K O N F E R E N C J A U Ż Y T K O W N IK Ó W M I N I K O M P U T E R A M E R A - 4 0 0
GDAŃSK
I N S T Y T U T O K R Ę T O W Y P O L I T E C H N I K I G D A Ń S K I E J
P O R O Z U M I E N I E U Ż Y T K O W N I K Ó W M I N I K O M P U T E R A M E RA-400 PRZY P O L S K I M T O W A R Z Y S T W I E C Y B E R N E T Y C Z N Y ^
O D D Z I A Ł W G D A ŃSKU
III K O N F E R E N C J A
U Ż Y T K O W N I K Ó W M I N I K O M P U T E R A M E R A - 4 0 0
M a t e r i a ł y
Gdańsk, 23-26 października 1985 r.
KOMITET ORGANIZACYJNY KONFERENCJI
P r z e w o d n i c z ą c y :
A n d r z e j Bra n i e c k i , I n s t y t u t O k r ę t o w y PG
S e k r e t a r z n a u k o w y i r e d a k t o r m a t e r i a ł ó w :
S t e f a n Zieliński, PTC O d d z i a ł Gdańsk, I n s t y t u t O k r ę t o w y PG.
Se k r e t a r z o r g a n i z a c y j n y :
G r z e g o r z C e r k a s k i , I n s t y t u t O k r ę t o w y PG
Rada P r o g r a m o w a K o n f e r e n c j i - Ra d a P r o g r a m o w ą P o r o z u m i e n i a
U ż y t k o w n i k ó w M i n i k o m p u t e r a MERA-400'
1. A n d r z e j B r a n i e c k i / p r z e w o d n i c z ą c y / 2. J e r z y D ż oga
3. T a d e u s z G rali 4. H a n n a K r z y s z c z u k 5. B o g d a n M a c h o w i a k 6. T o m a s z Raw i ń s k i 7. A n d rzej Sto'ń 8. M a r i a n W a k s m a n 9. J a n W i e r z b i c k i 10.S t e f a n Z i e l i ń s k i
SPIS TREŚCI
W S T Ę P 7
UK Ł A D Y W I E L O K O M P U T E R O W E
Z A S T O S O W A N I E M E R Y - 4 0 0 W L O K A L N E J SIECI K O M P U T E R O W E J
K. Anzele w i c z , Z. C z e r n i a k 10
C E L O W O S C P R O W A D Z E N I A B A D A N NAD B U D O W A SY S T E M Ó W T E L E P R Z E T W A R Z A N I A
B. M a c h o w i a k 19
P O Ł Ą C Z E N I E M I N I K O M P U T E R A IBM-PC Z M E R A - 4 0 0
R. T u z i e m s k i - 23
S Y S T E M W I E L O S T A N O W I S K O W E J P R A C Y P O D NOP-EM, J E D N O C Z E S N E G O P R Z E S Y Ł A N I A W I E L U Z B I OROW PO K I L K U Ł A C Z A C H D L A M A S Z Y N M E R A - 4 0 0 i O D R A - 1 3 0 5
H. Jusza, A. T u z i e m s k a 26
S I C O B ' 8 5
J. P u l w a r s k i 34
I I . O P R O G R A M O W A N I E S Y S T E M O W E
M E T O D O L O G I A P R O G R A M O W A N J A W L O G L A N I E
A. S a l w i c k i 43
K O N C E P C J A R O Z W O J U O P R O G R A M O W A N I A P O D S T A W O W E G O M I N I K O M P U T E R A M E R A - 4 0 0
B. M a c h o w i a k , / . 56
A N A L I Z A C H A R A K T E R Y S T Y C Z N Y C H CE C H S Y S T E M Ó W O P E R A C Y J N Y C H C R O O K - 4 I U N I X
A. Z i e m k i e w i c z 73
P R O B L E M Y P R Z E N O S Z E N I A O P R O G R A M O W A N I A U Ż Y T K O W E G O Z S Y S T E M U S O M - 3 N A C R O OK-4
J. W i e r z b i c k i , M. P e rek
D O Ś W I A D C Z E N I A Z E K S P L O A T A C J I S Y S T E M Ó W O P E R A C Y J N Y C H C R O O K I DSM-1
A. P i s i e w i c z
S Y S T E M O P E R A C Y J N Y DSM-1 H. O l k o w s k l
S Y S T E M O P E R A C Y J N Y S O M 3.P - W E R S J A V.2 M. Guja, K. J o j c z y k
T R A N S L A T O R J E Ż Y K A A L G O L - 1 2 0 4 M D D L A M I N I K O M P U T E R A M E R A - 400 Z S Y S T E M E M O P E R A C Y J N Y M C R O O K - 4
J. G o całek, J. Klauziriski, R. Zenker
B A Z Y D A N Y C H
P R O C E S Y P R O J E K T O W A N I A BAZ D A N Y C H S. W r y c z a
P R Z E G L Ą D S Y S T E M Ó W O B S Ł U G I I O R G A N I Z A C J I Z B I O R O W D A N Y C H N A M E R A - 4 0 0
J. W i e r z b i c k i
I L U S T R A C J A B A Z Y D A N Y C H "SINK" N A P R Z Y K Ł A D Z I E OB S Ł U G I M I Ę D Z Y N A R O D O W E G O T U R N I E J U K O S Z Y K Ó W K I K O B I E T O " P U C H A R B AŁTYKU"
L. B y c z k o w s k i '
R O Z W O J Z A S T O S O W A Ń B?AZY D A N Y C H S E LKO M. M e l e r - K a p c i a
Z A S T O S O W A N I E B A Z Y D A N Y C H B D - 8 3 V I T R I N POD S Y S T E M E M O P E R A C Y J N Y M C R O OK-4
M.Perek, J . W i e r z b i c k i
IV. SYSTEMY APLIKACYJNE
S Y S T E M F I N A N S O W O - K O S Z T O W Y N A M I N I K O M P U T E R Z E M E R A - 4 0 0
T. D y r g a 181
S Y S T E M PRO F I N - P L A N O W A N I E I R O Z L I C Z A N I E F I N A N S O W E P R Z E D S I Ę B I O R S T W A
J. P u l w a r s k i 186
W A R I A N T O W A N I E SEKCJI M I E S Z K A N I O W Y C H PRZY ZAD A N Y C H MO D U Ł A C H W I E L K I E J P Ł YTY
B. M a c h o w i a k 189
Z A S T O S O W A N I E S Y S T E M U M E R A - 4 0 0 - C A M A C D O Z B I E R A N I A I P R Z E T W A R Z A N I A DA N Y C H P O M I A R O W Y C H W P R ACOWNI C H E M I C Z N E J A N A L I Z Y I N S T R U M E N T A L N E J
M. Biernat, R. R a d o m s k i 203
W Y K O R Z Y S T A N I E M I N I K O M P U T E R A M E R A - 4 0 0 I KA N A Ł U I N T E L D I G I T PI DO S T E R O W A N I A W C Z A S I E R Z E C Z Y W I S T Y M W I E L O M A S P E K T R O M E T R A M I D L A O Z N A C Z A N I A SK Ł A D U C H E M I C Z N E G O
J. Kocój, Z. W e r f e l 208
M O D E L R U C H U P O J A Z D O W W SIECI S K R Z Y 2 0 W A N Z R E A L IZOWANY W J E Ż Y K U C S L / C R O O K - 4
R. K o n ieczny, S. K r a w i e c 212
Z E S T A W P R O G R A M Ó W D O W Y G Ł A D Z A N I A I R Ó Ż N I C Z K O W A N I A DA N Y C H P O M I A R O W Y C H
M. Radomska, P. Nowak, S. Janicki, R . R a d o m s k i 218
O P R O G R A M O W A N I E D L A M E T O D O P T Y M A L I Z A C J I S T A T Y C Z N E J I S T A T Y S T Y K I N A M I N I K O M P U T E R Z E M E R A - 4 0 0
F. Prz e c h o w s k i , S. Zieli ń s k i 224
V. KOMUNIKATY I OFERTY
M E R I T U M r T E R M I N A L E M V24
H. Gruja, K. J o j c z y k 240
Z E S T A W M A K R O D E F I N I C J I A S S E M B L E R A D O W S P Ó Ł P R A C Y M E R A - 4 0 0 - C A M A C W S Y S T E M I E O P E R A C Y J N Y M S O M - 3
L. C z e r w o s z 242
S Y S T E M A N C O
J. G ocalek, J. K l a u z i ń s k i , R. Z e n k e r 243
A D A P T A C J A P R O G R A M U P R O B U S W S Y S T E M I E O P E R A C Y J N Y M C R O O K - 4
G. G r a n o w i c z „ 244
D O M H A N D L O W Y N A U K I - " P R O G R A M E X " 245
A M E P O L ' 246
M E R C O M P 251
O F E R T A F I R M Y "ZEKOM"I 264
S P Ó Ł K A U S Ł U G I N F O R M A T Y C Z N Y C H "INFOR M A T Y K A " 271
Z A K Ł A D E L E K T R O N I C Z N Y M I E S Z K O C I E P L I Ń S K I 172
ZA K Ł A D S Y S T E M Ó W C Y F R O W Y C H "DIGITEX" 273
TOBI 274
L I S T A U C Z E S T N I K Ó W III "¿ONFERENCJI U Ż Y T K O W N I K Ó W
M I N I K O M P U T E R A M E R A - 4 0 0 275
L I S T A C Z Ł O N K O W P O R O Z U M I E N I A U Ż Y T K O W N I K Ó W
M I N I K O M P U T E R A M E R A - 4 0 0 285
WSTĘP
III K o n f e r e n c j a U ż y t k o w n i k ó w M i n i k o m p u t e r a ME R A - 4 0 0 odbyła się w d n i a c h 23-25 p a ź d z i e r n i k a 1985 r. w G d a ń s k u w b u d ynku NOT-u oraz w d n i a c h 25-26 w I n s t y t u c i e O k r ę t o w y m P o l i t e c h n i k i Gdańskiej.
