszczególnych facji górnego .opolu, zwł'aszcza w obrębie iłów

leżących poniżej .poziomu gipsowego (w iłach podgipsowych)". W Brze- zówce kołoO Cieszyna facja 'szlirowa' występuje w poziomach określanych.

-obecnością zes.połów: krakoOwskiego (11 AB) i II C. W okoOlicach -Wodzi-

.sławia, Psu:zyny' i Spytkowic pierwszy z wymienioOnych :poziomów jest .reprezentoWany ·przez fację teglową, a drugi przez szlir.··W torach

i Vi 'Rybniku, w całym profilu iłów pOdścielających osady chemiczne

(poziomy z zespołami otwornic II A, II B, II C i II D) występuje wyłącznie

facja teglowa, podczas gdy w okolicach Gliwic i Za·brza, wśród utworów ilasto-marglistych (tegel), pojawiają się wkładki wapieni litotamnioWy"ch, muszlowych i organodetrytycznych (fig. 4).

. Z badań przeprowadzonych przez M. Va§icka (1953r wynika, .że fa-

cję teglową moOżna użilać za oisad płytkiegO morza, a fację .szlirową za

l86 STEFAN WITOLD ALBXANDROWICZ

utwór bardziej głębokomorski. Zdaniem tego autora, w najgłębszych częściach zbiornika mQgły tworzyć .się OBady o typie fliszu, łączące się sze- regiem ogniw ,przejściowych ż facją szlirową. Na przedgórzu polskich Karpat nie znamy w tartanie typowych utworów' fliszowych, wydaje ^się natomiast prawdopodobna sukcesja facji: tegel - szlir - molasa·(w kie- runku od północy ku południowi). W profilach g6rnego opolu, w kt6rych osady $zlirowe wykazują bardzo znaczną domieszkę materiału piasz- czystego, mogą pojawiać się wkładki zlepieńc6w, kt6rych miąższość stop- niowo wzrasta, a w kierunku południowym przechodzą one w utwory gru:boklastyczne o typie "zlepieńc6w z Nagelfluh". Takie zlepieńce mola- sowe znane są w pel.-wschodniej części Zagłębia Górnośląskiego z okolic Wadowic (Bacharowice), a· także z rejonu Gdowa.

''o I .

G6rny tcrrton (grabaw)

Osady górnego tortanu ^występują w centralnej i w zachodniej ^części

Zagłębia Górnośląskiego, głównie w rejonie Rybnika i Gliwic. ^Są one reprezentowane przez monotonną serię szarych i jasnoszarych ^iłów mar- glistych, miejscami nieco piaszczystych, zawierających cienkie smugi i wkładki drobnoziarnistych piasków. Ilość materiału piaszczystego wzra- sta w najwyższej części profilu, na przejściu 00 morskich osad6w rortonu do lądowych utworów sarmatu. W iłach górnoto,rto,ńskich występują b0- gate ^zespoły mikrofauny, które ^pozwalają na wyróżnienie dwóch pozio- mów stratygraficznych. Dolny poziom odznacza się dbecnością otwornic planktonicznych i pteropod6w z rodzaju Spirialis (zespół In A). Swoim

położeniem oraz charakterem mikrofauny odpowiada on warstwom ch<>- denickim okolic Bochni.

W górnym poziomie górnego tor:tcmu stwierrdro.no na obszarze Za-

głębia obecność 'bogatej makrofauny (Gaswwice koło Rybnika, Gliwice Stare - Krach 193'9, 1954b), oraz zespoły otwornic: III. B (zespóJ: gliwicki) i 111fl. Iły tego poziomu można. .poróWnać z' warstwami grabO-wieckimi górnego rorronu okolic Wieliczki i Bochni (fig. 5).

Miąższość opisanych osad6w {w sumie) może przekraczać miejscami 200 m. W okolicach Ry.bnika i Knurowa waha się ona w . granicach 150-200 m, a w rejonie Krywałdu, Szczygłowi c i Pławniowlc osiąga

30-80 m. Charakter OBadu wyikazuje cechy przejściowe od tegIu do szliru, przy czym w niektórych profilach :notujemy obecność iłów marglistych (tegel), a w innych ~ iły nieco piaszczyste z licznymi wkładkami pias- ków' (Szlir).