K o n f e r e n c j a z g r o m a d z i ł a o k o ł o 180 u c z e s t n i c k ó w i obserwatorów.
N a K o n f e r e n c j i w y g ł o s z o n o 42 r e f e r a t y i k o m u n i k a t y w n a s t ę p u j ą cy c h sesjach:
1. T e o r e t y c z n e p o d s t a w y s y s t e m ó w informatycznych.
2. P r z s z ł o ś ć s p r z ę t o w a u ż y t k o w n i k ó w MERY-400.
3. U k ł a d y w i e l o k o m p u t e r o w e . 4. P r z e n o ś n o ś ć o p r o g r a m o w a M o w a n i a . 5. B a z y danych.
6. S y s t e m y aplikacyjne.
W d r u g i m dn i u K o n f e r e n c j i o d b y ł o się zeb r a n i e p l e n a r n e c z łonków P o r o z u m i e n i a U ż y t k o w n i k ó w M i n i k o m p u t e r a MERA- 4 0 0 , na k t ó r y m p r z e d y s k u tow a n o i p r z y j ę t o s p r a w o z d a n i e z d o t y c h c z a s o w e j d z i a ł a l n o ś c i P o r o z u m i e n ia o r a z p l a n o w a n e zada n i a na rok 1986.
W t r a k c i e ze b r a n i a d o k o n a n o w y b o r ó w u z u p e ł n i a j ą c y c h do Rady P r o g r a m o w e j Porozumienia.
A k t u a l n y s k ł a d Ra d y jest nas t ę p u j ą c y : (
1. A n d r z e j B r a n i e c k i / p r z e w o d n i c z ą c y / 2. J e r z y D ż o g a
3. T a d e u s z Grali 4. B o g d a n M a c h o w i a k 5. T o m a s z Rawiriski 6. J a d w i g a S t e c u r a 7. W o j c i e c h S z a n s e r 8. M a r i a n W a k e m a n 9. J a n W i e r z b i c k i 10. S t e f a n Zieli ń s k i
W p o d s u m o w a n i u K o n f e r e n c j i i dys k u c j i na zeb r a n i u p l e n a r n y m m o ż n a stwierdzić:
- w d z i e d z i n i e o p r o g r a m o w a n i a u ż y t k o w e g o p o d s t a w o w y m probl e m e m
p o z o s t a j e p r z e n o ś n o ś ć s y s t e m ó w p o m i ę d z y m a s z y n a m i M E R A - 4 0 0 o różn y c h s y s t e m a c h o p e r a c y j n y c h or a z na inne komputery, k tóre m o g ą p o j awić się u u ż y t k o w n i k ó w MERY-400.
w d z i e d z i n i e s p r z ę t u w y s t ę p u j e z a p o t r z e b o w a n i e n a r o z b u d o w ę i s t n i e j ą c y c h s y s t e m ó w M E R A - 4 0 0 o p r o c e s o r y k o m u n i k a c y j n e o r a z du ż e p a m i ę c i d y s k o w e i o p e r a c y j n e . W y s t ę p u j e r ó w n i e ż z a p o t r z e b o w a n i e na b u d o w ę sieci k o m p u t e r o w y c h z w y k o r z y s t a n i e m MERY-400.
w r a m a c h P o r o z u m i e n i a U ż y t k o w n i k ó w p o w s t a n i e s e k c j a zastosowali p r z e m y s ł o w y c h . Z o r g a n i z o w a n i e takiej s e k c j i p o d j ą ł się W . B a d u r a z H S O "KARA" w P i o t r k o w i e T r y b u n a l s k i m .
IV K o n f e r e n c j a U ż y t k o w n i k ó w M i n i k o m p u t e r a M E R A - 4 0 0 o d b ę d z i e się w p a ź d z i e r n i k u 1986 r. w o p a r c i u o b a z ę n o c l e g o w ą o ś r o d k ó w w c z a s o w y c h z l o k a l i z o w a n y c h w Gda ń s k u . P r z e w i d u j e się w y d a n i e m a t e r i a ł ó w p r z e d Konf e r e n c j ą .
M a t e r i a ł y z a w i e r a j ą refer a t y , k o m u n i k a t y i o f e r t y .p r e z e n t o w a n e na K o n f e r e n c j i . W ł ą c z o n o d o ' n i c h także, ze w z g l ę d u na i n t e r e s u j ą c ą tematykę, d w a r e f e r a t y d r J . P u l w a r s k i e g o , a t a kże w y n i k i e k s p e r t y z m g r inż. B . M a c h o w i a k a / " K o n c e p c j a r o z w o j u o p r o g r a m o w a n i a p o d s t a w o w e g o m i n i k o m p u t e r a M E R A - 4 0 0 " / i m g r a inż. J . W i e r z b i c k i e g o / " P r z e g l ą d s y s t e m ó w o b s ł u g i i o r g a n i z a c j i z b i o r ó w d a n y c h n a MERA-4 0 0 " / .
U K Ł A D Y W I E L O K O M P U T E R C W E
10 mgr inż. Krzysztof ANZELEWICZ mgr inż. Zbigniew CZERNIAK Politechnika Gdańska Instytut Okrętowy
ZASTOSOWANIE MERT-400 W LOKALNEJ SIECI KOMPUTEROWEJ
Omówiono historię powstania LAN. Przedstawiono standardy IEEE 802 LAN. Pokazano zależności występujące między Modelem 802 LAN a Modelem Połączeń Systemów Otwartych wg ISO. Podano pod
stawowy hardware niezbędny do wykonania połączenia Komputer/
Sieć. Przedstawiono dotychczasowe prace związane z zastosowa
niem MEHi-400 w LAN.
1. WSTĘP
■ Szybki rozwój konstrukcji urządzeń komputerowych i technologii wytwarzania układów scalonych VLSI doprowadził do upowszechnienia taniego sprzętu komputerowego w instytutach naukowo-badawczych, biurach i zakładach przemysłowych. Przeszkodą w prawidłowym wyko
rzystaniu nagromadzonego sprzętu jest jego niekoopatybilność. Unie
możliwia to wymianę oprogramowania, dostęp do bazy danych czy wyko
rzystanie drogich urządzeń zewnętrznych typu dyski, drukarki, plotery należące do jednego systemu komputerowego,przez drugi system takich urządzeń nie posiadający. Od połowy lat siedemdziesiątych prowadzi się prace nad połączeniem sprzętu komput er owego w Lokalną Sieć Kom
puterową /ang. Local Area Network - LAN/ umożliwiającą bezpośrednią i szybką wymianę informacji między wieloma urządzeniami zlokalizowa
nymi w bliskiej odległości. Pierwszą sieć pod nazwą "Ethernet" uru
chomiła w 1975 roku firma Xerox. W 1976 roku firma Datapoint wypu
ściła na rynek sieć pod nazwą"ABCnet". Na Uniwersytecie Cambridge w 1978 roku zbudowano sieć pod nazwą "Cambridge Ring". Nastąpne
’ łata przyniosły bardzo wiele nowych sieci lokalnych o różnych zasa
dach pracy. Aktualnie jest około 200 producentów LAN różnego typu.
W związku z tak dużą ilością rodzajów LAN zaistniała potrzeba stan
daryzacji. Od 1980 roku działa powołany przez IEEE /ang. Institute of Electrical and Electronics Engineers/ Komitet 802 do spraw stan
daryzacji LAN. Jednocześnie od 1979 roku ISO /ang. International Standard Organization/ propaguje Warstwowy Model Połączeń Systemów Otwartych /ang. Layer Model for Open Systems Interconnection-OSl/lSO/.
Komitet 802 IEEE LAN w 1983 roku zaproponował trzy standardy dla LAN, które jednocześnie uwzględniają zalecenia OSI/ISO. Rok 1984 przyniósł nowy mocny akcent na drodze rozwoju standaryzacji LAN w postaci KAP /ang. Manufacturing Automation Protocol/ firmy Gene
ral Motors. V listopadzie br. przewiduje się przedstawienie LAN bazującego na protokole MAP łączącego urządzenia komputerowe sie
demnastu czołowych firm komputerowych takich jak: IBM, Hewlett- Packard, DEC, Honeywell, Intel, Motorola, NCR, Siemens.
2. DEFINICJA LAN
Za LAN uważa się bezpośrednią komunikację wielu urządzeń kom
puterowych działających na ograniczonym obszarze, połączonych wspól
nym medium fizycznym umożliwiającym szybką transmisję szeregową. Obszar działania LAN wynosi od 1- do 10 km tzn. jeden lub kilka pobliskich bu
dynków. Prędkośó transmisji od 1 do 20 Mbs. Ilość urządzeń komputero
wych mających bezpośredni dostęp do sieci rzędu 200 lub więcej. Praw- Q
dopodobieństwo błędu transmisji rzędu 10 przy zastosowaniu 32 bito
wego kodu kontrolnego. Medium fizyczne to ekranowana skrętka, kabel koncentryczny lub światłowód. Typowym dla LAN jest istnienie w sieci wyspecjalizowanych punktów obsługi zbiorów /ang. File Server/ reali
zacji wydruków /ang. Print Server/ itp. obsługujących wszystkich uż-iytkowników sieci. Dzięki temu każdy użytkownik LAN nie musi posia
dać własnej drukarki czy pamięci dyskowych a może korzystać ze wspól
nych dla całej sieci. Oczywiście w sieci może istnieć kLlka punktów obBługi tego samego typu np. punktów obsługi zbiorów zawierających pamięci dyskowe i taśmowe.
3. STANDARDY IEEE 802 LAN
Komitet IEEE 802 powołał trzy podkomitety, które opracowały następujące standardy dla LAN:
- IEEE 802.3, sieć szynowa ze śledzeniem nośnej i detekcją interfe
rencji /ang. Bus with Carrier Sense Multiple Access/Collision Dete
ction - CSMA/CD /,
- IEEE 802.4, sieć szynowa z przesyłaniem pozwolenia / ang. Token Bus/, - IEEE 802.5, sieć pętlowa z przesyłaniem pozwolenia /ang. Token Ring/.
Standardy IEEE 802 zalecają dwie topologie dla LAN: szynową i pętlową oraz dwie metody dostępu CSMA/CD i Token passing. W topologii szynowej
~ ću-' 'ja
- 11 -
medium fizyczne jest otwarte na obu końcach stanowiąc swego rodzaju szynę komputerową,do której dołączone są wszystkie urządzenia konpu- terowe sieci. Topologia pętlowa charakteryzuje się tym, że siaó składa się z odcinków medium fizycznego łączących poszczególne urządzenia między sobą w całość tworząc zamkniętą pętlę". IEEE definjuje dwie me
tody dostępu do sieci;
- CSMA/CD,
- przesyłanie pozwolenia /ang. Token passing/.
3.1. METODA CSKA/CD
Wszyscy użytkownicy sieci mają niezależny dostęp do sieci i współ
zawodniczą między sobą by go uzyskać. Przed zapoczątkowaniem transmisji użytkownik nasłuchuje sieć, by sprawdzić czy nikt inny nie nadaje.
Jeśli sieć jest wolna nadaje, a gdy zajęta to odczekuje przypadkowy okres czasu i ponawia próbę transmisji. W czasie nadawania również nasłuchuje, by w przypadku wykrycia kolizji natychmiast zakłócić sieć by odbiorca transmisji odebrał to jako przerwanie transmisji. Metoda dostępu. CSMA/CD jeSt używana w powiązaniu z topologią szynową co przed
stawia rys. 1.
- 12 -
Bys. 1. Protokoł dostępu CSMA/OO powoduje, że jedna stacja nadaje a reszta odbiera jednocześnie oczekując na uzyskanie dostępu do sieci
Zaletą CSMA/CD jest szybkość otrzymania dostępu przy niewielkim obcią
żeniu sieci. Czas propagacji sygnału przez medium fizyczne jest jej wadą i powoduje ograniczenie długości sieoi do 2500 m.
- 13 - 3.2. METODA TOKEN PASSINO
Specjalna ramka zwana pozwoleniem Jest przesyłana od użjKkownika do użytkownika w ustalonej kolejności. Tylko użytkownik otrzymujący pozwolenie może nadawać. Użytkownik przekazuje pozwolenie następcy gdy nie ma nic więcej do transmisji lub gdy upłynął czas przez Jaki może trzymać pozwolenie. Token paseing noże być stosowane zarówno dla sieci pętlowej Jak i szynowej.
3.2.1. TOKEN BUS
Ramka Jest przesyłana w tzw. pętli logicznej wynikającej z adresów poszczególnych użytkowników.-Każdy z nich musi znać adres swojego poprze
dnika jak i następcy w pętli logicznej. Przedstawia to schematycznie rys. 2.
kanał powrotny
Rys. 2. Użytkownicy sieci wielokanałowej otrzymują pozwolenie zgodnie z łączącą ich pętlą logiczną. Sygnał od nadawcy idzie do reno- dulatora, który musi go zmienić na inną częstotliwość.
3.2.2. TCKEN RINO
Ramka Jest przesyłana od użytkownika do użytkownika. Każdy z nich retransmituje ją dalej aż do osiągnięcia adresata, który ją kopiuje i przesyła dalej tak by dotarła do nadawcy. Pełna rotacja ramki poprzez pętlę łączącą użytkowników jest częścią składową tej metody dostępu.
W sieciach pętlowych stosuje się centra połączeniowe w celu zwiększenia niezawodności sieci. Typową sieć pętlową przedstawia rys. 3.
- 14 -
Rys. 3* Pozwolenie jest przesyłane od użytkownika do użytkownika
W sieciach z dostępem Token passing łatwiej jest określić czas dostępu poszczególnych użytkownikówido sieci jak i stosować priorytety niż w sieciach z dostępem CSHA/CD. Tabela 1 przedstawia standardy IEEE 802.
Tabela 1
Standard Metoda
dostępu Topologia Medium fizyczne
Szybkość transmisji IEEE 802.3 CSMA/CD Szynowa Kabel konc.
j ednokanałowy 10 Mbs IEEE 802.4 Token
passing Szynowa Kabel konc.
j ednokanałowy Kabel konc.
wielokanałowy
1, 5t 10 Mbs 1, 5, 10, 20Mbs
IEEE 802.5 Token passing
Pętlowa Skrętka ekr.
Światłowód
1 , 4 Mbs 20 Mbs
4. STANDARDY IEEE 802 LAN A WARSTWOWY MODEL OSI/ISO
Model IEEE 802 LAN podzielił warstwę komunikacji OSI/ISO na dwie podwarstwy:
- połączeń logicznych /ang. Logical Link Control - LLC/, - kontroli dostępu /ang. Medium Access Control - MAC/.
Podwarstwa LLC, standard IEEE 802.2, jest wspólna dla wszystkich typów LAN i zapewnia przesyłanie ramek zgodnie z protokołem komunikacyjnym HDLC /ang. Higji Level Data Link Control/. Ramka tworzona jeBt przez
dodanie do informacji właściwej flag na obu jej końcach, pola adresowego, pola Bterującefto i pola kontroli błędów. Ramkę przedstawia rys. 4.
Podwarstwa MAC w powiązaniu z warstwą transmisji je3t tym co różni po
szczególne typy LAN. Zależności występujące pomiędzy IEEE 802 a OSI/ISO przedstawia rys. 5-
Flaga A B C D Flaga
A-pole adresowe, B-pole sterujące, C-informacja właściwa, D-pole k.błędów Rys. 4. Ramka HDLC
Podwarstwa IEEE 802 LAN Warstwa ISO
Połączeń Logicznych
IEEE 802.2 2
Komunikacji Kontroli Dostępu
IEEE 802.3 1 IEEE 802.4 | IEEE 802.5
Warstwa Transmisji 1
Transmisji
Rys. 5« Zależności pomiędzy standardami IEEE 802 a modelem OSI/ISO
5. HARDWARE LAN
Trzy podstawowe interfejsowe układy scalone stanowią hardware LAN:
kontroler, koder/d ekoder,nad aj nik/odbiornik.
Schematyczny sposób połączeń w/w elementów przedstawia rys, 6.
Medium fizyczne Szyna komputerowa
Rys. 6. Podłączenie komputera do sieci
6. HERA-400 W LAN TYPU MAGISTRALOWEGO /SZYNOWEGO/
Eksploatacja w jednym ośrodku obliczeniowym kilku maszyn MERA- 400 pracujących w systemie wielodostępnym stwarza wiele problemów organizacyjnych zwłaszcza przy wykorzystaniu takich zasobów jak pa
mięci dyskowe, pamięci taśmowe, drukarki itp. Rozwiązaniem byłby system, w którym każdy użytkownik miałby dostęp do wszystkich zasobów niezale
żnie od tego,z którą maszyną jest połączony. Korzystanie z pamięci dy
skowych innych maszyn nakłada wymaganie na szybkość tego połączenia.
Połączenie poprzez interface Y24 jest absolutnie niezadowalające ze w- r.ęgłędu na zbyt małą prędkość transmisji. Narodziła się więc koncepcja
zbudowania szybkiego łącza międzykomputerowego o architekturze bazującej na magistralnym LAN z dostępem typu CSMA/CD. Z uwagi na ograniczone mo
żliwości techniczne jak i czas realizacji przedsięwzięcia przyjęto nie- saeregowa a równoległy sposób transmisji w magistrali całych słów 16- bitowych. Fizycznie magistralą jest typowy kabel interfejsu pamięciowego MERY-400' łączący poszczególne maszyny pracujące w sieci. Ogranicza to zasięg sieci do kilkunastu metrów.