Utwory górnego, względnie środkowego tortonu (warstwy grabo- wieckie). były wyr6żniane przez niektórych autorów w okolicach Bielska i Cieszyna (m.in. Stemulak 195"8). Przeprowadzone ostatnio badania' mi- kropaleontologiczne wykazały, że w południowej peryferii Zagłębia wy-

Plł.Z&J.A.WY TEKTONIKI ł.lIOCB:mm:mJ W Z~Itf GóRN04L4SKD4 187

Niew«1dom

~

₂

jejkowice KrywaM ^Borowa

Ksiqiniu Prz{/szowa

"...

^{... /}

" _IP 3:= I

" ^~/

_ ... ? I

= - /

~/

Fig. 5

7

^I ~

--.. '8 /

^{_t-:=rl lA}

-I... /

---t:' ~I

+3" I -::=i: I ~I J.:_

I I I

/ ' I _.5Dm

--

^/ /

-'=:t /

~/

TT~~AI

=-- /

S I

- / I

20

/O

o

Profile osadów górnego tortonu w Zagłębiu G6rnośląskim J Iły margllltte (tege1) , 2 Iły plaUczyete (szlir), 3 tufity, 4 zespoły otwornic

ProfHes of Upper Tortonian deposits in the Upper Silesian Buin 1 mar1,. clll'f8 (Tece1), 2 Andy claye (ElchUer), 3 tumtee, 4·l'or&lD1n1f«wJ. ueem.blaBee