Urządzenie sprzęgające wykonano jako jednostką sterującą pracującą w kanale pamięciowym MERY-400. Połączenie maszyn z magistrala LAN przed
stawia rysunek 7.
magistrala LAN
kanał pamięciowy
P- procesor, K- pamięć, D- pamięć dyskowa, T- pamięć taśmowa, C-kanał pamięciowy, X- urządzenie sprzęgające z magistralą LAN
Rys. 7. Połączenie maszyn MERA-400 do magistrali LAN
Z punktu widzenia pojedyńczej maszyny adresowanie innej MERY-400 nie różni się od adresowania każdego urządzenia pracującego w kanale pamię
ciowym. ¥ magistrali sprzęgającej przewidziano 4-bitowy adres tak, te w ten sposób możliwa jest współpraca 16 MER-400.
- >17 - 7. SOFTWARE POŁĄCZENIA LAN
Najprostszym wykorzystaniem tak zaprojektowanej sieci maże być system hierarchiczny składający się z jednej maszyny nadrzędnej i wielu podległych. Przedstawia to rys. 8. Do maszyny nadrzędnej podłączono wszystkie wspólne urządzenia jak pamięci taómowe, pamięci dyskowe, dru
karki itp. Maszyny podległe mogą pracować w ogóle bez pamięci dyskowych lub posiadać tylko pamięci zbiorów roboczych.
Rys. 8. Zastosowanie LAN z maszyną nadrzędną MN
* l i * ' , , \ . v . ^ : , > . ' ,’- t ' * ** " r ' * ! *■ I
Maszyny podległe wyposażone są w standardowy system operacyjny CR00K-4.
Odwołanie do pamięci dyskowej kierowane jest poprzez magistralę LAN- do maszyny nadrzędnej wyposażonej w specjalny podsystem obsługi sieci.
Podsystem ten przyjmje zgłoszenie z sieci, organizuje żądaną transmisję między dyskiem a własną pamięcią a następnie między pamięcią własną a pa
mięcią maszyny podległej. Podobnie realizowany jest dostęp do innych urzą
dzeń. W celu zwiększenia zasięgu sieci przewidziane jest zastosowanie tran
smisji szeregowej po kablu koncentrycznym z zastosowaniem Token passing.
fi
B
LITERATURA
- 18 -
1. Anzelewicz K.: Kierunki rozwoju lokalnych sieci komputerowych,Konfer.
Sieci komputerowe, 22-23, Pa£dz. 1985, Wrocław
2. Bobcow A., Czerniak Z., Nikodemski M.: System operacyjny CROOK-4 dla minikonputera MERA—400, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej 1985 3. Clark B.D., Pogran K.T., Reed D.P.: An introduction to local Area
Networks, Proc. IEEE, Vol. 66, No. 11, Nov. 1978
4. Data Processing - Open Systems Interconnection - Basic Reference Model, Computer Networks, Vol. 5, No. 2, April 1981
5. IEEE Project 802 - Local Area Network Standards, Draft E IEEE Standard e02.5, IEEE, New York, Aug. 1984
6. Metcalfe R.M., Boggs D.R. : Ethernet: Distributed Packet Switching for Local Conrouter Networks, Commun. ACM, Vol. 19, No. 7, duly 1976
7. Saltzer J’.H., Pogran K.T., Clark D.D.: Why a ring, Computer Networks Vol. 7, No. 4, Aug. 1983
8. The Ethernet - A Local Area Network, Version 2.0, DEC, Intel, Xerox, Nov. 1982
9. Zimmerman H.: OSI Reference Model - the Isomodel of Architecture for Open Systems Interconnection, IEEE Trans. Commun., Vol. COM-28, No. 4, April 1980
19 -
Biuro Projektów Budownictwa Wiejskiego Poznań, ul.Piekary 17
Inż.Bogdan Machowiak tel. 33-05-81 wew. 569
c e l o w o ś ć p r o w a d z e n i a b a d a n n a d Budow a SYSTEMÓW TELEPRZETWARZANIA
Analizując najważniejsze tendencje rozwojowe informatyki na świa
cie w ostatnio dziesięcioleciu, te które będę wywierać doalnujęcy wpływ na jej rozwój w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesią
tych należałoby zwrócić uwagę głównie na rozwój techniki mlnlpro- cesorowej i rozwój systemów informatycznych oraz co z tyw Jest ściśle związane rozwój usług teleinformatycznych.
Technika eikroprocesorowa urzeczywistnia postulat daleko posuniętej ainlateryzacji sprzętu 1 stopniowego zacierania się granic aiędzy
fizyczny« a logiczny« poziome« organizacji systemów informatycznych, a także obniżce kosztów systemów, wzrostu ich niezawodności, udo
stępniania innym użytkownikom potencjału obliczeniowego dostępnego tylko lokalnie w ośrodkach obliczeniowych posiadających aaszyny cy
frowe. Technika mikroprocesorowa i teleinformatyka umożliwia wirtualni dostęp do dużych zasobów obliczeniowych przez lokalne ośrodki użyt
kowników nie posiadających maszyn cyfrowych 1 oprogramowania.
Dodatkowo,Jeśli w sieci teleprzetwarz8nia uczestniczyć będą Ośrod
ki wyposażone w maszyny cyfrowe 1 oprogramowanie, wpływać to będzie na rozwój oprogramowania systemowego i aplikacyjnego.
Problem przejścia od tradycyjnego trybu przetwarzania do trybu zdal
nego i rozproszonego w oparciu o środki teleinformatyki Jest proble
mem wyboru między argumentami ZA i PRZECIW.
Do głównych argumentów ZA można zaliczyói
1. Możliwość ralizacji zadań informatycznych, których realizacja w systemie tradycyjnym Jest nieopłacalna i nieosiągalna.
-
2. Szerszy zakres terytorialny systemu informatycznego i możli
wość pozyskania nowych użytkowników dzięki mniejszym nakładom inwestycyjnym niż instalacja nowego systemu komputerowego wraz z oprogramowaniem.
I
- 20
3. Możliwa do osiągnięcia lepsza jakość usług informatycznych i większa ich atrakcyjność zarówno dla użytkowników Jak 1 dy
sponentów systemów.
4. Możliwość pełniejszego wykorzystania zasobów fizycznych i logicznych oraz możliwość korzystania z zasobów obcych 5. ogólnie większa konkurencyjność usług informatycznych.
Natomiast istotne argumenty PRZECIW to*
1. Dodatkowe nakłady inwestycyjne,
2. Zwiększone problemy zapewnienia wewnętrznej spójności techni
cznej, logicznej i informacyjnej systemu teleprzetwarzania.
3. Problemy związane z gwarancją ochrony danych użytkowników.
4. Bardziej złpSony sposób rozliczenia usług teleprzetwarzania.
Ponadto, wobec dużej ilości na rynku różnych mini i mikrokompu
terów z procesorami 8 i 16 bitowymi Istnieje duża potrzeba ko
rzystania z Istniejącego oprogramowania maszyn cyfrowych średniej i dużej mocy obliczeniowej oraz bazy danych. W tym aspekcie nie
opłacalne a wręcz bardzo często technicznie niemożliwe Jest przeniesienie takiego istniejącego oprogramowania z maszyn śred
niej 1 dużej nocy obliczeniowej na różnego rodzaju komputery oso
biste. t
Praktycznie uzasadnioną alternatywą Jest praca tych komputerów osobistych Jako inteligentne końcówki w sieci teleprzetwarzania 1 możliwość korzystania z zasobów programowych, bez danych Ośrodków posiadających komputery średniej i dużej mocy oblicze
niowej.
Taki opisany sposób pracy komputera osobistego w sieci teleprze- twarzania nie będzie wykluczał głównych zalet komputerów osobi
stych.
- 21
Najważniejszą sprawą w budowle systemów teleinformatyki są łącza telekomunikacyjne, z uwagi na brak łączy ‘dzierżawionych*
z resortu łączności i wysoki koszt budowy własnych łączy/ Jest to Możliwe tylko w kilku resortach/ jedyną alternatywą Jest bu
dowa sieci teleinformatyki na bazie komputowanej sieci tele
fonicznej. Oodatkowym pozytywnym aspektom tej alternatywy Jest powszechność ogólnokrajowej sieci telefonicznej.
Potrzebą budowy sieci teleinformatyki zgłaszają zarówno użyt
kownicy - właściciele systemów MERA-400 jak 1 użytkownicy indy
widualni systemów MERA - ,400
Oak do tej pory brak jest WZORCA umożliwiającego budową takiej sieci teleinformatyki w ramach Ośrodków posiadających MERY-400 na łączach sieci telefonicznej komputowanej.
Taki stan rzeczy spowodowany jest następującymi czynnikami.
1. Budowa wzorcowej eiecl teleinformatyki Jako praca badawcza przekracza możliwości organizacyjne iodywidualnego ośrodka dysponującego małymi zasobami ludzkimi.
2. Trudności ekonomiczno-finansowe Indywidualnego ośrodka w wypadku finansowania prac badawczych - gdzie efekt końcowy Jest nieznany.
3. Konieczność współdziałania w takich nowatorskich pracach kilku silnych merytorycznie Ośrodków posiadających emc MERA-400 oraz konieczny współudział przedstawiciela konstru
ktora i producenta urządzeń teletransmisji danych.
Budowa WZORCA sieci teleinformatyki nie może ograniczać się tylko do zrealizowania urządzenia zdolnego do przesyłania da
nych lecz uzyskanie możliwości efektywnego korzystania z ta
kiego urządzenia. Wobec tego, w budowie WZORCA muszą uczestni
czyć osoby, które opracują odpowiednie oprogramowanie w celu efektywnego przesyłania danych w sieci teleinformatyki na łą
czach telefonicznych komutowanych.
Przedsięwzięcie budowy WZORCA sieci teleinformatyki Jest mo
żliwe i celowe w ramach Porozumienia Użytkowników Minikompu
tera MERA-400.
22 -
Cele« takiego przedsięwzięcia byłoby zbudowanie WZORCA teleinfor
matyki,Jego wszechstronne przetestowanie oraz sporządzenie opra
cowania możliwości budowy sieci teleinformatyki w następujących aspektacht
1. Technicznych - Jakie urzędzenia należałoby posiadać
2. Ekonomicznych - jaka jest niezbędna dyspozycja ćrodkćw.inwe
stycyjnych,
3. Organizacyjnych - wyniki testów WZORCA w różnych konfigura
cjach logicznych.
Zakrasea tych prac o charakterze typowo badawczym budowy WZORCA sieci teleinformatyki na bazie eac MERA-400 byłyby naatępujęca etapy:
1. Budowa wzorcowego łęcza teletransmisji danych na łęczu.tele
foniczny« komutowanym sieci okręgowej i międzymiastowej przy użyciu modemów produkcji Zakładów Teleinformatycznych -TELKOM TELETRA w Poznaniu. Nieodzowny Jest tutaj udział konstrukto
rów modemów celem ^.ch dostosowania do emc MERA-400.
2. Wykonawstwo ddpowiedóiego oprogramowania systemowego i użyt
kowego po okresie pierwszego testowania.
Niezbędna obecność w tym etapie prac osób zajmujęcych się za
gadnieniami teleinformatyki oraz oprogramowania maszyn cy
frowych pracujęcych w sieciach teleinformatyki. ^ 3. Przeprowadzenie wszechstronnych testów Jakości transmisji
danych dla różnych urzędzsó końcowych, różnej prędkości prze
syłania danych oraz różnych układów logicznych pracy sieci teleinformatyki / wsadowa, interakcyjna/
4. Sporządzenie opracowania obejmujęcego wyżej omawiane aspekty oraz udostępnienie tego opracowania członkom Porozumienia Użytkowników Minikomputera MERA - 400.
mgr lnż. Ryszard Tuziemski Gdańsk
POLECZENIE MIKROKOMPUTERA IBM-PC Z MERJ-tOO
V ostatnim czasie pojawiła się możliwość zakupu na rynku polskim szeregu modeli mikrokomputerów kompatybilnych z kompu
terem osobistym IBU-PC. Mikrokomputery takie oferuję m.in. firmy Computex, Impol-Il, Emix, Karen 1 wiele Innych.
Podstawowe dane techniczne tych komputerów są następu
jące 1
- procesor Intel 8088 /16 bitowa organizacja wewnętrzna, 8-bitowa zewnętrzna szyna danych/,
- możliwość dołączenia koprocesora numerycznego Intel 8087, - pamięć operacyjna o pojemności do 640 KB,
- 2 Jednostki pamięci na dyskach elastycznych 5 1/4 o pojemnoś
ci po 360 KB,
- możliwość dołączenia dysku Winchester o pojemności 10, 20 lub 30 MB,
- monitor ekranowy monochromatyczny o rozdzielczości w trybie znakowym 25 wierszy po 80 znaków lub w trybie graficznym 200 llnll po 640 punktów,
- Interfejs szeregowy RS 232 o /V24/, - Interfejs równoległy CENTRONICS i
W sumie Jest to mikrokomputer o dużych możliwościach obliczeniowych, zwłaszcza w konfiguracji z koprocesorem nume
rycznym 1 dyskiem typu winchester. Z uwagi na posiadanie przez niego Interfejsu V24 możliwe było dołączenie go do minikompu
tera Mera-400 w charakterze inteligentnego terminala.
- 23 -
- 24
Połączenie mikrokomputera CS 88 PC /odpowiednik IBM PC/
z olalkomputeroo Mera-400 zrealizowano przyjmując założenie o Jego pełnej wymiiittSiSieł z terminalem /monitorem ekranowym lub DZM - 180 KSR/ komputera Mera-400. W praktyce oznacza to, Ze komputer IBM PC moZna dołączyć do systemu Mera-400 za pomocą standardo
wego kabla monitora ekranowego 1 standardowej Jednostki sterują
cej UZ DAT w miejsce Jednego z monitorów. Dołączony w ten sposób IBM PC staje się Inteligentnym terminalem minikomputera Mera-400^
Terminal ten realizuje dwa tryby praoy:
- tryb monitora ekranowego, - tryb przesyłania zbiorów.
0 aktualnie realizowanym trybie pracy uZytkownlk Jest informowany za pomocą wyświetlanej w dolnej części ekranu llnll statusu.
Mikrokomputer IBM PC dołączony do minikomputera Mera-400 rozpoczyna swoje działanie w trybie monitora ekranowego. W trybie tym operator moZe korzystać ze wszystkich zleceń systemu opera
cyjnego minikomputera Mera-400, wprowadzać lub poprawiać zbiory źródłowe, uruchamiać programy - a więc pracować tak Jak na ty
powym terminalu.
W trybie monitora ekranowego operator ma równleZ możliwość zmiany trybu pracy na tryb przesyłania zbiorów. Przełączenie rodzaju pracy następuje po wciśnięciu Jednego z klawiszy funk
cyjnych mikrokomputera IBM PC.
Przed rozpoczęciem transmisji zbioru pomiędzy komputerami Uera-400 i IBM PC użytkownik musi określić kierunek przesyłania oraz podać nazwy zbiorów, pomiędzy którymi ma nastąpić przesy
łanie. Sprawdzana Jest wówczas dostępność obydwu zbiorów 1 w przypadku wystąpienia błędu podczas stwleranla zbiorów użytkownik
- 25 -
Jest o tya informowany odpowiednia komunikatem, zaś alkrokoapu- ter IBM PC żalenia swój tryb pracy na tryb aonltora ekranowego.
V czasie trwania transalsjl zbioru na ekranie wyświetlany jest licznik przesyłanych rekordów, co pozwala śledzić przebieg prze
syłania. Koniec transalsjl sygnalizowany Jest koaunlkatea poda
jącym liczbę przesyłanych rekordów oraz czas transalsjl, po czya następuje automatyczny powrót do trybu aonltora ekranowego.
Podczas trwania transalsjl zbioru użytkownik aa możliwość przerwa
nia jej w dowolnym aoaende 1 powrotu do trybu aonltora ekrano
wego .
W dotychczasowej eksploatacji połączenia alkrokoaputera IBM PC z minikomputerea Uera-400 oprócz wykorzystania go Jako dodatkowego terminala systeau Mera-400 głównya zastosowaniem okazało się przesyłanie źródłowych wersji prograaów z Mery-400 w celu ich adaptacji na IBM PC. przesłano w ten sposób ponad 20. tys. rekordów prograaów w Baslcu 1 Fortranie, co umożliwiło ich bardzo szybkie uruchomienie na aikrokoaputerze IBM PC.
Przesyłano równie* zbiory znakowe z IBM PC do Mery-400 w oelu ioh wydrukowania na drukarce, ponieważ brak jej było w zestawie alkrokoaputera.
Następnym zastosowaniem o niewykorzystanych dotychozas Możliwościach Jest przekształcenie alkrokoaputera IBM PC w inte
ligentny terminal graficzny systeau Mera-400. Z uwagi na roz
dzielczość ekranu 640x200 punktów, możliwość dołączenia monito
ra kolorowego, drukarki o możliwościach graficznych oraz pisa
ków X-Y można go wykorzystywać do przetwarzania i graficznego prezentowania wyników obliczeń wykonywanych na Merze-400.
mgr inż. Henryk jusza ngr inż. Anna Tuzlenska
Gdańsk
- 26 -
SYSTEM WIELOSTANOWISKOWEJ PRACY
POD UOP-ea, JEDNOCZESNEGO PRZESYŁANIA WIELU ZBIORÓW PO KILKU ŁĄCZACH DLA MASZYN MERA—400 I ODRA-1305
Prezentowany niżej system teletransmisji umożliwia użytkow
nikom minikomputera Mera—*00 działającego pod systemem oporaoyj- nym CROOK—4 Jednoczesne korzystanie ze wszystkich możliwości oferowanych przez komputer Odra-1305 dzlałająoy pod systemem operaoyjnya GKORGE-3.
i. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA SYSTEMU
1/ Maszyny Uera-iOO i odra-1305 połączone są za pośrednictwem Jednego lub większej liozby fizycznych kanałów łąoznośol.