stępują jedynie iły górnego opolu, które w górnych częściach profilów

~~~io pod czwaxtorzędmn)za.wierają ~ł otwornic III· C. Te same iły leżą w podłożu doliny Wisły w okolicach Jawiszowic, Zatora i Spytkowic. Wydaje się więc, że na obszarze połmxmym na zachód od.

S~winy i Wadowic; osady :g6rnego tortonu nie występują w bezpośred­

nim sąsiedztwie brzegu Karpat (fig. 3).

polny sannat (buhłow)

W p6łnJ()CIlo-~achodniej części Zagłębia Górnośląskiego, w okolicach Gliwic, ponad iłami tortońskimi leżą szare iły, zwykle nieco piaszczyste, z wkładkami drobnoziarnistych i pylastych piasków. W dolnej części

profilu zawierają ooe dość liczne skorupki małżów z rodzaju Syndesmya oraz bardzo ubogi zespół otwornic; W Wyższej części fauna morska zanika,

188 STXPAN WITOLD .ALBX.ANDROWIOZ

a w iłach notujemy obecność licznych szczątków lądowych roślin (Szafer 1961). Jednocześnie pojawiają się wkładki zielo.nych, plastycznyoh iłów,

~raz gruboziarniste piaski a nawet ^żwiry.

/Pozycja straty.graficzna omawia·nych osadów wynika z ich śfu.sunku

do niżej leżących iłów górnego. tortonu oraz ^2t' obecnoścl licznych małżów

.z rodzaju Syndesmya. Zgodnie z poglądiuni W. Kracha (1954b, 1962), iły i piaski' odsłonięte w Gliwicach Starych można zaliczyć do buhłowu,

a .zatem reprezentują one najniższy poziom sarmatu, jako odpowiednik tzw. "poziomu anomalinowego", wyróżnianego na przedgórzu środkowych

Karpat (iły z Anomalinoides dividens). Ten sam wiek można częściowo przypisać warstwom sośnioowlckim, wydzielanym m.in. przez R. Michaela -(191381) i S. Doiktorowicz-Hrebnickiego. Nie , jest wyłączone, że wyższe

~gniwa str,atygraficzne tych warstw odpowiadają górnemu sarmatowi, a nawet młodszym piętrom neogenu.

Miąższość osadów sa.rmatu w okolicach Gliwic nie została dotychczas bliżej określona. Pfzypuszczalnie wynosi ona kilkanaście do klłkudzie­

sięciu ,metrów, przy czym ku zachodowi osady te ^grubieją, tak że w rejo- nie Kędzierzyna miąższ.ość lądoWych utworów trzeciorżędowych, młod­

szych od tortonu przekracza 100 ni, a miejscami może nawet osiągać 200 m.

OPIS ZJAWISK TEKTONJ.1CZNYCH

Niedostateczna znajomość stratygrafii i litologicznego wykształcenia

~sadów mioceńskich Zagłębia Górnośląskiego, brak charakterystycznych poziomów przewodnich o,raz sto.sun:kowo zły stan odsłonięć w znacznym stopniu utrudniały rozpoznawanie przesunięć pionowych zaburzających iły tortońskie. Przesłanką na istnienie ~oków młodszych od tortonu mógł być ilp. sposób ułożenia o·sadów chemicznych, które w pOłudniowej części Zagłębia występują na różnych wysokofociach (Michael 1913>b, Ma-:- kowski 1930), w literaturze geologicznej nie udowodniono jednak, że gipsy .okolic Gliwic, :Ps.zowa i Rybnika stan.owią ten sam poziom stratygraficzny, co gipsy; sole i anhydryty okolic Zer i Zawady (Dżułyński 1953, Krach 1958). 'Nie rozstrzygnięty pozostawał również stosunek lądowych i słod­

kowodnych utworów dolnego .opolu do osadów morskich opolu górnego, przy czym niektórzy autorzy uważali, że są

to

równowiekowe facje. Brak odpowiednio opraco.wanyC'h profilów spowodował p:madto, że w' sćhema­

tach stratygraficznych .pomijano-,Qsady zaliczane obecnie do dolnego opolu.

Jednocześnie spągowe iły margliste ,górnego opoJu !były utożsamiane '

znajstarszymi utwo·rami tortońskimi, ·a nawet z helwetem (Krach 1939, 1958).

o.pracowanie jednolitego ppdziału .stratygraficznego miocenu na ca-

łym ohcizarze Zagłębia,' wy.różnienie szeregu charakterystycznych pozio- mów korelacyjnyeh oraz określenie' zasadniczych zmian facjalnych w po- szczególnych poziomach pozwala obecnie na nową interpretację wieku

PRZI!U-AWY TBKTONIKI MIOOEltSKIEJ W ZAGLllIBItT GóBN0łI.4SKIM 189

szeregu struktur uskokowych, a zwłaszcza umożliwia przeanalizowanie

zależności między ułożeniem i rozwojem osadów mioceńskich a przebie- giem zjawisk tektonicznych, które rozgrywały się w czasie trwania tor- tonu. Istniejące obecnie .materiały geologiczne nie są wystarczaJące do

II!/bnit

•

Fig. 6