Na fizyozny kanał łąoznośol składają się dwa modemy połączone linią telefonioznł komutowaną lub dzierżawioną. Fizyczny kanał łączności dołączony Jest z jednej strony do odpowiedniej Jed
nostki sterującej kanału znakowego minikomputera Mera-400, zaś z drugiej - do odpowiedniej linii skanera systemu kompu
terowego Odra-1305.
W chwili obeonej ze względu na możliwości sprzętowo minikompu
tera Uera-400 fizyozny kanał łączności realizuje transmisję asynchroniczną z prędkościami wynikającymi z ograniczeń na- rzuoanyoh przez modemy 1 charakterystyki przenoszenia linii telefonicznych - praktycznie do 1200 bodów. Po uruohomlenln
Po uruchomieniu Jednostki sterującej transmisją synohronlczną fizyczny kanał łączności będzie mógł realizować transmisję synohronlczną z prędkością 2400 bodów.
ii/Liozba fizycznych kanałów łączności może się dynamicznie zmie
niać podczas pracy systemu bez potrzeby Jego rekonflguracjl . Jedyną odczuwalną przez użytkowników konsekwenoją tych zmian mogą być zmiany czasu reakcji systemu.
111/SyBtem teletransmisji umożliwia użytkownikom minikomputera Uera-400 zdalny dostęp do zasobów komputera Odra-1305. Liczba użytkowników Jednocześnie korzystających z systemu teletrans
misji na Uerze-400 Jest dowolna - praktycznie ograniczona liczbą dostępnych terminali.
Użytkownicy cl mają wrażenie, że działają z końcówek podsyste
mu MOP systemu operacyjnego GEOBGE-3.
iv/ Oprócz wszystkich możliwpśhi podsystemu UOP użytkownioy syste
mu teletransmlsJi na uerze-400 mogą ze swoich terminali inicjo
wać transmisje zbiorów znakowych pomiędzy systemami CR0K-4 i GEORGE-3 w obu kierunkach.
Transmisje te wykonują się współbieżnie z pracą użytkownika, tzn, nie musi on czekać na zakońozenle przesyłania zbioru aby kontynuować sesję uOP-u.
▼/ Liozba użytkowników Jednocześnie korzystających z systemu tele
transmisji i liczba Jednocześnie przesyłanych zbiorów Jest nie
zależna od liczby fizycznych kanałów łączności pomiędzy maszy
nami uora-400 i Odra-1305. W skrajnym przypadku kilku użytkow
ników 1 kilka transmitowanych zbiorów może korzystać z jednego fizycznego kanału łączności lub Jeden użytkownik może korzystać
_ 28 _
z kilku lirycznych kanałów łąoznośol.
▼1/ Minikomputer Mera—400 na którym wykorzystywany Jest system teletransmisji zachowuje wszystkie oeohy wielodostępnego systo- mu cyfrowego - s terminali nie wykorzystywanych w danej obwili do współpracy s systemem teletranssdsjl dostępne 8 4 wszystkie możliwości oferowane przez system operacyjny CBOOK—4. System teletransmisji nie Jest zwierany na stałe z ładnymi terminalami- Jest on dostępny w dowolnym momenoie z dowolnego terminala«
Yll/Oprograaowanle systemu teletransmisji wykrywa 1 eliminuje
błędy przesyłania /przekłamania w flzyoznyoh kanałach łączności/»
reaguje na wpadki systemów operacyjnych 1 zapewnia synchroni
zację po loh restartach.
2. OPROGRAMOWANIE SYSTEMU TELETRANSMISJI
Oprogramowanie systemu teletransmisji rezydująoe w minikom
puterze Mera—400 i komputerze Odra-1305 ma budowę hierarchiczną, składająsą się z trzech warstw. Warstwy te toj
- obsługa fizycznych kanałów łąesnośoi, - obsługa logicznego kanału łąesnośoi, - obsługa kanałów UOP 1 kanałów zbiorów.
NaJnlteJ w hierarchii znajduje się warstwa obsługi fizycznych kana
łów łączności. Bezpośrednio pod nią położona Jest warstwa obsługu- Jąoa logiczny kanał łączności, na który składają się wszystkie fizyczne kanały łączności, Najwyższa warstwa składa się z dwóch części - pbsługi kanałów MOP oraz kanałów zbiorów, ogólna struktura
♦
systemu teletransmisji zobrazowana została na rys. 1.
M ERA-400
U N IA TELEFONICZNA
MODEM MODEM
CROOK- 4 1SCORGC-Sl
MODEM
S YS TEM ZB IO R O M
S Y S T E M TELETRANSMISJI
TERMINALE U ŹYTK O M N IK O M
LO G IC Z N Y K A N A l ŁĄCZNOŚCI
O .F .K .Ł . - OBSŁUGA FIZYCZNEGO K A N A Z U Z A C Z N O iC I O .L . K . Ł . - OBSZUGA LOGICZNEGO K A N A Ł U CĄCZNOtCI O .K .M . - OBSŁUGA K A N A Ł O M M O R
0 - K . Z . - O BSŁUGA K A N A Ł O M ZBIO RO M
SYSTEM TELETRANSMISJI
ODRA- IJOS
RZ.S.
GEORGE-3
RYS. 1. S TR U K TU R A SYSTEMU TELETRANSMISJI POMIĘDZY MASZYNAMI H E R A -4 0 0 / 0DRA-I30S.
- 30 -
Poniżej omówione zostaną krótko funkcje realizowane przez poszozególne warstwy oprogramowania.
3. WARSTWA OBSŁUGI FIZYCZNYCH KANALbw ŁĄCZNOŚCI
Warstwa ta nadzoruje bezpośrednio działanie fizycznych kana
łów łączności. Inicjuje ona i kończy transmisje w liniach łącznoś
ci pomiędzy maszynami Mera-400 i Odra-1305. Odebrane z linii komu
nikaty przekazuje bez ich interpretacji do warstwy obsługi logiczne
go kanału łąozności, zaś komunikaty otrzymane od logloznego kanału łączności nadaje do współpracującej maszyny. Ewentualna zmiana fizycznych środków łąozności pociągnie za sobą konieczność mody
fikacji jedynie tej warstwy oprogramowania.
4. WARSTWA OBSŁUGI LOGICZNEGO KANAŁU L£CZN0&CI
Warstwa ta realizuje logiczny kanał łąozności pomiędzy maszy
nami Mera-400 1 Odra-1305 niezależny od liczby 1 rodzaju fizycznych kanałów łącznośol. Zadaniem logicznego kanału łączności Jest nadzo
rowanie pracy całego systemu teletransmisji, a w szczególnościt - rozpoczynanie pracy systemu poprzez nawiązanie łąoznośol
ze współpracującą maszyną,
- zatrzymywanie działania systemu w przypadku chwilowej utraty łąoznośol,
- wznawianie działania systemu po odzyskaniu łącznośol, - wznawianie działania systemu po przerwaniu praoy jednej
z maszyn,
- kończenie praoy systemu.
/
Warstwa ibaługl logicznego kanału łączności sprawdza popraw
ność odbieranych komunikatów, żądając retransmisji komunikatów zawierających przekłamania oraz interpretuje potwierdzenia komuni
katów nadanych do współpracującej maszyny, ponownie nadając nega
tywnie potwierdzone lub niepotwierdzone komunikaty. Kontrolowana JeBt również sekwencja odbieranych komunikatów, co pozwala na eli
minacją przypadków kilkakrotnego odebrania tego samego komunikatu.
Kanał logiczny dokonuje też klasyfikacji komunikatów ze względu na adresatów, dla któryoh są one przeznaczone. Komunikaty adreso
wane do kanału logicznego powodują odpowiednie zmiany stanu tego kanału, zaś komunikaty adresowane do wyższych warstw oprogramowa
nia przekazywane są do miejsc przeznaczenia.
Opisany wyżej sposób działania logicznego kanału łączności zapewnia poprawność 1 niezawodność wymiany komunikatów pomiędzy najwyższymi warstwami oprogramowania systemu teletransmisji rezy
dującymi w maszynach Uera-400 1 0dra-i305 - warstwą obsługi ka
nałów MOP 1 kanałów zbiorów.
5. WARSTWA OBSŁUGI KANAŁ5W UOP
Warstwa ta znajduje się na najwyższym poziomie hierarchii oprogramowania razem z opisaną w następnym pnnkoie warstwą obsługi:?
kanałów zbiorów* Jest to warstwa widziana bezpośrednio przez użytkowników systemu teletransmisji - za jej pośrednictwem pro
wadzą oni ze swych terminali dialog z podsystemem UOP systemu operacyjnego GEORGE-3.
Pojedynczy kanał MOP obsługuje pracę Jednego użytkownika.
W systemie może istnieć Jednooześnie wiele takich kanałów. Kanał - 31 -
i
- 32 -
UOP poprzez logiczny kanał łączności wysyła 1 odbiera komunikaty do i od użytkownika pracującego przy terminalu UEHY-400 oraz nada
je łub przyjmuje komunikaty do lub od systemu operacyjnego GE0RGE3 maszyny 0DBA-1305. Oprócz komunikatów zawierających dane kanał UOP nadaje 1 odbiera komunikaty sterujące Jego pracą, co umożliwia np. automatyczne wstrzymanie wyprowadzania informacji po zapełnie
niu ekranu monitora i wznowienie wyprowadzania na żądanie użytkow
nika.
6. WARSTWA OBSŁUGI KANAŁ?)W ZBIORÓW
warstwa ta rezyduje na tym samym poziomie, co warstwa obsługi I
kanałów UOP. Umożliwia ona przesyłanie zbiorów znakowych w obydwu . kierunkach pomiędzy podsystemami zbiorów systemów operacyjnych CBOOK-4 i GEORGE-3. Kanały zbiorów uaktywniane są w wyniku reali
zacji zleceń transmisji zbiorów pochodzących od użytkowników dzia
łających w kanałach UOP. Każdy kanał zbioru Jest związany z tym kanałem UOP, z którego pochodziło zlecenie inicjujące transmisję danego zbioru. Kanał zbioru wysyła do związanego z nim kanału UOP informację o zakończeniu swojej dzlałalnoćci. Jeden kanał zbioru Błuży do przesyłania jednego zbioru, z tym że w systemie może istnieć jednocześnie wiele kanałów zbiorów. Kanał zbioru poprzez logiczny kanał łączności przesyła kolejne rekordy zbioru z Uery-400 do zbioru na odrze-1305 lub odwrotnie, w zależności od zadanego kierunku transmisji. Oprócz rekordów danych przesyłane są komunikaty sterujące stanem kanału zbioru.
- 33 "
UWAGI KOŃCOWE
W chwili obecnej omawiany system teletransmisji znajduje się w fazie testowania. Jego wdrożenie do normalnej eksploatacji po
winno nastąpić w pierwszym kwartale 86 roku.
Jacek Pulwarski
S I C O B '85
Trzydzieste szóste już międzynarodowe targi informatyki, telematyki, łączności i biurotyki SICOB'85 zgrupowały 850 wystawców i 3.500 wyrobów. Trzydzieste szóste', jeśli nie liczyó dwóch mniafjszych wystaw SPECIAL-SICOB organi
zowanych dodatkowo, od zeszłego roku na wiosnę.
Impreza od 27 lat odbywa się w wielkiej hali CNIT w pod- paryskiej dzielnicy LA DEFENSE. Tyle to już lat ma ów bardzo przestronny /220.000 m powierzchni wystawowej/
i nowoczesny na pierwszy rzut oka budynek..Pierwszy zaś SICOB odbył się w roku 1950 przy udziale 150 wystawców na' powierzchni 7.000 m ...2
Kierunkiem przewodnim imprezy jest oczywiście mikroinfor- matyka i to w dodatku kompatybilna /zarówno urządzenia
jak i oprogramowanie/ ze standardami.I3Ł5-PC. Urządżeś tych jest coraz więcej a nieprofesjonalistom trudno zrozumieć, jakie między nimi mogą być różnice. Na niekompatybilność z IBŁKPC mogą sobie pozwolić mocno stojące firmy jak n p.:
HEWLETT-PACKARD czy DECK, inne zaś- jeśli chcą wejść na rynek nasycony sprzętem i /co istotne/ oprogramowaniem muszą trzymać się standardów. Spośród wielu mikrokompute
rów kompatybilnych z PC/XT można wymienić TEXAS-T.I.P.C, BULL IĆICRAL 30, COISIODORE PC-10, GOUPIL G4, ERICSSON PC, OLIVETTI M24, LEANORD ELAN i.t.d. Na rynku polskim poza IBH-PC dostępnym za dewizy istnieje wiele urządzeń monto
wanych przez firmy polonijne i dostępnych za złotówki
- 3 5 -
/QUASAR, IMP 86 i inne/, tak więc temat ten to nie legenda o żelaznym wilku.
Zeszłoroczne dziecko IBM, potężny FC/AT stał się również standardem i coraz więcej widać mikrokomputerów z nim kompatybilnych: KCR-FC8, TEXAS BUS. PRO, ZEiíITH Z200 PC-AT, TELEVIDEO PC-AT, COMPAQ DESKPRO-286. Na szczególną uwagę zasługuje ostatni z wymienionych, a właściwie jego producent, amerykańska firma z Teksasu, istniejąca nieco ponad dwa lata, która osiągnęła dotychczas łączne obroty ok. 450 min #.
/w roku 1984 1965* wzrostu/. COMPAQ wykorzystywał chwilową słabość IBM, który nie mógł zrealizować wszystkich zamówień na PC/AT i wszedł na rynek z modelem DESKPRO 286, mającym' lepsze parametry od I3M PC/AT: poza częstotliwością zegara 6 MHz na jakiej pracuje IBM, może działać na 8 MI z /25 - 305Í szybciej/, pamięć operacyjna RAM może być rozszerzona do 8,2 Mb /5Mb dla IBM/. 7/cześniej niż IBM, COMPAQ wypu
ścił na rynek wersję przenośną tego mikrokomputera pod nazwą PORTABLE 286 /waga 14,8 kg/.
Tak więc najczęściej spotykanym na SlC03-ie słowem była kompatybilność /z IBM/, wg przedstawicieli firm zawsze stoprocentowa.
Niektóre z pokazywanych urządzeń są rzeczywiście kompaty
bilne ! Często jest to jednak określenie na wyrost, używane w celach komercyjnych, a mit pryska przy próbie uruchomie
nia oprogramovíanla wykonanego na IBM-PC - tak to bywa gdy domniemane kompatybilne urządzenia oparte są na innym pro
cesorze czy też akceptują inne urządzenia peryferyjne.
Badaczom kompatybilności firma HXXA oferowała za 25 $ program — test, określający procent tejże badanego mikro
komputera. Ho cóż, jedni robią business na tym, czego wstydzą się inni. Jeśli jesteśmy przy IBM-ie to warto wspomnieć nowość przez tę firmę wystawioną — mikrokomputer
-3 6 -
IK' 36 Super Compact /5364/ kompatybilny z serią 36, wielostanowiskowy- Konfigurację z pamięcią 256 Kb /rozsze
rzalna do 512 kb/, z pamięcią dysketOY/ą 1,2 Kb, z dyskiem twardym 40 Mb, drukarką, monitorem i dodatkowo mikrokompu
terem PC proponowano za 12,5 tys. %.
Rozwój mikroinformatyki idzie w kierunku zastosowali proce
sorów 52-bitowych /w przyszłości 64/, stosowanych od pewne
go już czasu w minikomputerach. Jedną z firm idących za tym trendem jest. HEWLETT PACKARD, który wypuścił na rynek nową serię 300, opartą na procesorze Mo-fcooifibli MC 68010 /10 MHz/ lub MC 68020 /16 EHz/.Najprostszy model z 512 Kb pamięci oferowano za 8.000 $, zaś konfiguracje z pamięcią 2 KB, 19-calowym kolorowym ekranem i pełną grafiką - 40.000 {•
Są to ceny dość wysokie, ale wyroby HP cieszą się opinią dopracowanych-do najdrobniejszych szczegółów i wysoce nie
zawodnych. Inną ciekawostką HE71ETT PACKARD'a był IIIPEGRA1 PC - kompletny sys„emik o wadze 11,4 kg, zawierający : pamięć RAM 512 Kb, rozszerzalną do 5 Mb, pamięć ROM 256 Kb /zawierającą system operacyjny HP-UX, Personal Application Manager i "okienka" HP/,wbudowaną drukarkę atramentową- /150 znaków na sekundę/, płaski ekran uchylny /24 linie po 80 znaków lub 255 x 5 1 2 punktów/ klawiaturę i stację dyske-
1
tek 3r cala o pojemności 710 Kb. Przy okazji zauważyć warto, że owe dysketki 3w calowe stają się standardem wypie- 1
1 ¿
rając powoli 5j calowe. Oprowadzili je na rynek Japoóczycp a konkretnie SONY. Mają one twardą obudowę, co zapobiega uszkodzeniom mechanicznym i pozwala na zwiększenie precyzji zapisu. Latvio zauważyć że jedna taka dysketka dwustronna, podwójna gęstość, ma pojemność dwóch 5j calowych w standar
dzie 13”-PC.
Kolejną ciekawostką, uznaną za "wyrób roku 1985", był wielo
stanowiskowy supermikrokomputer/choć należałoby napisać mini
37
firmy NCR pod nazwą IOUER 32, oparty oczywiście na proce
sorze 32 - bitowym MC 68020, pracujący w systemie opera
cyjnym UNIX SYSTEM V, wersja 5.2. Hoże on wykonywać 2 miliony operacji na sekundę, dopuszcza 32 stanowiska pracy, pamięć operacyjna może być rozszerzona do 16 Mb, zaś dyskowa do 4,6 Gb /gigabajtów/. Konfiguracja z pamię
cią operacyjną 1 Hb, dyskową 44 Mb, dyskiem zabezpieczają
cym 45 Mb, akumulatorem awaryjnym, systemem UliIX V i Business Basic'em proponowana jest /na razie tylko w USA/
za 21.900 #.
Entuzjastów, którzy nagle zapragnęli nabyć taki sprzęt, zakładają płaszcze i wybiegają poń do sklepu, muszę nieco zmartwi&J wszystkie mikrokomputery oparte na procesorze 32-bitowym obJ.ęte są, jak na razie, zakazem eksportu d^
Polski.