Rozmieszczenie struktur i zaburzeń tektonicznych opisanych w tekście Jutwory :misZoWe nu11Dl.ęte na. miocen, 2 wychodnie skał etllnląch od miocenu. a Iolta11zaoJa atruktUl' teIttonlcsnych: Be Brzencze, 8t St&nowtoe, P. Pnpaowice, Plo Pławn1ow1ce, FI FUI- powlce, Hb Baolemba-B:łOdnlca, 1..71; Ławki, Wr Wyry, Ch. Ohełmek, 8m SlIMII'dzowloe, J7I; Jejlkowl.ce, Gr Gorzyce, tJ. Cllechowlce, WI WJlBmowlce, Br Bleru:4, Ol 0luJlU'. Sp SpJItłtowloe, UL LQdzl.ny

Distdbution of tectoo.ic forms and disturbances described in the text

J PiJJICb rocka overthruaUn, the ·Ylocene, 2 outcrops Of rocka olclar thaD the !otlocene, 3 laca- llaatl.on Of t80ton1C stm.ctures: Bo Brzeuoze, St 8tanowlce, Ps PrQar.owtoe, PvJ Pławniowioe,

n iPJrllpowlce, Hb B'alemba-BloclnloB, 1..71; Ławk!, Wr Wyr" Ch. Chełmek, Sm Smardmwlce. Jk JeJ- l!:Owlce, Gr GorIIIy.ce. O. CJzechowloe. WI WUBD1OWlce. Br B1mm.. Ol· 01BByn,y. Sp Spytkow1ce,

LeI Locilllny 2

190 STEPAN WITOLD ALEXANDROWICZ

ustalenia. wiekuwszysbkich ważniejszych strU!k'tur zrębowych i zaJPa~lis­

kowych Górnego Sląska; doBtarczają jednak wielu interesujących przy- kładów na ishlieniepxzejaw6w młodotrzeciorzędowej tektoniki dysjunk-

tywnej (fig.' 6). . .

Przesunięcia warstw na uskokach

Uskoki powodujące zrzuty w obrębie osadów mioceńskich stosun- kowo najłatwiej ro.zpoznać można w tych miejscach, gdzie przemieszcze:- niu uległy cienkie warstwy lub 'kompleksy warstw, ławo dające się ziden-

tyfikować. Dobrymi wskaź~i są tu m.in. osady chemiczne (poziom gipsowy), utworyredeponowane (cienkie warstwy ^powstałe w wyniku jednorazowych aktów sedymentacyjnych), a także utwory tufogeniczne.

I tak np. T. Kuciński i F. Mitura (1958) uznali różniCe wysokości poIo-

żenia wkładek tufitowych w profilach Drogomyśl i Zabłocie za jeden z dowodów na tektoniczną genezę obniżenia zaz:naczającego się na po- wierzchni utworów ka:r:bońskich, a przykrytego. iłami mioceńskimi. Prze- prowadzone ostatnio. badania stratygraficzne (Alexandrowicz 1963) umo.ż­

liwiły rozpoznanie w kilku miejscach uskoków zaburzających osady tor-

tońskie.

Zrqb tektoniczny w Brzeszczach

W okolicach Brzeszcza i Grojca (fig. 6-Bc) utwory .górnego karbonu odsła­

J),iają się na· powierzchni lub występują pod cienką pokrywą osadów toriońskich czwartorzędowych, tworząc zrąb tektoniczny «>graniczony uskokami od południa

od północy (fig. 7). W zrzuconych skrzydłach tyoh uskoków osady mioceńskie

s

o +---.----,

Fig. 7

Przekrój geologiczny przez zrąb tektoniczny w Br2leszczach

K karbon, Od opoI dolny, 011 opoI górny, Q czwal1iorZQd, '-1, .'-2 wkł6cD:l twirowc6w Ilutycb

Geological. section through a łectonic horst in Brzeszcze

1C carbonUeMUII, Od LeW«' Opo1Ja.n, Og Upper OpOllan, Q Quatemar:v, j-l, '-2 1Dteroalat1oDa ot arll:1lMeoua sraftla

PRZEJ.AWY TEKTONIKI MIOC~xm.:r W ZAGŁJJBlU GORNOśL4SXw 191 OS"iągają 90-230 m miąższości. Bezpośrednio na piaskowcach i łupkach karbońskich i niezgodnie w stosunku do nich le!y tu cienka warstwa (4-12 ·m) pla.sk6w, piaskÓW ilastych oraz ił6w dolnego opolu, zaWierających ułam'ki skorupek lądowych ślima­

k6w oraz szczątki roślinne (lignity). W poszczeg6lnych profilach warstwa ta wystę­

pUje na r6Znych wysokościach bezwzględnYCh:

.

_Profil

l

^{Wysokość n.p.m .}

I

^{Miąższość}

Bór pn.

I

^{8,40 ,m 8,40 m}

B6rpd. 99,40 m 7.40 m

Stawki 126,00 m 12,40 m

Brzeszcze

I

^{217,10 m 4,70 m}

Jawiszowice -15,20 m 4,20 m

Fakt ten należy wziąć pod uwagę przy rozpatrywaniu wieku uskoków ogra-

niczających zrąb tektoniczny Brzeszcza, bowiEian ehara~ter osadów dolnego opolu 1 słos·unkowo mała żmienność miąższości tych utworów nie uzasadniają dużych deniwelacji w obrębie ówczesnego, śr6dlądowego zbiornika sedymentacyjnego.

Podobne różnice wysokości bezwzględnych wykazują w poszczególnych pro- filach charakterystyczne poziomy korelacyjne górnego opolu, np. utwory trans- gresywne, wkładka tufitu i granice wyznaczone na podstawie zmiennoAci zespołów

otwornic. Na 9ZCzególlrul uwagę zasługuje WIIlrBtwa żwirowca ilastego (fig. 7, ż-l) wy-