Narto zauważyć, że firma NCR, znana i u nas choćby z instalacji w NBP i PKO, coraz lepiej wypada na rynku światowym. Coraz więcej mówi się o jej produktach, którymi są nie tylko komputery w tradycyjnym znaczeniu, ale i systemy zarządzania np. wielkimi sklepami samoobsługowymi, gdzie kasy wyposażone w optyczne czytniki etykiet pasko
wych nie tylko rachują automatycznie należność od klienta za zakupy, ale pozwalają też prowadzić na bieżąco, całko
wicie w^sposób automatyczny, ewidencję rozchodów wszystkich towarów; poza tym kasjerka nie musi znać ceny ani nawet nazw sprzedawanych artykułów - wystarczy że przejedzie rodzajem pióra świetlnego po etykietkach wszystkich zakupionych przez klienta towarów - a komputer zrobi resztę. NCR produkuje też np, automatyczne okienka bankowe, które pozwalają spragnionym gotówki w środku nocy zaspokoić to straszliwe pragnienie.
Of.erta NCR na SICOB-ie była jedną z najbogatszych: mikro- komputery PC 6 i PC 8, kompatybilne odpowiednio z IBM
- 3 8 -
PC/XT i PC/AT, opisany wyże3 TONER 32, supescminikomputer 9400, procesor komunikacyjny COI'TEN 5620, bankowe okienka auto
matyczne 5084 i 'terminale samoobsługowe LSB1 dla banków i agencji ubezpieczeniowych.
Kirao tylko 1 0 0 wzrostu-sprzedaży v? roku 1 9 8 4 /ponad 3 , 6 mld //
NCR zajmuje 5 miejsce na światowej liście gigantów Gartnera.
Pierwsze miejsce to oczywiście I3I.I /sprzedaż w r. 1984 43,5 mld # przy 175? wzrostu w stosunku do 1983/, drugie - DIGITA1-EQUIPUENT czyli DEC /odpowiednio 6,2 mld $ i 290/, trzecie - BURROUGHS /4,5 mld $ i 120/ i czwarte - CONTROL DATA /3,7 mld $ i 70/ . Nymienione wartości sprzedaży do
tyczą systemów komputerowych, peryferii, urządzeń biurotyki, teleinformatyki, CAD/CAK, oprogramowania i serwisu, lista ta obejmuje 100 firm amerykańskich; ze znanych w Polsce - HP zajmuje miejsce 7, NANG- 8 APPLE-9, C0IJ:0D0RE-12, TEXAS IlISTRUlISNTSy21, DATAPOINT-27, C0I.IPAQ-43 /skok z 90/ ITT-48.
Narto parę słów napisać o nowym produkcie światowego Nr 2, czyli firmy DEC, komputerze VAX 8500 /zwanym też VENUS/, mimo że ku zdziwieniu wielu zwiedzających firma ta nie zaszczyciła 3ICC3-U swoim uczestnictwem. Ow supermini- komputer uznany również za "produkt roku 1985", reprezentuje tzw. architekturę VAXCLUSTER.
Pamięć zbudowana jest z kostek RAK KOS 256 kfclobitowych z obwodami wykrywania i poprawy różnorakich błędów, przy po
ziomie integracji do 4'.Tb na płytce, w konfiguracji maksyma- lnej-32 ŁTb.
Cykl maszynowy wynosi 80 ns, szybkość obliczeń - 4 min.
operacji na sekundę, pole adresacji - 4 Gigabajty, magi
strala 32 bitowa.
Istnieje możliwość podłączenia doń maksymalnie 512 termi
nali w sieci DECNET. Ng specjalistów sprzęt ten jest powa
żnym krokiem naprzód - brak niestety miejsca na szersze
- 3 9 "
rozważania. Jako ciekawostkę można podać, iż konsolę operatorską stanowi komputer EBP-11 z 256 Ko pamięci i dyskiem 10 Ub, zapewniający nie tylko normalne sterowanie pracą 7AX-a, ale i kontrolę jego działania /m.ir.. możliwość stałego automatycznego uruchamiania testów maszynowych/.
Poza samymi komputerami niejaki postęp daje się zauważyć w urządzeniach peryferyjnych, szczególnie w drukarkach.
Niektóre drukarki matrycowe mogą drukować w kolorze, jak np. JAPT 615, drukująca w 7 kolorach + czarny z wydajnością do 400 znaków na sekundę.
Coraz większy staje się też zakres znaków możliwych do wy
drukowania /programowalne/. Szybkość pracy komputerów stale rośnie, natomiast szybkość druku ustabilizowała się na poziomie ograniczonym przez mechanikę. Przyszłość należy więc do drukarek bez^-uderzeniowych, przykładowo laserowych.
SIEMENS proponuje laserową drukarkę model 2300/ dającą się podłączyć m.in. do I3T 370/, z wydajnością 206 stron na mi
nutę , zaś XER0X, /model 4045/ nieco wolniejszą / 10 stron, na minutę/ ale za to tańszą /8.000 ?/ i dającą się podłą
czyć jednocześnie do 4 komputerów. Poza laserami wielką nowością jest projekcja jonów; technikę tę zastosowała firma IER w drukarce DELPHAX 6000, mającą wydajność 60 stron
2 A4 na minutę z precyzją 240 x 240 punktów na cal !.
Ta ostatnia wartość jest nie do osiągnięcia przy druku me
chanicznym, ale za to szybkość druku może wywołać uśmiech politowania,u wytwórców drukarek taśmowych /czyli "karabi
nów maszynowych"/. Jednakże dla tych, którzy dłużej praco
wali obok tych ostatnich* względna nawet cisza nie ma ceny, a to zapewnia pełny sukces drukarkosnbezuderzeniowym.
Niektóre drukarki stają się prawie komputerami jak np.
laserowa.APPLE 77HIT2H, oparta o' procesor 6S000 z pamięcią 1 Mb.
-¿o -
J eśli chodzi o pamięci dyskowe, coraz w i ęce j pojawia. się dysków optycznych, mających tę wadę że można je zapisać tylko raz, ale za to posiadajacychVpDjemność i olbrzymią precyzję zapisu.
Mada ją się więc wspaniale do przechow'w.'ania oprogramowania systerowano., często używanego i nie zmienianego. Firma ISI proponowała cyrk optyczno-numeryczny 70H!' o pojemności
1 100 T.Tb i średnicy 5^ cała.
7 tradycyjnej technologii warto wspomnieć dyski typu 7inchester:C0:r???.CL DATA :C3-2 9272 średnicy 14 cali i
pojemncsci 858 Tfb oraz -.iTSUBISHI KR 522 średnicy 5^ cala 1 i pojemności 20 Eb z czasem dostępu 70 ns.
Dość chyba już tych wszystkich technicznych szczegółów i siódmych cudów świata, trzeha pomału wracać na ziemię i zadawalać się tym co na naszym rynku dostępne, "'arto też nadmienić, że z producentów z krajów socjalistycznych, dwóch wzięło udział w paryskiej ekspozycji^ ROBOCROH /ERB/
i IS05ÜSFSX /Bułgaria/. 7'ystawiane produkty ani same w sobie, nr.i tym bardziej w porównaniu z innymi nie były rewelacyjne i stoiska te zwiedzających raczej nie przyciągały. Ale jednak sana obecność na takim forum też się liczy. Jeśli już jesteśmy przy informatyce w krajach socjalistycznych to warto może przypomnieć, iż trwają negocjacje miedzą' francuskimi firma
mi 7K0KSCK i 13A1ÍCED /które są głównymi dostawcami sprzętu komputerowego do szkół francuskich/ a Związkiem Radzieckim w sprawie dostarczenia naszemu sąsiadowi ok. 10.000 tzw.
nanosieci składających się z komputerów 107/70 i K05.
Inne negocjacje dotyczą informatyzacji kołchozów i tu snów chodziło sprzęt francuski-mikrokomputery G C U F H firmy SC2.
najbliższym czasie Francja wybuduje w Chinach wielkie centrum badań nad mikroelektronikę i dostarczy 100 000 linii telefonicznych /firmy ALCATEL-7K0KSC1I/ dla miasta
■ 41 “
Pekin.
U nas zaś dobry interes, jak już wcześniej wspomniałem, robią firmy polonijne,sprowadzające komponenty i montujące
je w mikrokomputery. Dobry interes nie tylko dla siebie, ale i dla polskiej informatyki, jakoH> urządzenia te można nabyć szybko /bywa że w tydzień po złożeniu zamówienia/, tanio /tzn mniej więcej za tyle, za ile na rynku państwo
wym nożna nabyć'bardzo przestarzałe już modele mikrokompu
terów/ i za złotówki, niektórych bulwersują duże zyski tych firm /podobno 1000-2000 zł za 1 dolara/, ale chwała polo
nusom za to, źe umożliwili nam szybki dostęp do w miarę nowoczesnej światowej mikroinformatyki, bez której trudno dziś 3obie wyobrazić prawidłowy rozwój gospodarki.
II O P R O G R A M O W A N I E S Y S T E M O W E