stępująca w iłach, w górnej części poziomu zawierającego· zespół krakoWBkl:. Na podstawie przeprowadzonej korelacji mikrofaunistycznejmożna wyJs;azać, Ze ^żwi­

rowiec pojawiający się w profilach: Jawiszowiee, Stawki, Bór pd. i B6r pn. stanowi

jedną charakterystyczną warstwę, o określonej pozycji: stratygraficznej (Alexandro- wicz 1963). Podobnie jak, piasżczysto-ilaste osady dolnego opolu, żwirowiec ten leży

na rótDych wysokościach bezwzględnych:

Profil

I

^{Wysokość n.p.m.}

I

^{Miąższość ..}

Bór pn. '18,00 m 0,50 m

Bórpd. 172,5O'm 1,00 m

Stawki 192,20 m 0,90 m

Jawiszowice 76,50 m 3,00 m'

Charakter litologiczny omawianego żwirowca ilastego zdaje się świadczyć, że utwór ten powstał w wyniku ,1JSUWU lub osuwiska podmorskiego. iMiątszość

twirowca zmniejsza się wyrdnie w kierunku p6łnoonym, cO mo,że .wskazywać na

trans,portmateriału z południa na północ. Dno morskie musiało być w tym czasie prawie zupełnie płaskie, a w 'każdym. razie nie zaznaczały się w nim stumetrowe deniwelacje, które obserwujemy obecnie rozpatrując połOiŻenie warstwy żwirowca we wspomnianych profilach (fig. 7). Te same uwagi dotyczą drugiej, wyżej położonej ławicy żwirowca ilastego {fig. 7, ż-2), kt6ra pojawia się, w Jawiszowicach około 107 m ponad dolną ławicą, w obrębie ił6w zawierających zespół otwornic fi C.

Przed9tawione obserwacje pozwalają na stwierd7leOie, że uskoki ogranicza- jące zrąb .tektaniczny w Brzes'zezach przecinają osady mioceńskie. W czas1fe osadza-

192 . STB.PAN WITOLD .. ALEXANDROWICZ

nia się piask6w i ił6w dolnego opolu oraz . w czasie tworzenia się żwirowc6w

ilastych omawiany 'zrąb tektoniczny nie był jeszcze uk.ształ~owany. Powstał on w wyniku ruch6w tektoniczDych młodszych od dolnego opolu, przy czym za-burzeniu

uległy r6wnież iły podgipsowe g6tr-nego opQlu, reprezentują<:e dwa dolne poziomy stratygraficzne tego podpiętra. A zatem mamy tu do czynienia ze struktur" tektO-

niczną ograniczoną uskokami, kt6re są młodsze od części osad6w g6rnego opolu.

Uskok bełcki w Sta7J,Owłcach

Tortońskie utwory gipsowo-solne opisane przez R. Michaela (1913b) z obszaru

połoionegomiędzy Rybnikiem, Zorami i Orzeszem występują w niecce, kt6ra za- macza się jakO wyrame obniżenie powierzchni karbonu, osiągające sw6j najgłębszy

punkt w okolicach Zawady. Obniżenie to uwatane było początkowo za 'bruzdę erozyjną o charakterze kanionu, utworzonego przed transgresją morza mioceń­

skiego 6Lewm.ski 1914, Stahl 1932). W wyniku badań prowadzonych następnie przez r6mych autprpw postąwiono teZę o tek~i,cznej gen~zie bruzdy Ciągnącej się przez Zawadę i Palowice w kierunku Rybnika (S. Czarnocki . 1935, AlE!xandrowicz

& Siedlecki 1960), bowiem pod utworami mioceńskimi leżą w Zawadzie 'osady dol- nego triasu obniżone o około 820 m w stosu:nk.u do analogicznych osad6w, odsłania­

jących się w okolicach Bujakowa I(ok. 8 km na N od Za.wady). A zatem należy przyjąć, że osady lP-i9ceilskie osiągaj"ce duże ·m.i"iszości w Par!lszowicach, :Prze-

gędzy, Podlesiu, Palowicach i Zawadzie wypełniaj" zapadlisko tektoniczne, ograni- czone. uskokami względnie strefami dyslOkacyjnymi.

Na przekroju przeprowadzonym na linii Leszczyny-Stanowice..,podlesie (fig. 6-St) można obserwować stosunek osad6w mioceńskich do uskoków obrzeża­

jących od północy omawiane zapadlisko tek.toniczne (fig. 8). W okoUcach Stanowic l LeszCzyn, na utworach karbońskich lub dolnotri1l.SOwych leży pełna seria osad6w dolnego tortanu, wykształcona jako iły piaszczyste i piaskowce z fauną lądowych ślimaków (dolny opoi), iły margliste z mikrofauną otwornic (zespoły II A-D) oru

S ^N

IJod'~si~ SfI1n(lwice leszczyn!l

Q -

- - --

_lA-O ^Q

300m 200 IDO

O 500 IDdOm

Fig. 8

Przekrój geologiczny przez strefę tektoniczną uskokU bełckiego wStanowicach

JC kubem. 1'4 p&tr,. plultowiec. Od OpoI dolny. 'Og opoi górny. g poziom giPsowY. ^Tg Tarton

. BÓl'ny. Q czw.rtorzod . '

aeologica;l Section through the tectonic. zone ol the Belc fault at Stanowice JCCarbon1ferous, TiJ variegatec1 BaIldatonea. 04 Lower OpoHan, Og Upper QpoUa.n, g BJP8WD

hortzon, Tg U,pper Torton1an, Q Quatel'llaQ:.